장음표시 사용
121쪽
esse rationabilis, utiqlie primus qui legem v olat peccat mortaliter,similitet & reliqui transgressores qui subscq triliatur; in ergo haec coiisuetudo ortum habeat ab actibus illacitis, iton potest esse rationabilis. ac proitulo nemo per illam cxcusa hitur. la Respondeo, Aliam csic rationem cotisuetudinis, qtioad vim inducendi nouam Obligationeminit. 'us id vim remouendi priorem Gligationcm lcgis, pro illa necesse est ut sit rationabilis , praescripta , pro hac satis est ut inducatur Principe sciente, &non rcti agante , cum in hunc modum prasumatur velle amouere priorum legem quod si contrarium doccre vidca tur Diuiis ramma so utique intelligit de consuetudine, quς inducitur Principe ignorante, e Hinc infertur quod primi legum praetiaricatores peccauerint, iron tamen ulti mr post inolitam consuetudinem, cum hi non teneatur causam inuestigare propter quam corum maiores legem transgressi fuerint,tino debent praesumere praeextitisse iusta
d Adde, quod licet lex absoluth magis e silat ut illis Reipublicae, quam contraria consiletudo, iccus autem cum iam in contrarium aIsueuit, ideoque nec legislatoris intentio potest pcrsevcrare. Dubitatur septimo, An lux roenalis per consuetuditum tolli possit. Dicendum primo, sublata per consuetudinem lege, auferri 3e poenam. Ratio, quia poena non nisi perlegis violationcm incur
Dicendum secundo, e Etiam iiii Q e Iege posse tol li eiusdem
bligationem ad poenam per contrariam cosuetudinem, non enam maior ratio est cur Icx praeceptiua possit sic abrogari, de non etiapoenialis quoad poemaimmodo legislator sciat, & cum possit puniat transgrellares, . ita crant aluiquatae excommunicationes noni illae, vi contra dantes munera pro impetranda aliqua gratia, vel iustitia in Curia Romana vi & contra imprimentcs libros sine praeuio cxamine, ita vinccessu fucrit utramque dui. Lo instaurari. Contrarium docii cruntii Hosti en i Zabar. l Tiraque i l .m S: Castro, scilicet posse legem abrogari quoad poenam , si sit instigenda a Iudice, secus si sit latae sententiae, praesertim si sit poena cxcommunicationis. I robant, quia nulla potest incipere consuctu do contra l. iii uia modi legcm sine peccato mortali, quςtatili ut 1 rimus trans Icilbrpeccauit ic secundus tertius, Rc. ideoque aiunt ncc posse induci per consuetudinem, ut clerici pcrcusso i Don sit cxcommunicatus, vel ingrediens septa monialium,&c. Rc spondcO,licet primi trangressores peccent, tare en qUia ij dcm actus paulatim sunt bona fide, presertim accedente lacat legislatoris consensu. sicut cx ignorantia in uincibili, ned Um D mi ccat qui lon siim post tractiim temporis id com mitiunt, scd oc
122쪽
'Non ea is vim habent abrogandi petnam impositam,.lege in reliquis super eonsuatuo stite remanente. o ινιε - Dubitatur octaub, An omnis consuetudo propriὰ dicta obli- set ad mortale. Raspondeo negativi. Probatur,rron Omnis lex obligat sub mortali,erso nec omnis consuetudo , patet colisequentia cum consuet lo non sit magis obligatoria , quam lex , quare illa tantum obligabit ad mortale, quae ex intei tione ut sic est introducta, haec autem intentio pensanda est ex ina terris grauitate,& circumisturtiis.
123쪽
Et primum deprimo Decalogi Praecepto , Non habebis Deos alienos.
