장음표시 사용
211쪽
beati status a cuctis rebus creatis experimentu capere: VnJe non est dubiu, tunc homines orbem terrae, maria, insulas, variasq. regiones & climata perlustraturos: omnium assimantium, ac terrae nascentium naturari proprietatesque indagaturos et cunctaq. naturae miranda, quae certum est non omnia uno tantum in Paradisi loco contineri,inuestigaturos: ut ex tanta rerum naturae varietate, quae in diuersis mundi partibus cernitur, & ingentem D ei potentiam atque benignitatem admirari, celebrareque, & suauissimam vo Iuptaptem capere potuissent. Haud obscure hanc rationem S.Ihomas indi. . Cauit. I.Ρ. 6. Artar ad 3. Sed vide de his accurate differentes Catharinuin i . Genes. in illa verba. Ecce dedi obis omnem herbam.& in a. Genes Pere rium Lib. 3.in Genes inaest. 3 de Paradiso, Valentiam in I. Par. Quaest. aoa. Puncto. .& alios: qui hanc nostram sententiam studio diligenti tuentur. iv 1υ- Nec tamen illud omittimus, etiam si terra illo in statu felici ab hominia T V M A D A hus incoleretur, non paucos tunc in Parad iis habitaturos r neque enim p
. ' ζό-mis Adamum & Heuam illic fuisse mansuros: unde Moses Ba , ii . . Cepha Lib.de Paradiso Cap. 14. inquite Cpnficitur itaque Adamum S He-τ i cxv Roa uam sobolem numerosam propagaturos fuisse, neque solos illos. Paradisum 3 ω ν A R A vi habitaturos, si obedientes mansissent.J Ita ille. Sed eum nascituros cunctos δ' τνης' Paradisus tunc capere non potuisset, uti praediximus, dissicile est indica quinam intra, quinam vero soris Paradisum essent habitaturi. Catharinus in i. Genes haec ait: Credibile est igitur ex propagatione hominis,repleri te ram debuisse, S: nihilominus Paradisum illum praesertim propter lignum vistae, & propter alios fructus & pulchritudinem, futurum fuisse certis, di alternis temporibus cunctis habitaculum, atque solatium.J Hac ille.Sed quid certi de hac re diuinare possumus λ, si O. so G , lForsitan maiores natu ordinarie in illo habitassent, curamq. ilIius cultu. ra gesissent, quousque in cae Ium transferrentur; succedentibus semper nouis colonis in locum trassatorum, ordine antiquitatis et alii vero extra Paradiis sum degentes, vel animi delitiandi, vel edendi e seuctu vitae causa, sepius in illud per vices aduentassent.Forsan quoque cum Adam & Eua coepissent geonus propagare, in Paradiso omnes mansissent, quousque excrescente multitudine,quam iam Paradisus ea pere nequisset,e iunioribus nouae coloniae existra Paradisium mitterentur.Sed heu, gimur in his hallucinari, quod nostra
culpa locum perdidimus recepturi meliorem si Christi gratia resipiscamus.
Num animantia rationis expertia fuerint in Paradiso; in quo non filum homines iact ilia quop habitassent in tu innocentiainnum
eriam hoc tempore ibidem maneant. Cap. LX IV. XISTIMAVERE plerique cum Adamo de Fleua suisse quoque animantia in Paradiso: & si felix ille status mansistet, non solum homines,sed & alia animalia in delicato illo horto habitatura fuisse.S.Basilius Lib. de Paradiso haec scribit; In
Paradiso omnia erant avicularum genera, quae S .pulchritu-onta colorum, S dulcedine concentus incredibiliter oblectabant hominem. Erant illic etiam vatiorum animalium spectacula: sederant omnia ma suetas
212쪽
sueta obedilantia homini, inter se concorditer & pacifice viventia,quae & amdiebant inter se & loquebantur sensate. Serpens autem non erat runc ho rendus, sed mitis & mansuetust nec terribiliter in terrae superficie velut natans reptabat, sed sublimis & erectus pedibus insistens ingrediebatur. JHςc , S. Basilius. S. Augustius Lib. 14. de Civit. Dei Cap. II. inquit ἔ Superbus il - .le angelus colubrum in Paradiso corporali, ubi cum duobus illis hominibus masculo & semina, animalia etiam terrestria cetera, subdita & innoxia veris isabantur; animal scilicet lubricum & tortuosis ans actibus mobile,operi suo construum,per quem loqueretur,elegit. 