장음표시 사용
71쪽
ne intelligibiliter in Deo regitur. Si ergo secundum Aristotelem in Deo est ordo intelligibiliter, ordo est rerum ordinabiliti ordo,sequitur quod modo intelligibili etiam res ipsiqin eo existant. Ai quia dicent hic haber, i Deum solum, nempe res uniuersabiter intelligere, proptetea ostedo ipsum etiasingulares res cognoscere,quia Deus cli sit maxime in actu, cuiusmodi etiam scientia singularium est propterea Deus potius in singulari res cognoscit, ut hac ratione concludit Averroes in sexta disputatione aduersus Alga Zelem, dicens, scientiam Dei magis esse similem scientiae indiuiduali quam scientiae uniuersali, quod etiam operationi Dei erga haec cd-gruit. Cum enim operatio eius circa singularia sit, ut singularis circulatio, de illuminatio,in conseruatio etiam rerum singularium in omnia hςc recte se habeant, sequitur quod a cognoscente Deo sint. Itaque sub quacunque ratione Deus spectetur ipse omnia cognoscere conuenit.
Detractorum se caDmmantim rationibus radicitus
euesi tur ac dissoluuntur. Cap. X X X V. Modo consequens est ut rationibus in contrariu adductis respondeatur Ad primam itaque dicatur, scientia Dei prae caeteris a nostra disterr quia nostra est causata a rebus, scientia vero Dei minime, sed ipsa rerum causa est, ac dum se ipso intelligente intelligit eius entitatem, bonitatem sub diuersis quoque gradibus potest alijs communicari clarius,in obscurius, cita cum scientia Dei non pendeat ut nostra a rebus, propterea non vilescit Aristoteles igitur non negabat Deum alia intelligere, sed modum scilicet, non ut nos Ad secundam est dicendum, imprimis scientiam praescientiam Dei non imponere necessitatem rebus futuris; quemadmodum enim homo in Turri existens praeuidet ho-Dnnem euntem in desertum a latronibus occidendum, cumatiooui non cogat illum illuc proficisci. Quinimo sedum
72쪽
ille in desertum tendit, reuerteretur ad locum, unde discesssit idem existens in Turri praeuideret eumdem saluari, neq; Ob hoc cogeret, ipsum regredi, Taluari. Secundo respondendo ad vim argumenti, dico rerum necessitatem duplice esse posse, alteram simpliciter,in absolute, quae rebus competit ex illarum principi j necessarijs, ac ita necessario propriae assectiones, principi j res subiectas constituentibus aluunt, ut aptitudo ad ridendum in homine ab anima rationali, hinni bilitas ab anima equi. Alia est necessitas conditionalis in ex suppositiones, ut sicanis currit necessario
mouetur, cum hac necessitate copulatur etiam contingentia, aut libertas. Sane primo modo Deus necessitatem rebus minime imponit quando minime sit principium rei compositae constitutivum. At qui secundo modo necessitatem imponit, cita si supponitur Deum praescire cum determinatione,filium alicui esse procreandum in utero matris, necessifario procreabitur. Sed si potest impediri procreatio etiam istud cognoscitur a Deo: ita ut ipse intelligat necessario futura,tam qua necessario euenietia, contingentia, ut cotingenter. Quod si dicant aduersari hac solutione no capimus quo pacto alterum salie ex ijs absurdum non sequatur icilicet, aut scientia Dei esse mutabilem , aut tolli a rebus contingentiam, a nobis liberam electionem. Respondendum est , quod si ex hoc inferant. Ergo Deus ali an inime intelligit, non tantum impie loquuntur , verum etiam alia turpiter estutiunt, quemadmodum superius demonstratum fuit a me, tum authoritatibus Phatonis, Arist otelis in Auer-roi S, tum etiam rationibus. Sin autem id dicant imbecillitatem humani ingeni j, humanae sapietia confitentes, vere profecto,&modcste, loquuntur. Plii rima sunt nim apud nos quorum causam numquam cognoscere me reddere
ullus, Philosophantibus potuit, puta qui magnes serrum trabat, Torpedo manum stupore iliciat, Scamonea bilem ducat, aliorum huiuscemodi, quae apud nos sunt mensibus
73쪽
bus unde ortum ducit omnis nostra humana cognitio exposita sint. Quanto minus itaque diuinarum cognitionem a s sequi possumus . Pr terea si pueri cogitationes in discursus