124쪽
timis a Deo data, quae homine .n in ianciri.& beatitudinem se pernaturale in dirigit. xa E laute ita spetie, Masrentialiter una, quamuis pro diuersitate temporis, quo promulgatae', M pcrfectionis ad quam dirio itin duas quasi partes diuidatur. Ne icie cisim a Deo, qtii via iis ea, euiusque institutum vilicum erat, nempe ut per legem posititiain nos in beatificam sui vitionem, perducerer, nisi vi a lex essetiali tere mairauit. Quia vero cius promulgatio ante Melsia: aduentu inchoata fuit, re post eiusdem aduentum absoluta ideo in duas partes dit tribuitur, no specifica, sed accidentaria perfectionis diffa contra disti iὶ stas, non secus ac puer a viro acciden taliter tantudistingititur, qua etia solutione ipsemetb Apostolus utitur in liae te, dicitque legem veterem fui se veluti pzdagoguin , qui pueris
e Translato. autem pet Messi.e aduentum sat erdotio, fieri etiam necesse fuit legis translationem in quid perfectius. Excelsus autem perfectionis nouae iugis sit pra veterem consistit Prurire in fine nam hic est iii lege Noua d Regnum coelorum, unde & Dicitur Euangelium Regni1 in Veteri bonum terrenum, nepe possellio terrae Cananaeorum. Iecundo, lex vetus , ut pluruNisi actus externos ordinabat, nouactia internos, unde dicitur quod illa cohibeat manus, hece iam .animos. Gnio, ex modo, impellebat enim lex vetus ad tui obseruantiam timore poer .ae, e haec amore, funde Augirit. Breuis .inquit,est disse retia legis & Etia noelii timor, tu amor; hinc illius iugii graue, hoc suauissimum,s de graue illud quidem tum ratione multitudinis madatorum; tum quia ad arduam eorum obseruantiam, adhuc nulias vires luppedita-
H ecaute veteris legis mandata illi statui constrirebant adluic rudi, qui mulsi conitarium plerique Haeretici docuerint i quodsid c tiri ur non bona, id intelligitur i vel quia non crant simpliciter perfect i, vel quia non mundabant a peccatis, ideoque perco parationem ad lege nouam. hinc intelligens cur illa in per manus A letolorumia data suerit, haec per manum Mediatoris ut quantum inter seruum, e e dominum latum inter utramque legem interesseci rca re fectionem arti maduertas. L . Et fuit diri respectu finis, seu per Ordin zm ad unii in praecep ta n v steris legis sint quasi unum fuere tamen intilla secundum diti es italcm coriam . que ad finem trum Ordinabantur, variantque D , tores circa praec sitim numerum. 6 A l tri licem a Declassem omnia redigebatur ita ut quaedam fuerint in 'ri i i , .l laedalmaerim talia, qtraedam iudicialia. Ra
o Colligi tur. De ualet 6 de ad
125쪽
De legis meteris , seu Decalogi Praecep
tiS, eorumque numero , di finditone, ordine perfectio,
N T E R veteris legis pracepra , quae moralia prμεν
iunt, praecipulina obtinent locum, a unde & m. raantonomastice praecepta dicitiatur. Et quia mores ad rationem , Ut ad eom Prin- M iaci pium pertinent, ratio au'ena a aturali dicta 'seis astamine derivatur, ideo moralia pra cepta ad cram Mulegem Naturae spectabunt, ad qtic tripliciter. ι em NaIM Nam quaedam,Vt Honora parentes, Non fur eum facies, proxii Vc,eu facillime deduci queunt ab illo primo , & communi, Quod tibi vis fieri alteri inceris e contra.
Secundo, Quaedam dissici litis, de remotius,co quod in ijs necessaria sit parti larium circumstantiarum discit isto, cuiusmodi 2:ἰ' sunt , b Ne dicas fratri tuo Racha, e Coram cano capite consur a titat.'
Tertio , Qtiaedam licet ni constranea rationi naturali , adlinc ab ipsa pertingi nequeunt,nisi superno lumine illustrata,vtNc nfacias tibi sculptile. d Ex his quae primo, tertio loco enumerata sunt, pertinent ad Decalogum, nam principia Naturae communissima praetermit ζ ὴ is timtur ut per se nota,quae vero per diligentem indaginem rationi congruere inueniuntur,a sapientibus populo manifestantiit, sed hic. I Notandum primo, Decalogi nomine intelligi decena praecepta, I Au equae in duabus lapideis tabulis. a Deo traditi sunt Moysi in qua lucis dari rum prima continebantur spectantia ad diit intim cultum ; inno- Iuirabula steriori verb, qu. x ad explicitam proximi dilectionem . Ex praeem eoctoribus' autem I Esychius,&g Origenes remouenta prima tabula illud de Sabbathi sanctificatione , Ut potu n pcrpetuum , sed immutarum apud Ghi istianos in diem Dominicum . b He braei ad primam reti occant etiam illud de Parciaribus honinr-dis,eo quod Deus, a quo omnis paternitas mi uerit , ut sui in star, parentes diligerentur. Ad secundam Vero quinque resi i ita snegatiua; Demquci Sanctus Auῖustinus vult in prima contineri
126쪽
tantum tria, quorum primum est. Non liabebis Deos alienos eoianae; Non facies tibi sculptile ut adores illud, quod tamen Hebraei in duo diuidunt. Secundum, Non assumes nomen Dei tui in v num. Tertium, Memento, ut diem Sabbathismactifices; In secunda vero septem, quae proximum concernunt. Primum, Honora parentes. Secundu , Non occides. Tertium, Nota moechabeIis. Quar intum, Non furaberis. Qiuintum, Non s alsum testimonium dixeris. Sextum. Non concupisces uxorem alienam. Septimium, Non concu. . pisces bona aliena.