3 Sic ille. Adiungunt in eandem sententiam Iosephum ista dicentem Lib. 3. Antiq.Cap. r. Cum autem per id tempus nullum eget inter animalia dissidium , & serpens familiariter cum fidamo & uxore degeret,&c. 3 Et s. Damascenu, qui Lib. 2. de Fide orthod. Cap. x o. ista perscribat: omnia animalia ant transgressionem homini subdita, Se a 3 manum parentia erant: nam omnium constituerat eum Deus principem, quae in terra & quae in aquis erant. Serpes autem erat familiaris homini, plus alijs ad ipsium accedens, di placidis m ttonibus congrediens. J Tantum ille. Theodoretus etiam Quaest. I 8. in G nes ait: Siquidem Adae, priusquam peccasset, assistebant bestiae obsequium profitentes.J Moses Bar-Cepha Lib .de Paradiso, Cap. ag. aperte innuit in , Paradi ilie animalia, cum ait Adamum iussum a Deo custodire Paradisum ab incursu bestiaru. Vide eius verba Capite sequenti a nobis exscripta. Ergo qui hane de habitatione animantium in Paradi opinionem sterius ax allexu prae ceteris tuentur, Bellarminus Lib. de Gratia primi Hominis, Cap. Is . N v v . Pererius in E. Cenes U. s. his eam quoque rationibus instruunt. I. Quia si ho- .mini in Paradiso existenti datum est imperium in animantia,verisimile emin Paradiso animalia etiam fuisse in quae imperium exercere posset. II. Non potuisset Heva non vehementer exhorruisse ad primum serpetis aspectum rsi numquam nee serpentem nec animal aliud ante vidisset. III. Non parum ornatus ac pulchritudinis Paradiso defuisset,si nulli in aquis pisces,nullae in arboribus aviculae, praesertim discolores & canorae, nullae in siluis animates, nulla in campis pecora conspici possent. I U. Defraudatus quoque homo felix fuisset multis varii'. honestissimis voluptatibus in Paradiso existens, que exanimalibus, volucribusq. percipi possunt. .i Atalijε contrario docent,animalia neutiquam fuisse in Paradita nec ibi re aecum hominibus in statu innocentiae habitatura. S. Damascenus Lib. x. do F i
Fide orthodoxa Cap. u. apertis hisce verbis id astruit: Diuinus prosecto lo
cus Paradisus, ac dignus eius, qui ad imaginem Dei creatus fuerat, incolatu: 1υν o1 in quo nullum irrationalium habitabat sed solus homo, fliuinarum manuum so, C Eafactura.' ita illo . SE DOCENT. S. Thomas Theologorum decus r. Par.Quaest. rost. Arri a. ad a. ostendens Paradisium adeo priaeelarum locum, non fuisse locum conuenientem habita itioni animalitis,haec inquit: Paradisus terrestris erat locus congruens h mini & quantum ad animam & quantum ad corpus, inquantum scilicet in anima erat vis praeseruandi corpus humanum a corruptione, quod non competit aliis animalibus :& ideo, ut Damascenus dicit, in Paradiis nullum i rationalium habitat et licet ex quadam dispensatione animalia suerint illuc
213쪽
diuinitus adducta ad Adam et si serpens illuc accesterit per operationem diaboli. 3 Haec S. Thomas: habet eadem in 1. Sent Distin.II. Quaest. i. Art. . ad i. Assentiunturq. alii Th ologi, item Clicthouaeus in Comment. Damais sceni, loco ci t tO, Ystella ita 1. Genes in ill*d: Vt Rodireι s operaretur a.
RATIONs- Nec desunt rationes I. Quia locuS ille proprius Immortalitatis,non cono B vs F I R. gruebat animantibus morti & corruptioni obnoxijs : nam equidem si fui GM AN T. sunt in Paradiso animalia omne genus,cum aliquando morerentur, & coris rumperentur , foedassent Paradisum,nec loci puritatem corruptiones eius, modi decebant. I l. Quando posuit Deus animalia in Paradiso ' nam certuest non ea ibi creasse, eum nec ibi creaverit Adamum. Dices, uando ea , introduxit ad Adamum ut eis nomen imponeret. Rogo fuerunt ne ibi tune omnia relicta, vel pars tantum: para vero foras emissa Asieres vel omnia,
