장음표시 사용
241쪽
Quid duplere a Quid nominis, ut quando demonstratur causa per effectum ι tune nece . est uti loco definitionis causae ad probandum causam esseat hoc maximE contingit in De quia ad probandum aliquid esse,necesse est accipere pro medio quid significet no-.meni filuid est quid rei, quod assumitur ad demonstrandum aliquid de subiecto, ut risibile de homine per hoc quod est animal rationale, mortale. s Th.'P.q. 1. art. a. Quid, quandoque quaerit de natura quam significae definitio, ut cum quaeritur, quid est homo & respondetur, animal rationaἰe,mortale; quandoque vero quaerit seppolitum, V eum quaeritur, quid natat in marI de respondetur,pistis; & lic quaerentibus,quid tres responsa inest tres personae. S. Th. p. p.q.29.art. . ad 1.
iidditas de ratione sua neq; est simplex, iteque composta,ut ait S. Th. 2.sent.dist. 3.q. I. are. a. dicens de ratione quidditatis, inqitantum est quidditas,non est quod sit composita, quia nunquam inueniretur simplex natura, quod ad minus in Deo salsum est: nec est de ratione eius qαod fit simplex,cum quaedam inueniatur composita, ut humanitas. Esse autem condum quod dicitur res esse in actu, inuenitur ad diuersas natii as. vel quidditates, di- uersimode se habere ; quaedam enim natura est de cuius intellectu non est ilium esse, quia intelligi potest cum hoc quod ignoratur an sit, sicut Phoenicem vel Ecclypsim, vel aliquia huiusnodi; Alia autem natura inuenitur, de cuius ratione est ipsum suum esse,immo ipsim esse est sua natura, ut est Deus e alia autem entia praeter Deum, habent esse acquisitum ab alio, propterea in eis ese,est praeter quidditatem,&c. Q ates,propriE loquendo motui opponitur;& quia motus causat laborem in operationibus nos ris,ideo quies consequenter opponitur labori propterea quies potest esse quadru-
pax. plex; prim quae opponitur motui. Secunda quae opponit labori; Tertia cessatio a quacunq; operatione; Quarta dicitur quies voluntatis,ia ultimo fine, o scribit S. Th. a sent.dist. I q. 3.ari 2. Nota etiam,quod quies voluntatis potest esse desiderii de motus,& conscientip& aeternae gloriae:& potest esse prior motu,intentionis via, no autem via exequutionis,&c. iescere in toto tempore aliquo,est esse in eo in quolibet instanti illius temporis, etia inultimo, ut notat S. Th. p. p.q. 3.M. 3. ubi impugnat opinionem dicentium cinget mo ueri in instanti.quia cum Angelus aliquis moueturati toto tempore praecedenti est in ter
mino a quo, in vit imo autem instanti est in termino ad quem, de propterea mouetur instantaneer tu hanc opinionem sequitur Scotus; quae opinio est falsa, quia de ratione quietis est, quiescens non aliter se habeat mine de prius. ideo in quolibet nunc temporis mensarantis quietem. quiescens est in eodem,&in primo, di in medio,& in ultimo; sed de ratione mutus est, quod id quod mouetur, aliter se habeat nunc & prius, ideo in quolibet nuac temporis mensurantis motum, mobile se habet inalis, Salia dispositione,&c. t Questuarij a questu dicti, communiter sint omnes actu mendicantes, proprie autem εο iuridice loquendo, sunt qui proeleemosynis discurruntisnon habendo certam di cesim, ista, . M utSaucti Antovij, vel Bernardi r&hi prohibentur acceptati,nisi literas veras Apostolicas, a,.M., iis, aut Dioceiani ostendant, ut scribitur de poen. de rem cap.Cum excomm.ubi etiam poniturrat humum, forma literarum,& etiam si habeant literas 6postolicas non debent admitti , nisi prius
3 Episcopum fuerint examinati: quod etiam fieri debet de Iudeis baptixatis,de de Chri- expulsis a Turcis, Si huiusmodi; quia plerumque sunt infideles, Et viri nequissimi,
ec sunt occasio, quod Fideles non ita misereantur veraciter indigentibus.
Quod est per essentiam. est causa illius quod est per participationem, ut ignis est causa
omnium ignitorum, ut notat S. Th. p p.q. 6 I .ar. r. ubi probat Angelos Ee omnia alia a Deo, esse producta ab ipso Deo, quia solus Deus est sium esse Sens per essentiam: in omnibus autem alijs a Deo dissert e tia rei, de esse eius, propterea dicuntur esse entia per parti . cipationem, ideo causata sunt 1 Deo, ut etiam Arist. dixit a Metaph.tex. . id quod est maximE eos, de maximἡ verum, est causa omnis entis, de omnis veri, nedum in genere cauta finalis,ut aliqui volunt, sed essicientis, de exemplaris: quod habetur etiam ab Apostolo ad Bom.cap. tr. Et ipso,de ped ipsum, Ec in ipse sum omia,ut S. Th. scribit p. p.q 4.art. I. t Quaerere, est ii, formationem facerein legibus vindicare quaestionem constituere,est d cernere, ut laetus vindicetur; quaestionem ferre aest vindieandum facinus iudicibus praebere, de mandare, vel potius ad Senatum referre quaestionem intelligere,est tormenta de eo φoris dolore in reii in serre, ad eruendam veritatem; quaestionem postulare eius est qui iniuriam sibi faciam quaerit apud iudicem ut iustitiam exerceat; quaestioliis iudex praeeoc diutur,qui quaestionibus praees,de publicis iudicijs; quaesitoriis est,qui quaestionem habetide inquirit de crimine, ut dicunt iurisconsulti, dic. . o
242쪽
mo, et uplex, Formaliter,&effectiuε: illud autem quo aliquid operatur sieue activo principio, potest secundum esse separari ab eo quod operatur, ut si dicamus,s, bal tuus ope- raturPer Regem, quia Rex mouet eum ad operandum: sed impossibile est illud quo aliquid operatur so aliter, separari ab eo secundum esse; quod ideo est, quia nihil agit nisis cudum quod est in actu, silc igitur Brmaliter aliquid operatur per aliquid ,sicut eo fit actu, non autem fit aliquid aliquo ens actu,si sit leparatum ab eo secundum esse, & quia intellectus possibilis est quo hic homo formaliter intelligit, ut ait Arist. lex s. 3. de anima: dic autem intellectum , quo opinatur, & intelligit anima; propterea decepti sunt illi, qui ponunt intellectum possibilem a co re separatam, sicut una de substantijs separatis, ut dixit Averr. Haec S. Thom. 3. de anima, lect. 7.