Haec sententia prefertur,vel ob id, quod magis mysterium Tri-ristia ρ Ua- nitatis insinuet singulis primae tabulae praeceptis, ad unamquanq; i. personam apti iii md accommodatis. Notandum secundo, et Decalogii omnium aliarum legum epi-ρ ηιιπια ε' tanten, summam esse, . V ad ipsum reuocari, vel antecedenter, r taliqtiam principium ,& praeambula, b euiusmodi sunt praecepta de ii de unius Dei, de eiusdem, proximi dilectione; Vel consequenter , ut conclusiones,& sic a praecepto colendi unum Deum, eliciuntur alia contra Hariolos, Blaspitem os, &c. A non furaberis deducuntur praecepta de non committenda usura, vel fraude in commerciis, sic de ali)s. Notandum tertio, nanc omnium praeceptorum reductionem ad Decalogum utilem e se Theologis, Confessa rijs, de Concionatoribus, ut enim philosophis omnia entia ad decem prima genera reuocii se, utilli intim fuit ad speculationem ita&ipsis, omnium virtutum, vitiorumque actu ad Decalogum retulisse, mirum est quantum conferat ad ritu, expedit cuire propriam functionem ob
Notandum quarto, Qi mdcunque Decalogi praeceptum Vnum tantum esse, vel simplicitur, uel sub ordinatione: Hinc licet Sanctus Augustinus primum, praeceptum trifariam diuidat,ita ut pri . t. mum iit moraleat firmativum, Ego su in Dominus, id est, colas inei'at . pro Vcro Deo; secundum etiam morale, sed ne atiuum, Non na-Debis D 'os alienos; tertium, ceremoniale, Non facias tibi sciit -ptile, omnia tamen liqc secundum sub ordinationem unum sui it cum illo, Non habebis Deos alienos coram me, sic & illud. , Sabbatha sanctifices, includit eu prςceptum morale diu in i cultus, &cerimoniale, ut fit in die Sabbatiat, 'c quoniam in aduentu Messiqcerimiani alia cessire debebat, nil mirum si Sabbathum in die D minicum transierit, precepto morali diuini culti is interim supersti te remanente, ex quo soluitur Esycli ii obiectio. Notandum qumto, Suisicientiam numeri, distinctionis, Sc ordinis prςceptorum Decalogi sumi in hii lac modum ;c per ea enim debet homo bene ordinari; primo, respcctu Dei, qui preest omnibus, idque fidelitate, reiicrentia, S semulatu, quς in prima tabula, talpuci mandato prescribuntur: Vel exd Aliguilino Homo debet ad Deum ordinari secundum Diuinarum P cisonarum appropriationem, hinc per primum preceptu reueriri praec pimur eatem, Quae appropria tui Patri, Tum secundo
primi principirum talem, quae appropia a tur
127쪽
f Sot a Iuuit . quueritatem, quae appropriatur Filio, is: tertio boni tatem,quce Spiritui sancto. Vel denique quia ad Deum potest esse triplex conuersio, corde, ore, re opere. Debebat de secundo loco homo bene ordinari ero a proximum ,idque uel ratione gratitudinis, unde emersit praeceptum de lyarentibus honorandis, uel ratione non inseret di nocumen uim Siue opere, idque triplici ter, uel in propria re sona,&datum est quintum Neoccidas, uel in persona coniuncta quantum ad sobolis procreationem, Jc datum est sextum Non mς-chaberis,ues in bonis,& datum est septimum Non fit raberis; Siue Ore, quod prohibetur Oct. auo Non falsum testimonium dixeris; Siue corde, quod prohibetur nono,&decimo duplicis prohibition e concupi icen tiae. Notandum sexto, Humanas leges, quia homine natantlim respectu communitatis ordinant, solvis iustiti actus respicere, ita ut de reliquarum ilirtutum actus, ut iustitiς tantum rationem a sumunt, iubeant. Contra uerb Dccalogus,cum hominem etiam ad Delim γrdinet, a omnem continet persectionem, & nedum intellectuales, sed & morales uirtutes pi scribit; oldinatque non mimis in ternas, quam externas action S.
