장음표시 사용
251쪽
249 Dianae symbolo habenda est ut animal illi consecratum, si modo id accedit, ut illius cultus apud Mantinenses in magno honoresuerit. Fuisse autem eum, sicut omnino prae ceteris floruit in Arcadia, Mantineae antiquitus praecipuo in honore ex eis cognoscitur, quae Paus. VIII 13, i, loco non integro, de proprietate religionis tradidit, qua templo communi cum Orchomeniis Mantinenses deam venerabantur i). Ad Callistus fabulam ursam revocare quod ipse Head nondum desiit, licet mirari. Hace enim ratio non 8olum pugnat eum illa lege, quam in signis antiquioris aetatis omnes a Oscunt nummorum periti et confirmant, quae eiusdem tempestatis formaeque Sunt, exempla -), sed etiam aliis laborat incommodis. Namque ipsam Callisto Mantineae cultum habuisse nemo tradidit nec licet inde efficere, quod, ut refert Paus. VIII s, 4, Pythia Mantinenses iussit τεsιενος τε γυ λας et ' 'Ἀρκαδι τευχειν. Dianam autem emgie eius significari, quam in ursam olim converterit,la Saussaye, 'Rev. num l. I. revocare non licet, eodem trahere vetamur: immo ursa apud Celtas peculiarem vim videtur habuisse scf. O. Keller 'Tiere' p. ius). - Propter seram stetatem non mitius neglegenda mi una, quam sub Alexandri Severi imperio Byzantii in aere suo expresserunt, cuius exemplar nitida imagine reddidere ImhooDBlumer et Keller i Tier- u. Pilangenbilder aus Ni1 en u. Gemmen', tab. II 4 .l Etiam in suis finibus templum Dianae Mantinenses habuere, es. Paus. VIII 12, b. 2ὶ Immensa religionum sabularum signorum varietate difficile dictu redditur, quid quoque loco cuique sit deorum aut cur attributum, ut profecto neminem offendero debeat, nobis si nonnulla ambigua Sunt, alia obscura. In universum tamen etiamnunc coniectura licet plus minus certa assequi, quae in Signis valeant rationes; et quantum iudicare possum, ubique agnoscenda est animalia repraesentati cum numine aliquo necessitudo. Exsempla nonnulla asseram ad hoc illustrandum apta, nummis me continens Peloponnesiorum: Aeginetaruin testudo ics. Head p. 332 gaerum est animal Veneris, item Sicyoniorum columba cf. Head p. 34bὶ; Eleorum aquila scf. Head p. 353 Iovis. Argivorum lupus ici. Head p. 3663 Apollinis, Psophidiorum cerva cf. t Iead p. 3793 Dianae, Corinthiorum Pegasus scs. Hoad p. 34bὶ Minervae animal est Guylειδος. cf. Paus. II 4, 1. Haec omnia manifesta: sed ne inter incerta quidem huius aetatis ullum novi exemplum, quod eam interpretationem admittat, quam ii statuant, qui urea significatam volunt Callisto.
