장음표시 사용
61쪽
eodem animali, in nobis ea pars animς, quae posteri Oreit ordine compositivo, priores contineat virtute no autem actu, di itincte declaratur per silmilitudinem, seu exemplum figurarum. Sicuti figurae priores, ut duo trianguli Virtute, non actu, tetragono unt, ut ab Aristotele declaratur
secundo de Anima contextu 31. Confert praeterea e Ome 3. I
tria philosophis in theologis simul ad intelligendum, quo V-
pacto eadem anima re,in quo ad substantiam siti actus corporis organici Quantum ad inferiores facultates . partim etiam quomodo extrinseca, organica existant. Sicut enim circumferentia circuli, quae linea una existens circularis, respectu spatij interni cocaua est, respectu externi conuexa;ita anima nostra una substantia est, quo ad intellectu quidem, extrinseca, quo vero ad alias partes, intrinseca. Hoc
admirabili exemplo utitur Aristoteles primo de moribus ad Nichomacum capite ultimo Quantum ad Deum attinet . nisi facilius intelligendum, eadem Geometria multiplice sum M. pr stat. Imprimis quidem ope exempli Geometrici comoprqbedimus, quo pacto intellectio Dei circularis existat. Naquemadmodum tinea circularis ab eo puncto indivisibili, quo exoritur, in illud idem , ut in finem terminatur, ita Dei intellectio ab ipsomet qui indiuissibilis omnino est. δε- cundum naturam exoritur,4 se intelligendo intelligit etiasse, ut causam unde omnia procedunt, , finis, ad quein Omnia tendunt, amore, laesiiderio A principio communicatum est esse omnibus: omnia ab illo, ut ab amato,
desiderato mouentur. Secundo,Nemplo Geometrico intel .. illa ligere valemus, tum quo pacto omnia in Deo sint in druili-ti.
biliter in sub una natura indivisibili, extra quaedam diuisibilia si1nt in qu dam indivisibilia aum etiam quoiamodo idem et Deus, qui indiuissibilis est, Hi uilibilia. indiuisibilia intelligat Nam sicut in circulo ab uno centro indiuisibili lineae omnes procedunt diuisibiles , atque etiana puncta indivisibilia harum linearum, ita Deus, qui uliliuitibI-
62쪽
4 a Philosophia praestantialis est diuisibilia, & materialia produxit, atque etiam indi
uisibilia δε immaterialia, quibus tam qua a Dei ministrisnaaterialia reguntur,in quemadmodum ii centrum circulis ipsum intelligeret, indivisibili sua natura conliderata, ut causa,&is ueri alium,in immaterialium, nec in intelligendo aut se ipsum , aut alia a rebus externis, ut no depende-6. Vtilia et Demum ex definitione corporis, circa quod te reotiae tria versatur, quod in habendo tres dimensiones perfectum est; Primam, quae longitudo eit; mediam , dc haec est latitudo, dc Vltimam, quae profundita nominatum, intelligimu rerum perfla tionem in tribus consisteres, in principio scilicet, medio, ct iliae H mcnt, ut intelligamus in Deo optimo, terfectissimo tria existere admirabiliter , videlicet Omnipotentiam Smiamaam sapientiam , ac bonitatem merito bonitatis caeteris aliquam bonitati Spartem largiri voluit Benefici sapie litiae ordine u id alii omnia rite disponere sciui . Pottremo per m at potentiam Omnia bona, d bene instituta in lucem prodidit Ob Omnipotentiam magnopere timendiis , ob maximam sapient sam praecaeteri venerandus , atque admirand sis ob minensiam bonitatem ardentissimo amore illi quilibet coniungi debet. Vnius a Zronomi e seu res nos ad intePigenda catholica plura a spirare C III.
