장음표시 사용
111쪽
rog LIBER in Syllogismo praedicto concedit quis , Omne sensibile est
animal, Arbor non est animat: negat autem conclusionem, Arbor non est sensibilis: tunc argumentor, Contradictorium igitur erit verum, nempe, Omnis arbor est sensibilis, cum eadem igitui Maiori, quae data est vera, in seio in Syllogismo perfecto contradictorium Minoris, sic, omne sensibile est animal, omnis albor est sens bilis, ergo Omnis arbor est animal. Syllogismus hie in Barbara evidenter colligit ex praemissis veris conclusionem veram, quae est contradictoria Mi-Moris concessae ut verae,non igitur dandum fuit contradictorium illius conclusionis verum esse. Ecce quo pacto conuincitur, conclusionem in Baroco non potuisse est e falsam, Praemissis existentibuς veris : ex quo constat talem Syllogitamum esse Argumentationem bonam , cum non possint Praemissae verae esse conclusione falsa. Hi igitur sunt duo Modi Syllogismos reducendi ad quatuor ilios perfectos prima: Figura .
De modo,quo singuli Imperfecti ad Perfectos reducantur. CAP. X.
QV i autem Syllogismi,&qualiter,& ad quos persectos
redueantur, manifestandu est Omnes igitur Syllogismi euiusq; figurae reducuntur ad illos quatuor primos perfectos
prim , sed non eode modo, nec omnes ad unum. Quod utin-ons an ei lius intelligatur,notadae sunt quatuor consonantes, quae indictionibus praescriptis reperiuntur, prima,quae est in princi-ι- MIi pio cuiusq; dictionis,& haec denotat talem Syllogismu redusii si ,- cendum ei te ad Modii perfectum qui tali litera incipit,vi qui
tu , quid incipit in , C,ad Celarent,qui, F,ad Ferio, qui, B, ad Barbara, . 'ρ ri qui,D,ad Darij, Vnde Cesare,Camestres, Celantes,ad Cela- 'f' β' ' ret reducuntur: Baroco & Bocardo,ad Barbara: Festino, Ferison, Fapesmo,Felapion,ad Ferio: reliqui ad Darii. Est etiam, S,& haec denotat talem Praemissam,vel conclusionem significatam per vocale praecedentem,conuertendam esse simpliciter, ut Cesare,ratione primae,nempe, C,indicat reducendu ad Celarent, ratione ,s, notatur, Maiore,quae significatur per: E, ante S,c5uertend.i simpliciter. Est etia, P,& haec notat con- uersione per accidens Pr missae notatae in vocali praecedenti, ut, Darapti denotatur, ut eouertatur ad Dari j per solam con- uersionem Minoris, ubi est,P,per accidens. Est praeterea, M,& haec denotat transpositionem praemissarum, ut ex Maiori fiat Minor. Denique est, C,& notat talem Modum reducen-
dum per Impossibile, sumpto contradictorio conclusionisi loco
112쪽
io eo praemissae notatae per vocalem antecedentem. Su B hac autem reductione includunt ut Modi imperfecti Madorum in directe concludetes. Cesare igitur reducitur ad Celaret per f o.
couersionem simplice Maioris, Nullus lapis est animal, Omnis homo est animal, ergo Nullus lapis est homo, si dicas; Nul disti .. 'lum animal est lapis, Omnis homo est animal, ergo Nullus
homo est lapis. Camestres etia ad Celarent, per conuersionem
simplicem Minoris,quod notatur in, S, medio,& Praemissarutranspositionem,quod notatur per illud ,M,& simplicem conuersionem conclusionis, quod notatur per ultimum, S:Verbi gratia, Omnis homo est animai, Nulla arbor est animal, ergo Nulla arbor est homo: Reducitur sic : Nullum animal est arbor, Omnis homo est animal, elaeo Nullus homo est arbor. B AE O C o ad Barbara ad Impossibile,quod signiscatur periC,cutri eadem Maiori, & contradictorio conclusionis posito pro Minori, Omnis homo est animal, Arbor non est animal, ergo Arbor non est homo, sic, omnis homo est animal, Omnis arbor est homo,ergo Omnis arbor est animal. EADEM obseruatione poterunt omnes alij facile reduci,
quos pro exercitatione iuuenum reducendos relinquimus.