252쪽
non magis licet statuere. Omne enim deest huius sabularum usus certum exemplum ). Ρraeterea ab omni arte alienum est per8onam mutatam ita repraesentare, ut nec cireumstantium figuris neque alio indicio imaginis sensus denotetur. In nuda enim bestia quis tandem hominem deumve cognosceret γ Denique obstat, quod apud Arcades sabulae domesticae post Leuctricam demum pugnam, qua Peloponnesiorum res concussae et transformatae sunt, in sormam nummariam sere coeptae sunt recipi, a quo tempore statim frequentes oecurrunt, Sed ubique in parte aversa γ). His expositis duo mihi videor ad certum perduxisse: primum ursam nummorum nullo pacto
licere intellegi Callisto; deinde antiquam apud
Mantinenses obtinuisse religionem Arcadicam, quai Exemplum praeberent, nisi perversa esset interpretatio, Byzantiorum saeculi Iu nummi, qui in parte adversa taurem in delphino gradientem exhibent. Istum enim taurum cum pro vacca haberet, Piuderi Annali doli' inst.' 1834 p. 3l0 adn. li ad Io rettulit. Qui error hinc permultos libros manavit ac no eis quidem patuit, qui taurum agnOSeerent. Nam in Baumeisteri Monum. p. 948 haec legimus mirabilia: 'Die Haupt- seite, der Stier, Welche o aus dem Delphin stehi, Weist aus die Sage vonder Ilnio, die durch den Zorn der Hera in elue Κuh vorWandeli, hier denBosporus libera chri uen haben solite ' Contra haec non opus est monere IV saeculo, cum ars maxime floreret, Io non iam vaccae, sed cornutae virginis sub specie repraeSentatam esse scs. Engelmann diss. de Ione Hal. 1868 p. 30 . Neque enim erit, qui ad nummos, signa publica, tranSserat, quod per artificum neglegentiam hic illic factum videmus, ut femina maris insignibus ornaretur, quod etiam in Io vacca vasis pictori semel acciditi cs. Overbeck, 'Gr. Κunstmyth.' II adn. 186J, ut alii cervam virilibus instructam sci. Overb. ib. , alii cornutam scs. Stephani. 'Compte-rondu ' 1876t. IV l-3 , alii leaenam iubatam tes. O. Κeller, 'Tiere d. LI. A.' p. 362 adn. 2153 effinxere. Non ininus perperam caput auribus cornibusque arietinis instructum, quod Metapontinae eiusdem Saeculi didractimae adversae exhibent, ad Arnen a Neptuno in agnam conversam cum aliis rettulit Bolis in disg. do monum. ad Odyss. pertinent. Berol. t 8S2 p. 48. Recte
iudieavit de utrisque Head p. 230 et M sq. 2 Apud Orchomenios Nethydriensesque Callisto scf. IIoad p. 377 , apud Pheneatas Mercurius cum Arcade lib. 378 , apud Psophidios aper Erymanthius lib. p. 379 , apud Stymphalios Hercules clava feriens lib. 380ὶ, apud Tegeatas Cepheus Telephus Sterope sib. 380 , apud Thelpusios Arion equus lib. p. 3823. Di iliaco by Corale
253쪽
251 ursa Dianae ante omnia animalia sacra ac dilecta haberetur, ut priscis temporibus sabulis cum dea consociaretur, po8teriore aetate in nummis eius essgie dea significaretur. Quam ursae vim e sabulis signisque necessarie demonstratam gaudebit qui Callistus naturam sabulaeque principia indagareeonabitur. 4 6. Iam nummis Mantinensium ex hoc in alium nexum relegatis ad Polygnotum revolvimur, inter apertos quidem Callistus sabulae testes antiquissimum. Hic eius sortem dilucide pelle ursina significaverat: qui vero non multo post pluribus eius mentionem secit, EURIPIDEA in Helena, utrum eandem an prorsus aliam sabulam secutus sit, propter laceram memoriam non est melle diiudieatu. Qua de causa longiore hic locus eget disquisitione, ut poetae sententiam recuperemus. Helena, quod sorma sua et Troianis et Graecis exitio suisset, questa his pergit verbis socordia librariorum male obscuratis et paene ad desperandum corruptis kὶ V. 375 sqq. N. :
ἐζαλλαξao' αχεα λυσι ς. Quae si, quatenus intellegi p088unt, breviter reddimus, sententia prodit haec: 'O beata Callisto, quae conversa ieris in Iovis amplexum; quam multo nacta es mea matre meliora, cum bestiae figuram sortita liberareris aegritudine.' - Ιn universum quidem haec apta sunt inter se et cohaerentia, sed fabula ex eis eminet plane singularis. Summas vero difficultates continet et omnes adhuc explicandique et emendandi conatus
ii Totius, cuius pars est iste locus, carminis ea est condicio, ut comprobetur, quod cum Cobeto WilamoWitκ iudicavit in Anal. Eurip. p. 244, 'Nelenam a librariis nequissimis tam male habitam esse, ut permulta omnino corrigi nequeant.'2ὶ Sie emendavit Relahe codicum λάχνα γυίων. Iet.
