장음표시 사용
141쪽
Quare obseuriora sunt haec, quim liceat explicare, vel ad pietatem re ferat. J Haec Steuchus: qui in Cap. r. Cosmopoeiae ista scribit: Κc bdellium Ancunctanter asserendum esse unionem seu margaritum, crystal- . tum nulla ratione, aut arborem aromaticem , in suminibus non nascentiar & hic de lapidibus est sermo. Αttestantur aliquot Hebres, suffragatur mannae similitudo. Ego quidem existimo bdellium uniones fignitidare , quia manna in sacris Litteris huic comparatur Numerorum Libro Capite. It . ubi dicitur: Species eius erat sicut species hedolach: manna vero licui margaritum est . J Hactenus Eugubinus; cuius sententiam, ut verba quoque maiori ferme ex parte mutuatus est Lippoma nus in Catena Genes. 2.
Sanctes in Thesaqro ita refert: Bedolach sunt qui dicunt teste Rabbi David in Lib. I adicum, quod est lapis pretiosus, qui alicro nomine dicitur la halom, iaspis. Alii dicunt quod est unio, id est margaritum, siue margarita. Hieronymus alludens voci Hebraeae,bdelliu transtulit, quod est genus arboris nigrae secundum Plinium: unde non videtur quadrare, cum omnes He
braei genus dicant esse lapidis pretiosi,& ex sacris Litteris habeatur, albi coloris esse. Quamqua puto Diuum Hieronymii non intellexisse de bdellio La -- tina voce, sed Hebraicum dimisisse no interpretatum Genes. Σ.v. ix. Ibi bedolach. Thargum quoq. dimisit hic vocem Hebraeam transfereias Bedalucha. ν x v k j , Hagaia Rabbi Saaciali exponit margaritum. Vnde dixit, quod bedolacii sunte a us19 et lapilli rotundi, qui egrediuntur ex aqua,& sunt tenues, qui laus assimilatur 1 2 MAR manna unde scriptum est Numeror. I i. v. 7. Et man, idest manna , sicut se---R τε men coriandri erat: & color eius sicut color habedolach, margariti. Et sic ex hoc textu habetur , quod erat hic lapis coloris albi, ut erat manna. . Vnde margaritum est eius recta interpretatio, non iaspis, non crystallus,v
quidam putauere. Rabbi Abraham sequitur Hagaon. J Hucusq. SancteS, cuius integra verba Honcala transcripsit in a. Genes. Sed notes Hagaonia, non esse nomen proprium, sed nomen dignitatis , quasi dicas , Iuris Interpretem , quod eiusmodi Rabbini essent interpretes Thalmud, de quibus plura in Cabbaiah Historica R. Abraham Levitae; sonat magnificum , excellentem . Adito Genebrardum varijs locis Chronographiae. Uatablus in et . Genes annotat: Bedolach quidam dicunt essu nomen Iapiadis pretiosi: alii nomen arboris. Scribit enim Plinins bdellium esse arborem quae crescit non longe a Sinu Persico in finibus Mesopotamiae. Vnde colligitur partem Mesopotamiae esse Paradisum, saltem Paradisum
in Mesopotamia esse. J Haec ille, suppetias scilicet Mesopotamico Paradiso ferens. oleastrius de Bedolach ita disserit in a. Genes & D. Numer. Admonui in Canonibus Hebrieos ignorare quid propria nomina lapidum pretiosoru, animalium, fluminum, & auium significent, ideo non esse illis fidendum in
huiusmodi. Est tamen coniectura magna ex C. I x. Numerorum, esse margaritum,siue magnum siue paruum,quod nostri vocan perola,si sit magnum ἔgrana vero parua vocant aliosar. Dicitur enim in loco citato, quod manerat sicut semen coriandri, & color eius sicut color habedolach et cum autem color man fuerit albus,sequitur habedolach albi colorisesse. Unde recta
142쪽
interpretatio huius nominis est margaritum . JMercerus haereticus in Thesauro r Bedolach , alii tradunt colore unguis humani speciem referrer appellatur autem tam arbor ipsia,quam gummi ex ea profluens hoc nomine bdellium. Iosephus quoque sipeciem scribit esse aromatis. Priscianus Lib. r. Bdellium, inquit genus esse lapidis. Pro eo sunt qui teste Hieronymo in Quaestionibus Hebraicis,carbuneulum transserant. Rabbi Scelomoli Numer. I t .crystallum putat .3Marinus in Arca Noe t Bedolach, nomen formae masculinae, quod bis tantum legitur in Scriptura sacra, & quid significet pene ignoratur. Inueni tur in regione Hauilae, & omnibus Hebraeis est lapis pretiosus, aliquibus albi coloris, qui perforatus torquem adornatum colli perficit, margaritum perla : alijs iaspis, alijs crystallum, alijs tandem adamas. At bdellium vox Hebraea scilicet, Plinio eli arbor. Ego quantum coniectura assequi possum, ebenum quod India fert, esse arbitror. Tu locos diligentius expendito. Genes. a. I x. Ibi est bedolach, & lapis Soham. Hinc fortasse colligitur , quod non sit lapis: nam dicendum fuisseti Ibi lapis bdellium, de Soham. Numeror. et L r. Et color eius mannae scilicet ut color bdellij rhoc est coloris buxei, quem refert ebenum extrinsecus, ut Suidas est auctor. JHaec Marinus.