Quomodo,eit adverbium, de potest capi aliquando admiratiuE per stuporem,ri est illud
Luc. I .cap. Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco Potest etiam capi interr satiue,ut est illud Trea.cap. Quomodo obscuratu est aurum Tertio capitur comparatiuε- narratiuε, ut est illud Deuter.c. 3 a. Quomodo unus persequebatur mille; de illud Luc.
cap. ra. Considerate lilia agri quomodo crescunt. Quarto potest eapi dolorosti sicuti est illud,Quomodo cantabimus canticum Domini in terra alienaὶ Quinto potest capi reprehensive, ut est illud Esa. eap.r . Quomodo cecidisti de coeloo Luciser Sc. imod est, differt a materia, quia quot est, dicit ipsum suppositum habens esse, materia autem non habet esse,sed compositum ex materia & seirmat unde materia non est quod est, sed compositum: unde in omnibus illis in quibus est eompositio ex materia & ibratii, est etiam compositio ex quo est,&quod est. In compofitis autem ex materia& -ma, quo est In re osseis potest diei tripliciter; primo ipsa forma partis, quae dat esse materiae; Secundo ipse actus
essendi, scilicet esse, sicut quo curritur, est actus currendi; Tertio naturaquae relinquitur ex coniunctione Hrmae cum materia, ut humanitas: quidditas vero Angelorum, quae non eis.ν. est composita ex materia , & forma, nec est suum esse, vocatur hoc quod est, ipsum autem
esse suum erit quo est; εt ideo in Angelis est compositio ex quod est, de quo eii. hoe est ex quidditate de esse, seu ex potentia di actu, secundum quod ipsa quidditas est possibilis, εο
me suum est actus eius, ut notat ΚTh. I .senti dist.8. q. s. are. a. ubi disputat num anima sids lex quidditas autem Dei cum sit simplicissima ,estsuim esse, unde dicitur, quod in Deo idem est quod est de quo est, Ee quod agit ac quo agi quia unumquodque agit inquan i
Quiri est coniunctio causalis, veluti illud uod habetur in Psal. Cantate Domino canisticum nouum,quia mirabilia secter aliquando dicit assirmationem, ut est illud Esa. 4. In . telligatis quia ego ipse sum, ante me non est sermatus Deus.& post me noa erit: aliquau do significat certE, ut ait Greg. in homilia de Magdalena, Quia enim septem diebus ominne tempus comprehenditur,recte septenario numero uniueria de lignantur,scc.Haec LTho. Ο - ., τ .2.q. I 3.art. .ad 4. Quia enim ex abundantia cordis os loquitur, dic. , .
Quot, significat numerum certum de determinatum, praesertim haec dictio quotquot rdi aliquando significat numerum pinnitentium, quos Deus non refutat, sed quotquot veniunt assumit de adoptat: vade Marc. 6. Quotquot tangebant eum,scilicet Christum, salui fiebant: ille enim spiritualiter Deum tangit, qui ad ipsum per poenitentiam se conuertit: aliquando signifieat numerum illorum qin sinat ex lentes in virtuemus, quibus dici. tur Ioannis cap. r. Quotquot receperunt eum dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine. eius: viri enim persecti,fili, Dei dicuturi pro eo quod ad haereditatem coelestis gloriae adoptantur,de praeiastinatiue ad eam ordinanturraliquando fignificat numerum illorum,qiu sunt onusti peccatis, ut est illud Ioannis capio. Quotquot tem ante
Quotus, quo numer quo ordine,secrandum canonieam computarionem, quoto grada
distat quis ab aliqao superiori toto, distat a quolibet descendentium abam, Ee nunquam minus , quia propter quod unumquodque dc illud magis i vade si alij descenderites a comis muni principio conite aiunt cum aliquo ratione principij communis, nsa potant propin quiores esse descendenti ex alia parte, quam sit primum principium ei propinquum a alis quando tamen plus dist at aliquis ab aliquo descendenis a commai principio, quam di κsice ipse a priaeipio, quia ille sorte plus distata principio commuai, quam ipsti di secun durn remotiorem distantiam oportet consit uiuitatem computari. S. Thi,mas ει senta
243쪽
IT a R A ista R. est set iocati Et litanida, apud Prassetan-,& post m iram in eadem syllaba posita, pr cedentem syllabam si natura bienis est.
modo longam,modo breuem facit:& in principio dictionum Gr amans recipit aspirationem, ut Rhadamanthus, Rhea, & huiusmodi, fice. Racha est interiectio irascentis, di habetur Matth. s. ubi Saluatost noster posuit tres gradus irς,dicens, i irascitur statri tu de qui dixerit statri storacha,&qui dixerit statri sim latueide isti gradus accipiu eur seeundum processum humani actus,in quo primo aliquid in corde concipituri& quantum ad hoc dieit, qui irascitur fiatri lam Secundum autem est cum per aliqua signa exe riora manifestatur exterius, etiam antequam prorumpat ia effectum, & quantum ad hoc dieit,qui dixerie statri sito R acha quod est interiectio irasemen; Tertius est, quandomo.