Quamuis autem Baroco,& Bo cardo per Impossibile reducantur, non ita hoc intelligendum est, quasi alij non reducantur, sed quod hi non ostensione, sed tantum per Impossibile reducantur: caeteri enim & Ostensione,& per Impossibile reduci possunt. 2eo pacto alii Modi ad Impostibile reducantur. C A P. XI.
CVM non solum illi Modi duo, sed etiam omnes alij ad
Impossibile reducantur in eosdem quatuor primae figurae, superest ut modum quo reduci possit,& ad quem ex illis
quatuor reducatur,aperiamus. Non enim eadem via omnes,
nee ad eundem modum, d quem per Ostensionem,reducuntur. Propterea aduertendum est primo Syllogismos quatuor Irὸducti. secundae figurae reduci, sumpto contradictorio conclusionis θιμώρ- pro Minori cum eadem Maiori,ex quibus insertur contradi- g aetorium Minoris, ut fiat in Cesare Syllogismus, Nullus la- pis est animal, omnis homo est animal, ergo Nullus homo et dum. est lapis: Reducitur sic iuxta praedictam regulam, Nullus la I .rti F,-pis est animal, Aliquis homo est lapis, ergo Aliquis homo g non est animal, qui Syllogismus est in Ferio. At Syllogismi
tertiae Figurae reducuntur contradictorio conclusionis sum-
rto pro Maiori, cum eadem Minori, ex quibus ipsertur pon-
113쪽
tradictorium Maioris, ut fiat Syllogismus in Darapti, Omnis
homo ei animal, omnis homo est risibilis, ergo Aliquod risibile est animat: Reducitur iuxta regulam sic Nullum risibile eli animal, omnis homo est risibilis,ergo Nullus homo est
IN Modis autem indirectis primae assumendum est contrata Tu' eliciorium conclusionis pro Maiori, & Maior debet fieri Mi- να ρ imis Dor, e quibus inferetur contradictorium Minoris mediater praeter Celantes, in quo Minor sumenda est pro Maiori, M-psibo contradictorium conclusionis pro Minori ad inserendum contraductorium Maioris : vi, fiat Srllogismus in Fapesino, Nullum animal est insensibile, Omnis homo est animal ,ergo Aliquod insensibile non est homo;Reducatur sic ad Barbata, Omnis homo est animal, omne insensibile est homo, ergo Omne insensibile est animal.