David Pomarius in Germine, crystallum interpretatur. Equidem Rabbintea lingua Hebraei crystallum vocant se Iecha. Impii Iunius & Tremellius in a. Genes annotant: Bdellium quibusdam arbor quam Dioscoriades Bdolochon vocat. Hebraei putant adamantem et sed nolunt aliqui intelligi lapidem,quod ei nomen lapidis non praeponatur ut onychae. J Haec illi, Pererius Lib. 3. in Genes ait: Augustinus Eugubinus,& Hieronymus olem ster arbitrantur, bedolach esse id quod Latini appellant margaritum seu unionem , Vulgo perti : nam in Libro Numerorum Cap. I i. dicitur, Man. na fuisse quasi semen coriandri, & colorem eius sicut est color bedolach rsie enim ibi est Hebraice: cum autem color mannae fuerit albus , necesse est
hedolach fuisse albi coloris,sicut est margaritum . Sed profecto & ipsi Hebraei confitentur, & perse manifestum est, huiusmodi nomina propria pretiosorum lapidum fluminum, & arborum quae sunt in Scriptura Hebraica, quid proprie significent, in obscuro & in incerto esser quo fit ut Scripturae Interpretes tam Graeci quam Latini ea sepe ii anstulerint, non qualia sunt Hebraice, sed qualia reperiebantur apud Graecos & Latinos, illis similitudine aliqua & proportione respondentia. 3 Haec ille. Sed quid sibi volunt ista
postrema Vel enim Interpretes cum sic transferunt, ad veritatem Fon-.tis , seu rei ipsius reddunt, vel non: illud prirnum cum verbis Pererij pugnat i hoc posterius de Vulgato sentire impium de ali s sic promiscue Graecis & Latinis audax, di indecorum. Sa in a Numeror. V. 7. ait, Bdellium , perlam quidam esse volunt. Ystella praeceptor nosterin 1.Genes. Bdellium,
inquit Plinius, gummi est arboris etiam sic dictae, velut lacryma lucida , igustu amarum, sed odoratius infusione vini οῦ alii dicunt esse carbunculum , alij crystallum, Rab. David esse iaspim et sed potius e istimo cum Rabbi Hagaon uniones esse, seu lapillos pretiosos , qui si magni fuerint, apud nos dicuntur Pertis , si Patui . Alio far : nam & Numer. I a. R dicitur,
143쪽
dicitur, Color man erat sicut color habedolach, cuius color Maillimus est colori mari. J Sic ille. Hactenus de Re Gentioribus. is S p T vA. Septuaginta Interpretes in Genesi, vel . S. Hieronymo teste in Traditio-ci Nr A vΑ nibus Hebraicis, Bedolach verterunt carbunculum r in Numeris vero cry-Ria Expo. stallum. Fei me Patres omnes hoc Ioco G Onesis pro Bedolach, legunt carbu NuNT BE culum, ut Tertullianus Lib. de Genes. Cap. a. S. Ambrosius Lib. de Paradiso DoLACA. Cap. 3. S. Augustinus Lib. 8. de Genesi ad litteram Cap. 7. S. Chrysostomus. Homi l. i 3. in Genes Claudius Marius Victor Lib. a. Carminum in Genes.. Seuerianus S Procopius CaZams in Catena Graeca Genes x. S. Anastasius Sinaita Homil. 8. in Hexa emeron, & aliI ; immo vetus Latina Editio ante hanc nostram Vulgatam, carbunculum habebat,ut ex6. Hieronymo in D ditiostibus liquet. εMoses Bar-Cepha Lib. de Paradiso C. 28. legit: Ibi bedolah. Ferunt in pI raque huius fluminis arena, alq. in ipsa ripa aurum probum, admirandasu. margaritas ubertim reperiri. Hebraeum eoimbedolath gemmas vocat: alij bedolath candidos uniones significare existimant. J Tantum ille. Vulgatus Interpres tam Genec m. Tet. quam Numeri x I. 7. bedolachtDεLLiVM reddidit bdellium. Bdellium Plinio arbor est, de qua Lib. I 2. Cap. 19. haec ORROR prodit: Vicina est Hircaniae Bactriana, in qua bdellium nominati stimuimas . bor nigra est , magnitudine oleae . lolio roboris, fructu caprifici , natu--raque . Gummi alijhrochon appellant, alii malachram, alij mal lacon. Nu- . . - . grum vero, di in citas conuolutum hadrobolon. Esse autem debet transi Iucidum, simile cerae, odoratum, S cum fricatur, pingue, gustu amarum, ' citra acorem. In aeris vino perfusum odoratius. Nascitur & in Arabia , Indiaque , & Media, ac Babylone. Aliqui. peraticum vocant ex Media adisne reum . Facilius hoc & crustosius, amariusque: at Indicum humidius &
Coniecturae nos de Bedoueb e Bdellio. cap. XXX XIV.