vel partem saltim quae magis adornatum Paradisi pertinebat, relicta. Quaero, fuitne semper haec pars ibi, an aliquando extrusa Z Si semper ibi mansit, eum Deus initio ex unaquaque specie non nisi duos condiderit,masculunia,& feminam, ut est probabilis opinio Theodoreti Quaest. 3 9.in Gen. saltem locis illis proximis Paradiso oportuit vel in hac nodra terra nullam factam propagationem illarum specierum quae in Paradiso includebantur: quod est . absurdum di contra experientiam; vel inde sobolem eductam in hanc nostra tellurem: at eiecto homine ante sobolem illam propagatam, postea fuiste ,
- - . v animalia aliqua ex Paradiso egresia, manente septo Paradisii & terrifica i Cherubinorum specie, nescio an tuto affirmari queat. Dixere quidam, si is
mul cum homine cuncta animantia quae erant in Paradiis profligata foras praeterquam quod in extrusione Adami e Paradiis nulla mentio animalium eiectorum i nulla ratio este videtur quod tunc Omnia eij cerenturmam ob peccatum Adae, quid commeruerant nisi solus serpens: S alioquin opis portuisset etia omnes arbores exscindi, ornatum dissipari, & Paradisum it . - Iico euerti. III. Haec probe secum quisque reputanS, seran agnoscet haud , habuisse S. Thomam leues causas opinandi,Paradisum non habuisse animan . tes. Nam etiam videmus regum pomaria,& eoS quos proprie hortos appel- .lamus, seu Ciardinos, eiusmodi animalibus carere,ne ordines, S pulchritu dinem destruant: auiculis canoris dumtaxat ornatoS: neque id semper. Toset Arvs Alsonsus Tostatus in x. Genes. Quaest. in ad finem haec scribi Paradisus WAst 1 Ar masini ambitus esiarboribus plenuS, & auibus dulciter cantantibus,& aliis animalibus . De quibus utrum nunc sint aliqua, dubium est: ante tamen fuerunt, quando serpenS tentauit Heuam. Nunc aute magis videtur quod . ibi non sint; maxime de serpentibu S, quae sint ad excitandum & monendum peccantes r ibi autem peccator nullus est Nec etiam erunt animalia fera i vel iumenta ad adiutorium humanum ς quia ibi talibns opus non est. Si e eo dicantur esse aliqua animalia, erunt principaliter aues harmonijs mira
bilibus concinentes, & aliqua animalia pulchra visu, in quibus Henoch&. Elias ibidem quiestentes delectentur. 3 Haec Tostatus . Qui in 13. Genes Quaest. 87.asserit in Paradiso non fuisse animalia, saltem adrupedia,quia nec Scriptura id prodit,cum tamen de plantis & pulchritudine Paradisi mira narret a nec ad esum essent necessaria, cum homo cari nibus
214쪽
nibus tunc non vesceretur,sed frugibus: nec ad pulchritudinem Paradisi conducerent,cum illum potius proculcarent & euerterent. De volucribus versatis posse concedi fuisse in Horto; praesertim suave canentes e cum hae incer- .
tis sedibus hinc inde vagentur,& aliunde poterant4n Paradisi ar res inuolare. De piscibus quoque autumat verisimile esse, in fluuio qui irrigabat Pa-
. radisumum natasse pisces . . 'Idem Auctor Quaest. 8 9. probabile existimat, mansisse animalia in Paradiso eo temporς quo ibi mansit Adam & Heua: non tamen mansura deinceps si Adam & Heua non peccassent. Ceterum rationi magis consentaneum putat,usque ad casi m Adae fuisse animalia in Paradiso: postea vero siue Adam peccaret, siue non peccaret,non futura animalia in Paradisi e unde nec nunc in eo existere magis arbitratur. Eadem confirmat multis rationibus Quaest. Ii 3.& Quaest. Ia a. Vbi addit, ne q. aues suturas in Paradissi,nec nunc ibi esse. Difficile est in re prorsus ambigua rei stopum certo collimare:& patria ira auctoritates,& coniecturae diueris quasi libramento quodam nos in diuexa suspensos detinent suae cuique opinioni honos; si seligendum, S. Thomae, qui . .. - res semper magnis oculis inspicere solet,sententiam amplecti iuvabit, nem- AUCTOR Rpe: Nec fuisse animalia,nec futura in Paradiso, in statu innocentiae: nec ulla , T H Ο Μ A Mnunc ibi habitare: sed paruo illo dumtaxat tempore,quo ad Adamum in P, SE Qv I Tva.