7 ADva κτεNDvM est secundδ, in Syllogismis ad Impossibi- igiti ἡ.. la reducen ibus non semper inferri contradictorium Praemi Dp-.ἡiἡ- is alterius Syllogismi primo & immediatEi aliquando enim
seu eο-- insertur contraria, ut in Darapti: aliquando contraria contradict-- uertentis negat iuὸ, ut in Fapesmo i sed quia ex istis facile esti 'I . . deducere contradictoria, propterea asseritur Syllogismum ad Impossibile inferre contradictorium. ωοῦ adim AD vE R TE N DUM est tertio, esse aliquot dictiones, quibus ps admo manifestatur ad quos MOdos primae Figurae, reliqui ad Im-
μγ' mauis, in quibus tria consideranda sunt. Primum,esse quatuor vocales denotantes illos quatuor primae figurae, A, denotat Balbara, E, Celarent,I,Daris, O, Ferio. Deinde prima dictio
habet quinque syllabas pio quinque Modis indirectis prima: Figurae, secunda quatuor pro quatuor Modis secundae. duae ultimae sex pro sex Modis tertiae. Postremo primae sγllabae significant primos Modos, secundς secundos,& sic consequenter in qualibet dictione. Vnde, Nescie tu, prima syllaba est
pro Baralipton notat reducendum ad Celarent Secundλ no-rij. tat celantes reducendum ad Darij,& sc consequenter. Pa- ὰὐ λ. . riter in secunda Figura, odiebam, prima iudicat Cesare redu- Deus tu cendum ad Ferio, secunda Camestres reducendum ad Datij: Madarum eadem est ratio in aliis omnibus. p Anu εχ τε N DvM est ultimo, Aristotele etia duos ex prima
sigura Modos particulares reduxisse ad alios duos uniuersa--.uati,ad las ad Impossibile,sed non immediatE, sicut reliquos,sed me-IN s. diatesna primo reducuntur ad secunda Figura, α ex secunda 'fieta
114쪽
sigura per ostensonem postea reducuntur ad Barbara,& Celarent i Dari j ad Impossibile reducitur ad Camestres eadem Regula, qua syllogismi secunda: Figurae reducuntur: nempe, cum eadem Maiori, & contradictorio conclusionis pro Mi vort,ex quibus infertur contradictorium Minoris: vi, fiat in Darij, Omne animal sentit, Aliquod album est animal, ergo Aliquod album sentici Redueitur, Omne animal sentit, Nullum album sentit, etho Nullum album est animal. Ferio autem reducitur ad Celarent, ut Nullus lapis est animal, Aliquod album est lapis, ergo Aliquod album non est animat: Reducitur, Nullus sapis in animal, Omne album est animal, ergo Nullum album est lapis ' Postea vero hos reducere ad Celar ent ostensu E facile est Ex quibus omnibus patet quot
sint Syllogismorum Modi. & quo pacto omnes ad illos duos
niuersales primae,tanquam ad sontem reducantur. Erit satis utile, si studiosi iuuenes in his reducendis maxime exerceantur, totum enim negotium Logicum maximς ex naturae syllogismi recta cognitione,& speculatione dependet, ob idque nos quosdam solum reduximus, ut iuxta Regulas his exemplis illustratas reliquo, inter se conserentes reducerent. De arte iuueniendi Medium ad concludenἀum
CAPUT XII. P Os τα A M uniuersos Modos concludendi in qualibet
Figura ostendimus,superest ut artem,qua, proponta qua uis conclusione, Medium aptum ad eam concludendum inueniatur, ostendamus. Haec autem sequentibus continetur conclusionibus, ante quas oportet supponere notitiam trium
terminorum, scilicet Medij, Antecedentis, Consequentis, &Extranei. Illud Medium dicitur Antecedens ad aliquem terminum, quod infert illum uel tanquam inferius, vel tan-' quam conuertibile, ut Homo est Antecedens ad animal,&ad risibile. Illud dicitur Consequens alicuius, quod insertur ex illo, vel tanquam superius, vel tanquam conuertibile, ut animal est Consequens ad hominem,& hinni bile ad equum. Illud autem dicitur Extraneum, quod de illo non potest anfirmari, ut homo ad equum. Es T igitur prima conclusio Ad concludendum Vniuersa. Iem affirmativam, quod solum sit Barbara, oportet sumere Medium Consequens ad subiectum,& Antecedens ad praedi
catum,id est, terminum qui de subiecto praedi stur, & sit illo
115쪽
superior,& inserior praedicato.V. g. ad concludendum, Omne animal est substantia,sume, corpus, Omne corpus est substantia,Omne animal est corpus, ergo Omne animal est substantia: vel sume aliquod conuertibile cum subiecto,scilicet,sensibile,se, Omne sensibile est substantia, Omne animal est sensibile,ergo Omne animal est substantia. SE C vND A Ad concludendam particularε affirmativam inisse misia tςxxia figura,vel in prima per conuersionem particularis assit- ω in P i. mativae, sumendu est Medium quod sit Antecedens ad utrun--Exi. que, scilicet subiectu&praedicatum: verbi gratia, ad concludendum, Aliquod animal est substantia, sume istud Medium, homo, sic,omnis homo est substantia, Omnis homo est animal, ergo Aliquod animal est substantia, in Darapti. 3 V ' TE R T 1 A.Ad concludendu uniuersale negat viam in Cesa -mba, ri re,& Celarent sumendum est Medium. Extraneum ad praediis os, . catum,& Consequens ad subiectu verbi gratia, ad conclu-ocitas i. dendum Nullus homo est lapis,sumendum est, Animal, vel, Risbide, se, Nullum animal est lapis. Omnis homo est animal ,eigo Nullus homo est lapis, vel Nullus lapis est animal, Omnis homo est at imal ,ergo Nullus homo est laris.