earum interius conceptum, d effectum perducitur. S.Thom. a. a.q. 8.art. ad DR adius Solis filisset ab aeterno, si Sol esset ab aeterno sicut Deus secudem Commentat rem, cum sit causa, nedum motus coeli,sed etiam iubstantiς eius.quia eorpus coeleste est Gnit virtutis, ει indiget aliquo agente infinitae virtutis a quo de perpetuitatem motus beat, di perpetuitatem essendi, sicut motum, de esse, non tamen sequitur,quod Deus praece. dat duratione eoelum, quia non est dans esse per motum, sed per instuentiam aeternam, se eundum quod scientia eius est causa rerum,& ex hoc quia scit ab aeterno,& vult, se ii res
Radix est quae alimentum praestat toti arbori: unde Apost. I.ad Timo ap. vltimo dixin Radix omnium malorum est cupiditas,secundum quod est appetitus inordinatus diuituis rum,Si sic est speetale peccatum, ad similitudinem radicis arboris,quae alimentum praestae toti arbori; videmus enim. quod per diuitias homo acquirit facultatem perpetradi quod.eunq; peeeatum, de adhibendi desiderium cuiuscunque peccati. eo quod ad habenda quaeacunque temporalia bona potest homo per pecuniam iurari, ut dicitur Ecclesiast. io.Pecu. niae obediunt omnia:& secundum hoc cupiditas diuitiarum est radix omnium peccatorii. S. Tho. i. a.q.8 art. I. Et in artia. ait. mys iuperbia est initium omnis peccati, secundum ordinem intentionis, quam habet homo in acquirendis bonis temporatibus , in quibus adipetit fingularemexcellentiam, sed ex parte executionis, est en piditas, seu auaritiatam Rancor,vilait S. Th.1.2 q.3s Me.4.ad Meapitur dupliciter; uno modo communiter, pro odio; Alio modo propriE, pro quadam indignatione 3e displicentia,qua quis concipit conistra aliquem hominem per quam desiderat vel quaerit,ut ille patiatur aliquod malumide est R- ων-F filia Aceldaae, aliquando vero est filia irae. Sed quis teneatur dimittere rancorem contra H mutere suum inimicum Animaduerte,quod aliud est dimittere rancorem, δe aliud signa rancorim
ad dimittendum raneorem onmes tenentur, siue maneat inimicus, sue non, at dimittere
is L. --raetcoris, ve nolle loqui, re similia facere cum inimico, non teneatur de necessitate ἄλ- ex ptaecepto,nisi quando inimicus humiliter,iacto, vel signo postulauerit, tunc enim teneaatur ei loqui,de respondere aliter, non quia est de consilio,de perfectorum. εια Rapina est acceptio in uotianearia ex parte eius cui aliquid subtrahitur. ve docet S. Th. s. a. q. 66,art. εe 8. Sed attende, quod potest aeripi uno modo pm omni indebita usurpa. tione rei, sive spiritualis. siue temporalis, ει sic accipit Apost ad Philipp.a. Non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo; Alio modo potest aecipi pro usurpatione vel retentio. .in hasta rei alienae temporalis quacunque. siue manifesta,sive occulta. de sic comprehem die sub se iurium, Ac rapinam, de usuram, dec. Tertio capitur pro illicita usurpatione rei alienae per violentiam ad lucrum facta. Ponitur rei alienae quia fi quis per violentiam ac-eipiat rem suam ab illo qui in iura tenebat, non dicitur rapinat Secundo dicitur pervicia lentiam, ad differentiam furti, quo accipitur res aliena per staudulentiami dicitur ad Isaetum, quia si qui x violenter eriperet gladium de manu lariosi,non esset rapinai dicitur il . licita propter ablata violenter in bello iusto ab hostibus:propter has conditiones rapina est maius peccatum, quam lartinn, Sc. Raptus est species luxuriae Ee quandoq; concurris in idem cum stupro, quandoq; autem lauenitur raptus sine stupri uandoq; vero stuprum sine raptu oncurrunt quidem in ide, quando aIiquis violentiam infert ad virginem illicitE deflorandam, quae quidem violenistia quandoq; insertur, tam ipsi virgini,quam patri; quandoq; autetia infertur patri, sed non virgini,
244쪽
pura edi 1 linc sentit, ut me violentiam de domo patris abstrahatur. Differemiam violentiari raptus alio modo, quia quandoque mena violenter abducitur a domo parentum.& v Neaere corrumpitura quandoq; autem etsi vi ter abdueatur, non tamen violenter corrumpitur, sed de voluntate virginis, siue corrumpatur lami cario eoncubitu, siue matrimoniali , qualitercunque enim vicuntia adsie, saluatur ratio raptus. Inuenitur autem raptus sine stupro,pura si aliquis rapiat Vldaam, et puellam corruptam 1 al. II
. Raptus violentiam quandam importatu & potest esse quantum ad finem inelinationis , vel quantum ad molam tendendii νnde quando quis abitrahitur a sensibilium apprehenson dicimr rapi,quia thne eleuatur mens eius ad supernaturalla ab ipso Deo, Cum abstra-42ione a sensibilibus i &hic raptus est ex diuina virtute, quo rapti fuerunt Nophetae Deir Notest ecando contingere ex eausa corporali,sicut acci ait in his,qui propter aliquam i qmnitatemalienarionem patiunturr Tertionacido exuutute Dan uiri,ncut patre in M. optimae aliquis etiam rapitur; quando patitur euagacionem mentis praeter seopolitum,
. . Ratio, huius nomen sumptum est ab inquisitio Et discuris, unde rationari est proee- .dere de uno intellino ad aliud, ad veritatem intelligibilem cognoscendam: &ς compara. r ad intelligere, sicut moueri ad quiescere. vel acquirere ad habere, quia per eandem is potentiam intelligimus flerati nam i & ideornio de inlcifectus sunt eadem potentia,vemorat S.I xp.p.q.79.art.8. Et diestueratiosuperior, 'uando intendit aeternis; dicitur in .lsorior, quando intendit temporalibus.Ee, o Eratio conuenit tantum hominibus. Ommuniter uero conuenit Angesis, Ae Deo. Capitur etiam ratio pro eo, quod est in ratioci- viante.s ipse actus rationis, uel potentia quae est ratio: quandoq; ratio est nomen intentio. aris,siue secundis m quod signifiealdissinitionem rei,prout ratio est dissilaitio, siue prout ramo dicitur argumentatio. I sendidist. 3 3. q. r. art. I. ii Ratio rei dicitur triplieitemPrima qine non habet meamentum in re,neq; proximum, neq; remotum, ut ratio chimeri, puta monii, aurei, qui non reperitur coniunctim. sed se-Aparatim: secundo aliqua est moratiocidantis perquam apprehendit intellectus id quod est in re, ut quando apprehendit formam lapidis: Tertio dicitur ratio, per quam intelle--us apprehendit aliquid cui subest in re n ruta quaedam, non tamen secundum rationem 'ua apprehenditur,ve quando intellectos apprehendit intentionem generis substantiς,quq re est natura quaedam non determinata mundum se, ad hane vel ad illam speciem, Zcinitie naturae apprehensae tribuitur ratio generis quae non est in re,&c. s. Th. I. sent. dist. ro.