TErtio loco de astronomi utilitatibus dicendum est,in
imprimis . Si Caeli enarrant gloriam Dei, id faciunt uti missi cogniti. Cognoscuntur vero Ope altronomiae .erno Astrono- gis ri 'u in s li enarrant, interpretatur. Secundo citorum sanctae Ecclesiae pendet ex litterae dominicalis Aurei numeri ali Orti huius emodi notitia est astronomi-3. Vub ca Tertio quo pacto sanctissim ac Beatissime Pater inter alia priaeclarissima opera sua Gregorius iij. Ocetia a xere potuisset, quod fuit a Mense Octobris remouere die natura- Ια
63쪽
ac de sito a calumni's. in Iles decem , ut festum Paschatis resurrectionis Domini nostri
Iesu ChristR Festum Natalis eiusdelia. Fest uni Annunciationis Virginis Natiuitas sancti Ioannis; ita solemnitate aliae Beritae Virginis , sanctorumque postolorum, in diebus conuenientibu S ueniant, cuius Oppolitum prius accidenat3 Quo pacto inquam haec correctio fieri potuisset, nisi auxilio
QVarto scientia harmonica, quae proportione nume
rorum in vocibus 5 soni contera, platur, praeterqua
quod ab ea dependent Muticae partes , quarum illa, quae Dorica ab A ristotele in Platone dicebatur, noS ad virtuteSProuocat,& praesertim ad diuinam pictatem, qualis illa est, qua modo I cclesia utitur ierum etiam nOS admonet propterea Deum harmonicis vocibus4 nis laudandum, colendum esse hac alia rationes, ut testificemur omnibus Omnia a Deo harmonicis rationibus procreata fuisse ut tum pulchritudine diuina participarent, tum etiam, ut e delectatione admirabili facturarum Dei ad diuinam pulchritudinem cognoscendam, fruendam admirabilibus voluptatibus,in cognitione, desiderio promoueremur. Hoc Orte Plotinus intellexit, cum inquit, nam praeca teris ille viam, .medium ad separata ascendendi , ipsam videlicet Musicam. Horum finium gratia Dicimus ac Regius Propheta dicebat . Laudate eum in in Tube Laudate eum in Psalterio, dc cithara. Quod vero res niuersi harmonicis rationibus numerorum fabricate fuerint , praeter rationem adductam ex fine cuius causa accepta est, hac alia confirmari potest quia si formae accidentales ut colore p, sapores , dc odores, cum Optime se habent, balde sensibus placent ex illarum causi harmonice permixtis resultant . quemadmodum in libro de selisu, ct sensibilibus Ar1
64쪽
Aristoteles confitetur quanto magis formae ipsae substantiales in materia harmonice disposita sunt in illa harmonias Ratio cum tollitur a materia derelinquuntur 3 Et si quaelibet forma substantialis in eius corpus harmonia quadam a Deo mediantibus causis naturalibus coniunguntur, quanto magis omnes formae, species simili ratione harmonica niuersum ipsum constituunt, ut optimum Omnium rerum Productarum existat,optimi, simplicissimi testimonium 3ve perspecDuae quam plurium veritatum diuinarum nos cognitionem acquirere. Cap. XXX.
Postremo perspectiva etia ipsa diuinis ueritatibus con-
ferre uidetur,primo; quia ex triplici modo uidendi, obie, ni una uidelicet; aut linea recta, ut ea uidentur, quae per idem - medium actu illuminatum, perspicuum ante nos existentia intuemur; aut reflexa, ut cum nos ipsis , aut alia in speculo videmus aut linea fracta , ut cum baculum partim in aqua existit,in partim extra aquam quod fractum , seu inclinatum apparet, in conceptum uenimus triplicis uisionis intellectualis, qua nos, ut Deum uidere possumuS,manu ducimur. Nam aut intellectione directa in clara , ut in Patria; aut per speculum, in enigmate, idest per cognitionem Creaturarum obscura . phantasmataria it ita loquar)pia, ac uera nihilominus aut obscura, aliqua ex parte falsa, qualis fuit intellectio illa qua Gentiles Deum intellexerunt diuersis medijs, suppositionibus interdum falsis utentes. Ergo quatenus a Perspectiva ratio reddetur horum modorum uidendi obiectum sensibiles, catenus admonemur a Theologis, omnium modorum uidendi Deum intelligibi, mi h liter assignari posse. Secundo principi j . rationibus Iera spectiva naturalis utitur, cum de Iride loquitur, cuius meminit diuina scriptura, dicens . Iridis apparitionem indiciuessi:
65쪽
esse pacti a Deo seruandi cum hominibus , quod fuerat 1iol Iridis apte amplius diluuio uniuersali delere homines, viventi
Terrae, qui Iris mystice, ut dicunt Theologi , Curiitum no sinu sit. bis significat, in quo tres sunt substantiae , hoc est diuinitas, Nomi- anima humana,in corpus humanum, quemadmodum in Iride tres existunt circuli diuersorum caelorum . Et quem intellige admodum Iris a visibili sole pendet, ita unio illa trium na re scriturarum ope diuini solis facta est in quemadmodum ratio p qm nibus partim philosopho naturali cogniti , iris , ut natura lis essectus dignoscitur. partim rationibus perspectivae ut idem iris a lineis visualibus in radiosis dependet ita nimirum illa unio super naturalis, super perspectiva a solo Deo intelligitur, deinceps ab illis , quibus a Deo lumine gratiae reuelatur . Similitudine Iridis qui unus est triplex a nonnullis philosophis .catholicis simul aliquomodo mysterium Dei, ut ipse est unus in trinus, innuitur, quod prae caeteris facit Dantes Aldigherius in suo magno Poemate Chomico in tertia parte inine. Diuinam philosophiam praecaeteris philosephiae parti
bus, ad Deum ipsῖm nos adducere atque promouere Cap. XXXI.
SEd accedamus iam ad tertiam philosophia partem, quae
ut omnium aliarum princeps ac Regina existit, ita Catholicae doctrinae praestantiori, ac eminentiori modo inseruit. Hac etenim stimus, inprimis Deum intelligentem esse, i. misi
Propterea quod,cum prestantissimum omnium principium με existat, si intellectio, quae omnium operationum optima est, illi non conueniret, neq; aliqua alia utique illi competeret,in ita ens poenitus Ociosum esset. Secundum eandem 1.Vtilia totam eius substantiam intellectualem esse, non rationet V alicuius partis , ut nos alioquin Deus non erit omnino poenitus optimus, sed secudum quid, ratione partis si intelligen-
66쪽
ligentis ut nos . Terti in seipsum intelligendo beatum
esse, non autem in aliqua re externa tum quia aliquid Deo praestantius foret Tum etiam quia in Deo esset com-
politio ipsius me Dei intelligentis obiecti intelligi bilis in beatifici. At in Deo nulla est compositio, neque secundum Philosophos , neque secundum Catholicam, ac 3. Vtili firmissimam veritarem. Tertio Deus perpetuo vita viuit beata, simul cum admirabili voluptate . Probatur utraque pars huius conclusionis, S primo quod perpetuo tum quia ii nos hic qui cum corpore mortali sumta S, aliquando,& m- persecte eum intelligimus, multo magis ipse qui est aeternus, Jongeomnium intellectuum perfectissimus in sui intellectione sua consistit beatitudo, perpetuo in se ipso beatus est. Secundo vero, quod eius intellectioni beatificie admirabilis coniuncta sit delectatio quia si in nobis operatio quanto perfectior. eo etiam delectabilior est , ut praeterita beneficio memoriae, ut praesens . si rei particulari ob sensum si futura, ob vim sperandi, in futuruit operaresqUanto magis intellectio, qua Deus se ipsum intelligit quae Omnium Operationum optima est cum admirabili cogitatione
IVLO Ei Onanem excedente, erit voluptate Postremo Deus unus est
princeps uniuersi Nam multorum principatus nihil aliud est, quam confusio, ordinis perturbatio, cies male gubernantur Sphaerarum uero caelestium motores sunt, ipsi quidem ij, sed participatione in uoluntate a primo, eodemque beatissimo intellectu pendent, ut Aristotele Λη, uis, AleXander ij. et a physice intine determinant. Hucusq; dioisi .m igitur ex causae fliciente prina a phil Olbphiam ortum duxisse docuimus M ad nos eam aduenisse , cum catholicis ueritatibus consentire, demo. stratum est idque tume X ea, Ot ana
Philosophi: desim tionem sibi tribuit, tum tiam ex multiplici eius uolitate in communi, secundum quam tbcccius partem clare deduximuS.