Qv κτ . Ad concludendum eandem uniuersale negati-pi. uam iii Camestres, vel Celantes in directe,sumedum est Meia messes, dium Extraneum ad subiectum, & Consequens ad praedica- vel cena- tum, ut ad concludendum eandem, scilicet, Nullus homo est lapis, sume,inanimatum, Omnis lapis est in animatus, Nullus', p, . homo est in animatus,ergo Nullus homo est lapis. M. Meta QVJ N T A. Ad concludendum particularem negatiuam in in terιra tertia figura,aut indirecte in prima, mei e oportet Medium Filio in Antecedens ad subi dictum, & Extraneum ad Praedicatum, utri φα φ ad coii cludendum, Animal non est insensibile, sumat r, Ho- ου ' ἡ νά- mo, sic, Nullus homo est insensibilis, Omnis homo est anitie. QVr. mal ergo Animal non est insensibile indirecte η Sax TA Ad inferendum particularem assirmativam indi-.z r tvit rectὰ in Baralipton,& Dabitis, sumendum est Medium Ante-
0'' eedens ad subiectum, & Coniequens ad praedicatum, ut ad
M, u se is concludendum, Aliquod corpus est equus, sumendum est,Vi-οαδε, tu uens, sic, omne viueus est corpus, Omnis equus est vivens, no emt ergo Aliquod corpus est equus.
'' Nac potest aliud Medium ad concludendu aptum sumi: si μὰ vj enim altius hoc speculati fuerimus inueniemus Medium ali . eo iaι a iiis. quod posse modis noue se habere ad extremitates, ex quibus dii coctuvo Syllogistrii costat, ex quibus modis, sex apti,tres ve-
116쪽
ro inepti ad inferendum comperientur. PRi Mo enim potest esse Consequens ad subiectu, & praedicatum,id est,superius utraque extremitate, & tunc est inutile, quia si superius utraque extremitate, debet de utraq; a firmative pr dicati,& saciet Praemissas affirmativas in secunda Figura,quod esse non potest. Secundo, potest esse Extraneuad utranque extremitatem;& sic etiam est inutile,quia debet de utraque negari, & sic faceret ambas Praemissas negati uas; quae est combinatio inutilis. Tertio, potest elle Extraneum subiecti, Antecedens praedicati: & sic etiam est inuti Ie, quias est Antecedens praedicati, denotat Maiorem esse affirmativam, in qua Maior extremitas, quae est praedicatum , praedicetur de Medio , & si est Extraneum Minoris extremitatis, vel negatur de illa, &tunc in prima Figura esset Minor negativa, vel Minor extremitas negatur de ipso: & tunc talis i Syllogismus esset in tertia Figula Minori negatiua; quod esse non potest, rio . e . ' Rr Li i sex modi, quibus Medium potest sumi, tu N uti' -.2j adles,& tales sunt supradicti: nam vel est Antecedens ad utrun- cone 'αώ-que,& tunc infert particularem affirmativam in tertia figura: apri.
vel est consequens ad pr dicatum,Antecedens ad subiectum, α sic infert particularem affirmativam indirectὰ in Barali- , pion,& Dabitis vel Consequens ad subiectum,& Antecedens ad praedicatu , & se inseri uniuersalem affirmatinam in Barbara: vel Extraneum subiecti,Consequens praedicati,& se inseri uniuersalem negatiuam in Camestres,& Celantes:vel est Extraneum praedicati, Consequens subiecti, & se infert uniuersalem negativa in Celarent, & Cesare: vel est Extraneum praedicati, Antecedens subiecti, & se infert particularem negatiuam in tertia Figura,& indirecte in prima.