ii . Ratioseminalis, dicitur virtus activa,vel p sua, quae sunt principia generationum, tim tuum naturalium ,quae quidem ut sunt principaliter Noriginaliter in verbo Dei, dicuntur rationes ideates; ut vero sunt in eorporibus coelestibit,ili in elementis anmdi, ubion ut a principio productae senti ut in vat Aersalibus causis, dicuntur rationes uniuersales a vi vero tertiolant in his quae ex uniuersalibus causis secundum successiones temporum Producuntur, sicut in hac planta,& in eanimali,t i quam particulat bus eausis, voeanetur rationes particulares; ut quarto modo sint in seminibus. quae ex animalthns & planeis producuntur, dieuntis seminales; in ordiae ad netim,dicuntiar Obesentiales, ut notae
. Rarionale dicitur dupliciteri Uno modo eo nuntiet, ut dieit intelligibilam naturam, di sic conuenit Deo,& Angelis; Alio modo, ut importaedistursum, & sic est propritim hominibus,via: t S. Thomas p. p.q. 29.arcia. ad .loquens de dissinitione personae. Rationale
quoq; disti potest illud, quod habet potentiam disternendi bonum a malo, stertim a falso, di lie etiam conuente Deo, & Angelis , Alio modo quod habet potentiam discernendi per inquisitionem,de discursum,atq; collati mem& hoc est proprium animae conlinictae carni. Dieitur etiam aliquod rationale per essentiam,vt intellectus; εe aliquod per partie alimnem, ut appetitus sensiti x,qui diuiditur per irascibiletii & eoncupiscibilem,hie partici-Pae rationem,quia et obedie,&α - .
Reatus sumitur aliquando pro eulpa, aliquando pro poena; quia est medium quodammodo inter utrunque, sed pro 'ε dicitur obligatio ad poenam hopter peccatum, in quo
auo possunt considerari.sactus culpae.& macula sequens:planum est autem, quod cessante actu peccati, remanet reatus in omnibus ccatis actualibus, a s enim peceati facit homicem reum poenae,inquantum transgrevitur ordinem diuinae iustitiae,ad quem non redit, nisi sum
245쪽
nisi mr quandam recompensationem poenae, quae ad aeqviditatem iustitiae sed ita itis. qui plus voluntati suς indulsit,quam de it, contra maiidatum Dei agens, secundum ordinem diuinae iustitiae aliquid contra illud quod vellet spontaneus, vel multus patiatur. S. TM,
Rebellio virium inferiorum ad rationem,consequuta est ex malo, ve docet S.Tholmopula. s.cap. 93. Et 3.sent.dist. II q. I .are ad a. q.ait, quod rebellio seu pugna.siue com uarietas sei. sua litatis ad rationem causatur in nobis ex tribus; Primo ex diuersita evoliis
torum; Secundo, quia sensu lixas in suum voliua messi atE de fim regimiae rationis fertur Tertio ex thoc, quod sensualitas emnate tendens in suum volitum, retardat motum rationis ει impedit,vel in toto, vesin plane:&laec duo ultima in Christo non fuerunx, quia nunquam motus sensualitati in aliquid ferebatur,nisi prςordinatetur a ratione, propterea non suit rebellio sensualitatis adiati ein,praesertim cum rebellare compotiatur ex re α. belloime propriE significat repugRM αm Christo non eratrepugnantia,quia motus sensi alitatis non impediebat MN a rationis , quia nouerat vim in infusu de potentia saporentiam, &c. Receptaculum i scribit soluam 4.-ndist 3 q. t .arm .in quidam locus corporalis. Et art. 3,aiis,quod receptacula. nimariundistinguuntursecundum diuersos status earum, anima VI a coniuncta mortali corpori habet i latum merendi, sed cxuta a corpore est in statu recipiendi pro meritis honum vel inauim. rgo post mortem vel est in statu recipie tis finale praemium, vel est in satu quo impeditur ab illo: si autem est in statu recipientis finalem retributioncm, hoe est dupIiciter, vel quantum ad bonum. de sic est Paradisiis, vel quantum ad malum, & se ratione actualis culpae est insemus, ratione autem originatis, est Limbua puerorum: si aut a st in statvstin impeditur a finali reeributione consequenda. ves hoc ess propter defcctum ierson 6e siccst Piirgatorium, in quo detinentur animae ne statim praemium consequantur, propter peccata quae commiserunt; vel propter defectum natur ,εc sic est Limbus Patri , in quodetine latur Patres a consequutione gloriae, proin πιαε Mi pzu reat. humanae naturae, qui noydum poterat expiari. . Patet ergo quinque esse ruc ree et A. piacula animarum. s. Paradisum, Insernum, Limbum puer axum, purgatorium,& Limbum
.Recidiuans non tenetur directe confiteri peccata Himissa, bene autem indirectE, sciatur quae satisfactio sit ei iniungenda,ut ait S Th. .sent. dslLza.q. I. art.4 Ee noxa,quod recidiuare est acerum cadere, unde recidiuatio est iteratio prior uti, peccatorum remissorum per poenitentiam,voM:per peccMunii sequens ycenitentiam aedit quodammodo re ius peccatorum prius dimissorum, non inqitantum causatur ex peccato ultimoserpetr eo, quc staggravatur ex peccatis prioribus, de hoc non est peccata dimissa simpliciter, sed redire secundum quid, ingi pium scilicet virtualiter in peccato sequeliti continentur, ve