Notandum septimo , Superari caeteras leges a Decalogo, quip epta perfectoria prςscribit etiam et rca eandem materiam, V. g. Primo prς pto uniuertim maleficia,de incantationes prohibentur, quibus tamen uti licet . per leges imperiale scotra grandines S uentos; prohibetur in secundo Omne perhirium, S . Hanum iuramentum, sat humanis legibus permittitur in psi a sanguinis accusatotem corrumpcre; similiter per easdem uxorem adulteram, uel filiam fornicantem perimere, permittitur meretricium, tolerantur usurae, nec interdicitur contrahentibus inuicem se decipere,&c. quae omnia in dccalogo prohibentur. Notalidum octavo, Rcete concupiscentiam carnalem, bonoru-que extera inium duplici praecepto fuisse vetitam, d cum actus per obiecta distingiti debeant. Notandinia nono,Transgrestionem cotra Decalogum esse mortale peccatum, e niti obstet defectus deliberationis , paruitas materiae, ves defectus pleni usus iudicia. Notandum: dccumo, satis esse ad Decalogi obseruantiam, siprscepta quoad subitantiam elus ob sentcntur, licet desit moduς, triclitiant sine charitate, quod oberit timi en ne exobs fuant: assequatur moritum i unde satis erit' non criture, utramuis abii
128쪽
Decalosi, Non habebis Deos alienos coram De cultu Dei,s Sancitor um,
α a ex in i R-V M in moralibus fuit lamentumvirrceta Intentio, cumque Deus sit ultimus mi humans voluntatis 1inis , tui c. ante omnia iam scere Oportuit Religionis fundam ciatum , quo, in Deum debito coici clariis .
diis te a Debetur autem D. O. huiusmodi cultus splιmo ex eiuS cminciatillima conclitione. s cundo ex beneficentia in creaturas, ii ipso enim manum aperiente, omnia impleta sunt bonitate. e tcrtio ex praemi; magniti utine , ne impcccelorum gloria. quarto ex pacto cum eo initis baptismo , abrenuntiando Daemoni , di pompi
ultus Religionis idem est,ac adoratio,quae definitur,d Aqus . honorandi aluim,scque illi tanquam supcriori, excellentiori iubinittendo, spectatque ad Iulii tiam, prout Justitiae nominC LU- ipi Chendlllatur virtv cs omnes. quae ad aliciu ordinantur , sit z- nil Pietas,dc Obseruantia,c e Religio ciunt partes potet lati- duae luititiae; e Et licet Adoratio suppon itaetu intellectus, alterius excclientiam cognoscentis, vel e tamen pcrlicitur pcr praeticam, . de ut rariam animi dei nistioneni; f Alioquin dalnones cre- , dunt, sed inon adorant. IEii autem Adoratio duplcx,alia interna in actibus mentis , e& . voluntatis consistrens, quo sciasti ai bais August. Christianam re- iligionem maxime consistere in siclea pe,3 charitatc..ilia ex te ira, versans in actibus exterioribus, cilii Ismodi siliat pCn lirc xlo, . Duum cleuatio, e c. A est quali actus imperatus ad interna, aliasi non 'ct adoratio ed irrisio.' o Et licui excellenti λ , ratione cuius debetur adm .iri , intuti' plex est,ita ela adoratio, ideoq- in rcat et x ccllum taedi belli P La-' tria, creatae, gener Him Dufia , nam :...hi si ii in uia sit lanctitas sin 'ulari ratione exccllcns , ci dcbcbit iii Hype id ulla. Dcinum Adolatio diuiditur in absolutatii, qua 1 Iicci alictu . clux
129쪽
debet ur propter intrinsecam excellentiam, en huiusmodi est tantes intellectitatis,& respectivam,qus est per trabitudinem ad aliud,& sic adorabiles sunt etiam res inferioris ordinis. Vt autem quae cuiqtie ad orationis speties debeatur innotescat. a Diccndum primo, Cultus Latriae soli Deo debetur. Ratio quia dominium,&seruitus sunt relatilia, cumque in Deo sit spetialis domini; ratio, debet Ac in nobis correspondere spetialis r tio seruitutis ; Et licet. in Deo sit Bonitas,& Ueritas, caeteraqueat tributa, actus ranaen atria ei debetur praesertim ra ione Maiestatis, per quam spetialiter intelligi naus supremum ipsius domini u in nos,& liinc est quod cum in tribus personis maiestas, si in diuisa, una, eadamque omnibus Latria debeatur, unde & b Abralaam tres 'idit, esi unum adorauit. Dicenaum secundo, Christiis quat tenus