OR S A N non inepte cum Sancte, alijsque censebimus Uulgatum eum pro bedolach transtulit hclellium, non i tellexisse de Mellio arbore a Plinio, alijsq. celebrata; sed
potius voluisse relinquere ipsammet Hebraicam v em sbedolach non interpretatam , emollitam tamen atque at-
temperatam cid Latinum sonum i seque dixisse bdellium. cuit secuti v xpronuntietur non quidem in Latino aut Cratho vocis signuficato, sed Hebraicorrelicta interim Explanatoribus cura quae tandem res BED LACH .Hebr eis sit bdellium. Vidimus iam quid alii de bedolach senserint rnostras
FORSAN nunc damus coniecturas. Auguramur esse arborem aromaticam ,)seu ar
quae piper gignunt; iuniperisMostris similes e quamquam in fronte Caucasi solibus opposita, gigni tantum cas aliqui:tradidere. Semina a iuniperodias ant
144쪽
sane paruulis siliquis, quales in taceolix videmus . Hχ priusquam dehiscanti
decerptae, rostaeque sole, faciunt quod vocatur piper longum et paula tim vero dehiscentes maturitate,ostendunt candidum piper et quod deinde tostum libus,colore rugi'. mutatur. Nerum & ijs dira iniuria est, atq. casi inteli perie carbunculantur, fiuntq. semina casta & inania ., quod vocant brechma sin, sic Indorum lingua. significante abortumi Hoc ex omni genere asperrimuin e lt, leuissimumque, S pallidum. Gratius nigrum, leniviM. Vtroq. candidum . Non est huius arboris radix, ut aliqui texistima uere, quod vocant
Zimpiberi , alij vero χingiberi, quamquam sapore simili. 3 Et post alia
Est etiamnum in India piperis grani simile,quod vocatur garyophyllon, grandius Dagiliusq. Tradunt in Indico luco id gigni. Aduehitur odoris gra
- SOlmiri vero Lap. 31ι ait: India arbores piperis ostentat, quas ad iuni. peri similitudinem diuersos fructus edere asseuerant. Eurum qui primus erumpit. velut coryolorum fimbria, dicitur piper longum et quod incorruptum est piper album i quorum cutem rugosiam & torridam calor secerit, piper nigrum et qui demum caducus torretur servido Ele, vocamen trahit de coloret at qui ex ipsa arbore stringitur,ut est, album piper dicitur. Sed ut piper sola India, ita & hebenum sola mittit. J Haec Solinus . vide quoque Titeophrastum Lib. s. Cap. 12. Dioscoridem Lib. Σ.s p. 376. . Quibus mire consonant, quae nostri Recentiores de hisce speciebus aro. maricis tam multa perscripserunt Dea ud notissima omittimus plumbus ex plieare. certum quidem est garyophylli asborem lauro similem, botros ra. morum instar fundercι quotimi 'oblongiuscula grana primum viridi colore, dein candido, postremo sano conspicit vulgci clavor vocant, ac lauata forma, apice prominente cum quatuor denticulis stellatim conBrmatis. Ergo ut suspiceinur hedolacii esse arborem aromaticam , seu aroma, vel piperis, vel garyophylli, haec habemuS argumenta: . I. Quia Iosephus' paraphrastice reddens locum illum Numer. II. I.
