장음표시 사용
171쪽
quandoquidem corruptibilia & incorruptibilia non possimi conuen ire in eodem genere,
Propter diuersena modum potentiae repertum in eis, ut dicitur ro. Metaph.tex. 6. Cor ruptibile & incorruptibile disterunt pluiquam genere; &in opustulo 1. de natura gznς M ris,cap. 9. ait S.Th.quod ad rationem generis requiritur,ut prςdicetur uni uoce: hinc ensg- Ο non est genus,quia non predicatur univoce de suis inferioribus;& cap. 6.eiusdem Opui uti asserit,quod substantie separat & materiales non conueniunt nisi in genere logico sis de suis i-- lum. Dicitur etiam genus dupliciter. . proprie,quod de pluribus prςdicatur differentibus --M- specie in eo quod quid. & communiter,seu impropriE,&est omne illud quod in sui com
munitate multa ambit S cotinet; & sic bonum de malum dicuntur genera contrariorum. Dicitur etiam genus remotum, ut subitantia respectu hominis; & proximum, Ut obiectu tactus est genus proximum & innominatum, respectu contrarietatum, quas tactus Per
cipit, sicuti etiam ipse tactus est unus in genere, sed diuiditur in multos sensus secundum speciem . Datur adhuc genus scibile, ut ens est genus scibile in Metapli yiica; & gonus prςdicamentale,ut animaI: in quo est aliquid dupliciter. per se, ut species de quZ Pr di
catur; & reductive, ut principia generis,& negationes. Geometra modico studio acquirit scientiam alicuius conclusionis, quam nunqua considerauit, ut scribit S.Tl O. l. a.q. 63.ar. 8. in resp.ad primum; quemadmodum dicem
solemus,quod illud quod in promptu est ut habeamus, dicimur habere,iuxta sententiam Philosophi x. Phisic. Quod parum deest, quasi nihil deesse videtur.
Gladius, ut ait S.ThOm. 2.sent.dist. r 9.q. I .ar. I. in responsione ad tertium, dicitur esset impedimentum accessus ad terrestrem paradisum, propter intemperatum calorem in locis intermedijs ; & dicitur gladius flammeus . Et a. a.q. 63. art. 1. in resp.ad quintum
dicitiquod locus ille terrestris paradisi pr cipue videtur esse inaccessibilis , propter veho mentiam qstus in lucis intermedijs. ex propinquitate Solis;& hoc sisnificatur per fiam meum gladiuna, qui versatilis dicitur, Wopter proprietatem motus circularis, huiusmo di s stum causantis.Et quia motus corporalis creaturς disponitur ministerio Angelorumsconuenienter etiam simul cum gladio versatili Cherubin adiungitur, ad custodiendam viam ligni vitς.
Granter ex Gigantes, ut scribit S.Thomas p.p. q. s I. art. 3 in responsione ad sextum, sunt productast mη st ex semine humano, operante Demone incubo, & succubo, sub certa constellatione . neς iri irandu est dc cis gigantes nasci,quia si ex coitu demonu aliqui interdum nascuntur,b0ς non est per semen ab eis decisum, aut a corporibus assumptis, sed per semen alicuius horminis ad boc acceptum, utpote quod idem Dςmon qui est succubus ad virum, fiat incu hus ad mul ierem, sicut & aliarum rerum semina assiimunt ad generationem plurimarum rerum,taliter ς, ille qui nascitur, iis sit filius Dς monis sed illius hominis cuius est semen. Gratia dupliciter dicitur,ut scribit X.Th. 3 .par.q. h. art. I o. no modo pro voluntate Dei, gratis aliquid dantis; Alio modo pro dono gratuito ipsius Dei: & I. a.q. IO9.art. I ad primum,Gratia Dei aliquando capitur pro auxilio Dei mouentis nos ad aliquod bo num operandum I Alio modo pro dono habituali: & in eodem libro; quaest. I I I .artic. I. Gratia est duplex; Vna quidem per quam ipse homo Deci coniungitur,quq vocatur gra tia gratum faciens ; Alia vero per quam unus homo cooperatur alteri, ad hoc quod ad Deum reducatur. Huiusmodi autem donum vocatur gratia gratis data,quia supra facul talem naturq, & supra meritum persons homini conceditur, sed quia non datur ad hoc νvt homo ipse per eam iustificetur, sed potius ut ad iustificationem alterius cooperetur sideo non vocatur gratum faciens: unde retinet nomen commune, ut vocetur gratia,qui
iam non est ex operibus nostris et Ideo gratis datur a Deo,quia excludit rationem debiti, tam illius quod resertur ad personam, quam illius quod refertur ad naturam, quia Deus nulli creaturae est debitor. Gratia vero gratum faciens ideo sic dicitur, quia facit homi nem gratum Deo,non effective, sed formaliter: quia per hanc homo iustineatur,& dignusessicitur vocari Deo gratus,secundum quod ait Apostolus ad Colossenses I. Uignos no fecit in partem sortis sanctorum in lumine et & haec est quaedam qualitas supernaturalisssecundum quam homo suaviter, & prompte mouetur ab ipso Deo, ad consequendum nusicinum et unde Glosa exponens illud Psalmi. Vt exhilaret faciem n oleo, dicit, quod gratia est nitor animς, sanctum reconcilians amorem. Hic autem nitor est qualitas ani mae, sicut pulchritudo est qualitas corporis i & non est virtus, ut aliqui dix runt, sed ostparticipatio diuinae naturae; Propterea non ponitur in potentia animae tanquam in subiς cio, sed in essentia ipsius animae, dic. lGratia
172쪽
Gratia diuiditur per gratiam operantem & cooperantem: siue capiatur gratia pro Gratia maia gratuita Dei motione qua mouet nos ad bonsi meritorium, siue pro habi mali dono: quia est duplex essectus ipsius gratis, sicut & cuiuslibet alterius formae; quorum primus est esse, secundus est operatio; veluti eatoris operatio est facere calidum, de exterior calefactior sic igitur habitualis gratia inquantum sanat animam , vel iustificar, siue gratam Deo facie , diditur gratia operans; inquantum vero est principium operis meritorij, quod ex libero arbitrio procedit, dicitur cooperans. Et quemadmodum diuiditur gratia in operantem, et cooperantem, secundum diuersos effectus, ita etiam in praeuenientem Se subsequentem, qualitereunque gratia accipiatur. Sunt autem quinque effectus gratiae in nobis. Quorum V - να
se imus est. ut anima sanetur. Secundus, ve bonum velit. Tertius, ut bonum quod vult, D e μυεώ, essicaciter operetur. Quartus est,ut in bono perseueret.Quintus est,ue ad gloria perueniat. qμ