hominum adultorii circa agibilia, minime percipiunt rationes, neque homines imperiti discursus sapientum Meruditorum , tanto minus hi cogitationes Dei,in quo pacto Deus res intelligat intelligere poterut cum longe magis sa pies a Deo, quo ad praestantiam intelligentiae distent, quam puer a viro, quam vir imperitus a perito Ad tertium,in ultimum argumentum, cum dicebatur. Si Deus alia a se ipso intelligeret, aut uniuersaliter , aut singulariter, imprimis dico cum Averroe loco superius citato in sexta disputatione in Deo esse numerum scibilium, scientiam Dei numerum scibilium continere, sed longe aliter quam scientia , qui in anima nostra est. Scientia etenim humana dupliciter est multiplicata uno modo secundum numerum scibilium in phantasia existentium quibus res singulariter cognoscuntur , alio pacto secundum numerum specierum intelligibiliu in intellectu potestatis, quibus speciebus uniuersalia in multis intelligere possumus . At scientia Dei neutro modo ex ijs numerum scibilium continet, sed ibi est numeratio quam Ompraehendere non potest intellectus noster nisi intellectus noster idem esset cum intellectu diuino, quod
est falsiam in impossibile quemadmodum dictum est ibi ab
Auerroe. Secundo ad vim argumenti dicendum in eo vitiuesse in diuidendo propterea quod res a Deo neutro modo eminentior tamen cognoscuntur , quam per species sensJbilium: Quare concludit argumentatio, cum in ea ab insufficienti partium enumeratione procedatur. Theologi etiam dicunt, in Deo esse rerum Omnium Ideas, seu rati Cnes, aut exemplariaci non quidem , ut species re in ratione distinctas ab inuicem in ab essentia Dei, cum Deum actum purum sicuti &philosophi esse statuant. Sed modo quodam eminentissimo, cinexplicabili quatenus Deus se ip-
74쪽
sum intelligit in relatione ad alia intelligendo suam diuina
essentiam,&sic diuina essentia rationem Ideae habet, non autem ut eadem diurna essentia ad ipsum Deum refertur quemadmodum vere ac pie determinatum est a Diuo horna in prima parte unam in quaestione X v. articulo primo, exquisitissime huiuscemodi veritas ibidem defenditur ab ipso Thoma, caetano atque exponitur.
Secunda calumnia in medium adducitur etsimulatque rationibus icitur Cap. V I.
SEcunda calumnia quae philoQphiae ascribitur est haec.
quod eius sectatores negent, res a Deo ex nihilo fuisse productas Plato etenim in Timaeo asserit Deum ex inordinatione ad ordinem res ipsas reduxisse. Et ita supponit res confuso modo, cinordinate ab aeterno fuisse , non autem ex nihilogenitas . Aristoteles vero primo Physicorum contextu xxxiiij inquit omnes naturales philosophos in hac sententia conuenir quod ex non ente, idest ex nihilo nihil fiat ' inferius tum rationibus ducentibus ad in- conuenientia, tum rationibus directe concludentibus in omni re quaestir requiri materiam demonstrat. Confirmatur etiam, quia Omne quod producendum est, aut motu fit, aut generatione quae motum praesupponit. Motu quidem alterationis circa aliquod unum ex tribus elementis secundum raritatem, S densitatem, aut circa aliquod medium inter aerem . aquam, aut inter aerem in ignem , ut circa vaporem fiebant res secundu Physicos primae sectae Thales etenim Milesius omnia composita naturalia ex aqua densata, aut rarefacta fieri existimabat ita ut si quis ipsum interrogassci, quid est terra aut os aut lapis , respondisset esse aquam magis densatam Diogenes ex aere rarefacto vel densato Heraclitus ex igne similiter densiori aut rarioris acto . Si qui vaporem ponebat ex ipso similiter res fieri
75쪽