Erat antem man quase semen roriandri, coloris bdeIIV: haec ait Lib. 3. Antiq. Cap. I. Iudaei vero nouo cibo laeti fruebantur: qui suavitate ad ni ellis dulis
Cecine accedebat 4 aspectu vero ad aromatis similitudinem, quod bdellium dicitur ; magnitudine coriandri semini similis; eumque pro se qtusque cerstatim colligebant. 9 Vides bdellium Iosepho aromatis speciem fui sis: is I. Mosen nomine bedolac non lapidem aliquem pretiosium, sed arbore, vel aroma intellexis e; inde pletiq. sumunt,quod non dixerit, Jbi lapis bedo- Iach, S Soham. Sed soli Soham nomen lapidis praeposueris, non ipsi Nedo, lach: at si arborem Indiae propriam a praestantia & singularitate Moses celeia brare voluit, ut est rationi consentaneum, ἰoluisse, nulla est in India arbor laude dignior ob mirificam bonitatem & virtutes , pipere ipsu, vel garyophyllo. - . . rili. Si verisimile st Mosen nomine bedolach commendare voluisse Para. disiacam aliquam mirae praestantiae arborem,vel aroma: hoc certe non aliud quam piperis aut garyophylli esse , non obscure videtur S. Hieronymus indicasse verbis illis .de Philonte; Circuit totam terram Hevilath, , multia, R a genera
145쪽
genera pigmentorum de Paradisi dicitur sonte deuehere. 3 Et clarius Phil si sorgius de Phisonte: Ad cuius fluminis ripas inuenitur quod garyophyllum vocatur; siue id fructus,siue flos est. Et persuasum habent qui ibi habitane
homines, arborem eius, ex eis quae in Paradiso sunt, unam esse. Quod autem is fluuius florem eum adfert. J &α Λt ista S. Hieronymus di Philostoragius vi multorum sermone celebrata describuni r & satis annuunt, quae M
ses de hedolach dixit,intellexisse ipsos de pigmentis & garyophyllo, seu pia pere,quae Ganges ex Paradiso suis undis deuehit. - . Vnde consulto videri possit positum illud a Uulgato et Ibipie inuenitur bdollium . nimirum eiectum aroma piperis,seu garyophylli in ripas a Gauge , quod ipse ex Paradiso detuIisset. Si quis vero malit descriptam a Mose ipsam arborem vel piperis vel Dryophylli ; non pugno: quasi laudet Moses bonitatem terrae Euilath in Indra , quae arborem & fiuctum eiusmodi, alibi saltim ea praestantia non im
pertum, gignat . . . '. I ... ι ι .
i Porro hanc piperis, seu Dryophylli notionem loco Numeri I x. . de d lach, apte congruere ostendamus: verba Mosis in Fonte sunt ijEt man meuι semen coriandri ipser re acalas eius sicut oculus habedolach. Forian innuit man habuisse quosdam ocellos,& fuisse quasi Ocullatum qilibusdam cauita. tibus S rugis ; quemadmodum genus illud dulciarii ex saccaro quod Hispanice vocamus gra umquam speciem piper contractis rugis scite reserte q. d. man,quod erat initar grareae ,erat Ocellatum & rugosiuin ut bedolach, idest, piperi nempe magnitudine erat man coriandri femini simile: semima vero piperi. Uel indicat Moses man habuiise oculum instar garyophylli , hoe est, illius apiculi prominuli , qui in flore vel fructu garyophylli ex quattuor denticulis sese stellatim decussantibus , umbiculatim
in medio veluti oculus erumpit: ut man magnitudine coriandro, serma
vero deciduo flori Dryophylli stellato & ocellato fuerit simile . Quod si oculum, Hebraica phrasi , cum nothro Vulgato pro aspectu& colore sumimus, vclit dicere Moses, man magnitudine quidem fulta coriandri , specie vero & colore candido vel sufflauo piperis, vel ga-ryophylli : nam iam diximus supra ex Plinio ac Solino piper maturum esse album , ut etiam garyophyllum οῦ post, flavescere. Comparauit sane Moses colorem man , piperi aut Dryophylio quainuis coloribus vulgo minus notis , quod man prieter colorem , magnitudinem quo que speciem & sormam cum pipere , vel garyophylio consimilem maxime gereret: denique ob praestantiam. Expendat cuncta disertus priusquam reiiciat . ι .- Verum ne simus opinionis nostrae nimium amantes, dicamus quod ceteri sere omnes dixerunt, ut superiore Capite vidimus , Bedolach ess unionem, seu margaritas ; maiusculas vocant Hispanice Perias, minusculas,Allofar:atq. idcirco nomini bedolach non praeposuisse Mosen lapidis vocabulum,ut Soham,quod margaritae nequaquam inter lapides pretiosos censeantur j rerum peritis. Margaritarum & unionum considerationem 'a te exequitur Plinius Lib. s. Cap. 33. & innumeri Recentiores. Porro utrem singularem,& eximiam tradit Moses in terra Indiae Hevilath,quam cir-
146쪽
eumit Ganges, Inveniri margaritas; & quidem Plinius eodem loco Indiam
margaritarum stracissimam praedicat his verbis : Principium ergo cul- MARGARI-menque omnium rerum pretij,margaritae tenent. Indicus maxime has mit- TARvM FE-tit Oceanus. Inter illas belluas tales tantaSq. quas dicimus,per tot maria , R A X AN. venientes, tam longo terrarum tractu, e tantis solis ardoribus: atque In- DIA.dis quoque in Insulas petuntur , di admodum paucas. Fertilissima est Taprobane &Toidis, ut diximus in circuitu mundi; nempe Lib. 6. Cap. 22. NCap. 13. item Perimula promontorium Indiae. 3 Perimulam fuisse celeberrimum emporium Indiae Intra Gangem, idem Plinius scribit Lib. o.