Et ideo iratia steunddm quod causat in nobis primum effectum, vocatur praeueniens, respectu secundi effectus; & prout causat in nobis secundum, vocatur subsequensire spectu primi essectus: de sicut unus essectus est posterior uno effectu, Ze prior alio, ita gratia potest diei praeueniens, de subsequens, secundum eundem effectum, respectu diuersorum :&hoe est quod Augustinus dicit in libro de natura de grati a , Praevenit ut sanemur, subsequitur ut sinati vegetemur; praeuenit ut vocemur, subsequitur ut glorificemur, dic. Gratia gratis data, ait S. Thom. I.a.q. I I. art. q. est multiplex, quia ordinatur ad hoc ad Me. A quod homo alteri cooperetur, ut reducatur ad Deum: ad hoc autem tria requiruntur. mo homini eo
Primo, ut homo habeat plenitudinem cognitionis diuinorum, ad quam plenitudinem re- quiritur primo Fides, quae est certitudo de rebus inuisibilibus, quae supponuntur ut principia in Catholica doctrina. Secundo oportet ut habeat principales conclusiones scientiae, de si e ponitur sermo sapientiae, quae est cognitio diuinorum. Tertio est necessarium ut abundet exemplis, Be eognitione effectuum, per quos oportet manifestare causas: de quantum ad hoc ponitur sermo scientiae, quae est cognitio rerum humanarum. Secundo requiritur principat iter, ut ea quae ipse dicit di docet homines, eonfirmare possit per a gumenta conuenientia doctrinae suae. Haec autem argumenta possunt esse vel in corporibus istis inferioribus; ει sic ponitur gratia sanitatum, vel in corporibus superioribus,sci licet quod sol stet, aut tenebrescat, aut quod mare diuidatur; se quantum ad hoc ponitur operatio virtutum. Tertio argumentum hoc esse potest in occultis, de sic ponitur discretio spiritus, persus manifestantur occulta cordium: Uel potest esse argumentum cognoscendo Se manifestando futura contingentia , de quantum ad hoc ponitur prophetia , . Tertio principaliter requiritur,ut ille qui habet gratiam gratis datam, possit conuenienter prolirre auditoribus ea quae dicit. Hoc autem attendi potest, vel quantum ad idioma in quo aliquis possit intelligi, de secundum hoc ponitur genus linguarum; Vel quantum ad sensum eorum, quae sunt proferenda; de quantum ad hoc ponitur interpretatio sermo. num: unde concluditur, quod nouem sunt genera gratiarum gratis datarum, prout Apo- solus enumerat r. ad Corinth. I a. dicens, Alij per spiritum datur sermo sapientiae, Alij mras alia a autem sermo scientiae, secundum eundem spiritum,Alteri fides in eodem spiritu, Alij gra- grinutia sanitatum, Alij operario virtutum, Alij prophetia, Ali; discretio spirituum, Alii genera linguarum , Alij interpretatio sermonum . Et sic nouem tantum iunt gratiae gratis
Gratiae dispositio, ut d et S.Thomas in opusculo so. de humanitate Christi, cap. a ubi loquitur de secundo aduentu Christi est triplex; quandoquidem tria sunt, quae disponunt hominem ad istum secundum aduentum Christi,qui est in mente, secundum grati1
gratum facientem. Primum est contemptus terrenae voluptatis,existimando omnia creata ut stercora , ad hoc ut habeatur Christus secundum mentem . iuxta dictum Apostoli. omnia arbitratus sum ut stercora, ut Christum lucrifaciam. Secundum est, quod disponit ad habendam gratiam gratum faeientem,deuota meditatio diuinae voluntatis, praesertim
meditando bonitatem Dei exhibitam nobis per Christum, iuxta illud, Memor fui Dei,&delectatus sum. Tertium est feruens des derium charitatis, desiderare semper coelestia ad honorem Dei, iuxta illud Apostoli ad Colossenses . Quae sursum sunt sapite, non quae Q. per terram. Qui habet hqc tria, potest dici dispositus ad gratiam, &.quod fecit quin in se est, quia facienti quod in se est, Deus non denegat gratiam. Quod dictum non est intelligendum ut exponit Caietanus,quaestione prima sua de contritione, quod non est lex in-mlibilis quod facienti quo in se est ex diuino auxilio statim conferatur gratia.quod etiaec Dominicus de isto dist. i in .senti videtur assicinare,ad suscipiendam gratiam,requiri
173쪽
certam eontinuationem remporis,ut contritio 8e vera poenitentia sit sussieiens dispositio
ad stratiam. Et uterque locutus est contra D. Thomχm r. 1.q. I I a. art. 3. ubi aPerte dicit,
quod licet homini si eienti illud ad quod Deus mittit auxilium praeueniens quo excita tur ut iustificetur , non sempe conseratur gratia iustificans r tamen omnis ille, qui facit quod in se est auxilio praeuenienti, quod Deus ordinat . intentione absoluta, ad gratiam iustificantem, semper consequitur ipsam;quia intentio Dei frustrari non potestet undeu ex intentione Dei mouentis est, quod homo, cuius cor tangit, consequatur gratiam, de ne cessitate eam habebit. Non quidem coactionis,sed insillibilitatis: iiixta illud I an. Omnis qui audit & discita patre, venit ad me. Talis enim non ponendo obicem diuinae gratiae.& habendo illa uia, quae supra diximus, sicit quod in se est, & sic consequitur grav
Gratia sacramentalis addit supra gratiam virtutum & donorum,ut scribit S. Th. 3. par. q. a. art. a. quia gratia secundum se considerata perficis essentiam anime. inqnantum
risin participat quandam similitudinem diuini esset de sicut ab essentia animae fluunt eius pin tam ab essen tentiae, ita gratia fluunt quaedam persectiones ad potentias animae quae dicuntur viri tes& dona, quibus potentiae perficiuntur ia ordine ad suos act us . Ordinantur autem Sacramenta ad quoslam speciales effectus necessarios in vita Christiana,sicut Baptismus. ordinatur ad quandam spiritualem regenerationem,qua homo moritur viiij S, di fit mem-:hrum Christi, qui quidem effectus est aliquid speciale, praeter actus potentiarum Mnissa aer Eadem ratio est in ali)s Sacramentis. Sicut igitur virtutes εe dona, addunt super gratiam communiter dictam, quandam perfectionem determinatE ordinatam, ad proprios actus potentiarum, ita gratia sacramentalis addit super gratiam communiter dictam. de super virtutes de dona, quoddam diuinum auxilium, ad consequendum finem Sacramenti. Sed attende quod per gratia virtutum de donorum,intelligitur habitus gratiae gratum facien tisi 8c virtutum, tam Theologalium,quam moralium,3c donorum Spiritus sanctit per gra tiam sacramentalem intelligas speetalem effectum Saexamenti, pura gratia sacramenta lis Baptismi est spiritualis regeneratio, at gratia sacramentalis confirmationis est spirutuale augmentum quo Christianus perducitur ad persectam virtutem; gratia sacramentalis Eucharistiae est nutritio spiritualis, qua conseruatur in vita spirituali; ει sic de alijs
Sacramentis, ut viilere poteris apud D.Thomam 3 p. q. 6 I. art. I. 8cc.
