장음표시 사용
61쪽
coniux possessione spolietur, facta vero inquisitione, & reddi, Icpeti posse, modo uterque coniux contraxerit bona fide, totum ve- dubium sit in utroque coniuge. Verum Iallunt tir, quantum ad poci petere debitum ut ex prece cauetur dicto a c. Dominus. Ubi Psiti sex, si vero, in quit, aliquis, vel alulua de morte prioris coniugis adhuc existimat sibi essse dubitandum, reddat sed non petat. Obi citur tamen pro ipsis primo. Alias sine sua culpa quis maneret liga rus, ut neque praesente coniuge uti, neque ad pristin vinredire possit. Respondeo satis ei prospectum esse, cum A redire queat ad prillinum si cel tior oe eo intertur, perseuera late dubio , debitum reddere possunt viro praesenti.
Obi citur secundo. Inquisitio illa diligens aliquid debet suf
Respondeo. Ne sit in mala fide, proinde sicut possessio ante examen propter dubium non erat causa sufficiens ad licite petendum debitum, ita nec post eodem manente dubio. Obi; citur tertio dubitans de re possessa post diligentem in quia sitionem potest uti, ergo & in matrimonio , sed usus matrimonii est nedum reddere, sed petere Ergo, A C. Respondeo ut b sun ra disparem esse rationem in matrimonio. Obiicitur quarto Motus proprius Pi) Qu.inti, qui indis ad fidem conuersis concedit cohabitare cum novissima uxore. Respondeo loqu i de uxoribus, vel quae non poterant inueniri, e vel cum quibus non poterat cohabitari, sine contumelia creatoris, ideoque decernit Pontifex ratum esse matrimoni si cum famina baptiza ta, ut mox bapti xanda.
ς ritur septimo. Quid agendum ei qui dubitat de voto Religionis ante pii bertatem Enailso,an tunc suiscientem habuerit rationis usum. Prima concilisso, Teneri ad voti adimpletionem. Probatur primo. I:ad ubi js pars tutior est eligenda praesertim cum ne dum non subest periculo, sed dicit persectionem. Secundo a simili dubitans an sit excommunicatus,aut irregularis tenetur ad partem tutiorem, Ut stIpra. Contrarium doetd Sot. R. atio, quia in dubiis melior est conditio postidentis. Respondeo hanc regulam valere in materia Iustitia, in alijs pretferri uel aliam, scilicet in dubiis sequendam partem tutiorem Patet in secunda confirmatione huius primae conclusionis. Secunda conclusio. Huiusmodi dubium in voto iuuat. addispensatione in facilius obtinendam. Quaeritur octavo. An in dubio subditus parere polst, aut te
Prima conclusio. e Cum dubium est de facto supra qηod stilitis obligatio sub mortali non obstante prςcepto superioris te-uetur quis partem tutiorem eligere,unde I riit ante illius, praece- . plumia de steu.dis Nupt
ruta i praxi espiscs. Pa. Verbo votu Sa. vet. dubiuverbo v
e Naua. iaci si quis aut de pae
62쪽
ptum, dubitans de validitate matrimoni; non petere debitum,vel dubitans de excommunicatione non potest celebrare ita nec post eiusdem:praeceptum. Ratio quia authoritas superioris est infra leges. Secunda conclusio,Si dubitetur an quod praecipitur lici id fieri possit, tunc quamdiu quis dubius est non potest obedire. Ratio quia noeret contra conscientiam dubiam quod non licet. Tertia conclusio ; Vbi praeceptum est de re satis tuta, aut non euidenter mala,nee in aliquod periculum imminet,aut damnum tenetur subditus obedire; Ratio quia & virtus obedientiae est perfectissima,&ius praecipiendi ad eiusmodi omnia efitendi conspicuum est,&alias, gubernatio difficillima redderer ur. Hinc deducitur.