At quod Plinius addit post verba praefatae Praecipue autem Iaudantur circa Arabiam in Persico Sinu maris Rubri. J unde coniecturam capiunt aliqui, Hevilath in Arabia prope mare Persicum esse ἱ copia quidem ac varietate nullo pacto Arabicae margaritae cam indicis sunt conferendae. D praestantia quoque & ubertate Indicarum refert Marcus Paulus Lib. 3. R gionum Orientalium Cap. 2 3. sed N S. Hieronymum iam vidimus in Epist. ad Rusticum aflarente in terra Gangetica Hevilath nasti margarita cadentia & uniones, quibus nobilium seminarum ardet ambitio. J Et serme omnes indicas margaritas celebrant. De margaritis Regni binarum restri ET SINA. Ioannes Gonzales Lib. 3. de Reb. Sinar. Cap. 4. Vectigal margaritatam is pendere singulis annis Regi Sinarum vicies sexies centena millia aureorum. Neque porro contemnendum est quod Septuaginta Interpretes, & tot Patres hedolach carbunculum existimauere, ut Capite praecedenti notauimus i sed hos mirifice quoque in India prouenire, Plinius Lib. 37. Cap. 7. multis ostendit. Crystallum dixerunt Septuaginta in Numeris; de qua haec Plinius Lib. ar. Cap. a. Oriens & hanc. mittit, sed Indicae nulla praesertur. 3In tanta significatus bedolach obseuritate,& aliorum iudicia,& no-srum posuimus , suum nunc Lectori permittimus; meliora dare nequiuimus.
E B R A I C E, Et lapis Sobam. Aliorum de lapido
pretioso Soham sententias audire iuuat. Sanctus Hieronymus Epist. ad Fabiolam de Veste Sacerdotali, ex pticans illud Dei ad Mosen mandatum Exod. 28. 9. Vtin utroque humero summi Sacerdotis poneret singulos lapides onychinos; haec scribit : In utroque humero habet singulos. lapides clausos, & astrictos auro, qui Hebraice dicuntur Soham , ab Aquila & Symmacho , di Theodotion Gonychini, st Septuaginta smaragdi transseruntur: Iosephus sardonychas vocat cum Hebraeo, Aquilaque consentiens, ut vel colorem lapidum, vel patriam demonstraret. J Verba Iosephi Lib. 3. Antiq. Cap. 8.& Lib. 6. Belli Cap. 6. haec sunt: In Vtroque autem humero singuli sardonyches auro inclusi,fibularum vise epomidum annectunt.u Et Lib. a. Antiq. Cap. 9. Ex lapillis
147쪽
autem quos Ponti sex in humeris gestabat, Sardonvches erant, quorum naturam nulli non notam narrare superuacaneum puto micabat alter quoties litatum esset. J At Philo Lib. de Monarchia secutus Septuaginta interpretes , duas illas gemmas smaragdos hi isse existimat. Sed de Soham haec Caietanus in a. Genes. Ambiguum est de lapide iuxta Hebraum appellato Soham: nam alij lapidem onychinum,alij smaragdum, alij sardonychem: Ze 'ut uno verbo dicatur,nomina propria lapidum, autum,& locorum incerta valde sunt apud Hebraeos : periisse enim notitiam eorum aiunt. 3Steuchus in χ.Genes Soham, Aquila,Symmachus,& Thecdotion on hinum sunt interpretati . Septuaginta in Exodo smaragdum verterunt: Iosephus dicit esse sardonychema Septuaginta in Genesi vertunt, lapis prasinus, qui, ut nomen indicat, viridis ac coloris herbacei est : at onychinus potius ad candorem vergit ac nigrorem et unguis enim humani similitudine, unde dictus est, imitatur: quare longe alius est is ab illo. Cum Hieronymo aliqui Hebraeorum sentiunt, praesertim Hagaon, qui de eo laptae haec per hibeti Soham lapis pretiosus est candidus ac impermistus . Deinde addit Aben 'EEra r Nos autem haec ignoramus. Quam ob rem etiam Hebraei se proprie quales i) lapides sint, nestire ingenue fatentur. Cur itaque mirum si & Hieronymus,& Septuaginta a se inuicem discrepant ' Quamquam Hieronymus secutus sit alios Interpretes, qui onychinum verterunt, ut ipse restatur in Quaest sonibus Hebraicis . 3 Tantum ille. Cuius priora verba Lip.