Cloria, ut scrib t , Th. a. et q. lo 3.art. I. ad primum, est essectus honoris 3c laudis, quia ex hoc quod testificamur de boni tale alicuius . clarescit bonitas eius, in notitia Plurim G --ε rum ;& hoc importat nomen gloriae; nam gloria dicitur quasi clara, ut ait Ambrosius ia Mid uvor' expositione ad Romanos r. quod Cloria est clara cum laude notitiar Et quaest. a 3a.art. 1.
in corpore, ait, quod gloria claritatem quandam significati unde eloriari idem est quod clarificari r Et ideo nomen gloriae proprie importat manifestatione alicuius de hoc quod apud homines decorum videtur, siue illud fit bonum corporale, siue bonum spirituale t& ideo proprie nomen gloriae designatur, quod bonum alicuius deueniat in notitiam ει approbationem multorum. Et hinc est, quod gloria non potest esse respectu vatus, sed rospectu plurium. Gloria Christi,ut docet s. Th.super Ioannem cap. I fuit quadruplex. sexaltationis in Cruce, iudiciariae potestatis, resurrectionis, ει cognitionis in fide populorum . di patui equadrupliciteris testimonio Patris, ministerio Angelorum, obedientia totius naturae, &potestate docendi Se operandi. Et meruit ipse Christus,ut aie LTh 3. p.q. I9.art.3.gloriam corporis, de ea quae spectant ad exteriorem eius excellentiam, sicut est aliensio, veneratio, 6e alia huiusmodi. Non autem meruit gratiam aut scientiam, nec beatitudinem animae, nec diuinitatem. Et soli ipsi Christo conueniebat quaerere gloriam stam, quia Deus
est: sed inquantum homo quaerebat gloriam Dei in se, sicuti ει alij sancti a Deus autem
quaerit gloriam suam non propter se, sed propter nos, deci loria Sanctorum, ut scribit S. Thom. I .a.q. 67. art. . est absque successione, secundum quandam aeternitatis participationem, in qua non est praeteritum, nee suturum,sed solum istis in praesens: dc est magna quintupliciter.s intenta,extensa aeterna, perfecta, de integra, in qua gloria duo laetificabunt ipsos Sanctos beatos. s. fruitio Dei,& societas Sanctorum: Et sicue gloria animae beatae excedit naturalem vιrtutem Angelorum, ita gloria corporum resu P. ' gentium excedet virtutem naturalem coelorum, quia maior est claritas, firmior impassis bilitas, facilior agilitas,de dignitas naturae persectior. Sed in hac vita gloria Saactorum
consistit in tribus.sia conscientia, iustitia interiori, *eaternorumdcc. Gloria
174쪽
- Gloria vana, ut ait s. Thom is i. a. m lieiter dicitur sic, scilicet vana. Primo dieitur G ia vana Vana ex parte rei de qlia quin i loriam quaerit, puta cum quisquaerit gloriam de eo quod non elt,vel de eo quod non eli alotia dignum, sicut de aliqua re fragili ει caduca . Secundoaex parte eius a quo quis gloriam quaerit, puta hominis, cuius iudicium noni xii certum . Iertio ex parte ipsius qui gloriam appetie, qui videlicet appetitum gloriae suae non refert Iodebitum finem, pura ad honorem Dei, & proximi salutem,Sc. . h Ii0ς ς si lino nas δεου. arr. I. Non nominat quemlibet appetitum edendi AeDidenai,iel inordinatum. Dicitur enim appetitus inordinatus ex eo,quod recedit ab ordine rationis, in quo bonum virtutis moralis consistit:ex hoc autem dicitur aliquid iste peccatum,quod virtuti contrariatur: S: hinc est, quod gula est peccatum, quia consiliit in concupiscentia inordinata. Ordo autem rationis concupiscentia inordinata dupliciter tolli voteit. Vno modo quantum ad ea quae sunt ad finem, prout scilicet non sunt ita c*mmensurata, ut sitit proportionata fiat. A lio modo quantum ad ipsum finem, prout scilicet con. cupiscentia hominem auertit a fine debito. Si ergo inordinatio concupiscentiae accipiatur ingula, cundum auersionem a fine ultim sic est peccatum mortale,quod contingit quaa do delectgtiinai iii haeret homo,tanquam fini, propter quem Deum contemnit,paratus age me atra praecepta Dei, ut delectationem cibi assequaturi si vero nimis e cupiscit delectationes ciborum, non ut agat contra Iegem Dei, & praecepta eius, est taatum peccatum veniale, ut patet in a. ar.
.Ec propriὸ non est litera, sed nota, seu signum aspirandi sillabamibi aliquando ponitur in principio dictionis. vi homo. Aliquando in medio dictionis, ut Christiis. Aliquando in fine, ut vati: &profertur insta dentes, seu in palato, &c.