radisium , ut illis nomina inderet, introducta siunt, ibi mansisse et mox
Et Patres qui animalia in Paradisi, suisse,sentisse visi sunt,possint ad illud
exiguum tempus non incommode referri,quo animalia secure & amice eum homine versata fuere, cum eis nomina imposuit. Coniecturae in oppositu allatae,facile depelluntur. Primo, Poterat homo extra Paradisum in animanistia imperium exercere:& coepit iam exercere in Paradissi cum omnia vidit i .- rante se sisti, tamquam obsequium spondentia, & veluti sacramento in nomen belus adigi,cum ipse singulis nomina daret iure dominij.Secundo,Non exhorruit Heva serpentem,nunquam ante visum,quia plene iam a Deo, vel a viro edocta fuerat de creatione rerum,& variorum animantium, naturisque --rum . Acceperatque etiam ipsa simul cum viro, conceptis verbis , imperium in animalia Genes. r. v. 28. Tertio, Laedunt potiuS quam ornant animalia cultissimos hortos: puriores isntes piscibus carent: auiculas quo- I que tametsi canoras excluserim , quod excellentioris cuiusdam praestantiae Hortus ille extiterit, cui non multum pulchritudinis volucres inueherent, iquae interdum etiam S semina depascunt, ac flores fructusque Paradisiacos temerarent. Potuisset Brsan selix homo illuc eas caveis inclusas ad tempus inferre. Quarto, Maiores delitias ex pulchritudine & amoenitate Paradisi ex natura loci homo cepisset,quam exanimantibus:& si has aueret, in promptu
Qui animalia & fuisse, & nunc esse in Paradiso putarunt, geminam curam subeunt ostendendi, primum, cur si gustarent de fructu vitae non mansissent 'immortalia et deinde, quid opus erat seruari in Arca Noe, cum melius in Paradiis conseruata sint; unde potuerint propagari. De primo dicemus Cap. 72. de secundo, parum laborant, qui Paradisum aquis diluuii euertan existimantiali, excogitant,animalia Paradisi, nihil ad hanc nostram C e terram
215쪽
terram pertinere, sicut Henoch v qui extra arcam Noaticam, in Paradi δε seruatus stit. Vide Tostatum emi 3. in C. t 3.Genes eru haec nihil ad nos.
Elucidatur locus Genes et . . IS. Posuit Dominus Deus h omia' nem in Paradiso voluptati sint operaretur, & custo- ..diret illum, . Cap. LXV. N T E omnia expendi velim verbum illud,Posuis, in Fonte siquidena , S ex natura sua,& ex sermuIa Hiphil, in qua ponitur, non paruam vim indicat: ex verbo reddi potest, 'uietavit, quiescere, seu requiestere fecit, re iscillare k- Μv eit. Ut inteIligas, minem in ParadiΕpositum ad omna quietem ducundi atem, & voIuptatem a vi ibi quietam res tranquillissimam vitam duceret, sine ulla inquietud me aut m Iustia. sed ambima sinit postrema iIIa verba : ut operaresur N eusso Iressiturari nempe vel Dinis Ad amum, vel Mamus Paraditum. Addie Tostatus, vel ut operaretur Adamus Parag serm& Deus culloliret Adamum. Priores dicissens nare exponit S. Angui intri Lib. 8.de Genesi ad littera:n,Cap. i& s.Thonias ripar. Quaest cir .Art. 3.sed primum praesert S.Augustinus. Bu gensis Carata mis, Cati irimis, RereritS,M, & a ij rotanti primum alium senseat ab S. Auetustino laudatum,irullo pacto stare posse: nam pronomen ii n.tsi Graeee ae Latine sit ambiguum, & ad hominem & ad Paradisem referri possit: ad in Hebraico F re peroicue est generis seminei,& nullo pacto de homine, Adamo, sed fle radis,diesquear. 'ξ . - Τxpendamus istud: Hebraice habetur: Uarauiabebo beran Mense abedab Ie sameraλ ad verbum: nepsi , vel reqniescere secit, eum , Alumi in ira radiso men ad cosere custodire eum. Ubi vides affixa aperte seminea, ut sunt quoque eiusdem generis in Chalclaica Paraphrasi posita. Sed ea alueFecentiore ' non posse Adamnminissestre, cum sit ipse generis mascole volunt igitnr stt mmdi Hm reserant: at eadem difficulias, cum Gan,ides , Hor tus, seu Raradisiis fir metienχε gencris eonserin virum Grammaticorum,& exemplo Scripturae Cantiem. . 3 v. ubi Ponitur cum Pa I masculeo: m tuscon essus Gannabiit,& alibi Quid igitur reserent seminea pronominata, FSimplicillime dici posset, reserne terram Paradissiquae hic intelligitur, & est frequentius Hebraice seminei generis Posuit Adamum Detas tu Para giso voluptatis, ut operaretur eam,& custodiret eam; nempe terram par disi. Nam ad voIuptatem reserti non posse videntur, quod Hebraice Edessit mastusinum , . Verum e discas quammm honorem patres mereamur, ne eorum expis. nationeS ante Plene excultis causas reiiciamus,palam ostedemus, rectissime