Primo dubitans an sua infirmitas sit sufficiens causa ad Dan gendum ieiunium, vel non recitandas horas canonieas tenetur stare praecepto Praelati, Ratio quia cum Ecclesiae mens non sit obligare in huiusnodi casibus huius mentis interpres optimus est Praelatus. Tertio; a Teneri subditos ire ad bellum a Principe indictiim quamuis eis non constet de illius Iustitia, Ratio quia causae bello rum,non vuIgo, ted omisat us explicantur. Quattor D Non teneri ad reddendum debitum, qui ignoran fer con t taxit cum serua, ne.ratas faciat ea. nuptias, quas i pse vul t
De conscientia scrupulosa, qwaesit,
γ' qualiter contra eam agendum Caput
Via dubitat, neutri parti asscntitur,nqui Hrδhabet scrupulum, uni quidem assentitur, sed
cum formidine. Scrupulus est suspicio ad unam partem ex leui motitio. animum excrucians, ducta metaphora a lapillis, qui tametsi parui, pedem ta- naen offendunt. Agere contra scrupaeos est nedum licitum , sed salutare, A cum ex eis graue timetur damnum potest iniugi
63쪽
Nascuntur partim ex cautis corporeis , ut melanchonia , Ur tudine,pertur atione phantasmatum supernuis vigi'ijs,ckcet. Partim spiritibus ut superbia, daemonum illusione , quare ad eos amouendos amoueatur & caiisa , praesertim precibus apud Deum agendum erit: videndi sunt authores qui de hac materia ,
64쪽
Rinnumeri quos Myr. hic. A. ERUOTES eo magis hanc humanoru a- Humaracti tum scientiam perspectam habere debent, j. quo priuatis hominibus satis est eorundε pra Iliena eis
uitatem, dum confitentur indicasse,cum tamen Sacerdotes tanquam in altiori constituti,peccata intimius rimari,causas perpendere sigillatim, easque pro Viribus amo uere, inter lepram , & lepram dilcernere& oportunas iaciem adhibere medelas ex ossicio teneantur, Ut non immerito de hac materia , acum Sacrae liturae, tum Iummib Pontifices,e Doctoresque insignes crebra, &dignissima lcripta reliquerint. -
Σe actionibus humanis, earumque , causis, principjs. Caput Primum,
65쪽
Ut autem omissio sit voluntaria, c ad culpam imputetur,' a requiritur ut possim, ut tenear, ut non faciain. Hinc . Primo inferti irbiron tolli pudicitiam a violenter stuprata, Ra- tio, quia reniti non poterat nisi actu interno, c alias si potui stet externo, ut vociferatione, 5 non fecit, erit quidem stilprum violen-itum, sed voluntarium in dircctil Sectando, achum ex metu fata um,tantum secundum quid esse in-i uoluntarium ac proinde meriti, Vel demeriti capacem, d Ratio, hquod ita fit,consideratis omnibus circumstanti; s.est voluntatium , verbi gratia. Nemo in mare merces proi)ce Iet, at considerata cir- curn stantia impendentis naufragiJ, quod est maius malum, eas ut t ic proij cit voluntarie. ς Ad sciendum autem quando metuS a peccato excuset, vel irri- 'tet contractum. Not. quod metus, Vel est leuis, quo allicitur quil- , que meticulosus, Jc inconstans, vel grauis, cadens in constantem itum, dum ab eo aliquid elicitur tanquam minus malum , ut i
Est autem aliquid malum , vel ab intrinseco, de ex sui natura , . vel ab extrinseco: quia prohibitum, ex his dantur sequentes r
' Prima. e Metus leuis nec contractum irritat, nec a peccato excusat, licet sorte diminuat. Secunda , intrinsece malii nullo nactu excusantur , Ratio quia metus non obstat quin aliquid sit voluntarium . Tertia, metus grauis excusat, dum quod violatu on obligat eum tanto di scrimine; hi excusatur Mathathias,quod die sab-hati pugnauerit. Quarta, pacta, δ contractus initi ex metu gratii liccide iure naturae sint obligatorii, de iure tamen positivo ita itantilr . Prinia pars probatur, quia sitiat volsi t. arii licet secundu quid inuoliintarii; huic fiuramentum D cpraestitum latroni obligat. Serirnda pars etiam est verissima, cxcepto enim iuramento,ci m est derelicta, in caeteris sempcr metus grauis excusat, haec V Ioad sex reuocantur, quorum tria priora annullantur ivrc ciuili, reliqua iure canonico. g Tutor, iudicium, dis es, acrum copula, otu N
Hae sex vi f. icta de iure scias fore nulla. a rus pantur,sed postea restituentur. u i P0 ' h Quinto ad sciendum in dubio qrondo actio silerit ex mem
s ih. : inspiciendus est finis, bitu viator, qui ait, vitam redimendam dc dit
Votum etiam solemne. Contractus an metu se rosa ex fine. Ter c y Corruarisi. ncuris crinia adauget Poluntaria. rarιμ in Cur rotarisi.