Habere,ut scribit S. Thomas I .a.q. 49. art. I.in corpore, est quoddam commune ad omnia genera, secundum quod dicitur respectu
cuiuscunq; quod habetur: unde Philosophus ponit ipsum interposi- Habe
praedicamenta,quae.cdiuersa rerum genera consequuntur, sicut sunt
opposita, & prius, & posterius, & alia huiusmodi: Sed inter ea quae habentur ealis videtur esse distinctio,il, quaedam sui it in quibus nihil eist medium,inter habens.& id quod habetur. 'sicut inter subiectum & qualitatem, vel quantitatem nihil est medium. Qtrat clam sunt in
quibus est aliquod medium inter utrumque, sed sola relatio, sicut dicitur aliquis habere imcium vel amicum. Quaedam vero sunt inter quae est siquid medium, non quidem actio vel passiosed aliquid per modum actionis,vel passionia, pro .cvnum est ornans vel regens. Naliud ornatum' vel rectum: hine habitus dicitur tanquam actio quaedam habentis & habiti, sicut est in illis quae cirea nos habemus: Et ideo in hisconstituitur unum speciale genus rerum; quod dicitur praedicamentum habitus, qui est inter halientem indumentum, & ipsum indumentum, tanquam medium quoddam: si autem lamatur habere prouises aliqua dicitur quodammodo se habete in seipsa, vel ad aliquid aliud, eum ille modus se habendi, fit secundum aliquam qualitatem , hoc modo habitus est quaedam qualitas. quae est dispositici ecundum quam bene vel male disponitur dispositum,aut secundum se,aue ad aliud, ut ianitas est quidam habitus, M. Haberi dieitur aliquid propra, secundum actum perfectum, ut quando possidetur gratia a Beatis, tune proprie ab eis dieitur haberi: quia quando aliquid participatu acin secundum sinam actum perfecium, sed secundum aliquem modiun,tunc non proprie dicitur hab ri,sienti animalia quae habent aliquem modum predentiae, non tamen dicuntur h. bere prudentiam,quia non habent actum rationis,qui proprie est actus prudentiae. s. ipsa electio; vn- ὸ
de magis habent aliquid simile prudentiae,quam prudentiam ipsam, ut docet S. Tho. I. se ut. dist. I .q. ar. I.in responsione ad primum, M. Habilitas, ut docet S.Th. l .p.q. 8.in resp.ad a. est medium inter subiectum, & actum. Et in H- , dudisputatis in quaest.de malo,q. .ar. ia. asserit, quod dupliciter potest diminui ipsa habilitas; pocile potes Uno modo per subtractionem, Mut aliquod corpus est habile ad cateiaciendum,per calore quem habet,unde diminuto calore diminuitur habilitas calefactedi; filio modo per appositionem cotrarij. sicut aqua calefacta habet naturalem aptitudinem, vel habilitate ad insit --.-gidatione, sed quatoplua stetit aressitu de calore, tantoamauitur babilitas ad frigus,&c. tram. 1 Habitus,
175쪽
Habitus, i sertat S. Th. I .a.q. 9.ar. r.quadrupliciaer sumitur.Primo pro ' cie qualitatis,quq est qualitas dissicile mobilis.Secundo prout est vitu ex pridicamentis & sic dissinitur a Giliberto Porretiatio,i habitus est eorum quae sunt circa corpus adiacetia; &hitus dicit respectum extrinsecum aduenietein Tertio pro postprsdicamento, quod disti guttur multis modis, ut habere annulum, vel possessionem,uel aliquid aliud. Quarto pro habitu Religionis regularis,qui simul datur Se benedicitur cum professione,& determina-inr talis habitus ad tria vota. Castitatis, Paupertatis, & Obedientiae, tanquam signun obligationis, ut scribitur x. a.q. I 86.ar.9. Datur etiam & habitus speculativus, qui est triplex. sapientia, scientia, & inteIleduas. Datur & habitus practicus ut Ars; de moralis,Vto Prudentia;& habitus naturalis,qui est qualitas generata exstequetatis actibus;&habitas' supranaturalis,ut fides, spes, gratia, M. Dicit S habitus representativus ut est species intelligibilis, que representat re intelligibilem,& stibile .Potest etia esse aliquis habitus innatus, qui di habitus naturalis,& multis alijs modis,ut docet S.Th. in locis seperius allegatis
Haeresis,ut scribit S.Th. 1.2.q. II .ar. I .est nome gricum, de ab electione dicitur,quia.s ea
sibi unusquisq; elisit disciplinam,quam putat esse meliorem. Electio autem est eorum quae sunt ad finem,pr supposito fine: In credendis autem voluntas assentit alicui vem,tanu pr prio bono,Vnde quod est principale verum, habet ratione ultimi finis,que aute sunt secundaria, habent ratione eorum quae sunt ad finem: Et quia omnis qui credit assentit dicto ali cuius, principale videtur esse,& quasi finis in omni credulitate ille, cuius dicto assentitur: quasi autem secundaria sunt ea, quae quis tenendo vult alicui assentire . Sic ergo qui rectἡFidem Christianam habet, sua voluntate assentit Christo in his quae verE ad eius doctrinam pertincnt, quia suscipit characterem Baptismi datum a Christo. Α rectitudine ergo Fidei Christianae dupliciter quis potest deuiare; Uno modo, quia ipse non vult assentir Christo,& hic habet malam voluntatem circa ipsum finem, & hoc pertinet ad speciem infidelitatis Paganorum, & Iudqorum; Alio modo per hoc quod intendit quidem assentire Christo, sed deficit in eligendo ea quibus Christo assentiat,quia non eligit quae vere a Christo tradita sunt,sed ea qus sibi propria mens suggerit:& ideo haeresis est species infidelitatis, pertinens ad eos, qui Fidem Christi profitentur, sed eius dogmata corrumpunt. Et est
principaliter circa articulos Fidei, secundario autem circa ea quae sequuntur ex eis. Et duo concurrunt formaliter ad ipsam. Lerror in intellectu, & pertinacia in voluntate,quae hominem Hqreticum. & nascitur ex superbia, vel ex concupiscentia commodi temporalis. & incurritur ex verbis etiam inordinate prolatis, &c. ---. HFeticuS,Vt ait S.Th. a. a. ar. 2.statim ex quo de hqresi conuincitur,potest non solum e
communicari,sed iuste occidi;& hoc ex parte ipsius,quia multo grauius est corrumpere fi dem, per quam est vita animae,qnam falsificare pecuniam, per quam temporali vitae subuenitur: unde si falsari j pecuniae, vel alij malefactores statim per seculares Principes iusto morti traduntur; multo magis Heretici, ex quo de hqresi conuincuntur,possent non uolum excommunicari, sed & iustὰ occidi. Sed ex parte Ecclesiae est misericordia ad couersionem errantium, & ideo non statim condemnat, sed post primam di secundam correctionem, Ut Apost.ait. Postmodum verb si adhuc pertinax inueniatur, Ecclesia de eius conuersione non sperans,aliorum saluti prouidet,eum ab Ecclesia separando, per excommunicationis sed-tentiam; &vlterius reliquit eum iudicio se Iari, a mundo exterminandum per mortem quia ut ait Hieronymus, Resecandς sunt putridε carnes,& scabiosa ouis a caulis repellen 'da, ne tota domus massa corpus di pecora ardeat,corrumpatur,putrescat, intereat. Arrius
..... in Alexandria una scintilla fuit, sed quoniam non statim oppressias est, toriis orbem eius
- - smnina populata est. Et nota, sic sermo est de haretico, proprie loquendo,quia Commu sis, ιδεμ. niter hqreticus dicitur aliquasso omnis excomunicatus. Dicitur etiam hqreticus peruertor pHὸ, tr comu sacrorum, ut Simoniacus. Dicitur adhue haereticus,quicunque dubitat vel putat Fide - - λ Christianam esse falsam,& sic omnis infidelis communiter loquendo h eticus dicitur,dic
Hierarchia,ut docet S. Th. I.p.q. Io8.ar. I .est sacer principatus: in nomine aut principa
tus duo intelliguntur.s ipse Princeps,& multitudo ordinata sub Principe. hinc alia cst hierarchia humana ab Angelica,quia diuersis legibus reguntur.In Angelis quoq; tres hierar chiς inueniuntur: sed in diuinis personis non est aliqua hierarchia, sed quida ordo naturaeοῦ& quia una hierarchia est unus principatus. i. una multitudo ordinata sub una Principis gubernatione, non confusE, sed ordinate , hinc est, si, quaelibet hierarchia habet ordinem .s. principij, med ij,& finis,sicuti in ciuitatibus reperiuntur supremi homines ut optimates,
quidam aute infimi,ut vilis populus, quida vero medij,ut populus honorabilis; sic et qui libet
176쪽
libet hierarchia habet tres ordines, summorum Angeloru, mediorum, & infimorum,&c. Hoc aliquid, potest accipi dupliciter,ut ait S. Th. p. '.q. 73.ar. I. ad primum; Uno mo do pro quocunque subsistente; alio modo, pro subsistente completo , in natura alicuius speciei: Primo modo excludit inhaerentiam accidentis Si formae materialis; secundo modo excludit imperfectionem partis, unde minus posset dici hoc aliquid primo modo, sed secundo modo: sic igitur anima humana cum sit pars speciei humanae,potest dici hoc ali- αν Domu quid primo modo, quasi subsistens,sed non secundo modo, sic enim compositum ex anima & corpore dicitur hoc aliquid, &c. H. Ηomicidium,ut ait S.Th. r. a.q. oo. ar.8. prohibetur in decalogo, secundu quod habet rationem indebiti, & sic semper est peccatum mortale. Et est duplex homicidiu, alterum comuniter simplum,& sic omnis occisio hominis, siue iusta,sive iniusta sit,dicitur homicidium. Alterum proprie sumptum,& sic occisio hominis ab homine iniusta dicitur homicidium, & tale est peccatum: primum potuit diei homicidium, quando Abraam voluit Herificare filium suum, tamen ipse non consensit in homicidium, quia debitum erat eum occidi propter Dei mandatu,qui est Dominus vitae & mortis,ipse enim est qui poena insigit omnibus hominibus, iustis & iniustis,pro peccato primi parentis, cuius sententiae si
homo sit executor auctoritate diuina, non erit homicida, sicut nec Deus : quo etia pactooseas Propheta accedens ad uxorem fornicariam, vel adulteram, non est moechatus , quia accessit ad eam, quae sua erat secundum mandatum Dei, qui est auctor matrimonii.
