장음표시 사용
161쪽
primaria flumina, immo Tygri & Euphrate multo nobiliora haud obstu reprodat:nam ea &Genesa.& Eccles et . Tygri S Euphrati anteponit. Rogo, Tygris St Euphratis peculiaribus brachiis recte ille verba congruunt: 'men primi Phison: nomen secundi Geon: nomen reri. Turis et ess quartus ine est Euphrates 3 Quis dicat ramos ingentium numinum, tamquam priores &potiores ipsis fluminibus commemorari p Lovanienses,& alii dixerunt, Phison&Geon,esse Tygrim & Euphratei sed in egressia Paradisi nancissici notia illa nomina, skq. in Silium Persicum deis ri: Bellarminus id refellit ea potissimum ratione,quod in ipsis Geographicis Tabulis manifeste appareat, Tygrim & Euphratem postquam in unum alueum se miscuerint,nu quam deinceps diuellis sed simul uno conflueti labi in
Si antiquos Geographos inspscimus,haud qnidquam certi ista de re erue mus: habes eorum sententias de Tygris N Euphratis v'. in Persicum mare procursu, abunde superius a nobis 26. & a γ. descriptas , eas per otium consdera. Solinus de Tygri inquiebat: Euphratem desert in Sinum Persicit. JPlinius duo ostia, interuallo vigintiquinq. millium distita, illis tribuebari virum q. nauigabiter sed Euphratem interclusum ab Orcheiris, rivis N ios sis ad irrigandum agros; nec nisi per Tygrim deferri in Sinum Persicum ieadem innuit Mela. Strabo, Curtius,N alii dicebant Tygrim A: Euphratem penes Babyloniam iungi,de in in Persicum mare serrinultil de nouad uelio , ne memorantes. Iustinus& Philoi ratus in paludes incrgi Tygiim a gere abant nihil amplius. Impius Philosses'gius prodebat Euphratem apud Susan totum in Tygrim incidere,& amisso nomine,cum illo in Persicum S: hum de uoluit sed addebat,Tygrim prsu 'uam in mare dilabatur in duo ingentia , flumina discissum,ostijs duobus longe inter se dissitis in mare Persicum se
conij cere, multum terrae in medio iseeludentem . I x a s v x s Porro recentiores Auctores aera sertim Geographi, post Babylonem Ty-G voca A- grim & Euphratem uno alueo In Sinum Persicum ferri serme omnes aisir.
η ς ε mant. Iouius Lib. 4 Hi stori arbiti haec prodit: A Babylone Euphrates rapto secu Tygri amne in Bersica eΗNutus Sinum,classions nauigatur usq. ad Bel aeri insigne emportu Teredonis insulae qua bicornis nuuius emcit. JSie ille. Orichus ortus, sontes, cursum, di influxum Tygris & Euphratis Tabulisa oriesiui is Geographicis scite in hunc modum depinxit: ' Nascitur Euphrates in ma--πί In tori Armenia,nunc Turcomantua, fonte conspicuo prope oppidum Chisseri.
Imper, Go o- Tystris vero sons in eadem Armenia aperitur ad urbem Cambacu:absunt interuallo ducentoru ferme milliarium Italicorum a Meridie ad Aquilonem,
interior Tygridis. Fluunt perpetuo seiunctis alueis,nisi quod prope antiqua
Babylonem,hoe est, vetustas eius urbis ruinas, diducitur ab Euphrate braehium in Tygrim: & inferius Ppra Bagdat vel Begadad,quae hodie Babylon;
alter alveus diuellitur: ' & mox prope Bageriar, Tygri committituri de 'inceps separati distinctis alueis labuntur, quousq. prope Romadam simul iungunturiatq. tunc alueo uno delati in Sinum Persicum exoneranti l Haec exortelio. Arq. ramos illos, seu brachia ex Euphrate in Tygrim derivata, sos. sas oti in factas manu arbitramur ad virum q. flumen enauigandum. eluis di mentio extat apud Ammianum Marcellinum cum Persicam Iuliania , ὸ Impe-
162쪽
Imperatoris expeditionem describit. Ceterum postquam Tygris & Eu
phrates coierint uno confluente, in Persicu mare proruere, Laurentius Ana-
. ni s Tractatu a. de Mundi fabrica,& boni quiq. Geographi assentiuntur.
Nolumus tamen anxie ingenium torquere, quando satis constat suminum alioqui ingentium alueos,atq.ostia, ut interim de sontibus taceamus, percepe mutari, atque in diuersa loca auerti: unum alijs praetermissis,exem.
plum acciper in Hispania nostra Rufus Festus Himilconis Carthaginiensis
circum Hispaniae littora nauigationem explicans, quatuor ost ijs Baetin in mare mittere testatum reliquit ir antiqui de stiptores terrae, duo tantum inueniebant, nos unum, rebus tempore mutatis, alternante scilicet memoria. 3 Haec Mariana de Reb. Hispaniae Lib. I. Cap. 2 r.