Deus , seu hic homo Christus, in diuina humana natura si ibsiliens eadem Latria colendus est. qua tota Trinitas, singulae diuina personae, hinc cThomas Christum adorans dicebat, Dominus meus illa Deus me ais. & d Christiis de se ipso, Ut omnes honorificent Filium,sicut honorificant Patren . Diccdum tertio, Hunianitas Christi ut diuinitati coniuncta, etiam Latria adoranda est,ut contra Nestorium definiere e Conci. lia . f Ratio,cuia humanitas sertitur idem persenale Verbi,quam & illine bivireadem adoratio ; s Hinc eu Christi corpus in triduo sepulisti,& anima dum fuit in Limho, quia adlluc erant personaliter unita Verbo,eadem Latria adoranda erant. Dicendum quarto, a Beata Virgo excellentiori modo adoranda est, quam cateri Sanct i; id que ι Primo, ob singularem grariae,sse hesasia
Efligiem Christi rem cernis, pronus adora; Non tamen effigiem, sed quod designat honora. Et hoc
elo, . can. sanctitatis praerogatiuam. Secundo, b Dei maternitatem; hincs enim spetiale quoddam ius,& dominum habet increaturas idq; tum propter affinitatem,ce coniunctionem cum Deo, itum quia singulari modo ad nothram redemptionem cooperata est ; Non tamen adoranda est tanquam Deum,mut male Collyridiani Harretici.n threndum quinto, Sancti Angeli,& Beati adorandi sunt adoratione Duliae in necessitatibus inuocandi, o nam cs: i psi prono his intercedent. Dicendum sexto, Imagines Christi, Maiae Virginis,& Sanct rum adorandae sunt. patet ex scripturis,p nam in templo erat duo Cherubin, quia populo adorabantur, q& si scabellum pedum s. de ili- Domini praecipimur adorare , cur non N imagines amicorum eius rnon quidem in se ipfis, sed in ordine ad prototypum hinc versus.
130쪽
Et hoc quidem, non quod sacris imaginibus honor non debea ter , sed quia ratio adorationis in prototypo fundata ,-teriamina laesi.
superstitione Idolatria, quibus, primum Decalogi praceptum vio- , latur. Cap. IIII.
ERO Dei cultui ad ursatur. Primo, supersti- tio, quae definitiira Vitium reddens Deo cultum indebitum, idque duplici re r. priino si sistat sus; ut si quis nunc Deo ot ferret veteris legis sacrificia, quae olim vera erat, ut pote ivturam 'Christi mortem p r nuntiantia, nunc falsa: Vel
sex int5ne alterius aliqua, quae sunt contraei' ι calet. Κintentione diuino ciIltui misceantnr,Vili quis a. q.s .ar. ex periona Ecclesiae diu ita oo licio profanas misceret antiphonas, a. hoc enim esset po tius mentem noli ram a Deo alienare, b ed vello ς Leuir roDcum coniungcre cum Belial, c quod attentantes fili 3 Aronabi-i .io. Π ' gne det I rati sunt. Sectindo,ex inperfluitate,cum aliqua filii singularitatis stultio. quae nec ad deuotionem excitandam, nec addi-mnam pertinerit gloriam. Vtriusq; cultus indebiti deformitas colligital rex illo. 1 Spiritus est Deus cos qui adora i ,eri oportet adorare mi iritiue e veritate. Si enim e sesuperflutis, no erit ad spi , ritualem l rictum, S: si falsus, non crit m veritate. l ote:h autem ei te cultus falsus etiam si vero Deo tribuatur, ad O arg. cap. st tamen vel falsa significatio, vel falsarie tribuatur, idqtie con- q u cunq. tingit pii blico. nedum cum sacramenta contra Ecclesiae ritum ce- a 6 q. . lebrantur, e sed etiam eum quis falsa miracula praedicat, falsasq; reliqiii is pro veris inponit, neque pia intentio excusabit, cu non
deceat Praedicatores personam Ecclesiae siti itinentes mentiri,qua- et a 2
1 Si autem cultus sit falsarius in parti talari, ut si v. q. quis Oratio clox. nem dominicam ita recitet ut nolit indemiaetiim ctiam in ali CS redundare siccius conten,ptii Ecclesiasticae disciplinae, erit tantum peccat tura veniale, idcinque dicendum erit de citi tu supertitio par iticulari, praesertim si fiat bono animo, ut fere sena I er.
Cultus falso Deo exhibiti prima speties est Idolacii assumimus autem Idolatriam non improprie pro quoc unque recessu a Deo, quomodos Apostolus, auaxitiam appellat idolorum seruitutem,