sensum illam prir m S. Augustinet sistere,& provomina feminea Hebraica ad Adamum appoHe reduci posse. Ergo e v positiones sequamur. l. Uroperaretur, scilicet, A da m ipse Pa di suin, ad verbu Hebr. ad infer utre ei proprie de cultura terrae Paradis quod homo terram excolens, illi inseruire vide tur. Quaena aute haec stat cultura Μoses Bar. Cepha Lib. de Paradise Cap. xs .his verbis exponjt: Quid sibi volant verba illa,vt eoleret eumZResponde
216쪽
mus,non id signiscare, Hdiendas illi suisse scrobes,in suibus plantas consereret, ut Noha vineam et aut laboriosis ipsum instrumentis operando inolestiam ullam subire debuisse, sed in eopo i i tu ia i sitisse cultum illum,ut in ibi l cum sibi pro habitatiqne aptaret : via ac simitas quibus comode posset
obambulare, complanaret: ne scilicet otio esset, quando ex otio pharima nascantur mala. 3 Haec ille. ιν ι. Sedenim agricultura illa, qua Ad nius Hortum iIlum1 erat exculturus, quaenam esset praestitura, quomodo non esset futura laboriosa,& molesta, ut post peccatum,sed iucunda ac voluptuosa acilis q. Sinugustinus his verbis exponit Lib. 8 .in Genes Cap. s. Numquidsorte agriculturam Dominus voluit operari primum hominem ρ An non e buredibile quod eum amra Pe ACRICVL-catum damnauerit ad laborem Ita sene arbitraremur, nisi videremus cum TvRA Α- tanta voluptate animi agricolari quosdam, ut eis magna poena sit inde ad DANO FA- aliud euocari. Quidquid ergo delitiarum habet agricultura, tunc utique . CILIS AC longe amplius erat otiando nihj saccidebat aduersi,vel terra vel eoelo.Non , avCvNDA. enim erat laboris amictio, sed exhilaratio vOIuntatis, cum quae Deus Cre uerat,humani operis adiutorio latius seraciusq. prouenirent: unde Creator ipse uberius laudaretur, qui animae in corpore animali constitutae ratIonem dedisset operandi,ac 'cultate quUtum animo volenti satis esse on quan tum inuitum indigentia corporis cogeret. Quod enim maius mirabilitisque spectaculum est, aut ubi magis cum rerum natura humana ratio quodam .
modo loqui potest, quam cum positis seminibus,plantatis surculis, transi iis arbustulis,insitis malleolis, tamquam interrogatur quaeque vis radicis &germinis,quid possit,quidve non possit; unde possit, unde non possit quidunea valeat humorum inuisibilis interiorque potentia,quid extrinsecus adiri bita diligentiarinque ipsa consideratione perspicere,quia neque qui plantae est aliquid,neque qui rigat,sed qui incrementum dat Deus6 Sequitur S. Augustinus plura in eandem sententiam pulchre disserere:tandem subdit:Quid
ergo abhorret a vero,si credamus hominem ita in Paradiso constitutum, ve ' - . eraretur agriculturam,non labore seruili, sed honesta animi voluptate, Quid enim hoc opere innocentius vacatibus, & quid plenius magna coside. ratione prudentibusλJ Hucusq. S. Augustinus.Similia Moses Bar-Cepha. ιIn eandem sententiam S. Thomas I .P. tox Art. 3. inquit. Nec tamen illa operatio esset laboriosa,sicut post peccatum : sed fuisset iucunda propten experientiam virtutis naturae4 Egregie. Nam &suas .& omnium terraen istentium varias vires experiretur. Nec dubium, quin ipsa Paradisi humus accedente humana cultura, multa & uberiora & meliora edidisset, quam ,1ponte. Hanς interpretationem Recetiores ferme omnes amplectuntur, quae pst quoquq S.Chrysostomi Homil. I .in Genes. & aliorum Graeciae Patrum. Hinc vides primam humanarum artium fuisse agriculturam, de Cuius PRIMA uv- Iaudibus innumeri stripseruati. vide Plinium Lib. I 8. Cap.r.& seqq. nunc suL MANARvuficiat quod Xenophun apud Ciceronem de Sene riue dicebat: Nihil sibi tam ART 1 vM. regale videri,quam.studium agri colendi.JEt custodiret inum. scilicet, Paradistini.sed inquit S.Augustinus:Contra quos Nullus certe vicinus metuebatur inuaserinul lus limitis perturbator,nullus fur,nuIlus aggressor. Quom koerinintellecturi sumus, corporalem Paradisumpotuisse ab homine corin
217쪽
.p oraliter custodiri3 3 Haec ille. Moses Bar-Cepha ast: Ceterum quod de cu stodiendo Paradiso dictum est, id ad arcendas inde bestias speetat: paradi fienim vineae,hortiq. alij quando ab hominibus deserti manent,conculcantur opprimunturq. a seris. J Tantum ille. Cuius expositionem permus, & alij sunt secuti. Verum S. Augustino parum haec probatur interpretatio, sic enim scribit Lib. 8. de Genesi Cap. Io. Custo tire autem homo Paradisum possed, non aduersus improbos aut inimicos, qui nulli erant, sed fortassis aduersus hestias.Quomodo istud aut quare Numquid enim bestiae iam in hominem saeuiebant 3 quod nisi peccato non fieret. Aut si erat iam quod timeretur in hestiis, quonam pacto posset virus homo illum munire Paradisum Nequi enim exiguus