pomanus in suam Catenam transcripsit. Sed in a. Cap.Cosmopoeiae idem Steuchus haec annotat: Quod autem no
flor Interpres vertit onychinum, lapis est ad similitudinem unguis, a quo &dictus. Chaldaeus dixit Buria, idest, bery Ilum; Septuaginta prasinon, id est, porraceum , quasi hoc ipsum quod N Chaldams ι Rabbi Moses lapidem al-hum. Id scilicet quod N Hieronymus, Aquilam S Symmachum secutus; talis enim sere est onyx . 3 Hactenus SteuchuS . - oleastrius in a. Genes. Soham,aliqui vertunt onychinum,qui est lapis pretiosus habens candore humani unguis, vulgo cornerina, cuius meminit Seri plura Exod. 2ς.& 28.& 3 3.&Job. 28. ex quibus locis nullam potui habere
coniecturam ad stiendum quelapis merit. Et si es et tradice Save significaret lapidem undique aequalem,quoniam Savali est aequare, ad aequare. 3 Eadem repetit in 18 Exodi. Nec plura Pererius addit. Mercerus existimat lapidem Soham esse, quem Arabsce vocant Albetor, quod vicinum est vociberylli. JMarinus in Arca Noe inquit: Soham,nomen lapidis pretiosi forinsmasculinae,quem fert Hevilal, regio, & communiori sententia onyx esse creditur. Quamuis si coniectare licet, ego potius beryllum in India nascentem, sicut & Chaldaeus buriab habet, esse dicerem. J Montanus in Libro Aaron : Soham Latini fere Omnes onychem vertunte Chaldaica vero & Arabica interpretatio mani seste docent fuisse heryllum rvocatur enim perpetuo a Chaldaeis, burtiab, ad Arabibus vero belor, ita ut in utraque lingua tres radicales consonantes berylli agnoseantur. 3 Et post alia subditi Soham,heryllum esse superius diximuS, ex perpetua Chaldaeorum Paraphraston interpretatione, qui reddunt buriab: nostri onychem vertunt: sed onychis multa genera sunt, nobis ultra decem videre contigit: decem&octo
148쪽
octo ostensurum se lacobus TreZEius Mediolanensis amicus noster pollice-hatur i inter quae berylli fortassis enumerantur: nam & beryllorum non unu genus esse ex antiquis accepimus et inaequales enim beryllos appellat Satyricus. Accepimus ab eodem lacobo beryllum pallentem crystallinum: qui etiam lacteum se nobis quaerere aiebat. Hanc gemmam Soliam Hierosolymitanus bedulchab vocat, affini vocabulo beryllomam q. r, in d,ut Rodanim, Dodanim, mutari, iam alias docuimus: Arabice etiam vocari al betor diximus. J Tantum Arias . . - Septuaginta, Soham,praeterquam Iob. 28. I 6.de quo Cap. sequenti, perpetuo dixerunt smaragdum,vel prasinum,ut in hoc loco Genes ubi habente ibi est carbunculus di lapis prasinus. J Illud secuti sunt Patres tui omnes quos . Cap. 4 3. retulimus pro bedolach cum Septuaginta legi sie carbunculum: vnde Tertullianus,vel potius S.Cyprianus,ut mauult Pamulius, Lib. de Genesi
Phison auriferis praediues fluctuat undis,
Conspicuasque terιt rauco de gurgite gemmas: ' , Frasinus huic nomen est, i ιιι est earbunculus ardens et
. Et Claudius Marius Victor Lib. i. in Genes. Hic bι fulmineo ruιilans carbunculus igne, Ae viridi radiat fulgescens luce maragdus.