254쪽
elusit, quem in interpretatione omi8imus, versuS Osι3ιατι i. allatoni iaci λεαίνης. De hoc autem ut quisque iudicat, ita formam sabulae sibi constituiti Est enim sumina quaestio, λεa ης nomen sitne retinendum an damnandum. Inter iudices magna dissensio: Veteres interpretes cum aut nihil mutarent aut in lenissimis mutationibus se continerent, in explicanda mira locutione desudabant nullo fructu t), neque hac aetate desuerunt, qui omnia defenderent aut certe non offenderent in mentione leaenae Alii, quorum agminis dux illustris Godolaedus Hermann est, λεαίνης nomen intolerabile rati coniecturis removere studuerunt,
eum Henricus Schmidi in Monod. et amoeb. trag. Att. 187l p. CXX totum versum mallet eicere. Κirchbois denique de
restituendo desperans flacera versuum vestigia' increpat, 'in quibus pateat Atalantae mentionem fuisse factam At media quaedam via sicut saepissime ita hic est ingredienda. Ferri illum versum talem non posse, qualis sit in codicibus, non iam opus Videtur pluribus exponere, quoniam, qua ratione esset intellegendus aut cum ceteris coniungendus, nemini contigit ut cum aliqua probabilitate ostenderet. Sed adeo totum locum esse mutilatum quam serat Κirchhomi sententia, nihil est cur credamus, nec potest Atalantae mentio excidisse, quia
huius sors non ea erat, ut cum Ledae sorte compararetur.
Comparat Helena Callisto eum Leda ). Comparationis iundamentum est, quod utramque Iuppiter adiit; neque enim aliud eis commune. Comparationis cardo, quid utrique inde venerit mali. Id enim totius est earminis argumentum, ut Helena, quos sua sorma perdiderit, queribunda percenseat, hoc ordine, ni cladem lamentata primum Troianorum v. 362-369), deinde Graecorum v. 370-374), matris denique v. 375-38b 80rtem miserrimam significet, cum beatas praedicat, quibus exli Robortellus scripsit λεαἰ, p, quod interpretatus est 'levigaris i. e. illustras stellis.' Id merito impugnat Sigonius in Emend. sven. 1557 p. 84sq. ;
ipse autem censet poetam leaenae nomine pro ursae abusum esse.
255쪽
253 Iovis coniugio venerit iactura formae v. 375-383), non id quod Ledae accidisset, ut silia exsisteret pernicieη duorum populorum v. 383-38b); quae qui audiunt neemse eorum meminerint, quae de tristi Ledae exitu Helenae ante Teucernuntiaverat i). Quod si his poetae mentem assecuti sumuS, Requitur, ut corrigenda sint, quae contentionis initium faciunt, o m κaρ - Καλλισroi, Λιὰς α λεχέαιν ἐπ έβ α ς τετραβά/ιοσι γυίοις, siquidem contentionis ratio flagitabat, ut, quid Callisto ex Iovis amplexu abstulisset, non qua eum forma passa e8Set, diceretur. An erit qui sermonis inconcinnitatem ita quodammodo excusare conetur, ut subesse statuat singularem sabulam, ex qua Callisto conversa iam figura cum Iove concubuerit aut eius amore laui perrexerit etiam bestia facta, quale est, quod
de Io Aesehylus ) prodidit 3 Certe suerunt ) qui λεαένης
nomen, quod tamen, ut statim apparebit, cum ista lectione suspecta artissime cohaeret, satis sulciri ac defendi opinarentur obscuro quodam loco, quem Valchenaer ad Callim. eleg. srg. p. 174) in homiliis, quae Clementi Romano salso tribuuntur, investigavit. Continet enim earum quinta Apionis cuiusdam pagani ἐγκωμον μοιχείας. in quo inter enumeratos Iovis amores haec verba occurrunt p. 13: πιυς) Καλλι-oi τῆ Αυκαονος ηγριοι θη λέων κaὶ ἄλλον et ἱκτει, 'Ἀρκάδα. Ao prosecto primo quidem obtutu hinc memoriae codicum fides exsistere videtur atque alterius loel alter tanquam supplementi instar habere. Res enim postulat et exempla ) confirmant, ut, cui Iuppiter