Cur vetusi Auctores dixerunt et 1grim ct Euphratem insuere
in Mare Rubram: ct quodnamScriptura Sacra Mare Rubrum appellet. Cap. XLIX.
V M Tygrim & Euphratem in Sinum Persicum exonerare extra omnem controuersiam sit, ut dudum dicebamus, quid est quod prisci Auctores, eos in Rubrum mare erumpere tradiderunt sic enim locutos vidimus Cap. 26. Bear. Herodotum, Diodorum, Curtium, Eusebium, & S. Hieronymum ex losepho: & sane losephi verba Lib. I. Antiq.C. i. haec sunt: Tygris & Euphrates in mare Rubrum exeunt Et Seneca Tragicus: Tepidum Rubenti Tygrin immiscet freto. l. Certum est antiquos Scriptores mare Rubrum appellasse Oceanum illum agnum qui est inter Aethiopicum & Indicii, & littora Felicis Arabiae atq. Carmaniae alluit,complectens in se,vel potius terris infundens duos illos in gentes Sinus, Arabicum & Persicum. Strabo Lib. I 6. inquit: Arabiae Felicis Orietate latus Persicus Sinus, Occidentale Arabicus, Australe mare magnu quot extra virum q. Sinum est idq. totum mare Rubrum vocatur. J Plinius Lib.6. a 3. agens de Carmania,ait: Irrumpit deinde & in hac parte geminum mare in terras, quod Rubrum dixere nostri: sed in duos diuiditur Sinus : is qui ab oriente est, Persicus appellatur: rursus altero ambitur Sinu, Arabico nominato. J Mela Lib. 3. Cap. . agens de Ora citima Indiae , scribit: Inde ad principia Rubri maris pertinet invia atq. deserta humus, &cineri magis fit, quam pulueri similis . Rubruin mare bis irrumpit, duosq. Sinus aperit: Persicus vocatur, dictis regionibus propior; Arabicus, vl-.terior. J Et Ptolemaeus Lib. 6. Cap. p. Philostratus Lib. 3. Vitae Apollonij, & alij profani Rubrum mare proprie appellant totum illum quem diximus magnum Oceanum, qui duas illas magnas mediterraneas eruptiones landit Arabicam & Persicam: unde nihil mirum si tanto consensit affirment grim & Euphratem in Mare Rubrum influere,qui in Sinu Persicum mittunt. Immo notat Lipsius Lib. s. de Magnitudine Romana C. 3. Mare Ru. brum antiquis vocatu totum illud mare vastum di magnu , quod ab Africae extremo,ad Auream Chersonesu in se protendit: in idemq. nomen mare Indicii venire: m Curtius Lib.8.ait Indum ti Gange in mare Rubrum exire:&
163쪽
Suidas docet, fines Romani Imperij fuisse Indos, & Mare Rubrum. Tacitus, quo q. de terminis imperi j, Traiani tepore, ait: Quod nunc ad Rubrum mare patescit.J Lib. a. Annal. Asentitur his Ortelius in Synonymiar ubi notat, Cullandinum in Libello de Papyro, &Detrium in Senecam latuisse tam latos fines Maris Rubri: cuius ipse sciograghicam expositionem peri te :in Theatro exhibuit,ex Arriano elegati Erythraei maris depicto Periplo. Equidem Curtius Lib. 8. inquit: Mare quo India alluitur, ne colore quidem abhorret a ceteris . Ab Erythro Rege inditum est nomen, propter quod ignari rubere aquas credunt. 3 Haec ille . :Porro Scriptura sacra in Septuaginta Transatione & Editione Vulgata quotiestumq. loquitur de Sinu Arabico, Mare Rubrum appellat: quam appellationem Philo, Iosephus, & omnes Christiani Scriptores stimmo, consensu usurpant. Ceterum Hebraicus Fons Scripturae, ubicumq. est sermo de Sinu Arabico,vocat illum Iam Suph. de qua voce haec S. Hieronymus scribit Epist. 1 a . ad Fabiolam: Verbum Iam Suph, apud Hebraeos ex mari& Rubro copositum est: Suph aute & rubrum, & scirpus vocatur. I Haec ille. I. Nonnulli exponunt , Mare termini, seu finis. quod Sub finem vel ter. minum significet Eccleta. a r.&alijs locis. nempe vel quod mare illud finiretur,& terminaretur apud Aegyptum,& Arabiam : cum aliorum marium in Palaestina habitantibus tarminus non appareat; vel quod Aegyptum , &promistam terram quasi quidam terminus communis dispesceret. Inspicooleastrium in Notis ad ro. Exodi. II. Alij, Mare procellosum & turbinosum interpretantur, que i Suph ab turbinem & procellam indicet Iob. xx. 18. N alibi. Sinum autem Arabicum esse procellosum propter varias rupes & promontoria, tradunt. vido Genebrardum in Psal. Ics.vers s. III. Rabbini Aben-EEra, & Iosea putant Suph esse nomen proprium loci vel urbis, unde dictum est Mare Suph, ut Mare Cinnereth, vel Genasareth ab illa urbe vocatum . IV. Haud prorsus aliene quis exposuerit Mare profundum et nam Suph pelagus, idest,profundum mare Interpreti nostro significat Ionae et . 6. si qui . dem esse protundissimum Arabicum Sinum par est credere. Nec absurde , reddatur Mare consumptionis, seu absumptionisi nam Suph id quoq. notat Isaiae 66. a . & alibi: ut videatur nomen nactum a celebri illa absumptione Pharaonis S copiarum eius in Sinu Arabico. V. Hebraei Rabbini Iapheth, Scelomoli, Κimchius, Pomarius, & exn