Homicidium autem proprie quod est peccatum,ut scribit siluester in summa sua, it octo Homicidium
modis. s. facto, praecepto, consilio, defensicine, permissione, cooperatione. animatione,
auxiliatione; sed animatio, ad consilium; & auxiliatio, ad cooperationem reducitur; '' di sic fit sex modis, ut clarius ostendit hic Auctor, verbo Homicidicium, &c. Homo,de quo S. Th. I .p.q. 3.in princ. scribit,il, spectat ad Theologum ex parte animς, non aute ex parte corporis,nisi is habitudinem quam habet corpus ad animam.Et ar. . so resp.ad I .exponens dictum Apost. Licet his qui foris est noster homo corrumpatur,tii ille qui intus est renouatur de die in die,asserit,u, duplex est homo;Interior. Lqui est pars intellectiva;& exterior,qui dicitur pars sensitiva cum corpore, secudum existimationem illorum, qui sola sensibilia considerabant, seu circa ipsa detinebantur e & ex hoc etiam dicitur homo vetus,quado vitia & peccata sequitur: dicitur etiam homo novus, quando est alienus ab erroribus & peccatis, & sequitur vitam Christi. Et dicitur homo ab humo, quia de limo terrae est conditus, secundum corpus . Et dissinitur a Philosophis, quod est Homo diuo. animal rationale mortales a Theologis vero, quod est creatura rationalis,ad imagine &similitudinem Dei facta,& ad beatitudinem ternam ordinata, habens staturam rectam,
ut delectetur coelestibus,3c ne habeat cerebru depressium,S ne uteretur manibus loco an- - ἡ . Vterioru pedu,& ut possit expedite opus oris exercere, ut docet ide S.Th. I .p. q. I.ari. 3.&C. Honestum,ut scribit S.Th.2.2.q. I 3.ar. .diuiditur in quatuor principales virtutes,inquas diuidit ipsa virtus: unde est ide ql virtus,& spiritualis decor,& pulchritudo. Et qm ad ratione pulchri,siue decori,c5currit & claritas,& debita,pportio,quia Deus dρ pulcher sicut causa uniuersoru consonatig & claritatis,hinc pulchritudo corporis in hoc ebsistit,*homo habeat mebra corporis bene proportionata .eu quadam claritate debiti coloris: disimiliter pulchritudo spiritualis in hoc c5sistit, pc6uersatio hominis,sive actio eius,sit bene proportionata, sim spirituale rationis Haritatem; hoc aut pertinet ad ratione honesti.
quod est idem cum virtute,quae secundum rationem moderatur omnes res humanas, &c.
Honestas,ut docet S. . in eodem loco,dicitur quasi status honoris,unde ex hoc videtur aliquid dici honestum, quod est honore dignum. Honor autem est contestatio quaedam de excellentia alicuius i Excellentia autem hominis maximE consideratur secundum virtutem, quae est dispositio perrecti ad optimum,&c. Humanitas,ut ait S.Th. I .p.q. 3.ar. 3.coprghendit in se ea que cadut in definitione hominis; hic.n.homo,est homo; & hoc significat humanitas quo homo est homo. &est quoddaabstractum,non im voce, sed etia significatione: nam homo significat suppositu subsistens H-ἡ in natura hgmana concretu pr dicamenti substantiae: & quia tolli animal intensiue est in inia ipso hole, Muti & in aliis speciebus, hinc homo no est persectius animal,q leo,& sermica, in ratione animalis,sed bene in rone ultims disseretie,contrahentis ipsum animal. Ex his hsca positio, homo est animalitas,sicuti Mathias est humanitas,est vera, sed no logicE l quedo,qa subicctu & pr dicatu sumunt sub diuersis modis significadi,sed est vera phi sic E. gaho est realiter anini alitas,dc Mathias est realiter humanitas,larmaliter ipsa includes. I a Honor
177쪽
Honor exhibetur alicui propter aliquam eius excellentiam, & ita est signum &trs mmonium quoddam illius excellentiae,quae est in honorato quanquam licinor non sit in eo qui honoratur,t ud magis in honorante,qui reuerentia exhibet honorato, ut scribit S. Th.