67쪽
Calumniarum numerus recensetur in quibus Philosophia a theologia dissentiens praedicatur '
REstat modo ut ipsam nonnullis ex grauioribus calumni j defendamus, atq; pro uirili facultate uindicemus. Id porro commode praeitabitur illis priu enarratis, ac in medium adductis, ex quarum amotione rerum facile erit unicuique tum pio, tum perito Philosophanti reliquas tollere, qualis, inter caeteros Doctissimos atque summe catholicos uiros,unus est Andreas Canautius, Vir non minu mΟ-rum probitate , ac diuina pietate singularis , atque admirabilis, quam ob multam omnium facultatum cruditionem
excellentissimus Calumniae itaque, quibus Philosophia uitio potius, ignorantia praue philosophantium, quam sui ipsius, quae rebus Deo conformatur, calu imiae in Quam, qui ous obnoxia uisitur philosi,phia triplici generis eis uidentur, aut etenim philosophiae obi jcitur quod male, atque impie de Deo ita tuat, aut d ngelis Ac Daemonibus, aut
de anima nostra. Prima Humnia ad Deum attinensproponitur, ossis ra ionibus munitur MX XIII.
QVantum ad Deum attinet, primus Philosophiae error
esse videtur de scientia Dei. xii enim Metaphysices Aristotelesin eius Commentator Averroes statuere videntur, Desinihil intelligere extra se ipsum quia cum ali prae i. rasis. te Deum,si cum ipso conferantur, vilia existant , prout res nobilior aut ignobilior est, ita etiam ipsa eiusdem rei scietis, quando res mensurae scientiae sunt: ergo Dei scientia vilesceret. Praeterea si Deus omnia inteni geret, aut eius i. sta scientia mutaretur de veritate in falsitate , rebus ipsis mutatis: ut de scientia nostra cum singularibus applicatur, euenire eae perimur, aut cuncta ex necessitate essent, ii a rebus im
68쪽
inferioribus contingentia tollerentur,in a nobis libera elaetiosita ut si Deus sciat cras in utero mulieris, uel bruta lis faeminae, holuinem, uel brutum procreari deberes, non poterit non procreari. Et si sciat, Thomam Cornacchinum,
exempli gratia medicum prς stantissimum cras lecturum esse, non poterit ipse non legeres Sed haec falsa in absurda sunt. Falsa quidem: quoniam agentia impediri possunt quominus effectum intentum consequantur in nos liberae electionis sumus. ut patet e Xemplo conimentis hominis, in quo ratio cum appetitu sentiti tropugnat,&tandem uincit. In incontinente uero e conuerso appetitus timcitin ratio superatur Absurda uero sunt: propterea quod uniuersum , ut sit omnino perfectum in testimonium sumna a ,& diuinae bonitatis, opus est, ut Omne genus rerum contineat aeterna in
futurum ut Angeli, orbes caelestes sunt; inferiora, quae esse . non esse possunt & hominem qui partim im n)Ortalis existat quantum ad animam in mortalis quantum ad corpus. Et quemadmodum inferiora, ignobiliora ipso homine libera electione caren Deus uero liber , sed peccare non potest homo liber, sed potest peccare sicut etiam Angeli peccare potuerunt. Quare ne falsa, aut absurda cogamur confiteri melius est dicunt philosophantes nonnuus. Ratio ti, concludere Deum solum seipsum intelligere. Tertio ean, dem, tum falsam, tum impiam Opinionem hac ar timentatione in addiscentium metibus adlis are contendunt, quemadmodum statuae Dedali mobiles funibus adlic abantur ut permanerent Aiunt etenim. Si Deus praeter se Ipsuin etiam alia intelligit, aut in uniuersali, aut in singulari, aut utroque modo. Sed nullo pacto Deo conuenit alia a se ipso intelligere. Ergo alia, natus ignorat. Neque enim in uniuer-1ati tantum quia cum cognitione rerum in uniuersali coire potest ignora iitia particularium. Contingit tenim,me scire
omnem dualitatem esse parem, ignorare aliquam esse parena, puta duOS nummo in manu soci absconditos , primo de Ar-
69쪽