Dedictionibus,quibus hae Regulae facilius retinentur: γ deprincipiis,quibus eombιnationes inuistitis examinantur.
CAP. XIII. SI autem magis in proptu istas Regulas habere cupis, sunt υ. hisia
quaedam inuentet dictiones,quibus facilius cognoscamus, aνtis , d. quo Medio quaeque propositio concludenda st Dictiones Media . quo
autem hae sunt, Fecana, ceteti, Dasenes, Hebare, Getaeo, Ge- 1- qμ bali, Febas , Hedra, Hecas : in quibus primum est considerandum,tertiam vocalem ultimam denotare conclusionem quae ta
117쪽
debet inferri eo modo, quo superius diximus de istis vocali.
bus: ac propterea in tribus vltimis dictionibus non ponitur tertia vocalis,quia per illas designatur Medium inutile ad in-:. t serendum. Eset secundo considerandum, esse sex consonantes, B, C, D, F,G, H. Per, B, intelligitur Medium Consequens ad praedicatum,per, C, Antecedens ad praedicatum, per, D,Extraneum ad praedicatum: reliquae tres sunt pro subiecto, F, Consequens ,. ad subiectum, G,Antecedens, H,Extraneum. AovERTENDv M teitio , primam dictionem esse pro prima Regula, secundam pro secunda, di sic consequenter. Vnde Fecana, id est , ad concludendum uniuersalem affirmativam in Barbara, sumendum est Medium Consequens ad subiectum, quod denotatur per, F, & Antecedens ad praedicatum, quod notatur per, C,sic in aliis. Sunt autem duae vocales mediae notandae A,significat praedicatuin, E,subicctum. IN HAε autem dictiones in sequenti figura habentur expres, ' siet: quam siguram ridiculo vocabulo antiqui Polem asinorum
vocabant, quia hominibus tardi ingeni j ista ars inueniendi Medium non esset intelligibilis: sed iam profecto nullus est ita ingenij inops,cui non sit facilis,
119쪽
S v N T autem duo principia, quibus Aristoteles utitur ad combinationes inutiles Syllogisinorum examinandas, quae vocantur Dare terminos,in quibus omni, di dare terminos, in quibus Nulli. Hoc autem nihil aliud est , quam proposita combinatione aliqua inutili, dare tres terminos similes ea de dispositione dispositos , in quibus uniuei salis affirmativa composita ex extremitatibus stet in veritate cum illis duabus propositionibus ; & dare alios tres eadem dispositione dispositos, in quibus uniuersalis negativa composita ex extremitatibus su simul vera eum illis duabus propositionibus. Et perhoe probatur talis duarum propositionum dispositio esse inutilis,quia qua parte est vera negatiua uniuersalis, est inutilis dispositio ad inferendam affirmativam ; na tunc daretur Antecedens verum,& Consequens falsum,quod repugnat bonae Consequentiae: qua parte est vera affirmativa uniuersalis , est inutilis eadem dispositio ad inferendum negatiuam eadem causa, ac ideo non est formalis consequentia: formalis enim consequentia in terminis, & propositionibus similibus sem- iper ita se habet, ut Antecedens verum,& Consequens falsum esse nequeat. Dare terminos affirmative, est dare terminos,in quibus omni: Dare negatiue,est dare id quibus Nulli. vel bigratia, volo probare hanc dispositionem este inutile, Animal est currens, Homo est animal, do tres rerminos , in quibus uniuersalis affirmativa oo stans ex extremitatibus propositionum compositarum e3 illis, stet in veritate cia eisdem propositionibus eo