I. 2. q. 2. art. 2.& 3.sent. dis l. s. q. .art. 3. ait, quod honor non debetur nisi rebus diuinis :hinc propriE & directε non debetur, nisi habenti gratiam di virtutem,quae diuinos sac:t. Sed aliquis multipliciter potest habere virtutem; vel sicut actu virtuosus, &huic dire de propriε,&'secunditu. se debetur honor; vel sinit habens aptitudinem naturalem ad Vir tutem,& sic cuilibet habenti imaginem Dei,est exhibendus honor nisi sit confirmatus in malo, quia ligatus est in illo ordo ad virtutem vel sicut ordinatus ad inducendum, vel conseruandu virtutem,& sic debetur omnibus Praelatis,qui ad hoc ordinati sunt,ut alios dirigant in virtutem: hinc subdito bono, debetur maior honor secundum se, quim malo Praelato, licet ratione praelationis,debeatur ipsi malo Praelato maior honor, quia Prael tus gerit vicem Dei; quia Deus in ipso honoratum deinde est persona publica,&hynor ia tur in ipso bonitas Ecclesiae, vel Reipublicae, quae est maior quam merita unius singularis me. personς: adde etiam,quia prς latio se habet ad virtutem, sicut causa, essitiens in alijs virtutem: & dignius est alterius virtutis causam existere, inquantum huiusmodi, quam Vir tuosum esse. Sanctis quoque debetur honor,quia sunt nostri ductores, vel perdoctrinam, vel per administrationem, vel per intercessionem di exemplum. Daemonibus & damnatis., nullus honor exhiberi debet, quia ligata est in e s aptitudo ad virtutem. Irrationalibus quoque creaturis, licet sit in eis similitudo vestigij, tamen quia hec non ponit aptitudimnem ad virtutem, sed tantum similitudo imaginis, propterea eis nullus honor exhiben diis est,cum honor sit praemium virtutis,nec est sufficiens praemium virtutis,sed ut post, bile homini, qu*mquam sit maximum bonum inter exteriora bona . Et quo ad Deuma potest esse in solo corde, sed quo ad hominem est in signis exterioribus . & debetur soli subsistenti toti,licet ratio & causa honoris potest esse aliquid non subsistens, scilicet pars
vel accidens . Reuerentia tamen non est honor, sed est motivum honorantis, Se est finis honoris, inquantum scit icet aliquis ad hoc honoratur, ut in ri uerentia habeatur ab alijS. Ametriis εο- Sed tripliciter contingit appetitum honoris esse inordinatum, ex consequenti peccatu ἀπο- ' Vno inudo per hoc, quod aliquis appetit testimonium de excellentia quam non habet, es mst .' quod est appetere honorem supra suam proportionem; Alio modo per hoc, quod hono cupit, non reserendo in Deum; Tertio perhoe,quod appetitus eius in ipso hon
re quiescit, non reterens honorem ad utilitatem aliorum, ut scribitur 1. a. q. I. art. I.
ubi disputatur si ambitio, lus importat inordinatum appetitum honoris,est peccatum ' mortale; & cum contrarietur charitati. ut habet Apost. ad Cor. epist. I .cap. I I. Charitas non est ambitiosa, nec qu rit qiis sua sunt manifestum est ipsam esse letale peccatum,& Hora apud veteres accipitur pro cuiusu s temporis parte; unde quatuor ill anni pa tes, Ver, stas, Autumnus,& Hyems, anni horς dicts sunt; hodie tamen magis accipimus
pro aequalibus illis spaciis, inquq dies diuiditur. Et dicte sunt horae a Sole,quia AEgyptii
Solem vocabant Horum, unde hore, Solis ministrae dictae sunt: vel, ut alij volunt, horas dictas suisse ab vrina, serunt enim Hermetem Trimegistum horas primum Obseruasse exurina cuiusda animalis,quod squalibus interpositis interuallis urinam duodecies emittebat, unde placuit in totidem horas diem civilem diuidere, qui tamen postea duplicato numero in horas vigintiquatuor est distinctus : N propter hanc distinctionem horarum
ait S. Th. 3. P. q. 6. art. 9. ad 2.arg. exponens illud Ioan . Hora erat quasi sexta cum traditus est Dominus crucifi*endus a Pilato, non enim erat plenε sexta, sed quasi sexta, idest peracta quinta,& aliquid de sexta esse coeperat, donec completa sexta, Christo pendente in cruce,tenebre fierent. Intelligitur autem fuisse hora tertia, cum clamauerunt Iudgi ut Dolninus crucingeretur; & veracissimε demonstratur tunc eos crucifixisse quando clamauerunt; ergo ne quisquam cogitationem tanti criminis auersus a Iudeis in milites c uerteret, erat inquit hora terti si de crucifixerunt eum, ut illi eum potius crucifixisse in 'uen antur, qui hora tertia ut crucifigeretur clamauerunt: unde hora matutina comPrq henditur,ligatur ut latro, ad Annam primo,deinde ad Caipham ducitur,cqditur, molestatur; hora diei prima coram Pr side sistitur & accusatur; hora tertia linguis Iudeorum crucifigitur, nudatur, flagellatur, coronatur, purpura illusorie vestitur; hora sexta con
temnitur,eijcitur,condemnatur, cruce Oneratur crucifigitur; hora nona in cruce tetuus, sitietas, 3c clamans magna voce moritur; hora vespertina latus lancea perforatur, ac de
cruce mortuus deponituri Compictorii hora sepelitur, ac sepulchrum positis custodibus
178쪽
clauditur , fignatur: ecce nullum tempus , aut aetas inuenitur, in qua salus mundi non
Hora canonica est ossicium diuinum, dicendum certa hora , ex institutione sacrorum Canonum; & sunt septem, in quibus passus est Saluator noster. ut supra dictum est; & tenentur ad has horas canonicas persoluendas ex prςcepto in iure contento, soli Presby- In omnestert,exprestu communiter tamen tenentur omnes constituti in sacris ordinibus,& bene- fietati percipientes de stuctibus benefici j. Proseis in religione, non icnentur de iure, nisi fiat constituti in sacris,quamquam ex consuetudine videtur eos teneri S Obligari: Conuersi autem & tertiarij nullo pacto tenentur, quia ad seruitia clericorum recipiuntur in religionibus, in quorum statutis decernutureis quhdam orationes pro horis canonicis. Illi tamen qui obligantur, non solum debent persoluere horas canonicas, sed etiam alia adiuncta , puta suilragia, officium Beatae Virginis ,& mortuorum ; Tenentur etiam sub peccato mortali persoluere cum omni studio de deuotione qua decet,ut patet de celebratione Missarum, cap. Dolentes, in quo ita pracipitur, Di stricte praecipientes sub virtute obedientiae, ut diuinum ossicium, diurnum pariter,& noctiirnum, quantum eis Deus dederit, studiose celebrent, pariter & deuote; & hoc pr. cepi im non est impossibile obseruari,quia intelligimur,quod quando quis animo vacandi Deo horas inchoet, in contrariuanimus iste non mutatur, dum exoluit diuinum officium. Tempus autem persoluendi divinum ossicium his qui priuatim dicunt ipsum, est totus dies, inchoans a vespere praece- νε Newy sdentis diei, usque ad mediam noctem seqtientis diei; ita tamen ut solas matutinas liceat sin vespere praecedenti dicere. Est tamen graue peccatum, sine rationabili causa retardare multum horas,ut dicere Primam hora nona, vel vesperariim; pretienire tamen ut quietius aut dei totius dicatur, consulitura multis. Tempus vero publicae cel brationis horarum est iuxta laudabilem cuiuslibet Ecclesis ac patriae consuetudinem. De loco etiam
persoluendi diuinum ossicium, dicendum est,quod nullus est locus in quo non liceat private diuinum ossicium exoluere; publicὰ autem in Ecclesia celebrandum est e iura iubent deputatis ad illud , ita quod deponendi clerici a consortio sunt , qui castigati nolunt interesse,ut in decretis dist. 91.cap. vltimo decernitur; ubi tamen contemptus deest,& pr pter absentiam alicuius non notabilitcr luditur diuini cultus ossici3, grauiter tamen,
peccat, qui sine rationabili causa se subtrahit a debitis boris persoluendi ossicii diuini, quia grauis est ratio diuini debiti, &c.