De Prasio lapide & chrysophasio: haec Plinius Lib 3 7. Cap. 8.Viridantium
gemmarum & alia plura sunt genera. Vilioris est turbae prasius: cuius alterugenus sanguineis punctis obhorret: tertium virgulis tribus dictinctum, est candidum. Praefertur his chrysoprasius, porri succum & ipsa referens, sed alaec paulum declinans a topa aio in aurum. India & has generat. 3Moses Bar-Cepha Lib. de Paradi C. ar. & a g. secutus Chaldaeos & Arabes Interpretes,Soham beryllum exposuit: in qua sententia Mercerum, Marinum , Montanum, & alioS recentiores reperimus: de beryllo haec Plinius
Iab. 3 7.Cap. I. Eandem, cummaragdis, multis naturam aut certe similem
habere berylli videntur, in India originem habentes raro alibi reperti. P liuntur omnes sexangula figura artificum ingeniis, quoniam hebescunt, ni color surdus reperculiii angulorum excitetur. Aliter enim politi non habent fulgorem eundem . Probatissimi sunt ex ijs qui viriditatem puri maris imitantur : proximi.qui vocantur chrysioberylis, de sunt paulo pallidiores, sed in aureum colorem exeunte fisgore. J Eadem Solinus Cap. 3 3. Verum cunctis probe perpensis, tutius cesemus cum Aquila, symmacho, Theodotione,Κimchio,& Hebraeorum quibus q. doctissimis, atque cum Recentioribus Lyrano, Complutensi Lexico, Reuchlino, Sancte, Valablo, Ausonis Camorensi, donauentura Bertramo, Ystella, alijsq. Hebraice peritis, Soham esse onychem. Inconcussaq. nostri Vulgati Interpretis auctoritas maneat, qui Soham semper reddidit lapidem onychinum,praeterquam Iob. . verc as. vhi dix it Sardonychem , de quo damen Cap. sequenti agemus. At de Sardonyche & onyche reddamus quae Plinius ex magnis auctoribus accepit, Lib. 37. Cap. 6. ait: Claudius Caesar sNaragdos induebat, & sard nychas. Primus autem Romanorum sardonyche vlus est priost Africanus,ut
149쪽
tradit Demostratus, &inde Romanis hanc gemmam fuisse celeberrimam. Quamobrem proximum ei dabimus locum. Sardonycnes olim, ut ex nomine ipso apparet, intelligebantur cares cre in larda, hoc est, velut carnibus ungue hominis imposito,& utroque translucido. Tales'. esse Indicas tradunt Ismenias, Demostratus,Zenothemis, Solacus et hi quidem duo reliquas omnes,quae non traluceant,caeca S appellantes,quae nunc nomen abstulere. Nul-
Io sardarum vestigio Arabicae sunt: coeperuntq. pluribus hae gemmae colo. ribus intelligi, radice nigra,aut caeruleum imitante,& unguem 2 creditum
enim candido pingi,nec sine quadam spe purpurae,candore in minium transeunte. Has Indis non habitas in honore Zenothemis scribit,tantae alias m gnitudinis,ut inde capulos factitarent. Eteni necostat ibi torrentibus detegi. Et placuisse in nostro orbe initio, quoniam solae prope gemmarum scalptae, ceram non auferrent. PersuasimuS deinde & Indis,ufipsi quoque iis gauderent. Vtiturq. perforatis utique vulgus tantum in collo: & hoc est nunc Indicarum argumentum. Arabόcae excellunt candore circuli prςlucido atque non gracili,neque in recessu gemmae aut in deiectu renitere, sed in ipsis umbonibus nitente, praeterea tabstrato nigerrimi coloris. Et hoc in indicis c .. reum aut corneum inuenitur, etiam circuli albi et quaedam in i s caelestis arcus. anhelatio est: superficies vero locustarum maris crustis rubentior. Iam
melleae aut faeculentae hoc enim nomen est vitio improbantur,& si Zona alba fundat se, non colligat. Simili modo si ex alio colore in se admittat aliquid enormiter.Nihil enim in sua sede alieno interpellari placet. Sunt & Λrmeniacae, cetera probandae, sed pallida Eona. ,- Exponenda est & onychis ipsius natura, propter nominis siocietatem thoe in gemmam transilit ex lapide Carmaniae. Sudines dicit in gemma esse eandorem vnguis humani similitudine: item chrysolithi colorem, di tarda . '& iaspidis. Zenothemis Indicam onychem plures habere varietates, ignea, nigram,corneam,cingentibus candidis venis oculi modo, interuenientibus quarundam oculis obliquis venis. SotacuS& Arabicam onychem tradit rsed eam a ceteris distare, quod Indica igniculos habeat albis cingentibus xonis singulis pluribusue, aliter quam in sardonyche Indica. Illic enim momentum esse, hic circulum. ArabicaS onychas nigras inueniri candidis amnis Satyrus carnosas esse Indicas, parte carbunculi, parte chrysolithi de