de modo dispositis, Color,Accidens, Albedo: Rc: Color est accidens, Albedo est color, Omnis albedo est accidens. Talis ergo dispositio non potest in se ire sem per negati- uam,quia modo affirmativa ex illis ex tremitatibus compostis est vera. Do alios tres, in quibus Nulli Animal, Currens, Homo,Animal currit,Homo est animal. Cum his potest esse ullus homo eurrat; ergo non est illa disposito apta forma- liter ad inferendum affirmativam, & sic oratio est inutilis: ita possunt dari termini in omni inutili combinatione. POTEs T autem in istis terminis inueniendis haec Regula obseruari, ut accipiamus vel duos terminos diuersos, & qui adinvicem negentur cum aliquo superiori ad utrunque, vel duos terminos, quorum unus si Consequens ad alterum cum aliquo Extraneo , vel etiam cum superiore, vel tres disparatos, & per hos poteris examinare quan cunque combinationem.
120쪽
A LDavΑNoo Syllogismi ex terminis obliquis fiunt, non Syngi i lxsolum ex parte extremitatu, ut, Omnis creatura est Dei, Angelus est crcatura, ergo Angelus est Dei; omnis Iustitia est perfectio, In Deo est Iustitia, ergo In Deo est persectio: sed .es, .mita etiam ex parte Medij: aliquando enim Medius terminus est tum. obliquus vel in Maiori, vel in Minori, vel in utraque simul. Obliqu- Etiam obliquus varius esse potest iuxta casuum multitudinem: verbi gratia,Cuique animali inest sensus, Homo est animal ,ergo Homini inest sensus; In omni loco est Deus, Terra
est locus, ergo In terra est Deus. Su N et in istis ista obseruanda,Primum, Ut extremita , quae i. n. fuerit obliqua in Praemissis, ita maneat in conclus One, t p QPQ sis. paret in Syllogismis positis. Secudo,quado Medium est obli- εχ.bl P. quum in una Pramisia, tunc illa extremitas, quae cum Medio obliquo ponitur, debet in coclusione inferri in recto, Sc altera extremitas in obliquo: verbi gratia, Omnis entis est mentia, Co. pus est ens,ergo Corporum est scientia. Quado vero in utraque est obliquum Medium, extremitas inferetur utraque in recto, ut, Nulla pax vera inest impio, Otium inest impio,ergo Otium non est pax.Tertio,quando in Praemissa ne- 3. 9br. g ua fuerit obliquus, in affirmat tua i ectus, sequitur conclusio de obliquo, Nulli animali irrationali inest ratio, Equ' est animal irrationale, ergo Equo non inest ratio. uado autem surrit affirmativa de obliquo,& negativa recta, uo ita sequi- tur: non enim valet, Homo non est Angelus, Omni homini inest intellectus,ergo Angelo non inest intellectus.
PRAνTER hos Syllogismos aliquando euenit,ut Medium D in in quibus lare, sit terminus singularis: Ac hic Syllogismus Εκ- m- La ρρ- positorius dicitur qui maximό tertiae Figurae fami laris est,eo quod in ea Medium subiiciatur, proprium autem sit singula- i. rium terminorum subiici. Petrus est animal,& Petrus est currens,ergo Aliquod currens est animal. Fi v N T etiam syllogismi Expositor ij ex Medio uniuersali, Ei M.disputa, cum volumus alicuius generis , vel superioris inserius v aliquod demonstrare; ut si fieret Syllogismus in Baroto, Om- nis homo est animal, Aliquod album non est animal ,ergo Α- liquod album non est homo,sit Expositorius si sumamus aliquod inferius sub Minori scilicet,aliquod albu, quod non sit