eredidit. Inter hos etiam connumeratur Plato ab Aristotele primo Physicorti xxxij. nisi quod illi duo principia formalia ponebant rarum, densum &inum loco materiae Plato vero e conuerso videtur ponere duo ex parte materiae, cueam duplici nomine appellaret magnum, paruum, Vnum eX parte formae Secundum vero Physicos secundae sectae, composita ex pluribus principi j componebantur, quς, aut numero finita erant, ut apud Empedoclem quatuor vocata Elementa , scilicet Ignis , Aer, Aqua. Terra, ut materialia Agentia autem dixit esse amicitiam, litem, illa quidem congregando huius emodi Elementa ea confundebat,in fiebat Chaos . Si vero lis vincebat amicitiam. Separabantur ab inuicem, constituebatur Mundus quo ad partes maiores, implices, ex quarum particulis amicitia illas confundentes cum temperamento fiebant mixta,& dominante lite destruebantur. Aut principia erantita plura , ut essent numero infinita, quae aut erant eiusdem substantiae, indivisibilia corpuscula per vacuum olitantia, casu ad constitutionem compossiti concurrebant solum disserentia figura ordine,& situ, quae fuit opinio Democriti Leucippi, Epicuri, lucreti j. Aut erant numero, infinita,&in natura disserentia cilicet infinitae partes similares olim in quodam Chaos simul permixtae,&deinde ab intellectu diuino ex illo Chaos segregabatur, congerie simul iungebantur ut partes ossis cum osse, partes carnis cucarne in ita fiebant partes similares . Deinceps ex ijs ab eodem intellectu congregatis fiebant mixta organica , Ut corpora plantarum sunt, animalium, 'ominis Demum ex Aristotelis, taliorum Peripateticae, tertiae sectae opinione res fiunt generatione, cui annςctitur motu alterationis , per quam materia ad nouam formam disponitur. Cumio itur omne quod fit, motu fiat, aut non sine moti motus sit actus entis mobilis inter contraria, quae etiam
in subiecto recipiuntur, inde consequitur, quomodocunq;
76쪽
res fiant, ex materia praeexistente fieri, non autem ex nihilo.
Dciuntur findamenta tria quisus acriter detracrorum lumniae pro explodantur, omnia ex nihilo creatafuisse quomodo intesigendum sit expo
V a philo ophia ab huiuscemodi maximo errore purge
tur, imprimis propono hanc distinctionem generationis rerum de no esse ad esse. alia sine motu est, a Simplicio octauo Physicorum generatio non temporanea dicitur, propterea quod, cum sine motu sit, qui tempore mensaratur, etiam sine tempore est Haec eadem abali; nonnullis simplecrerum emanatio appellatur, a Theologis nostris creatio, qua rerum ex nihilo productio est. Alia est generatio illi opposita, quae ab eodem Simplicio temporanea dicitur , quia cum motu est, qui tempore mensuratur. Secundum Platonem, aristotelem agens prinaum generationem temperanea omnia produxit, sed ab aeterno, quem admodum ex horum maximorum Philosi phorum sententia Simplicius, ac Diuus Thomas firmiter tenent, it inferius rationibus, hoc idem a me demonstrabitur . Secundo Vero modo generatione temporanea re ingenita omnino sunt; licet quoad has inferiores. ab agentibus secundis post Deum quotidie fiant, ut saliena in via: uersali seruentur. Secundo igitur modo negant naturales philosi,phi onmes ex nihilo ab agentibus secundis, modo naturae, quae principium motus est, res produci. Dc inceps id exponere ODOrtet, in quo sensu cum qu . uritur , si aliquid ex nihilo feri possit, secundum Philosophoruni sententiam , id intelligi debeat, duobus quidem modis intelligi 'mile dicendum est 'no pacto sic quod illa dictio , conme genu causis significet S ita erit sensus aliquid ex nulla causa fit. Si hoc pacto intelligatur falsum , ac impossibile exulit. Quis
77쪽
enim animo capere potest res,prius nullo modo existentes, per se ipsas de nihilo ad aliquid deductas esse. Secundo aut ex nihilo, solum causam materialem denotat idest cx nulla materia, istud rursus dupliciter exponi potest, aut respectu omnium creaturarum, sic ,ut ex nulla materia constent,