66쪽
inarto in ertur quomodo telia beat ignorantia adactus humanos Pro quo sit. Pram a di tinctio ignorantia vel est iuris, a quam Arist.appellatu niuei latcin, vel facti. Sccu ada alia est politi uacum quis praepostere aliquid scit, alia
prili uiuacu in tantum nescit.
Tertia a laeti inuincibilis, quae scilicet mediis, ad quae tenemur adhibitis non potet etia citari, alia vincibilis, quae secus, A inuincibilis vel in se, vel in suis causis. Et arta alia est antecedens , ut si cum sagittam quis emittebat, aliquem interfecit, nesciens illum transire , poli adhibitam diligentiam ; Alia est concomitans, id eit per accidens actioni coniuncta, ut si quis teram credens occidere, cidat inimicum, quem tamen occidere decreuerat ubicit iraque inuenisset. Alia ea consequens quid c ad una voluntatis, sed antecedens factum idq;aut di. ecte, cum quis non vult scire, quod scire tenebatur, b ut male agat dicitiira flectata , vel indirecti3, cum vel ex pallione, vel habitu, vel negligentia omittit rei notitiam, qtiam debet liabere, ex liis sit. e Prima Regula , ignorantia antecedens totaliter excusat, quia cum sit inuincibilis facit omnino inuoluntariun . , Secunda, ignorantia concomitans, nec excusat, nec accusat, nisi ratione coplacentiae, aut diligentia non adlii bitae,ideoq; facit u luntarium per accidens. Tertia, ignotan tia consequens si sit affectata, vel crassa, licet indirecte, non excusat, secus S c. si leuis Quarta, firmum habens propositum non peccandi mortaliter , debitamque adhibe iis diligentia etsi aliquando ex obliuione consulat, vel faciat quod vere peccatum est, nedum non peccat, sedctiam excuset tu i censuris. Ratio quia moraliter censetur impos sibile, nunquam obliuisci. Quinta, illa tantum circumilantia facti excusat, quae adhibita diligentia ignorabatur, quare occidens clericum, quem inuincibili.
ter credebat non esse clericum , exclisiatur in
67쪽
s. 13. Ircumstantias voco humanorum actuum quida velut communia accidentia,&ique illis a iuxta sui nominis etymologiam adiacent: Harum quedam operis qualitatem immutando, nouam inducunt speciem,aliae intra eiusdespeciei latitudinem,maxime culpam minuunt,ves adaugent. Et riirsus aliς attigui ipsem aetiim , aliae actus causam aliae eiusdem actus , este tu ν&sequenti carmine omnes C pzehenduntur. a Cladi in atet. Allas.
Ad dignoscendum autem quando circunstanti mutent spe
Prima regula,eum circumstantia nouam consis itarem,mine dormitate inui tribuitata ut peculiariter conueniat, Vel repugnet recta rationi , nouam speeiem constituit . e Ratio quia tunc ci cum stantia transit in rationem obiecti, facitque ut obiectum aliter,& ali ter conueniat, vel repugnet recta ra tioni, obiectum au tem speciem humanis actibuς tribuit, a reci xi Mns clericum duplice subit reatum, ex clericatactam noua deformitas inducitur homicidio. d Secunda regula, circunstantia quae non respicit lac cialem o dinem rationis in bono, vel malo, nisi praesiipposita alia circumstantia,a qua aetiis moralis habet speciem boni, vel mali,hanc solum intra eandem speciem auget,vel minu it,ut verbi Datia quarilitas in furto, iam sapponit rapinam. Explicandae autem sunt in confessione nedum e circumstantiae mutantes speciem,s sed Etiam quae intraeadem speciem,culpam maxime aggravant.