siris , Sanctes, Valabius, Clarius, Montanus, Lippomanus, Marinus, Caieta nuri Masius, S innumeri. Ex Haereticis Fagius, MunsteruS, I unius, Tremellius, Mercerus, & alijs exponunt, Mare algosum , vel iuncosum, aut carectosum : quod Suph, iuncum , scirpum, papyrum, algam, caricem, &alias id genus herbas seu frutices designat, etiam S. Hieronymo Exod. 2. Da VAE IN & v. 3. N Isai. I 9.r6. Putantq. sic appellatum Sinum Arabicum a copia eiu ΜΑR γ' naodi fruticum tam in littore, quam in fundo nascentiu tu . Atquam id sit verum disquiramus: Plinius Lib. 2. C. Io I. ait: In Rubro mari oleae, virentes'. frutices enascuntur. J Et Lib. i 3. C. 23. Nascuntur & in mari fruticeri arboresque, minoresque, minores in nostro. Rubrum enim & totus orientis
164쪽
m Oceanus resertus est silvis: non habet lingua alia non en quod Craeci vocant phycos: quoniam alga herbarum magis vocabulum intelligitur trides astam aut similem fruιicem in mari Rubro, hic autem est frutex . Folia . lata colore viridi gignit, quod quidam praλn, alii Zostera. Alterum genus eiusdem capillaceo Elio, simile Periculo, in saxis nascitur: superius invadis haud procul littore et verno utrumque, & interit autumno. J Et post alia: In alto vero abies & quercus cubitali altitudine: ramis earum adhaerent conchae. J & inferius : In mari vero Rubro siluas vivere, laurum maxime & oliuam ferentem baccas: & cum pluat, fungos qui sole tacti mutantur in pumicem. 3 & rursus: Iuba tradit circa Troglodytarum insulas fruticem in alto vocari isi dos plocamon, corallio simiIem sine soliis: praecisum mutato colore in nigru durescere:cii cadat, frangi.3 Hactenus Plinius . 3 a musta is ex Qtiae plane perspicuam lucem allarunt loco Sapientiae r 9. .ubi celebrans Salomon mirabilem illum transecessum Israelitarum per fundum Rubr, ma- να eris , haec ait: Ex aqua que antea erat, terra arιda apparuιι: ιnmara Rubro
'via sine impedimento, o campres germinanx de profundo rimio ; per quem omnis natio transiuit. vides in sendo maris Rubri siluas, campos germinanteS, virentes frutices, ut iure dici potuerit, mare iunci vel papyri, vel mare
Sed cur Sinum Arabicum peculiariter Rubrum mare Ecclesiastici aucto- SIN vs ARAreS vocarint, aperiamus. Certe externos quoq. eodem nomine illum ap- BICVS Nε
pellasse, non dubito. Herodotus defossa a Nilo ad Sinum Arabicum ita . D V M SA ait Lib. a. Necos Aegypti rex fossam ad Rubrum mare serentem primus CRIS, F aggressus est. J Eodem modo loquuntur Strabo, & Plinius, quorum verba ET PROFA sapra Cap. 33. posuimus . Idemq. Plinius Lib. 6. Cap. 18. Ipsa vero peninsu- NIS AUCTOla Arabia inter duo maria, Rubrum Persicumq. procurrens, quodam natu- RIBVS D 'rae artificio ad similitudinem atq. magnitudinem Italiae mari circumfusa. J Crvs MA'
lit Lib. s. Cap.r i. Agrippa a Pelusio Arsinoen Rubri maris oppidum , per RSRY3R Ndeserta centum viginti quinque millia passuum tradit. J Solinus Cap. 36. Rubri autem maris Arsinoe oppidum. JErgo cum Arabicus Sinus pars prior & praecipua,ut diximus, Maris Ru bri sit, nihil mirum si idem quoq. nomen sortiatur. Pie cogitauit Genebrardus mysterium in nomenclatura: nam cum Israelitarum per Sinum Arabicum traiectus baptismi figura Herit: omnes, inquit Paulus, mar fransierunt, s omnes in Moyse baptirati Iunι in nube π in mari . I. rinth. Io. 2. baptis nus autem vere fit in Rubro mari, nempe in aqua, sacro Christi cruore tincta, unde Sacramenta vim suam hauriunt: ut etiam e latere