id quod de materialibus falsum est. De immaterialibus, ut de intelligenti js,& anima nostra verum existit. Haec etenim omnia a Deo ex nihilo creata, vel nulla in eis existente materia fuerunt. At materialia ex nihilo facta dicuntur esse, quia prius materia creata iiii, quae in illorum composimonem simul cum forma substantiali remanent, ut primoPh sicorum lxiiij ab Aristotele demonstratur Tertia suppoli raritatio sit hae res a Deo creari,a se ipso inquam tantum verum μ est, sed a seipso ut stimul cum alijs agentibus operatur,tal- sum in impossibile est. Vtraq; pars huius distinctionis exmox dicendis apparebit Imprimis itaq; authoritatibus,1ecundo rationibus ostendo, omnia a Deo creata fuisse. Prima authoritas in primo Topicorum continetur ibi Aristoteles, exemplum adducens problematis, quod pro utraq; parte substineri potest,dicit. Vt virum Mundus aeternus. In- Renitus sit, aut non aeternus, sed genitus Namsi argumenta adesa nitione motus propriae dicti petamur, qui generati ne temporaneae connectitur, ita teneri poterit, nempe Mundum non sit ille genituma nec futurum corruptibilem corruptione, quae motum secum habet, ut arguit Aristoteles octauo Phusicorum, primo Caeli. Si vero argumenta a encratione non temporanea accipiantur, ita Mundus
enitus a Deo est,&in nihilum verti posset. Secunda authoritas est in primo de C. elo,& est contextu oo. ubi inquit Philosophus, primo communicatum est esse . umere Omnibus , ij quidem clarius ijs autem obscurius t qui communicare esse, estgignere quemadmodum habere esse aliunde, generari existit,&si omnibus ergo etiam Intelligenti js Jae, cum ex nulla materia constent,ex nihilo sint o-
78쪽
portet. Eadem ratione porro , si omnibus, etiam ipsi materiae primae conueniat id, necessarium est, alioquin materiae esset materia, sic in infinitum.
Ratiombus viaidissimis constrmatur a Deo omnia iusse ex NahIl creata. Cap. XXXVIII. Vod ad rationes autem attinet, sicut motus, is uta- tio cum tempore actus mobilis, aut mobile est a motore existit tertio Physicorum , ita sit creatio datur,est actus. eritq; in rebus creandis, ut creandae a Creatores Proinde argumentabor tum a Creatione, tum a Creaturis, tum ab ipso Creatore Deo, ut omnino, lenitus ab ipso Deo omnia fuisse creata, non solum secundum catholicam veritate ostendam, verum etiam ex Aristotelis sententia Primo itaq; i. Ratio. ratiocinor, argument accepi ab ipsa creatione . Si datur
creatio apud nos, quae ab agetibus istis fiat per similitudine, datur etiam creatio rerum ab agente primo, sed antecedens verum est, ergo, consequens verum utiq; erit. Quod autecreatio apud nos per similitudinem detur, ostendo: quia formae materialeS, quae de potentia materiae ab a mentibus de non esie adesse deducuntur, quasi per creationem sunt, ut Averroes confitetur ij. Metaphysices quod etiam ostendo quia quatenus huiuscemodi forma non latitabant in materia, nec aliquid illarum ibi aderat, dicuntur creatae; sicuti cum esse desinunt, in nihilum redeunt: quatenus uero ex materia educuntur,&naateriam relinquunt non sunt creatae Ecce igitur quod huiuscemo i formarum productio ab iis agentibuS, partim est creatio,&partim non. Haec a Diuo Thoma concreatio appcllatur ab Auerroe quasi creatio
ab Aristotele creatio aliquo ni odo in secundum ouid die. retur . Primum conneTum deducitur propterea quod illud
quod est tale per millitudine,praesupponit id, quod propriae
79쪽
tale est, ut lapides, qui honorantur,ex quibus arae fiunt, fortunati dicuntur per 11militudinem cum hominibus qui honore assiciuntur is contra lapides extra aras, qui pedibus conculcantur dicuntur infortunati per similitudinem hominum vilium , qui spernuntur, ut secundo Physicorum dictum , ac determinatum est ab Aristotele . Quocirca si in animalibus brutis , dc in pueris morum similitudo est, ut octauo de Historia animalium a principio recenset Aristoteles cinde sequitur quod &in hominibus sum rationis habentibus mores proprie dicti reperiuntur . Si Philosophantes auxiliotheorematum ipsius philosophiae Deu, ac caetera intelligunt, recta ipsorum me gubernatione Deo assimilantur pro viribus, qui Deus proprie . perfectissime secipitim citia non intelliget, atqi gubernabit: Se aris i.