Hostia non consecrata, nullo modo debet dari loco consecrate,quia ut docet S.Diom. 3. Par.q.8o.art. s. ad a. Sacerdos hoc faciens, quantum in se est, facit idolatrare illos.qui credunt esse hostiam consecratam, siue alios praesentes,siue etiam ipsum sumentem; quia vi Aug.ait,Nemo carnem Christi manducet,nisi prius adoret; unde extra de celebratione Mi istarum,cap.de homine, dicitur, Licet is qui pro sui criminis conscientia reputat se este indignum, peccet graviter, si se ingerat, grauius tamen videtur Ostendere, qui sta dulenter illud presumpserit simulare;&q. 79. art. 7. ad 3. docet,quod sumptio pertinet ad rationem Sacramenti, sed oblatio pertinet ad rationem sacrificis; de ideo ex hoc, quod aliquis sumit corpus Christi, vel etiam plures, non accrescit aliis aliquod iuvamentum; similiter etiam ex hoc quod Sacerdos plures hostias consecrat in una Missa, non multiplicatur edictus huius Sacramenti,quia non est nisi unum sacrificium mihi lenim est plus virtutis in multis host ijs consecratis, quam in una, cum sub omnibus & sub una non sit nisi totus Christus, unὸe nec si aliquis simul in una Missa multas hostias consecratas sumat, participabit maiorem effictum Sacramenti. Et nota, quλd hostia dicitur,quod ad hostium tabernaculi ducebatur, manibus offerentium impolitis capiti eius, ut sic significaretur,quod per ipsam ad sancta pateret accessus; vel ideo, quia pro vincendis,uel iam
victis host ibus offerebatur. Et capitur tripliciter, Primo communiter, pro omni sacrifi- Η. - - Incio quod offerebatur Deo in lege antiqua, siue esset pro expiatione peccatorum, siue pro eue aceπι-
pace habenda ; Secundo capitur pro sacrificio quod offerebant Pagani & idolatri idoli , tum pro victoria habenda. Tertio modo capitur magis propriε, &est idem quod Sacramentum Fueharisti ,& sunt ille species panis & vini. s. illa albedo,& illa rotunditas. sub quibus e5tinetur corpus Christi:& sic intelliguntur ille propositiones, hostia frangitur, diuiditur, hostia consecratur, quia consecratio proprie loquendo, respicit speciem continentem, & non corpus contentum. Quarto capitur hostia pro re contenta in ipsa hostia is,
&est ipse Christus, unde canit Ecclesia, o vere digna hostia, per qua fracta sunt tartara;& Apostolus ad Eph. . Qui dedit semetipsum pro nobis oblationem Sc hostiam Deo,
179쪽
in odorem suauitatis, &D. Ambr. In Christo semel o' lata est hostia ad salutem potens, quid ergo nos nonne per singulos dies offerimus 3 sed ad recordationem mortis eius. Runa est hostia, & non mestae. Capitur & hostia quandoque pro pane conuertendo in cor piis Christi, ut ibi Suscipe Sancta Trinitas hanc oblationem seu hostiam. Capitur &p stremo pro homine iusto,totaliter se Deo offerente,ut dixit S. Lucia, Faciat quod volue rit Deus de hostia sua, & . Ηutnidum radicate, est totum id, in quo fundatur virtus speciei, quod si subtrahatur, restitui non potest, sicut si amputetur manus, aut pes,vel aliquid huiusmodi: sed humidum nutrimentale est, quod nondum peruenit ad suscipiendum perfectε natura speciei, sed est invia ad hoc, sicut est sanguis,& alia huiusnodi: unde si talia subtrahantur,remanet virtus speciei in radice, quae non tollitur. Et x.sent.dist. 3 o. q. a. art. I. ad tertium, ait
S. . quod secundum medicos,humidu quod ex primis generantibus trahitur,non opor tet ut dicatur radicate, quia semper remanet distinctum secundum materiam,& proprietatem, ab humido ex alimento generato, sed quia calor naturalis in illo humido prius extitit,&illud quod permiscetur, non participat speciem, nisi ex virtute illius humidi cui permiscetur,unde est quasi radix totius illius, quod postmodum ex alimento couertitur, non autem ita quod utrunque humidum post finem digestionis ultimae distinctum remaneat, sed totum permixtum accipit unam proprietate ex utraq; materia. quae Prius sub erat primo humido,& secundo aduenienti,aequaliter se habet ad hoc quod transeat,& a1 hoc, quod virtutem speciei participet . Nec dicitur consumi humidum radicate propter distellum talis materiae, sed propter hoc,quod non permanet proprietas, quam totum mixtum habebat ex virtute primi humiai: tunc enim non potest fieri restauratio, quia virtus speciei non manet; sicut etiam si tota manus amputetur, non restauratur Per nu trimentum,quia non manet virtus speciei determinata huic organo;& propter hanc etiacausam dicuntur quaedam membra ex humido radica liccimposita, don quod nihil nutrimenti in substantiam illorum membrorum transeat, cum quodlibet membrum corporis proportionabiliter aureatur, sed quia in illis membris principaliter virtus speciei con sistit, que est ex humido raci, cali: nec potest aliqua abscissio ab eis fieri, quin auseratur virtus speciei, quantum ad ali tuam partem determinatam, & propter hoc etiam talia
membra decisa non la nantur, dic. sed doctrina tradita I .par.q. I l9.art. I. ad tertium sest magis resoluta, Sc. Humilitas. yt 'ribit Doctor Sanctus a. a. q. Is r .art. I. ad primum, dicitur quas humi acclivus, idest imis inhaerens: quod quidem contingit dupliciter; Vno modo ex principio extrinseco,puta cum aliquis ab alio delicitur, S: sic humilitas est poena;Αlio modo a principio intrinseco,di hoc potest fieri quandoque quide bene, puta cum aliquis confiderans suum defcctum,tenet se in infimis, secundum suum modum,sicut Abraam dixit ad Domi num, Genes. cap. I 8. Loquar ad Dominum meum, cum sim puluis de cinisi hoc modo hunailitas ponitur virtus. Mandoque autem potest fieri male, puta eum homo honorem suum non intelligens, comparat se iumentis insipientibus, de similis factus est illis, ut de nostris primis parentibus patet:&quia humilitas ut est virtus, temperat de rest at animum ne immoderate tendat in excelsa, quia in homine duo considerari possitnt, stilicet