ΤΕΥ. φασέν, βρόχω γ' ἄφασαν ευγενῆ δέρον. 2 Suppl. 304 sq. BA. ουκουν πελ xζει πιος μ' εὐκραlo flat; Ueckl. M. φασίν, πρέποντα βονθορεν ταύρεν δέμας.3, Praeter xlios Robert-Prelier in Myth. Gr. I p. 304 adn. 2. 4, Mutatus in taurum Iuppiter narratur coisse cum Io vacca ic . Aesch. Suppl. 30b W. , in equum Neptunus cum Cerere equa scf. Pam. VIII 25, b . Absurdum est. quod II. Schmidi opinatur, virginem p sam esse leonem spraeterea cum hoc statuit, ipse secum pugnat, quoniam recepit lectionem ἐπέβας τετραβάμοσι γυloις , et absurdum illud esse teneo, qumquam non ignoro esse etiam ubi deus serae bestiae figura indutus virginem dic tur compressisse, velut Serv. ad Aen. I 550 do Egesta narrat: 'a Crimisso
256쪽
leonis figuram indueret, ea suerit leaena aut certo bestia, et cuius cubile leaena conscenderet, is suerit leo. At sesellit ista similitudo. Nam primum consentaneum est ac necessarium poetam, ubi sabulam signiscare satis habeat paucisque velit in memoriam revocare, eam sibi formam eligere, quam eis qui audiunt maxime notam existimet. Vulgata autem inter Graecos ea erat narratio, qua Callisto in ursam conversa serebatur. Nam in hac re, quantumvis cetera variaverint, consentiunt uno illo homiliarum auctore excepto omnes, quicunque omnino conversam illam tradiderunt. Accedit, quod haec sorma poetae consilio multo melius conveniebat quam altera illa, in qua non ita appareret, quomodo amissa species humana cum Iovis cohaereret amplexu. Deinde Vero eodem, quo ratione Vocamur, ex ipsis poetae verbis nos ducit unum quidem, de cuius fido non dubitatur. Animadvertit Godola. Hermann, cum adnotaret: Communem famam secutum esse Euripidem, minime dubium relinquit μορφα ωὶρων λαχνογυέων, quod in ursam, non in leaenam quadrat'. Etenim λαχνην Hesychius sic interpretatur:
χαέτ νὶν εχει, οἰσπερ λέων. λαχνη igitur in leone iuba; verum ne haec quidem nisi promissa: id enim ea aperiunt, quibus Oppianus iubarum diversitatem descripsit; dicit enim in Cyneg. III 27 sq. de Armeniis leonibus minus validis: ἐκ δ' αρα δειρῆς
καὶ γενύων εκατερθε θοαὶ κοιιoo G ν εθειραι, et V. 31 de Arabicis: δειραὶ κἀκείνοις και στήθεα λαχννηεντα, at V. 37 de leone Libyco, quem leonum appellat regem: ουκέτι λαχνηεις,
ourn δ' επιδεδρο ιε χ χέτη; quae etiam planiora fiunt collata
fluvio - eonverso in urSum vel canem conpressa edidit Acesten.' Nam quod necessarium visum est Aesehylo, idem haud dubie Euripidi et omnibus omnino, qui rem sibi ante oculos proponerent. Indidem fluxit, quod Iuppiter in Moschi Europae v. 163 et In Ovidii Fast. V 6lb narratur tauri speciem exuisSo, ut Europae amore frueretur.
257쪽
255 cum eis quae Aristot. in Hist. an. p. 629 33 scripsit: γένη δ'
τριχον ανδρειοτερον, quae Plin. in Nat. hist. VIII 46 si e vertit: Leonum duo genera, conpactile et breve crispioribus iubis, ho8 pavidiores esse quam longos simplicique villo'. Quoniam igitur ODκέτι λαχνήεις vel leo est, qui crispiore iuba careat, quo tandem iure λαχνογνιος appellari potest leaena, cuius tota pellis brevissimis pilis tecta levis sit 3 At ursarum horrida species quam bene hoc vocabulo notatur, quae, ut ait Oppianus
in Cyn. III l40, λαχνην μεν ut κιννοῦν δυσπαίπαλον αμφιέσαντο lΕο autem vocabulo, quod bestiae aspectum quam accuratissime certissimeque ante oculos poneret, poeta eo magis uti debuit, quod bestiam ipsam non nomine designasse, sed descripsisse tantum videtur. Haec autem quam statuimus vocabuli vis ceteris quae afferre possum exemplis confirmatur: nam breves bestiae pilos nusquam significat, quanquam lato usu patet a
Quoniam igitur ratio et memoria convincunt λεaiννὶς nomen corruptum es8e et a poeta designari ursam, procul sunt ab hoc loco habenda quae in homiliis exstant singularia. Quibus reiectis simul cadit unum illud adminiculum lectionis ἐαεβας, quod ille loeus ministrare videbatur, nec iam dubito, quin cum Hariungio reponendum sit are Uaς, qua lenissima mutatione et concinna sit comparatio et mira esse ac singularis desinit sabula, quapropter non intellego, cur hanc emendationem editores spreVerint.