Rς miliatio. ut ait, J,9. .sent dist. Is.q. r. art.f. ad i. quaest. est reparatio amicitiau qui, per Latiisectionem oportet quod homo sicut Deo, ita proximo reconcilietur, quia reconcili tio nihil aliud est, quam amicitis reparatior nente autem causa dissolutionis amicitiτ, amicitia reparari non potest, quae quidem causa fuit inaequalitas ex iniusta acceptione,vn detentione causata: di ideo ille satisfacere hon potest, nec Deo reconciliari, qui rem male ablatam, vel detentam male,non restituit; At cum amicitia non semper reqiarit σquai Ad quod possibile, ideo si aIiqua fiant ablata, quae omino restitui non possunt, sussicit voluntas russitqendi,cum tanta rini tutione,quanta possibilis est,secundum conditionem vitiusque,ad arbitrium bonoru Scc. 4 . t
Ressitudo ea duple*; Altera quae consistit circa res exteriores,quae veniunt in usum hoν minis, quae sunt propria materia iustiti κ; Altera est rectitudo, quae importat ordinem ad finem debitum, ad legem diuinam, qu* est regula.voluotatis humanae, ut ait s. 4ho. I. . q. I. tic: .ag m& ista ultima refutudo est communis omnium virtutu. Vbi nota, quod i a rectitis in remi rectum, quod dicitur iustum, unde resti homines dicuntur iusti. Datur On it quaedam recti iusso naturalis voluntatis, qua secundum propriam naturam a Deo ac p. tam potest se consormari rectae rationi. Datur di rectitudo appetitus,quae est duplex, scilicet i'trinseca, & altera extrinsecanipectu artificiatorum: primam facit prudentia, se cundam vero arri deo ars iiqn est uirtus morali A sicut est prudentia, &c. Rectitudo actua υ nil niud est, quaru ipse ae 'mi μου s licitur secundum ruetaιn rationem . ., Asiamptio noti racstri ii sitsi MikitS.Th. 3.p. q.48.quia per peccatum duplicitet .i ' homo
246쪽
homouatobligat primastiugure peccati,qitia qui Deit pecviuum serpus est peccatu S uasi avxotum ad rearum poenae,quo rae obligatus secundum bel iustitiam, echscpt inseruitus quae mi in seruitutem edim pertiitet, quod aliqius patiatur quod possi vult, cum liberi homini sit uti seipso vivali quia igitur passio Clita isti fuit sustici eiis, di inperabundanS sati icti' pro peccato, ιχ reatu poenae generis humaiii, eius passio sui φς siqvodom pretium, per quod liberati sumus ab utraque obligatione, nam ipsas ei se factio qua quis Latisfacit, siue pro se, siue pro alio, pretium quoddam dicitur, qui seipsium ditialium redemita peccato, a pinna, Christus autem redemit ilos,& satisfecit, non qui-- pecuni m dando, aut Miquid huiusmodi, sed dando id quod fuit maximum, seipsum uilicetpro nisi si & ideo passis, Christi dicitur esse nostra redemptiς,subleuativa. s. apem is, osius reatu: unde vana est illa redemptio praeIeruatiua a peccato,quam quidam
οι Rς Omptor noster, solus Cisseus dici debet,ut ait S.Th. 3. p.q. . art. s.quia ut ait ApoρnVM ad Gai s. Christus nos redemit de maleditio legis, factus pro nobis maledictu εἰ led solus Chri istus factus est pro nobis maledictum, ergo Elc. Namque duo isquiruntur ad hocHuod aliquis redimat. a s solutionis,& pretium solutum, si enim Aliquis soluae prore metaone alicuius rei,preti im quod non est Gm,sed alterius,ipse non dicitur redimer epy p liter, sed magi illo cuius est pretium: pretium autem re4ςmptionis nostrae est uid Christi, vel vita eiu corporalis, quae est in sanguine quam ipse Christus exoluit i 04e utruoque istorum ad s2hristum pertinet immediare, inquantum est homo, sed ad tot tam Trinitatem, sicut ad cauum primam & r otam, cuius erat di ipsa vita Christi, sicu* s o a. c. ii quo inspiratum fuit ipsi homini Christo,ut paterctus p o nobis; d ideo esse imim ate Redemptorem proprium .est Chrιsta, inquantum est homo, quamuis ipsa redem misisptio possit attribui toti Trinitati, sicut primae cauλα uctoritatiu. , exqvultu. aut: Tjivitatem
quod, icu meo quod tale, dicit cautam materialism,put homo secundum quod est com- seMuse atrarijs, est corruptibilis; formale, homo secundum quod habet animam ra- sonalem, est 'dimaginen, Dei: ericiqntem, di ndo, Pextus secundum quod natus est eat ii pat , ςst nclis eiust finalem .homo secundum quod in ad beatitudanem ordinatus , oportet ut sie immortalis quantum ad animam,i si autem attribuatur .a licui homini ali- iquid rλtione accidentium, sic dicitur,quod homo secundi ii quod est coloratus,etst visibi. . . in hiis: si autem attribuatur sibi aliquid ratione suppositi, sic dicinius,quod Sordea secundum quod .rt , est radividuum. si aut m ratione natura,sieticimus, quod homo secundum '' '
Regstre di gubςrnare, proptie r rio is est ; di idςo vnuRnisque inquantum participataqNgimine dc gubernati Mim 'si,m conuenie sibi habere rationem di prudentiam, sanami stuna est autem quod inquansum est s diluti di serui inquan cum eii seruusi Monfia reg*ς di gubera te ea mag regi de gubernaria de ideo prudentia non est virtus
eum est rationalis participat aliquid de regimine, in arbitrium ratiorus, inquant uni conq
ης-- a ii g 9dola in 'est homen eiusa egere autem prouidentiae actes est: unde si hoc a Jquia gag a lubsta sit estur,quod alios sub sua plouidentia habet,& ideo Mundu Mi ς' thes in gnoi ei s dicuntur, quod mos prouidentis Per tecti sub - . . ιι IR a vi de gomo De qqaiiaot omini duplicitet dicitur; quandoq; congregatio- ς μ sui δροι, idem ambulanti A sic Ecclesia militan egnum Dei dicitui ; quandoque R iii 'ru collegium qui iam iii si ii est biliti suae. usis ipse Ecelesia triumphans re-
247쪽