id quos est Dei, de id quod est hominis; hominis aute est quicquid pertinet ad defectum, sed Dei est quicquid pertinet ad salutem & perfectionem, secundum illud oseae I 3. Perditio tua IsraeLex te est, ex me tantum auxilium tuum. Humilitas autem propriε respiscit reuerentiam qua homo Deo subijcitur, de ideo quilibet homo secundum id quod suum est,debet te cuilibet proximo subijcerς, quantum ad id quod est Dei in seipsb, non autem hoc requirit liuntilitas, ut aliquis id quod est Dei in seipi, bijciat et,quod apparet esse Dei in alteroi na illi, qui dona Dei participant, cognoscunt ea se habere secundum illudi ad Cor.cap. r. Vt sciamus quae a Deo donata iunt nobis, , ideo absqῆ praeiudicio humilitatis,possunt dona quae ipsi acceperunt, praeserre donis Dei, quae alijs apparent collata, sicut Apost.ad Ephes. 3.dicit, filiis penerationibus non est agnitum filijs hominum, sicue nunc reuelatum est sanctis Apostolis eius: similiter etiam non hoc requirit ut id quod est suum in seipua, subi jciat ei quod hominis in proximo; alioquin oporteret ut quilibet reputaret sie magis Peccatorem quolibet alio,cum tam . n Apostolus absq; praeiudicio hu
militatis dicat ad Gal. a. Nos autem Iudaei non ex Gentibus peccatores. Potest tamen
aliquis reputare aliquid boni este in proximo, quod ipse non habet, vel aliquid mali in is cile, quoa in alio non est, ex quo se potest ei subijcere per humilitate;& quia humilitas
180쪽
sicut se Hierae virtutes praeei E interius iii animo coiisistit, ideo potest homo secudum
interiorem actum animae alteri se subi jeere, sine hoc quod occalionem habeat alicuius , quod pertineat ad detrimentum suae salutis: & hoc eis quod August. ait in regula, Timore coram Deo Praelatus substratus sit pedibus vestris. Hge omnia habentur secundum doctri
Humilitatis gradus, ait S. I hom. 1.1.q. ror. art.6. iecundum regulam Beati Benedicti, sunt duodecini quorum Primus est, corde & corpore semper humi litatem ostendere, dem xis aspectibus in terram; Secundus e st, ut pauca verba & rationabilia loquatur aliquiS, non elamosa voce; Tertius .ut non si tacitis aut promptus in risum. Quartus,taciturnitas vinxd interrogatione; Quintus, tenere quod habet communis monaster ij regula, Sextus,cr
dere & pronunciare se esse omnibus viliorem; Septimus,ad omnia indignum & inutilem se confiteri, di credere ; Octauus.confessio peccatorum; Nonus, pro obedientia in duris ει asperis patientiam amplecti; Decimus est, ut cum obedientia se subdat maioribus suis οVndecimus , ve voluntatem propriam non delectetur implere; Duodecimus, ut Deum timeat, & memor sit omnium quae praecipit. Et rationabiliter sunt isti duodecim gradus Haemimis humilitatis, quia ipsa humilitas essentialiter coiiiiiiit in appe titu, secundum quod aliquis resiqnat impetum animi sui, ne inordicia te tendit in magna, secundum regulam qua de- tW bet habere in cognitione, ut. s. aliquis non se existimet supra id ellemiod est. Et utriusque principium & radix est ipsa reuerentia quam liabet ad Deum; ex interiori autem dispositione humilitatis procedunt quaedam exteriora signa, in verbis, di factis,& gestibus,quihus id quod tu terrus latet manifestatur, sicut in caeteris virtutibus, nam ex visu cognOicitur vir,& ab cutis faciei sensatus, ut dicitur Ecclesias . 39. N ideo in praedictis gradibus humilitatis ponitur aliquid quod pertinet ad humilitaris ratione .s duodecimus gradus, qui est,ut homo Deum timeat, & memor ne omnium quae praecipit. Ponitur etiam aliquid pertinerιS ad appetitu ni, ne. s. in propriam excellentiam inordinat E tendat; quod quidem fit tripliciter; Vno modo ut homo non sequatur propriam voluntatem, quod pertinet ad undecimum gradum; Alio modo, ut regulet eam secundum superioris arbitrium, quod pertinet ad gradum decimum; Tettio modo, ut ab hoc non de fistat propter dura di aspera quae occurrunt, di hoc pertiliet ad nonum. Ponuntur etiam quaedam pertinentia ad existimationem hominis recognoscentis suum defectum,& hoc tripliciter; uno quidem modo per hoc quod proprios desectus confiteatur,quod pertinet ad octauum gradum;Secundo, ut ex confideratione sui defectus aliquis insessicientem se existimet ad maiora, quod pertinet ad septimum; Terti ut quantum ad hoc alios sibi praeferat,quod pertinet ad sexta. Ponuntur etiam quaedam, quae pertinent ad exteriora signa, quorum unum est in factis,ut scilicet homo non. recedat in sitis operibus a via communi, quod pertinet ad quintum τalia duo sunt in verbis, ut. s. homo non praeripiat tempus loquendi, quod pertinet ad quartum; nec excedat modum in loquendo, quod pertinet ad secundum: alia vero consiliunt in e xteriotibus gestibus, puta in reprimendo excellenti aut oculorum, quod μrtinet ad primum; S cohibendo exterius risum, de aliae ineptae laetitiae signa, quod pertinet ad tertium: & fic patet quomodo rationabiliter fune hi humilititis gradus, &e. Hypocrisis, ut docet S. Thomas a. a. I i I. ate. 2.est quaedam simulatio, qua quis simulae se habere personam quam noli habet: Se ob hoc opponitur veritati per quam aliquis exhi- bet se talum vita & sermone qualis est.& nascitur ex inani glitia,ut ait Gregorius lib. i 3
Hypocrita,ut docet S.Th. ubi supra,de mente Isidori in lib. Ethymologiarum Πεco sermone 6 ctus,in latino simulator interpretatur,qui cum intus malus sit, nu se palam ostedit . enim false in ,, iudicium interpretatur ; unde nomen hypocritae tractiim esta specie eorum, qui l .i spectaculis contecta facie incedunt,distinguentes vultum vario colore. ut ad personae quam simulane colorem perueniant, modo in specie viri, modo inspecie is minae: unde Aug.dicit in sermone Domini in monte; quod sicut hypocritae fimulatores aliarum personarum agunt partes illius quod non sunt, non enini qui agit partes
Agamennonis, verὰ ipse est, sed simulat eum: sic in Ecclesijs,& in omni vita humana, qui se uult videri quod non est,hypocrita est,simulat se iustum non exhibet: hine in hypocrisi Iaduo sunt. desictus sanctitatis, & simulatio ipsius, si ergo hypocrita dicatur ille cuius in- , tentio sertur ad verun que,vt.Laliquis non curet sanctitatem habere, sed solus sanctus a parere, sicut consueuit accipi in sacra scriptura, sic manisestum est, quod est peccatum mortale, nullus enim totaliter priuatur sanctitate, nisi mr peccatum mortale; si autem dicatur