locus erat, quem tantus fons irrigabat. Custodirc quidem ille deberet, si posset Paradisum tali ac tanta maceria communire , ut Co serpens non posset intrare. Sed mirum si priusquam communiret, omnes ser. pentes inde posset excludere. Proinde intelleetiam ante oculos cur praetermittimus J Subsit S. Augustinus alium istius Ioci sensum, quem ipse magis laudat, de quo noS mox . Ergo nobis haud prorsus arridet,quod exponunt, Adamum custodisse Paradisum abes ijs: m nec a best ijs quq intra Paradisum e flent: si qui de has ibi non fuisse veroiimilius praecedenti Capite duxi mu' mec ab illis quae ponsent irrumpere. nam hoz est minus probabile, ut argumentatur S. Augustinus:& alioqui locus ille animalibus erat inacceseus. nempe illo indignis: custodire potuisse videatur. Tostatus in I 3. Genes Qv est. 263. ista inquit: Positus fuit homo ad custodiam Paradisi,idest, ad hoc quod teneret ilium: & non accipitur custodia se pro vigilantia quadam contra inua rest sed custodia pro possessione scilicet,ut possideret homo locu in illum,& teneret tanquamstium . J Haec illinquae postea pluribus repetit Quaest. aoy. Nos ex notione verbi S.rmar, quod curam, sollicitudinem,& diligentiam indicar,ne quid excidat, aut deperdaturiexistimamus, Adamum praeter agriculturam Paradisi , iussu n quoqueta ut maximam curam ad hil erct in ornando, decorandoque Paracli D,eiusque pulchritudine sollicite custoilianda & conseruaticla,ne quid excuteretur, di
Sed cur reddi non posis it: Et euraret illam hoc est ornaret, illustraret, perpoliret. Quam intelligentiam Iosephus Lib. I. Antiq c. i. innuit, Cum ait: Iuntit eos plantarum curam habere. J Nec prorsus inepte adhuc transferes: Et observaret ιIlum. vel consideraret; sic enim verbum Saniar exponitur a nostro Vulgato Genes 3 γ. v. i. Et pater eius conseruauit verbum. Nosteri Pater veroeso rem tacitus considerabat. Voluntque huius locutionis vim expressam a Luca Cap. z.Vι 19. di 3 L. Maria amem e seruabat omnia verba haec eonferens in corde seuo. Sic hoc loco posuit Deus Adamum in Paradito,ut coleret lotii, &obseruaret illum,hoc est,attente consideraret pulchritudinem & praestatiam Horti, quo dignus posselsors Deo conitituebatur: indeq. summa Dei benignitate admiraretur, perpetuoq. celebraret; qui tale, tam l. felicem I ii sibi concessisset. Haec videtur interpretatio Mosis Bar Cepha C. 23. cu ait: Huc cultus ille & custocii a pertinet, ut esset Adamus vigil S cautus, agnosceretq.
parentem suum ex ipsis plantis fructibusq. Paradui, ceu colonus plantarum
218쪽
immortalium, hoc est diuinarum cogitationum,ut ait Gregorius. 3S. Augustinus meliorem hunc reputat sensum t Et Adamus custodi. Paradisumili est,ne quid designaret homo, ob quod inde mereretur expelli. Sic enim Lib. r. in Genes.C. i o. scribit: Positus est quippe homo in Paradiis ut operaretur eundem Paradisum per agriculturam non laboriosam , sed delitiosam,& mentem prudentis magna atque utilia commonente: custo diret autem eundem Paradisum, ipsi sibi, ne aliquid admitteret, quare inde mereretur expelli. Deniq. accepit & praeceptum, ut sit per quod sibi custodiat Paradisum, idest, quo conseruato,no inde proijciatur. Recte enim qui'. dicitur non custodisse rem suam , qui sic egit ut amitteret eam, etiamsi alteri salua sit,qui eam vel inuenit, vel accipere meruuit. J Haec ille. Probant eandem explanationem S. Thomas, di ex Recentioribus Ystella, Sa,&alij. s Ausu II. Ut operaretur Deus, & custodiret Adamum. Nimiru ut ipsum Adamu sTIN vs Deus magis ac magis operaretur, idest,gratia sua, iustitia, virtutibus. do- EXΡΟNIT, ni R. aliss supernaturalibus in dies excoleret,augeret,ornaret:& custodiret, Vs DFVS corpus nempe seruans a morte & corruptione, & Omni laesione atque offen--ΑΟΑ sione liberti: animum vero ab omni malo puram & integrum,eundemq. in M v M. perenni originaria iustitia coseruaret nisi ipse diuinis praeceptis rebellis extitisset. H anc interpretatione S. Augustinus aliis anteposuit, in hunc modum disserens: Est alius in his verbis sensius,quem puto non immerito praeponendum,ut ipsum hominem operarctur Deus S custodiret. Sicut enim operatur homo terram, nod ut eam faciat esse terram, sed ut cultam atque fructuosa:
sic Deus homine multo magis, quem ipse creauit ut homo sit,eum ipse operatur ut iustus sit, si homo ab illo per superbiam non abscedat. At per hoc Deusicle qui creat hominem vi homo sit, ipse operatur homine atq. custodit vi ctia bonus beatuli. sit. Quapropter qua locutione dicitur homo ope.