Sententia quidem iam plana est apteque procedit: In capite ponitur tanquam παραδοξον: beatam fuisse Callisto, quae ex Iovis concubitu abiisset mutata; statim ratio subiecta est:
beatam eam fuisse prae Leda, quia formae iactura aegritudinem, malo nimirum minore maius, effugisset. Singula vero verba graviter corrupta medicum adhuc desiderant. Cuius munere qui hucusque iuncti sunt, non multum profecerunt. In salso omnino landamento positas esse eorum coniecturas, Diuitiaco by Corale
258쪽
Reinholdus Frangqui Ursae signum animo poetae Obversatum c8M crederent, Hermanni i) dico et Schmidiit, vel ex eis apparet, quae adhuc disputavi. Sed ne quis incertam memoriam obiciat, alterum quoque, quod eiu8dem condicionis est, exemplum oportet spectare sic libris traditum: αν τέ rem' υρτε ιις ἐζεχορευσατο χ)
Num integra haec sint, valde dubito; non quod cum Schmidtio verbum desiderem - id enim licet ex eis quae antecedunt
simul audire -, Sed quia Verba Μεροπος Tiravida κουραν ob singularem memoriam suspecta Sunt. Tιτανὶς enim κουρα in cervam auratis cornibus insignem mutata haud dubio
ij Herm. coni. α μορς ac λὶρων λαχνογνlo ν ομματι λαβρ υ σχῆμα διαίνεις, in Urima' αχθεα λίπος, quae sic vertit: 'Quao sormae hirsutarum serarum speciem largo oculo defles, commutato pondere doloris.'Cum universa sententia haec pugnarct iam monuit Her rerden, 'Mel. Graux ' p. tuo; nam Callisto' inquit Leda multo felicior ab Helena praedicatur non ob aliam causam, credo, quam quod tu ursam converin perdidisset malorum memoriam et conscientiam.'2ὶ IIemann adnotavit: Ελχορενσα ro comparari potest cum eo, quod apud Ovid. Met. II 465 Callisto experta est: deque auo iussit secedere coetu. Ηartvng istam notionem negat posse verbo tribui. Recte fortasse. Neque enim cum verba a praepositione ἐκ incipientia perlustravi, ullum repperi exemplum, quod prorsus respouderet: saepius hanc uotionem exhibent quae tu ics. Γ ω, ἐζοικQω. iami ιτυν, Ri. , nonnunquam quae in -o υ es. ἐκtαλαντο υ, ἐροκυρουνι nuuquam, quantum vidi, quae in -ευω exeunt. Itaque in interpretando rectius proficiscendum videtur a generali notione agitandi, quam χορευειν habet in Eurip. Herc. s. 871 et 879. Quae Hanung proposuit resutare superfluum. 3ὶ Hane agnoscunt Schmidi et Robert-Pretior I p. 306 adn. 3. Alii fabulam ad Meropis Coi liliam trausferunt, velut Hartung et Knaach in Quaest. Phaeth. p. 20, salso, quia haec nec 1 ιτανὶς erat nec mutata esse
259쪽
ι p. Quae ratione parum cohaerent; inepte enim fingitur quae ex Iove Lacedaemonis mater facta est a Diana ideo conversa se, ut Iovem effugeret. Itaque ex duabus unam conflatam esse cen8eo narrationibus, quarum altera serebatur Taygete in cervam converga esse a Diana propter amissam virginitatem, altera cervam Dianae consecrasse. Illam manifesto secutus est Euripides - paulisper enim Taygeten seram mansisse aut, ut ab Iovis insidiis defenderetur, mutatam esse Verba nullo pacto patiuntur intellegi - , hanc Pindarus, cum scriberet Ol. III 29 sq. Bgk:χ ei σοκε ρων na νον λὶ λειαν - αν ποτε Tretroa l ἀντιθεis' 'Oρθωσέρ εγραφεν ἱεραν i). Patet igitur ab Helena Του-geten non ob aliam causam diei selicem nisi ob hanc, quod fera sacta sit. Quod autem de hac, idem valet de Callisto. Confirmatur igitur quam supra posui interpretatio. Iam Veroinde, quod Callistus cum Taygetae sortuna composita e8t, colligo Euripidi illum fabulae exitum, quo Callisto