Reguloes Canini t di Mimaehi, ad iistia-inctu indui vestineo rutvlnia omni religibili , sleut vistere sine proprio, abstiner84 negotia nimis docte adii Mandi in emis, Be huinhindi Miis posset iurii siue i, q- Camilia N gulares tenere itur abstinere a lineis rid ι is , quia Moh ad hoc Stremis etiam sortius licet illis religiosis docere, quorum religio est ad hoc statutae, tinn a M. Minis noη ikeret 'fidui templa in uetaressis resimia i Meet monaci . S. Thisast. Et regularis dieitutd rem a. ma otia line diriguntori & peruatim
nem cum essentia: hinc dicitur ratiota mim,ve stema par rue ad terminum .diviserest
248쪽
naturae,in altero est rationis tantum,& hoe contingit quandocunq; duo extrema non sunt unius ordinis, sicut sensus & sensibile,scientia & scibile, de ideo in sense est relatio realis inordine adsensibile, di nos econtra i sic in scientia in ordine ad scibile. Et ex his habentur relativa primi ordinis, secundi ordinis, & terti; ordinis, dcc. Relativa per accidens tripliciter dicuntur; nam aliqua dicuntur ad aliquid, propter hoc, quod sua genera sunt ad aliquid, sicut medicina dicitur ad aliquid, quia scientia est ad aliquid; Secundo aliqua relativa dicuntur ad aliquid, quando aliqua abstracta sunt ad aliquid, quia coacreta habentia illa abstracta ad aliud dicuntur, sicut squalitas,& similitud' dicuntur ad aliquid, quia si nil e dc aequale ad aliquid sunt, aequalitas &similitudo secundum nomen nou ostenditur ad aliquid; Tertio aliqua dicuntur ad aliquid, quando subiectum dicitu ad aliquid ratione accidentis, sicut homo vel album dicitur ad aliquid, quia utrique accidit duplum esse, do hoc modo caput dicitur ad aliquid, quod est pars, ut habet
Religio dicitur ι reeligendo ea quae sunt diuini cultus, quia huiusmodi sunt frequenter
in corde reuoluenda ,secundum illud prouerb. I. in omnibus vijs tuis cogita illum; quamuis etiam possit intelligi religio ex hoe dicta, quod Deum reeligere debemus, quem ami seramus negligentes; vel pQxest intelligi religio religando dicta, quia nos uni omnipo tenti Deo religet. Sive autem religio dicatur a frequenti electione, siue ex iterata electio- νὰ ne eius, quod negligenter amissum est,sive dicatur a religatione, religio propria importat ordinem ad, Deum, ipse enim est cui principaliter alligari debemus, tanquam in deficienti 'principio,ad quem etiam nostra electio assiduε dirigi debet, sicut in ultimum finem,quem etiam negligenter peccando amittimus, & edendo, de Fidem protestaudo, recuperare ' '
Religiosus a religione appellatus est,& licet communiter dici possit omnis homo qui Deum eolit, specialiter tamen religiosus dicitur, qui totam vitam suam diuino cultui de dicat, a mundanis negocijs se abstinens, seu abstrahens, sicut etiam coat emplativus dicitur,uon qui contemplatur sed qui contemplationi totam vitam suam deputat: hic autem non se siciijeit homini, propter hominem, sed propter Deum, iuxta illud Apost.ad Cal. q. Sicut Angelum Dei excepistis me, dcc. S. Th. 1.1.q.8t .a .r .ass. Et nota, P si contingerit ipsam ad dignitatem aliquam assumi, puta si suerit EpiscQpus, non propterea absoluitur a tribus votis religionis quia nihil debet habere proprium, sed est dispensator omnis .u bo notum Ecclesiae, sed per aceidens e non tenetur obuire, si superiorein non habet, ficu: nec ν utiri. atri Abbas: nullo etiam modo religiosus reuelare debet secretum sibi commissiam, etiam prae, biscipienti sibi Praelato, nisi vergat in infamiam, vel in periculum aliorum,ut habet S.Thom. δει--.quolib Liari. I 6. Praesertim quando proreditur per viam de nunciationis simplicis, secu autem si per viam inquisitionis, aut accusationis, doc. Reliquiae Sanctorum,vel diuina verba lieitE portantur suspensa ad collum, si portentur ex fiducia Deu& saact γrum,quorum sunt reliquiae ,hoc enim modo non est illicitum: si autem circa noe attenderetur aliquid aliud vanum, puta quod vas esset triangulare, aut aliquid. aliud huiusnodi, quod non pertinet ad reuerentiam Dei α Sanctorum,esset superstiti dum & illicitum: hinc Chri st. super Matth.dicit, Quidam aliquam partem Enangelij scriptam circa collum portant, sed nonne quotidie Euangelium in Ecclesia legitur, ut audiatur abomai s cui ergo in auribus posita Euangelia nihil prosunt, quomodo possunt eum circa collum suspensa saluareὶ ubi enim est virtus Euangeli j .in figuris literarum, in in intellectu sensuun si in figuris, bene circacollum suspendis, si in intellectinergo me-IHα Ita corde posita prosunt,quam circa collum suspensa Hoc etiam quod Chrysost.diciti intelligendum eli, quando respectus habetur magis ad figuras scriptas, qu1:n ad verbo,
rum interiectum, ut exponit S. Th. 2.2.q. 96.art.
et Remelium nrali est duplex; Vnum per quod impeditur futurum malum ne adueniat, de tali remedio sublato. aufertur spes, de per cori sequens timor I Aliud remedium mali est,
quo malum iam praesei: S tem iretur, ut notat S. Th. I .2.q. a. artat . in quo disputat, utrum e
contra quae uon est te Iizdiu:n. magis timeatur 3 ubi nota, quod datur aliquod remedium quod liberat 1 naso, via a aptisnus liberans ab originali, de Poenitentia a peccato actualirnismod remedium, quod imp .dit ae malu .n fiat, ut matrimonium contra luxuriam et q. dam est ismediumai salutem consequendam, Deus enim mullo tempore dimisit suos . . culsores sine remedio necetiario ad salutem .