68쪽
De Bnitate , oe malitia actuum
Ota a primo a more moraIE actum deduci , pro nu. . priumque ipsius eiis,ut & a consuetudinis facilitate dependeat, ' libere eliciatur,quod violento,aut naturali nuqua conueniet, & quani-uis inhumano actu,esse morale supponat esse naturq, semper tamen lixe duo inuicem dis in-geuntur,imo continget ut duo actus ijdem specio inpiis naturae, sint tamen inesse moris distincti effemialiter. Nam si duo verbi gratia candem mulierem concupis nt,quae sit uxor unius, & non alterius, quidquid pertinet ad esse naturae patum est eiusdem speciti inutroque, cu i r men inesse mori unus actus sit temperatus,alter intcmperatus.. Nota iecundo bonitatem essentialem actus moralis consistere in conuenientia, seu consorin itate ad rerum rationem, sicut ς contra malitiam in deficientia ab eadem. -'or Nota tertio,essentialem mensuram consormitatis,vel deficientie
Ρ. . . is a ''Vin bun 4Horum a rςcta ratione esse obieetum, quod in nata- ratibus proportione respondet formae, quae ijsdem dat est e specificum, & limc sequitur obiectum in moralibus non fumi vicumi que, sed Ut conueniens,vel disconueniens raegulae rationis , sic furti obiectum est quidem res aliena, sed ut prohibita, ut obiectum visus est color, non praei isse, sed ut visibilis, & sicut scientiae distinguntur obicetis,non ut haec res quaedam sunt, sed quatenus scibilia , sic& humani actus distinctionem habcnt ab obiectis qua-
Ianus lim diuersam conirententiam, vel disconuenientiam im-x . portant ad rationem. Ad scisidum autem saltem aposteriori quam, aQηρ do disterentia obiecti speciem in moralibus diuersificet, sit. ..d i Prima regula,actus,quorum unus est consorinis, allex dii r- , in fili in is,rectς rationi,dpsterunt spςcie,ut lia perem cum propria, det,... Secui da,quando Vterq;actus est difformis rectae rationi ex cau- . si diuersi, ditarunt specie, ut habere rem cum soluta , de ma i ritata
4 Tertia,quando uterque actiis est conformis rationis ex causa diversa, sisteruntur specie, ut credere in Deum,amare, Deum. inarta,quando dito actus sunt consorines,vel dissormes,cidem rectae rationi, licet maximae distcnt in gener naturae, sunt eiusdem speciei, vi vendere vinum,vel ιxiticum iusto pretio ad candem iu- . stiriam . c. Praeter
69쪽
praeter hanc alitem ellaiuialem bonitatenrs vel malitiani, quam habent actus mortales ex obiecto, sortiuntur ec aliam ex circuitant ijs, inter quas non infima est ipse sinis , ex quibus omnibus se-Primor a Actuum humanorum quosdam esse bonos , quosdam malos, quosdam indifferentes R tio, quia de obiectum his tribus modis se habere potest ad rectam rationem. Secundo. b Actum humanum, licet praxis exespectu obiecti possit esse indifferens, habita tamen latione omnium circumstantia tum , si a ratione deliberante procedat, sena per erit in indiuiduo . aut bonus, aut malus. Ratio, quia ut sic vel ordinatur ad debitum finem cum debitis circumstanti)s, critque bonus, vel e contra, deerit malus.