in a Stris poneretur, nondum fuisse notum. Quem si spectas, Callistus Taygetae sorti non iam respondet. In mentem autem quin legenti audientive eius, si notus erat, veniret fieri non potuisse vel inde cognoscitur, quod omnes sere interpretes de Ursae signo cogitaverunt. Ille enim tam laetus rerum exitus esseit, ut Callisto beata videatur propter illum, non propter formae iacturam. Cum autem hoc velit designare poeta illum nequit novis8e. Neque alio ducit universa ratio carum sabularum omnium, quae ad Sidera pertinent. Constat enim plerasque Alexandrina demum aetate ad caelum relatas c88o.l Vides scholiastarum narrationes ita ortas esse, ut sabula vulgata cum eis quae Pindarus indicasset conciliaretur. Nam Taygete, si cervam Dianae consecraverat, sera nec permanserat nec Dianae facta erat ira, Sed beneficio, sicut narrant schol. Partem veri animadvertit Robert in Prolleti Myth. I p. ἰst 6 adn. 3.
260쪽
Quod interim velim teneas; infra enim seire intererit Euripidi Callistus Taygetaeque sata etiamtum eadem Visa esse. Nunc illud, unde digressi sumus, reVertamur. Hermanni igitur Schmiduique coniecturas mittendas esse vidimus. Nec Schmidtio contigit, ut versum illum sensu caS- sum demonstraret ex adnotatione ortum esse, quam quis, ut Ursae maioris situm definiret, adieci8set; Verba enim Otiματι λαβρεμ quid tandem in tali adnotatione sibi volunt 3 immo haec ipsa produnt poetam. Medela vero nondum est reperta. Coniecturas sufficit enumerasse: Hartunii σχῆμα ταλαίνγ - αχεci τε λυπης, Ottonis Goram in Mus. Rhen. XVIII p. 3li portentosum commentum σχῆ/ a 'λέονες, ΙΙerHerdent in uigo. in honorem Caroli Graux conscriptis p. 191 μορφας ἐλελογχεις. Hermann autem frustra negavit os ματι λάβρον interpretandum esse' truci adspectu, torvo lumine': o ιμα θοον in ursa praedicat Opp. Cyn. III 143, sed bestiae rapaci illud non minus convenit. Corruptam tamen versus partem ut evidenter restituerem, quamvis multa temptanti mihi non magis quam prioribus contigit. Fortasse σχῆ/ια retinendum est et intellegendum decus, quod assumpta turpi ursae figura Callisto pedididit perdendi notio forsitan lateat sub λεαινιγὶς vocabulo aperte corrupto). Sed nolo hariolari. Fabula qualis suerit, cum tantummodo significata sit, dumtaxat divinare licet. Nam certa haec tantum videntur prodire: Callisto, virgo Arcadica, Iovis amorem invita expertis est; sed virginitatem ereptam dum luget i), in ursam est transfigurata, ut serae inde vitam
Accuratiora primum comperimus ex AMΡuIDIA sabula ), cuius argumentum in angustum coactum gervaverat Eratosthenes in Catalogis, unde excerpta quae exstant composuit Robert inii Cf. ἐζαλλαραο ' αλεα λυπνὶς. 2 Inscriptionem fabulae ignoramus. Quam Alcaeus, comoediarum eiusdem fero aetatis scriptor ses. Bergh in Hist. Iiu. Gr. Iv p. 105 , condidit fabulam Καλασtti, inscriptam, eius argumentum non dubium est