. :Remiuiscentia, cit inquisitio eius quod cxcidit a memoria,& prior, de reperitur taniam
249쪽
in parte sensitiva hominis, ut docet satam. DRq. g. art. .meo OP bd quantam aBrmas sensibiles non est differentia inter hominem, de alia animalia, similiteri meantur a sensibilibus exterioribus, sed quantum ad intentiones praedictas differentia vit. nam alia animalia percipiunt huiusmodi intentiones, solum naturali instinctu, homo auto
per quandam collationem, Si ideo quae in at iis animalibus dicitur aestimatiua naturMis, in homine dicitur cogitativa, quq per collationem quandam,huiusmodi intentiones adinue niti unde etiam dicitur ratio particularis, eui Miaici assignant determinatum ganum scilicet mediam partem capitis,est enim collativa intentionum indiuidualium,sicurratio intellectiva intentionum uniuersalium: ex parte autem memoratiuae, non solum habet memoriam sicut cstera animalia, in subita recordatione praeteritorum, sed etiam remitu scentiam, quasi syllogistic E inquirendo praeteritorum memoriam, secundum indiurauale intentiones,de sic non est necesse ponere nisi quatuor vires sensitiuae partis, scilicet seruum communem, imaginationem, aestimatiua de memoratiuam, dcc. . . . Remissia in puniendo non est vitium, nisi inquantum praetermittitur ordo iustitiae, aliquis deberet puniri, pmpter eulpam, quam excedit crudelitas e saeuitia autem penitum hunc ordinem non attendie, νnde remissio punitionis, direm opponitur crudelitati, nomautem saeuitiae, ut scribit S.Th. v. a. q. 13s.ar x. ad I. Nota quod datur etiam remissio μι
catorum, quod fieri potest effective, At auctoritatiuE, quo pacto in Baptismo. & in ymni tentia fit a sanctissima Trinitate. potest fieri meritoriE, at sic fit a Christo homine,quip
suam passionem meruit ut in his sacramentis ritε aeeeptis remittantur pereata. Tertio
remissio peccaeorum potest fieri ministerialiter, eo fie efficitur a ministris Ecclesiae, in'
illud Ioan. ao. Quorum remiseritis peecata remittuntur eis. An autem Deus possit rem tere peccata sine Sacramentis,patet.qi1od sic,quando dixit. pri ter quod dico tibiaemi tuntur ei peccata multa, quoniam dilexit multum. Sed lioe intelligendum venit depotentia Dei absoluta,quae non est allieata Sacramentis, non autem de potentia Dei ordinaqria. Est etiam dubium. An possit fieri remissio pereati ven alis absque remissione pereati mortalis Dicas tu, quod non, quia inimico inquantum inimicus, non remittitur offensae nec parua,nec magna, sed habens mortale,est inimicus. ergo dec. Licet aliqui teneant
positum, quia potest solui poena debita veniali ab existenti in peccato mortali, hic in via. S in inferno, qua soluta, solutum aedilitissum est veniale. Sed quantum valeat haec ratiot
Remuneratio est duplex; quaedam eum gratia facta de huic datur vita aeterna quaedam :sne gratia, Ze est quando Deus in hoc mundo remunerat eum, qui praemium futurae gloris.
non meretur, ut sic nullum bonum irremunerarum i liuen latur , ut ait S.Th. a .sent.dist. 17.
are. in corp. Ubi attende,quod remuneratio fit remunerabili, quod quidem remunerata νle potest esse triplex; primo illud, quod estaptum natum mereri, de hoc dicitur esse ipsum. liberum arbitrium; Secundo remunerabile illud dicitur, quod est eoniunctum ipsi merenti, ut e pus humanum φ Tertio quod estad ipsum ordinatum, sicut ad obsequium, secuma dum hoe praemiatur homo aliquando in seipso,aliquando in eo pore, aliqua o ex eis ae sunt sibi utilia, sie etiam praemiatur in seipso, in eorpore suo. 8c etiam in ipsbmundo, qui est eius habitaculum vade corpora ecelestia praemiari inon est a i iud.quam hom inem p - νmiari in illis, quia Deus totiun mundum propter amorem hominis facit pulchriorem, Se ideo quia mpter hominem praemiantur e pora supercolestia, secundum illam proprie utarem secundum qum consona sunt eorporibus gloriosis, 3ce. LAI maiReparati γλ humana natura late a Deo reparata, fuit coiigruentissima quantam ad ipsum Deum.quia in Metnanifestatur misericordia Dei potentia, Ae sapientia; misericor . ldia quidem, siue bonitas, quia 'prii silasmatis non despexit intimitatem; potentia . et tro, quia ipse omnium nostiorum defectum sua virtute viete; sapientia autem, inquantam nihil se a fecisse inuenitur; eonueniens etiam filii quantum ad humanam natura quae generaliter lapsa erat similiter etiam ex perfectione uniuersi, quod totum quodam iao M salutem h minis ordinatur, ut scribit S.Th. 3. sentidist xo q. t. t. I. in s p. .q est41. .PRepraesentatio, est continentia alicuius similitudinis, ve seribit xTh.dever. q. .art. respondendo ad xaπe. offerae tale, Liber sitae est repraesentatio vitae, sed non vitae crea tae, primum enim non repraesistat secundum, sed econuerso, ergo liber Witae repriaestatis seu est repraesen tiuus visae increatae . Et respondet, quod repraesentare aliquid est fimili tuitinem eius continere; duplex autem est similitudo rei, Una qua est facti resimi qum
estis intellinqpractico, di per modum huius sinulitudinis primum potest re πη tarea e e secundum;
250쪽
secundum; Alia autem est similitudo accepta a re cuius est. 8e per hune modum posterius irepraesentat primum, &non econuersei liber autem vitae non hoc modo, sed Drimo vitam. repraesentat, lec.