Christi in Cruce sanguis & aqua profluxit Sed num Suph, quo nomine Arabicum Sinum Fons Hebraicus appellat, ut scirpum, sic quoq. rubrum significat,quod S. Hieronymus asseruit Masius in x. Iosue nec resellere vult, & probare nequit. Non puto S. Hieronymu ita sui oblitum ut putarit ex Hebraica vocis notione, Suph significare rubrum: sede re ipsa, nempe ut Fqcbraeis Suph iuncum vocari, ita &mare ipsum omnium appellatione rubrum appcllatum, Suph quo l. Hebrς is dici. Nec omittam, notasse plero'. apud P in edam in Ecclesiastica M narchia, celebrem illam Recentiorum Regum Persarum, Sophi, appellationem
165쪽
tione Persica lingua, rubrum significare, ab insigni capitis rubri coloris,quod Turcis discernuntur: ut sorsan Persica notio ab Hebraica sit accepta, ita Orientalia idiomata maiori ex parte ex Hebraico conflata; & Septu ginta interpretibus, S. Hieronymo, alijsq. Suph, rubri significatus innotuerit, qui Recentiores RabbinoS latuerit. . . .
Iam quam ob causam & magnus ille Oceanus ab Africa ad Indiam praetentus , & singulariter Arabicus Sinus, Rubri maris nuncupationem serant:& cur a colore inditum sit illis nomen, accurate disquiramus. Strabo Lib. x6. inquit: Eratosthenes dicit, quosdam putare mare Rubrum esse a colore per reflectionem expressor vel a Sole cum supra verticem est:vel a montibus ex adustione rubentibus t nam viroq. modo verisimile est: Ctesiam vero Gnidium historiae mandasse , fontem quendam esse qui aquam rubicundam , ac minio plenam in mare emittit: alios vero, Persei filium Erythram asserere, qui in his locis imperarit .3Quintus Curtius Lib. I o. Rubrum mare non a colore undarum, ut plerique crederent, sed ab Erythro Rege appellari. Eile haud procul a continenti insulam palmis seequentibus consitam,& in medio sere nemore coluna eminere Erythri Regis monumentum, litteris gentis eius loripta. J Haec ille. Vide quoq. in eande sententiam Arrianu Lib. 8. Reru Alexandri Magni. Plinius Lib. 6. Cap. Σ3. Irrumpit deinde & in hac parte geminum mare in terras, quod Rubrum dixere nostri, Craci Erythraeum a rege Erythrar aut ut alii Solis repercussu talem reddi colorem existimantes t ali ab arena, terraque: aliι tali aquae ipsius natura. 3 Solinus Cap. 36. Rubrum mare, quod Erythraeum ab Erythra Rege, Persei & Andromadae filio, non solum a colore appellatum Varro dicit, qui affirmat in littore maris istius fontem esse, quem si oves biberint, mutent vellerum qualitatem, di antea candidae amittant quod fuerint usque ad haustum: ac fulvo postmodum nigrescant colore. 3Mela Lib. 3. Cap. 7. Rubrum mare, Graeci siue quia eiusMoloris est, siue quia ibi Erythras regnauit, ἐρὐτραν - , appellant, procellosum, asperum,profundum & magnorum animalium magis qua m cetera capax.)Αt de immanis vastitatis Rubri maris belluis, plura Plinius Lib. s. Cap. 3.& Lib. 3 a. C. i. Philostratus Lib. 3. de Vita Appollonii Cap. t y .ait: Rubrum
mare vehementer ceruleum esse tradunt qui viderunt . Uen Ominant autem Rubrum, ut ipsi perhibent, a rege Erythra , iclest, rubro , qui ex suo nomine mare denominauit. J Melior igitur sententia ex his Auctoribus elicitur, Mare illud Mictum. Erythraeum a Rege Erythra qui eius maris regiones imperio tenuerit ,' ac ibi sepultus sit: & quia Erythras & Erythraeum Graece, Latinis sonat Rubrum , idcirco appellatum mare Rubrum, hoc est Erythraeum. Cenebra di coniecturam Lib. I. Chronograph. & in Psal. ros. v. s. sorsan aliquis non despuet, hunc Erythram Gentilium fabulis celebratum , fuisse Esau: qui dictus est Edom Cenefas. v. 3o. Nam idem omnino nomen est Hebraice Edcm,Craece Erythras, & Latine ruber, ve I rufus: incoluisse vero Edom regiones Arabiae vergentes ad mare Rubrum, ex Scriptura di Iosepho col
166쪽