amethysti,totumq. id genus abdicat . Veram autem Onychem plurimas variasq. cum lacteis Zonis habere venas, omnium in transitu colore inenar rabili,&in unum redeunte concentum suauitate grata. Nec sardae natura differenda est, diuiduae ex eodem nomine. Π Hactenus Plinius et cuius verba Rueus Lib. I. de Gemmis Cap. I.paraphrastice reddidit. At recte dixie Plinius sardonychem nomen esse compositum ex farda & onycher de tarda haec idem Lib. s r. Cap. 7. Ad scalpturas sarda utilissima, quae nomen Cum sardonyche communicauit. Ipsa gemma Vulgaris, & primum Sardibus xe- perta , sed laudatissima circa Babyloniam, cum lapicidinae quaedam aperiis rentur, haerens in saxi corde. Sed inueniuntur complurῆbus aliis locis,ilaut in Paro & Asso. In India trium generum,rubrum, &quod demium vocanta pinguedine, tertium quod argenteis bracteis siublinitur. Indicae perlucent,
crassiores sunt Arabicae. Inueniuntur di circa Leucada Epiri, di circa Aegyptum p
150쪽
ptum,quae bractea aurea sublinuntur. Et in his autem mares excitatius fulgent et seminae pinguiores sunt,&crassius nitent. Nec suit alia gemma apud antiquos usu frequentior. Nec ullae transiucentium tardius suffuso humore hebetantur, oleoq. magis,quam alio liquore . Damnantur ex his melleae,&validius testaceae. J Tantum Plinius. o '. Quidam ut concilient Vulgarum cum Chaldaeo Paraphraste,&Septua coveit is snta Interpretibus,aiiit,onychem aliquam,esse herylli speciem. vi ex Mon. V
tano vidimus, & sardonychas inueniri coloris subviridis, similes smaragdis, ae prasijs,quod testatur S. iphanius Lib.de Duodecim gemmis: HnmOad- ουτ io Aio . die, quandam sardonychis speciem dici molochitem et porro molochites a maluae colore nomen accepit , de qua Plinius Lib. 37. Cap. 8. & Solinus C. 36.Forsanq. Septuaginta nomine smaragdi, aut prasi non intellexisse pro. prie nisi gemmas uniuerse subvirides,qualis interdum est onyx seu sardonyche . At de onyche & fardonyche plura S. Epiphanius libello de Duodecim gemmis,S. Isidorus Lib. I 6. Etymolog. Cap. 8. Nilus Metropolita Rhodius Lib.de Lapidibus di eorum theoria,Franciscus Rueus Lib. a. de Gemmis C. 3. Chriliophorus Encelius Lib. 3. Ioannes Pincta in 18. Iob vers i6. nobis
enim ad institutum dicta satis.
Sanctum Iobum quoque celebra e aurum Indiae, O lapidem ovilinum . . Mos Genes. a. defripta. cap. XLVI.
RAESTANTIAM diuinae sapientiae,quae cuncta pretiosi mina superet, praedicans S.Iob Cap. 28. vers. 16. ait ἔNon conferetur tinctis Indiae eoloribus, nee lapidi sardonycho preιiosissimo. Hebraa ad verbum ' on aestimabitur ingruma- auri Ophir, in Soham pretioso.magis ad verbum: ton concuti cubitvr in m i, aut frusto,auri biri quoniam conculcet reuera sapientiam , qui eam auri pretio velit animare . Chetem , proprie est, nota, macula, insigne; trans sertur ad significandum, magrumam, stustum,niassam auri: & ut reor magis, ad indicandiam aurum in- QUID CHs,sgne, seu primae notae, vel praestantissimae indicaturae δε aut si mauis, aurum a TEM.
maculosum, tinctum a colore futuo,& fulgente. Rabbi Iona, & Rabbi H manuel in Psalm. q. volunt Chiam interdum significare margaritas: & n sier Interpres Proueib. 13. I a. reddit margaritam fulgentem. De Ophir diximus abunde Lib. 3.de Antichristo τ fuit enim frater Hevilah,& uterq. regiones Indue,quas incoluere,de suo nomine vocarunt. Ergo cum hic Iob interpretiosissima celebret aurum Ophir, nempe Indicae regionis,proximae & vicinae Hevilath;& margaritas,& lapidem Soham,nempe onychemicitis aperte respexisse videtur ad verba Mosis Gene. a. Et aurum terrae.Hevilath,Indiae, optimum. Ibi inuenitur bdelliu,itas , margaritae, o lapis ovehinur.Septuaginta in Iob dixerunt: Non conferetur auro Sophir in ovchepreιὰμ.S.Augustinus
habet Ophir; Sed Septuaginta pro Ophir fiolent dicere Sophir: Olympi dorus notat recte , Sophircile regionem apud Indos, in qua tum pretiosi lapides, tum aurum praestastissimum procreetur. 3