Reprobatio est pars prouidentiae respectu eorum qui ab hoc fine decidunt. sicut praedestinatio est pars prouidentiae, respectu eorum qui diuinitus ordinantur in aeterna salutem: unde reprobatio non nominat praescientiam tantum, sed aliquid addit secundum ratio nem, sicut Se prouidentia r sicut enim praedestinatio includit voluntatem conserendi gra-:tiam, de gloriam, ita reprobatio includit voluntatem permittendi aliquem cadere in culpam, de inferendi damnationis poenam pro culpa , ut scribit S. Thomas p p. 23. arr.3. Potest etiam dici,qtiod reprobatio est praescientia culpae de praeparatio poetiae; vel ordinatio alicuius creaturae ad poenam aeternam; vel est aeterna praeeognitio mali usus liberi arbitriν, ratione cuius , Deus decreuit hominem aliquem priuare gratia in praesenti, & insituro punire poeta aeterna; seu est praescientia iniquitatis, cum voluntate permittendi casunt in culpam. Ad inferendi damnationem pro culpa; de multas alias definitiones tradunt Doctores de hac re, &c. Reptile est animal, quod vel non habet pedes quibus eleuatur a terra, ut serpens, vel
habet breues, quibus parum elenatur, ut lacerta,& sormica. Et reptile, quoddam aquati cum, quoddam terrestre. ut ait S. Th. p. p.q. 72.art. l. ad a. Vbi nota, quod quatuor modis 'riis 1 ἀici potest; prim quod se trahit vi oris, sicut vermis; Secundo,q iod se trahit vi coliarum, 'sis ut serpens; sertio quod se trahit vi penularum ut piscis; Q iarto,quod se trahit mouendo magnam partem corporis, applicando eam terrae,lizet habeat pedes, ut stellio, B c. Repudium uxoris est contra legem nati irae, unde non licet infideli uxorem repudiare, ee ideo si conuertatur postquam una repudiata alteram duxit idem est iudicium de hoc , di de illo, qui pi ures uxores habebat, quia tenetur primam quam repudiauerat accipere, si voluerit,& aliam abiicere,ut ait S.Th. sentalist. 39.q. I arr.3.ad s. Et rin a, quod repu
dium propriἡ dicitur recusatio,quod fit ob rem pudeod im. Et differt repudium. & diuor-1Repudium,ertium, quia repudium fiebat ex indebita causa, sed diuortium ex debita, & illud erat permissum,hoc autem est concessum. Diistrunt etiam, quia post repu sium non prohibebatur nubere,post diuortium autem prohibebatur Differunt adhu quia vir repudiabat uxorem, non econuerso, unde non iudieabantur ad paria. in diuortio vero iudicabantur ad pariat & multa alia dicuntur de diuortio, ut apparet ubi supra Requisitio alicuius ad alliquid, ve a te s. Th. t. a.q. . art. I. fit quatuor modis, dicens qua drupliciter aliquid requiritur ad aliquid; Uno modo, sicut praeambulum vel praeparato rium ad ipsum . sicut disciplina requiritur ad scientiam; Alio modo, sicut perficiens ali. quid,sicut anima requiritur ad vita; Tertio modo, sicut coadiuuans extrinseeus. sicut ani 'ma quiritur ad aliquid agendum; Quarto mola. sicut aliquid contomitans, visi dica- '. mus,s calor requiritur ad ignem,Schoemolo delectatio requiritur ad beatitudinem, dec. ' ' MS dicitui a reor, reris, di sie nomen rei spectae ad id quod est in anima; dicitur etiam aratus, rat ratum, Si sie spectat ad id quod est extra anima, quasi habens aliquid ratum, et firmum lanaturae undeno nomen ens,&res,disserunt secundum quod est duo considerare in re.cquidditatem, Ze rationem eius, de esse ipsius. Et a quidditate sumitur hoc nomen res, Si ciuia quidditas potest habere esse At in singulari quod est extra animam, Se in anima facunaum quod est apprehensa ab intellectu. die. ve notat S.Th. t .sent. dist.2s.q. 1.art. . Vbi nota, quod prout res dieitura reor,reris, comprehendit omne illud.quod caditia cognitione, siue fieres exterius, siue in sola opinione; quando vero res dieitur a ratus. Tata,rariam, prout ratus dieitur esse illud quod non tantum .est in cognitione sed in rerum natura, siue fit ens in se, siue in alio. runceo' vertitur cum ente: si autem hoc nomen res, capis trout dicitur de creaturis Se substantii et per se entibus,sie peccatum non potest dici Fueatam res,nec ratione deformitatismee ratione substraei;quo pacto dicebat August. in Enchirid. quod Opera diaboli vitia sunt, notesi si autem res capiatur primo modo, ve dicitur a reor, Vs 'reris, sic peccatum potest diei res, etiam ratione deformitatis, ut ait quae dari Glosa 1. Rom. Deus illius rei est ultor,euius non est auctonde Aug. ubi supra, Aliquae res sunt qui- has homines mali sunt. ut vitia, Ad peccata . t. seruuio superioris, ut docet 1.Th. sent.dist Is.q. I. t. 3.*x. potest conuenire alicui, & non alteri, dicens quod potestas ordinis quantum est de se, extendit se ad omnia peccata remittenda sed quia ad usum huius potestatis requiritur iurisdictio, quae a maio-
usia aufertyres descendit. ideo potest superuar aliqua sibi reseruare, in quibus iudicium