rari terra: n, que iam terra erat, v tornata atq. fecunda sit; ea locutione d icitur Deus operari homine,qui ia in homo erat, ut pius sapiensq. silceum q. custodire, quod homo sua potestate in se, quam illius supra se delectatus, do.
minationemq. eius contemnens,lutus esse no possit. J Deinde reddens rati ne cur nomen, Dominus, hic primum poni Corptum, non antea ab exordio
Genesis nominatum, inter alia inquit: Nusquam hoc ponere voluit, nisi ubi peruentu est ad eum in Paradisum collocandum, perandum, & custodienisdundi ut non diceret,sicut & cetera omnia superius; Et sumpsit Deus homine quem secit: sed diceret: Et sumpsit Dominus Deus homine quem fecit,& posuit eum in Paradiso, operari eum ut iustus csset, & custodire ut tutus esset, 'ipsa utiq. dominatione sua, quae non est illi, sed nobis uti Iis. JHactenus S. Augustinus:cuius qu6q. explanationem S. Thomas,& alij Theologi exceperur. - Sed quonam pacto ea stabit, cum Fons ad verb. habeat: Ad colere eam, usii sthi di custodire eam p uti iam initio capitis obseruabamus. Non est insolens, C s possScripturam Hebraice interdum de rebus mascul is hemineae loqui, ut e con- FEMINEA uerso de femineis, masculine. Exempla habes complura collecta apud San M A s V
ctem Hebraicarum Instituti Libx. C. 3.loannem Quinquarboreum in opere II Grammatico Pag. 3ci. Ludovicum S. Francisci Libr. 6. Globi Linguae sanctae s c 5 N
C. x. Et nos in Antichristo nonnulla notabamus Libr. 8. C. 3. & Il. At TRA .
qui fieri id non sine mysterio recte semper cum eruditis putauimus.
219쪽
Ad institutum nunc tantum exempla dabimus de masculis seminee in He braico Fonte sermonem fieri non semel. 2. Reg. 13. 39. Clavit r. sex David pesqui Absalom. verbum muhecat, & cessauit, est semin m. Eccles r. r. Dixit Ecclesasses. gmar F obelesb. Dixit, est masculinum, di Ecclesiastes se.
cum tamen de Salomone dicatur. Κimchius , Sanctes, S alis Grammatici in eiusmodi locutionibus latere aliquod aliud suppositum senuneu putant, quod lintelligatur. cessauit David. idest, ira David, vel anima Da.
uid. Dixit concionatrix,vel congregatrix; hoc est, anima intellectiva Sal monis,quae congregauit sibi sapientiam. At neque Vulgato,nec nobis istud probatur,existimarnusq. mysterium aliquod subesse. Equidem Dauidi tribuitur verbum semineum ad indicandum tenerrimum eius amorem in filium, qui in matribus esse solet ardentior erga fili S. I. Reg. r. v. 16. Salomoni concionanti,& verbum N participium femineum adiungitur,ob lepo. rem, & venustatem concionum, quod verba mulierum soleant esse suaui
Nec displicet obseruatio Francisci Riberat in I. Aggaei Numero χχ. Hebraicam linguam mysterio quodam femineis pro masculeis interdum uti ad rei prastantiam significandam. Sic Salomon dicitur Dbeleth, hoc est,co.