de Arte demonstrandi contextu tertio , quarto, ita cum Dei scientia ignorantia etiam coincidere posset. Neq; secundo Deus res in singulari cognoscit quoniam hoc est proprium virtutis sensitivae, organicae, hoc est materialis. Atque Deus purus est intellectus . Neq; tertio modo videlicet, in uniuersali, particulari 1mul Deus res dignoscere potest. Namque cognitio fit per speciem sine materia , in sim-gulari quidem per speciem rerum repraeserarativam in singulari; in uniuersali vero per speciem inteni gibilem, quae res uniuersaliter reprς sentant,&tunc aut istae species ab aeterno in intellectu Dei sunt, aut de novo, ut in nobis , a rebus acceptae. Sed nullo modo ex ijs dici potest, ergo Deus nullo pacto alia praeter se ipsum intefligit. Neq; enim potest dici in Deo esse species: conceptus ab aeterno, propterea quod ita Deus res compossita foret ex natura inteclectuali , Ut potentia: ex illis speciebus spiritualibus, ut ex actibus, ita haberet partem minus prς stantem, magis praestantem, neque omnino siimplex 4 optimum ens existeret. Neque secundo modo asserendum est Deum a rebus species suscipere, quibus res ipsa dignoscat, ut nos talioquin in cognoscendo a rebus dependeret. Et quantum ad cognitione intel- lactivam opus haberet alio intenectu, qui agens opifex exesteret specierum intelligibilium . Ad haec,quam agens, praestantius patiente sit, daretur aliquod Deo praestantius, quod etiam animo fingi minime potest. Sive igitur Deus ex
parte sui consideratur, silue ex parte rerum, siue e parte Odorum cognoscedi videtur nulla ratione fieri posse, ut Deus alia a se ipso intelligat.
Ves dis mas ratioaribus calumni pit.: probatur rex Aristotele, rex Platone petitis Cap. XXXIIII.
Erum,ut ab hac calumnia Plailosophia liberetur, opus estitimo eam in principibus Philosophorum contemr G plari,
70쪽
plari, in Platone videlicet, ac Aristotele, ex quibus Oppositum elicitur. Deinde argumentationibus in contrarium adductis faciendum est fatis. Quantum ad Platonem attinet ipse confitetur, de legibus Deos omnia cognoscere, nihilque eo estugere posse eorum, quae aut sensu , aut intelle-etu percipiuntur a nobis, nec obstat sit dicatur Platonem coin loco tamquam legalem philosoplatim verba fecisse, ut populis persuadendo uidelicet huiuscemodi sententiam ipsi
promptiores forent ad leges obseruadas timore diuina Prodentiae, austitiae, sed re uera Platonem eundem ita non sensisse, non ualet inquam, non ualet haec impiorum euasio, siue iuga turpis , propterea quod si Deus rerum omnium secundum Platonem opifex est,in recta ratione res fabricatae sunt, sicut artificiosa ab excellenti Artifice, ergo mediante illarum scientia, nam alioquin, aut praue se haberent, aut casu,&fortuna ita essent. At casus est causa per accidens atque fortuna quae causas per se praesupponunt nempe naturam,&intellectum. Ergo primum a natura , vel ab intellectu . Non natura , quod haec ab intellectu dirigatur. Igitur ab intellectu Dei sciente rerum rationes. Quantum uero ad Aristotelem attinet ipse imprimis pro inco ueniet habet aduersus Empedoclem primo de Anima, Deum pauciora intelligere, quam nos intelligamus. Secundo si Deus ex Aristotelis sententia seipsum intelligit aut seipsum tantum, ut Deus, aut ut causam primam ocimium cslicientem formalem finalem. Si primo modo, ergo imperfecte se intelligit. Si etiam secundo modo, igitur in relatione ad causata, sic intelligens unum relativorum intelligit 2 aliud. Ergo etia alia Deus ipse intelligit Tertio,ij. Metaplo conteXtu XXXX secundum Alexandri druisionem Bon sim Vniuersi duplex est, quemadmodum in bonum ipsius exercitus Huius etenim bonum unum est ipse Dux , aliud est ordo , qui ab ordine in animo Ducis existente dependet. Ita nudarum uniuersi bonum est ipse Deus & ordo qui ab ordi-