cundo arguo ratione a creaturi ipsi petita hunc in modii a creat. Si omnia praeter Deum entitate, di bonitate participant,
igitur ab ipso creata sunt: nam alioquin non penitus entia per participatione rent; sed reliqua sunt entia per participatione , sicuti participantia caliditate a primo calido ergo Omnia a Deo creata sunt. Terti binistimo ex parte Dei sic .Ris, arguitur. Quanto agens est superius , ac praestantius, tanto st minus supponit de materia, ut agens naturale, quia superius pr. e stantius est artifice,ubi artifex in operando supponit materiam, qupens actu est, ut statuarius lapidem , aut ses: aedificator lateret, lapides in ligna naturale agens materiam, quae ens in potentia existit,praesupponit. Sed Deus naturali agente, Martifice superior, praestantior existit ergo in producendo, supponet id, quod minus quam ens inpotentia, quam ens in actu sit, id autem est ipsum nihil, ergo Deus ex nihilo valet omnia gignere. Hanc tertiam argumentationem nonnulli debilem esse conantur Ostendere, os .m.
imo potius destruere, sic argumentantes. Si Deu quia natu λra ad
rati a ente, Lartifice superior praestantior existi minus ti materiae supponit, idest, nihili eadem ratione quaelibet ira- H a telligen-
80쪽
telligentia, quae a Theologis Angelus nominatur, creare poterit cum sit etiam Angelus supra artem ' supra naturam. Id quod non modo contra fidem est, verum etiam fieri minime pote it Si enim Angelus ex nihilo res de non esse adesse deducere posset, cum Deus supra Angelum sit, inde deducitur, De una eo, quod sit minus quam nihil, producere, sed id est impossibile igitur in producendo cum Dei, tum ob n . Angelii Virtus aequalis fuerit At qui respondeo, quod quem-m,disj. admodum si centum homines Nauim trahant, nonagintai ρ nouem eam minime trahent Si his addatur loco centesimi hominis puer, aut debilis illam minime trahent Ecce non quilibet virtutis excessu sussicit, sed opus est centesimo homine robusto. Quamobrem simili ratione non satis est virtus Angeli ad creandum, etiam si eius vis robur tum artificis, tum agentis naturalis excedat, sed opus est virtute infinita in vigore, quae in solo Deo est: si namq; foret in Angelo virtus eadem, tunc Angelus aequalis Deo foret, cita Deus minime Deus existeret,in ipse Angelus esset Deus,&non Deus, quod contradictionem implicat, Sc fieri minime potest. Quod autem opus sit in creatione uirtute infinita, ostenditur nam quemadmodum inter pure nihil, aliquid infinita est proportio, ita infinita uirtus inuigore requiritur, qu ς aliquid de non ente penitus ad esse hoc aliquid per-Obi: b ducere ualeat. Sed contra rursus nonnulli instant dicen-iluis, in tes, in acre fontione , creatione proprie dicta infinita uirtus in uigore in ipso Deo stipponitur , quod Aristoteli repugnare uidetur Si quidem octauo Physicorum ostendat
primum motorem tirtuti finitae existere, cum in tempore moueat Si enim infinitam haberet vina Caelum in non tenapore moueret, quando uirtus quanto maior, tanto uelocius moueat. Qitare si in infinisum it maior iii finitates ocitate
mouebit. Si dicatur infinita uelocitate, sed non ob id in notempore, sed in tempore imperceptibili contra sic etiam uirtus sinita mouere polset, cita tantum posset'irantum