cionatrix , quasi elegans ac pulcher concionator: solent enim seminae in Naκ,na quoque genere esse pulchriores . Aggaei I. v. I 3. Eι dixit Hanaus nuntius Domini de nantus Domini. Heb.be malachoth,de nutiatricibus: sic enim legendum putat Hebraiὸe. hoc est, de veris N probatissimis Prophetis. Psal. 67.s ITA Oa. VI 2. Dominus dabit verbum euangelikantibus. Hamboroth, euangeli Eatriciissast. Atio bus. hoc pra:stantissimis Praedicatoribus Euangelij. Quamquam hoc magis retulerim ad imbecillitatem di infirmitatem mini strorum Euan. gelij: quibus Deus mundum deuicit: nam infirma mundi eIegit Deus se. ut illud quoque Aggaei, qui se modestiae causa , ex infimis Prophetis unum ainpellare videatur. Ergo quod hoc loco Genesis de Adam dicatur: Vt Deus
operaretur eam di custodiret eam. si intelligas eam, nempe Adami anima, quam Deus praecipue erat exculturus & construaturus, ut in explanatione S. Augustini vidimus 3 non multum repugnauerim . Sed satius est locutum Spiritum sanctum de Adamo; semineo genere: ut innuerat pulchritudinem eius, & decorem, quem Deus ut pulcherrimam sponsam omni gratiarum is spiritualium & corporalium genere magis ac magis in dies esset ornaturus, innumerisque diuinorum donorum monilibus illustraturus. Vel si mauis, ut indicaret Adamum tunc recens creatum tamquam teneram S delicatam plantulam excolendum & custodiendum a Deo. At haec satis. i S. Augustinus putauit suam interpretationem e textu Graeco Septuaginta iuuari: sic enim alte Quamquam si de Graeco diligentius ad verbum exprimatur, ita scriptum est: Et posuit eum in Paradiso operari eum, & eustodire. 3 Qua ratione legit S. Ambrosius Lib. de Paradiso, Cap. q. &Latina Carrata: Septuaginta Interpretum Editio: sed Complutenfis habeti Et posuit eum in Paradiso voluptatis: ad operandum eum & custodiendu lSed semper ambiguitas manet,ut Hem S. Augustinus notauit. Vide tamen de loci intelligentia Tostatum in 13. Cenes a Quaest.2oo. que ad xo
220쪽
O S E S Gestes et v. s. inquit r Froduxit Dominus Deur de humo omne signum pulchrum visu re ad ,est dum suam . Hebralae ad verbum: Germinare fecit Ieheueb Elabim omne lignum appetibile νψui, er bonum libo, vel comestioni. S. Au gustinus Lib. 8. de Genesi, C. s. ita legit: Et eiecit adhuc Deus de terra omne lignum pulchrum ad aspectum, &bonu adesica .d non maIe illud eiecit, nempe de protrusione germinum, cum prorum put. Incredibilem Paradisi amoenitatem & praestantiam haec verba indicant, cum omnes Paradisi arbores essent pulcherrimae, quae vero seuctiferae, suauissimi gustus. Disquirunt, an essent in Paradiso arbores non fructi serae, vel quarum fructus non esset aptus ad escam huma. nam. Habes quaistionem tractatam a Tostato in r3. Genes Quaest. a 3.r 6.&a a Pererio Lib. 3. in Genes alii 'ue, quorum sententiae libenter assenti imir,alserentium, in Paradiso Disse oon paucas eiusmodi arbores non serentes fructum congruente humano gustui. Nam Ezechiel 3I. . 8. satis istud innuitur hisce verbis r Cedri non fuerunt altiores illo in Paradiso Dei, abietes non adaequauerunt summitatem eius,'platani non fuerunt aqua frondibus iusius:omne lignum Paradisi non est ossi latum illi. At cedri,abietes , platani quas Vates resert iiiii se in Paradiso Eden rbores sunt infrugi serat. Equidem & si eiusmodi arbores in Paradiso neque ad esium,neque ad usim ignis, aut aedificiorum, vel medicamentorum, aut a Iias consimiles humanae
vitae tantum non necessarias uti itates inline conducere viderentur in statu innocentiae r at ad ornarum,varietatem,pulchritudinem moenitatem, ad
oblectandum visum,&odoratum, aliosque sensus humanos plurimum faciunt : ac proinde magnam illius generis arborum copiam in Paradi Q a Deo plantatam non ambigimus. Quod etiam disertissime asserunt Tertul-llianus, Proba Faltonia , Marius Victor, quorum sententias descriptas habes stupra Cap. i I. Quis vero Paradiso detrahet innumeram florum suave olentium, vel aspectu pulcherrimarum varietatem, multo maiorem quam
Sed de arboribus Paradisi haec pauca ex Mose Bam Cepha Lib. de Paradiso,ta i7. relegamus ἔ Illud porro affirmamus quoque neque arbores, neque fructus Paradisi,etsi arbores,fructusque appellentur, tales omnino fuisse , quaIes hic apud nos progignunt uia sed longe his praecellentiores, elegantiores,maiores: nam ut ita statuamus ansce inducimur rationibus: Primum illi tactus non fuere execrationi diuinae olmoxi, neque damnati ut hi nostri Deinde si in hac nostra detestabiIi terra, atque infelice a Ita loca alijs prae-Sstantiores arbores & fiuctus meliores serunt; quanto magis existimandum fuerit arbores fiuctusque Paradisi .his nostris multo praecellentiores , melioresque fuisse Et vero hane nostram sententiam approbat etiam Philoxenus ea oratione quam de arbore vitae stripta mi reliquit. Nam de Paradiso eiusque mantis verba faciens, ait: Ncquaquam subiectae sunt execrationi atque damnationi: hae enim in eam modo terram Pronuntiatae sunt, quae extra