' Nearchus S: Orthagoras apud Strabonem Lib. is. Tirinam insulam tria mari Rubro produnt, ubi Erythrae sepulchrum ingenti tumulo, de siluestristribus palmis consito, viseretur. Plinius Lib.ε. Cap. 28. Ogyrim vocat insulam in eodem mari, Erythra ibi sepulto claram . . - : x De Sinu Arabico seorsim Uranius Punicus Scriptor apud Stephanum de stre us A. Vrbibus, asserebat, ideo mare illud vocari rubrum, quod montium, quibus η β η ς ε cingitur, praecipuum ruborem, quem radiorum Solis obiectu reciprocatum V undae excipiunt, repraeseritare videatur: arque inseper defluentem eum plu-uta, montes eos abluente , colorem re quoque ipsa bibat, indeque rubescat. Masius annotat, ab Vranio haud dissentire nostros homines, qui per illa loca vagati, referunt, per interualla rubram ex littore arenam maris conspici. At ridet is a decolore maris Uartomannus Lib. a. suae Nauigationis Cap. 3 r. qui mare illud praesens oculis aspexit. Nec absurde tamen quis putet, dictum fortasse Rubrum a curallio, quod in eo mari nastatur , auctore Plinio Lib. 32. Cap. a. de quo plura diximus in Antichristo Lib. s. Cap. x3. Illud verosimilius, non ob aliam rationem dictum Rubrum,quim illud magnum, de quo nuper diximus, quia illud illius primus & magnus Sinus. Atque haec hactenus, de quibus quoque Pater Pererius disseruit in I 1. Exodi, Disput. 8.
Explicantur verba Mosis Genes. 2. I o. defluuio irriganu Paradisum: Qui inde diuiditur in quatuor capitar disequiriturque quanam ratione Ganges, Nilus, Treris, ct Euphrates ex is P . , radi fonte dicantur β Mose emanare, eumfonte vos. . nunc in diuersiaimιs terrarum Acis ostendant
LUVIUM irrigantem Paradisum, in eodem horto priamam scaturiginem & sontem aperire, nuper ostendimus r porro quatuor capita in quae diuiditur, esse illa quatuor ingenti orbis flumina Gangem, Nilum, Tygrim, Ee Emphratem, suse nimis in superioribus roborauimus. Sed cur Moses dixit, Fluvium lcaturientem in Paradiis ad ipsum irrigandum, inde diuidi in quatuor illos praedictos cele- , bres amnes Quid illud inde, vel ut est Hela de ibi, significat 3 Quonam pacto haec quatuor flumina ex illo uno Paradisi flumine dissecantur & oriunatur .vum sontes suos & primos ortus in remotissimis terris accipiant; Ganges in Caucaso, Nilus in montibus Lunae & ima Aethiopia, Tygris & Euphrates in Armenia λ Ingens quibusdam visa difficultas, & quam alij validum argumentunt
existimauerins ad euertendum Paradisum, a . in alia loca tranSserendum, Misenq. & Geon,in alios fluuios transformandum.Sed cuncta cum cura expendamus.Particula, inde, bissariam accipi queat,primum quod fluuius ille quaprimu in Paradiis nasceretur, statim ab ipso iste seu prima staturigine diduceretur in quatuor illos amnes, qui perlueret diueriis alueis & procursibusParadisum:secundo,quod fluvius ille oriens in Paraditatore Paradisium
167쪽
percurreret, o rigatet. deinde in egressu e Paradiis finderetur in quatuor illa flumina. Utrum que sensum verba Mollis terre possunt, sed cum uterque simul verus esse non possit, . ut se res vere habuerit, clam nos est: nisii quod isto posteriori modo factam potius, diuisionem, ex seriere tum dicenda-
Tostatus in L. Genes Quaest. 9:& a 3. & ini3.Cenes. Quaest. I γ8. multo pto' habilius ducit, hoc secundo modo factum aquarum diuortium. Sed ei idem locis,& Qv atii. 95. in i 3.Gen. refere S. Basilium & S. Ambrosium in Hexaeme, ron,& Sasidorun et s. Etymologiar. asserentes, fluuium illum ingenti aquarum copia ex Paradis, in.ali iiivno loco sito. magna illisione ruere, vastumque edere fragorem praecipitantibus aquis et unde gentes vicinae obtusis auribus obsurdescant, lainq. ab Ipso suo.ortu surdae nascantur. Deinde ruens illud magnum flumen exeipi in ampla planitie, lacu quodami ex quo didincantur diuersis alueis,& procursibus maxima quatuor illa praedicta flumina. Nos elusinodi citatorum ab Tostato Patrum sententias nondum in Auctoribus reperimus i seriana1scitantia nostra fuerit in culpa. '. l Plerique viri docti stimi existimant,a principio ante diluuium, in ipso extremo margine Paradisi fluuium illum IrTigantem hortum, aperta eruptione atq conspicua diss ectione, si uiuum inquatuor praefata numina, manifesto super terram fluentia: indeq. Gangem, Nilum, Tygrim , & Euphratem suos parentes primos ortus dia huille: at exorto diluvio, cinactiP surium deorsum. turbatis,& terra facie demutata,quamuis eluusonis aquae Paradisum non attigerunt quatuor tamen illotum staminum in .ipso e Parad: is exitu , perturbatos di obrutos primos egressiis S eruptiones,eorum q. oculos & fontes in alias regiones, & quidem dissitissimas fuit translatos, in eas nimirum in quibus nune visentur ι factumque id diuina & singulari prouidentia, ut homines omnem spem amitterent per fluminum illorum confluentes vesti,gandi Paradisum: quem ad diluuiuin us lire Cherubinorum collines eur sglad ijs ivlgentibus, ne quis penetraret, custodissent ἐΛlii vero, quorum sententiae libenter acquiescimus, arbitramur, fluuium illum in Paradiso staturientem, postquam amami issimum hortum rigaret, atque Perlueret uniuersum, iam ind; a primo conditu paradisi,non erupisse