Nec dicas ordinati ad finem iii ditarentem, nam impossibile est rationem boni non includi in fine, proinde si bonum sit apparens, aetiis erit malus, si verum,erit bonus, modo tamen,ut diximus, actus isti procedant a ratione deliberante. e portbcoclitationes ad lensualitatem spectantes licet aliquam do rationem anteuertant, quia tamen poteram, dc debebant ptvi ueniri , de impediri, dc quamuis sint in deliberatae, adhue indire-. E censentur voluntatiae, do in quibus possit salieni venialster dolinqui . ' . Tettio sequitur, quod scutaetus interior voluntatis bonitatem
vel malitiam essentialem mutuatur ab obiecto,& accidentariam a circumstantiis, sic actus exterior potest dici bonus, vel malus, tum secundum genus suum,tum in ordine ad finem, dc hoc quidem haheta voluntate illud a materia, dc circumstantiis actumque interiorem, Fc exteriorem quoad malitiam,& bonitatem habere mutuam dupondentiam. Quarto sequitur, ad bonitatem actus moralis,dc internam, Jc externam bonitatem rcquiri, Ratio, quia bonum ex causa integra ad Quinto tequitur,quod lice t achiis interior voluntatis,& acitas exterior in stencre naturae sint diu c rsi, in g re tanacta moris sunt tantum unus, ita ut interior sit forma exterioris, qui adhuc unius cum sit, plures potest habere deformitates , unam ab obiecto , alias ex finibus, exempluna sit verbi gratiam furto ad maechandum, de C. Sexto sequitur,quod bonitas, vel malitia quam habet achiis exterior ex fine,est eadem per se loquendo cum bonitate, vel malitia actus interioris circa fi non. Per accidens autem potest actus extortot reddere actum interiorem peiorem,vel meliorem. e Primo cum quis vult facere aliquid bono, vel malo animo, &tunc quidem non facit; postea vero de vult, de iscit, tunc enim quia duplicatur actus vocuntaris , erit duplex honum, veI --
70쪽
' Secundo ratione extensionis, nam quanto voluntas diuturnior erit in bono, vel malo,tanto actus erit melior, vel deterior. Tertio intentiuὸ , nam cctus exteriores quo magis sent paenesi. vel delectabiles,eo remittunt,vel intendunt magi oluntatem. 'Septimo sequitur quod bonitas,vel malitia actus exterioris ex cini cumstantias, alia est a bonitare vel malitia actus interioris eirca finem, Ratio, uia illa conuenit ex se adtiridiax autem est veIuti su nraddita, licet una in aliam redundet. i. viis o Muo; a sequitur actibus humanis ratione bonitatis,vel ma- α s. o. r. ., o iij. lixiκ in qu idam veluti proprietates. a. xi. Hr Pruna ut dicant reeti, vel peccaminosi. Petri Sol ' i b Secunda ut id tantum asstibus voluntarijs insit, non autem in. de ια uoluntarias, sic it& laudabile, & vituperabile. aut hum. . . a Terita huiusmodi rationes Consequi plua vel pramium, mo
De Peccati Natura, ei que disseremise es, sentialibus. CV. V.
νς . me rus = qV m mali nnmen, minus et tenditur , hoc enim denotat quemcumque defectum pedi. sectionis rei debitum, illud vero deuiationem a fine,ad quem duae sunt Regulae ordinem praescribentes,proxima, nempe Mimana ratio, & suprema, stilicet lex aeterna, b ialiarc Peccatum est a-- - ctus voluntarius ab his deficiens rcgulis ,& impediens nὸ ultimum fine sta, qui est ipsa beati inclo, consequamur, seu iuxtae Aug. est dictum,factum, vel concupioum contra legem
Ex qira definitione eIicitur. Primo Trifariam peceati. sectindo etiam acti ina interiorem pci se esse peccatum. Tertio tres priores particulas stare loco materiae, quod subdiatur, loco formae.d ouarto ad ipsam quoque reduci peccatum omissionis , tum quia assicinatio, c& negatio spectant ad idem genus 1 tsi etiam quia qui non fecit, quod facere debet dicitur facere quod non debet, Quinto nominc legis glornae etiam humanam intelligi, nam &2umit aruna legi in obsuruatariam Deus praecepit. i . Sexto auersio licua a lege aeterna fieri non passibus corporeis,sed mentis aisectibus.
Pecaatorum differenua, vel sunt essentiales, vel accsdentales, . Ratiosa s.Th. rἰ, varias