.ras aperto & aspectabili procursu: sed ibi in ipso extremo Paradis margi, i invs tk ne,terra e cipi, indeque subterraneis & vastissimis meatibus diuidi in qua-ν λ oi, o 'tum illa fluinna: vel si quis malit,ab ipso iam Paradisi margine quatuor illa flumina manifesto super terram cursu ad certum usque locum deserti,ubi per cuniculos absorbeantur: quae tamen terras subeuntia per longissima spatia interdum sub mari labantur, atq. indisiunctissimis orbis regionibus emergant, primosque fontes attollant. Vnde quamuis Gangis,Nili, Traris,iti Euphratis sontes noti quidem atque conspicui, in tam inuicem separatis locis emicent: at internis terrae viscerum fluxibus S perennibus subterra fia νιγ. iis, tu neis meatibus,amnes illos ex uno paradisi Qnte derivaria Sapientissimeq-3. αρ ea δῶ. istud Dei consilio factum putant, quo Paradisi locus esset aburusior, ne hujmana curiositas illinc ob suam culpam profligata, vestigiis inde ficientium amnium iterum in Paradisum conaretur,aut saltem scire locum aueret. M O quanto verborum ambitu Recentiore. quidam ' ista aspernantur,por
168쪽
tentosa,paradoxa,ac plene impossibilia reputantes' multis argu mis ertere conati. Vidimus, attente rationes eorum perlibravimus , nihil solidi, quod nos dimoueat a sententia, reperimus. Ex Patrum sensu,e naturae exemplis, ex .auctoritate magnorum virorum, opinione noltra valide firmata is, quam vane Recentiorum argumenta nitantur, luculenter demonstrabimus:
eaque prorsus ut indigna responsione contemnemus' S. Epiphanius in Anchorato aperte nimis affirmat Tygrim,& Euphratem e Paradiso subter terram fluere,& in Armenia erumpere, sic scribens : Tertius, inquit, fluuius Tygris, cursum faciens in conspectu Asyriorum: lecat enim partes orientis, S mergitur sub terram, & exoritur an Armenia per
medium Cardientium ac Armeniorum, rurescaturit rursum, & secattar in
Assyriorum terram. Sed & quartus tauius Euphrates similiter eodem mo-δo tubiens terram, emergit ab Armenia , & sic alluit Persidem. 3 Haec S.Epia Phanius,qnae ad verbum exscripsit Anastasius Nicamus Quaest. et in Scripturam: & nos supra Cap. 7. ex ipso retulimus. 'r S. Augustinus Lib. 8. de Genesi .ad litteram Cap. r. inquit: Quoniam lo--eus ipse Paradisia cognitione hominum est remotissimus, inde quatuor
quarum partes diuidi credendum est , sicut fidelissima Scriptura testatur. Sed ea flumina quorum Mntes noti esse dicuntur, alicubi isse sub terras, & post tractus prolixarum regionunti locis alijs erupisse, ubi tamquam in suissentibus noti esse perhibentur. Nam hoc Blere aquas facere quis ignorat IHaec S. Augustinus prudenter sane. Nam cum omnes summo consensu semper tradiderint Gangem, Nilum, Tygrim,& Euphratem ex Paradiso clim naremeque aliunde id acceperint quam ex Scriptura sacra, nullo pacto tria dubium reuocandum, eos reuera inde exirer etsi alijs,diuersisque locis somtes ostenda nil siquidem credendum, postquam aliter fieri nequit, eosdem subterraneis meatibus ex Paradissi deferri. Verba & sensum S. Augustini m
tuatus est S. Thomas I. P. Q. Io 1.Αr. I. ad 2. Theodoretus Quaest. 29. in Gemne cita rogat: Qui fit, ut Moses asserat Tygrim N Euphratem e Paradiso fluere, quos aiunt nonnulli E montibus Armeniae scaturire spondet: Videre licet & alia flumina aliunde quidem egredi, deinde in terram quibusdan ductibus fluentia,iterum sursum scaturire; quod & ijs fluminibus accidit. Exeunt enim illinc , ut ait Seriptura diuina: postea per quosdam meatus subterraneos transeuntia,ibi originem aliam subeunt. Quod quidem non . frustra omnium Deus ita dispensauit,sed ut amputaret superfluam hominum
curiositatem. Nam si paterent eorum omnes meatus, quidam utique conarentur, eorum ripas prosecuti, locum Paradisi perlustrare et sed frustra. rentur optatis, & longitudine itineris festi, atque necessariorum penuria is laborantes , modo in aspera loca incidentes, modo in dc serta, interdum in manus crudelium di barbarorum hominum deuenirent. Hain igitur praeuiis dens misericors Deus, ignotos illorum meatus reddidit ἀθ Hac Theodore. tus equae in Graeca Catena citantur Seueriani nomine. Rupertus Abbas
Lib. a. in Genes Cap. 24. & 19. inquit: Fontes igitur Tygris & Euphratis si libet in Armenia demonstrentur, & tamen per viam quam solus nouit Auctor fluminum Deus , de Paradissi secundum veritatem Scripturae huius manare credantur. J Sic ille . . ' , . . V a Hugo
169쪽
Hugo de S.Victore, notationibus in Genes. 2.ait: Nos vero non asser,mus nisi quod Sancti communiter asserunt: scilicet Paradisum esse quendam locum determinatum in parte terrae r & sumina illa ortum habere , in Paradiso, & item a terra ibidem absorta, & extra Paradisum iterum oriri i qui secundi ortus nobis noti sunt. 3 Ita ille. Moses Bar-Cepha in Lib. de Paradiso Cap. a r .m hunc: modum disserite Igitur illud flumen reuera ingens Paradisum uniuersum irrigati quo perluto, scinditur in quatuor deinde fluuios,& ipsos graudes : qui ab illo diducti, simul atque Paradisium reliquere, sub ipsa maris Oceani vada dilabuntur, atque inde rursus in hac a nobis habitata emergunt terra. Neque vero haec nobis ipsi fingimus, sed tamquam Mosis Prophetae verbis consentanea pronuntiamus; qui satis indicat quatuor eos fluuios, postquam Paradisum reliquerunt, sub terram delapsos, tandem in hoc a nobis culto orbe pro-MI R A B A R- rumpere, scaturireque. Sed urgebit aliquis, qui possit fieri , ut quatuor C ε P H A η illi fluuij, Paradiso egressi praecipientur sub Oceani vada, atque inde tam , i . ' dem in hac nostra terra erumpant Huic primo respondemus, ea quae a nobis fieri non posse existimantur, facilia esse Deo: illum vero quem diximus quatuor fluviorum cursum, atque eius generis at ia, diuinum esse opus, non humanum o Deinde hoc quoque respontum volumus , Paradisum multo sublimiore positum esse regione, atque haec nostra extet terra r eoqu
fieri , ut illinc per praecipitium delabantur fluuij tanto cum impetu,
quantum verbis exprimere non postis et eoque impetu impulli, pressique , sub Oceani vada rapiantur, unde rursum prosiliane, ebulliantque in hoc nobis culto orbe. Haec ita se habere dominns etiam Ephraem, Δ, cum eo Doctores alij affirmant, quare nos quoque libenter assentimur.3 Haec Ba Cepha, qui eadem prorsus Cap. s. iam praemiserat. In cuius verbis etsi non omnia probemus, at illud alijs consentanee recipimus. effluere ex Paradiso subterraneis meatibus quatuor illa flumi ua: di saltem aliquod ut Nilum sub maria mersum, rursum emergere. 9 Philo torgius praetatis Auctoribus vetustior , ex Theophilo apud Nicephorum Lib. 9. Historiae Ecclesiasticae Cam is . haec refert: Enimueroaygris di Euphrates , quibus in lodis emergentes appareant , dictum
est; nempe ex Armenia , sacrae autem Litterae nostrae e Paradiso eos profluere verissime commemorant. Ex eo namque sontes & primordia
i lympharum suarum recipientes, sertasse ad certum usque locum super terram profluunt: deinceps vero 1 vasta & arenosa solitudine excepti, atque ibi in profundum per cuniculos absorpti, non prius deorsum versium currere desinunt,quam ad angusta & lapidosa eius terrae loca pertigerint, progressumq. eorum ad inferiora praecipitem, solum durius & solidius praepedierit. Vbi undae eorum continuae di consertim confluentes, vi & magnitudine sua directum eos deinde cursum tenere cogundi. Qui deinde subterraneo meatu fluentes, partem aquarum eorum non minimam , quae in m .dio est terra carpente, minores & tenuiores iam ad ea loca perueniunt, ubi ex cuniculis in apertum erumpunt.. Quod illi autem occulti subterraneo cursu longissime volvantur,id non .
debet videri incredibile et sunt enim & alia passim flumina & maxima &
170쪽
rapidissima, quae sub terra feruntur. Apparet id ex eo sonitu qui ad aures u ATD Iπ- nostras ab eis cum strepitu A: fragore ruentibus perfertur. Et nonnulli quod ζ cum supra eos fluuios, puteos effodissent, & quod se eis inferne obtulit la' . . . ipidosium solum paulum rupissent, unda perstrepens cursium sursum uersum Au LAar. cum vi quadam moliretur, vix ab eis, qui ad summum putei os constit rant, sunt retracti & recepti. Atque illa subsequuta in rivum euasit, quem nulla caesi siccitas propter vim & fluxum perpetuum turbarit. Ineffabilis namque Dei sapientia tamquam venas quae opus essent , suppeditans, sic aquarum procursus tum occula os, tum manifestos perfecit. J Haec Phil storgius tqui rursus de ortu & defluxu Nili ista memorat: Sod ne Nilus . quidem poteri suis aquis aliquid ex Faradiso ferre . nam N hunc ipsum inde profluere inspiratae Mosi litterae testantur. Gehon ab ipso, a Graecis autem Aegyptus appellatus. is namque quantum Indicum mare subit, sub quo in Orbem circumuolutus, ut coniectura est, quis enim hominum haec certo asseueret, & demonstret & praeterea sub omni ea quae praetenditur in medio terra, ad mare Rubrum procurrens, ac sub eo quoque prolapsus, in alterum eius desertur littus, sub id quod dicitur Lunae Promontorium et ubi duos sertur efficere sontes, non parum inter se distantes, & sursum uersum magna vi & fragore prorumpentes, & inde per Aethiopiam prouolutus, in Aegyptum procurrit, per altissimas rupes strepitu immenso praecipitans lHucusque Philostorgius. Pomponius Mela Lib. I. Cap. p. non reputat ab- Nit VH SY.surdum Nilum ubi subter maria caeco alueo penetrauerit, in nostra terraia ΜΛ η
rursum emergere : habes eius verba Cap. 34. a nobis descripta. ζ.ui.' 'Porro verba illa Eusebi, Caesariensis it S.Hieronymi Libello de Locis He. braicis : Euphrates fluuius Mesopotamiae in Paradi oriens. Sallustius auctor certissimus tam Tygris , quam Euphratis in Armenia sontes demo strari. Ex quo animaduertimus aliter de Paradiso& fluminibus eius intelligendum. J non alio commodiori sensu accipi posse video, quam quod horum sontes conspicui ac secundaris in Armeniae veri vero de primaris in Paradiso, unde secretis per intranea terrae lapsibus fluant,re ipsa existant. Eivero cuncti serme qui Paradisum adhuc extare putant, qui sunt innumeri ac pene omnes, fluuios illos quatuor nempe Gangem,Nilum, Tygrim,di Euphratem ex eodem oriri, licet in dissitissimis terrarum orbis locis fontes attollant, neutiquam dubitanti neni pe subterraneis cuniculiS inde prO- labi et aut certe olim ante diluuium ex Paradiso emanasse; sed per eluuione sentes alio transtatos, integre tamen seruato Paradiis. Horum Scriptorum est agmen ingens, nec opus eos citari postquam tam multi: satis est antiquiores retulisse. Vide Tostatum in I 3. Genes Quaest. Is I. Bella minum is de Gratia primi Hominis, Cap. a a. Gregorium de Ualentia I. Par. Quaest.
Reffellit Viegas hunc Doctorum consensum de his quatuor fluminibus'
subtus terram ex Paradiis fluentibus, &in diuersi, regionibus emergentibus, ea ratione quod cum flumen aliquod per occultos terrae meatus subterlabitur, erumpere deinde .let maximo inpetu ac cursu, ut videmus
Anam ubi se per quindecim milliaria condidit, rapidissimum erumperer aeTygris & Euphrates ita oriuntur in Armenia, ut satis appareat, ibi tua primum