장음표시 사용
81쪽
cidentales disterentia quare hinc seqtiit tir quod Vterque occidendo est irregularis& tenetur ad restitutionem , . c. Vigesima secunda a conclusio, circa peccata commissa ex ignCrantia priuante hominem usu rationis , haec sunt tenenda. Primum non omnia quae fiunt , aut dicuntur in ebrietate peccata sunt, Ratio, quia blaspiremta,verbi gratia; periurium, infideltas, ut ad culpam imputentur, debent fieri scienter; Ebrius autem non est sui compos . Sccundum verba,aiit facta columeliosa in ebrietate, nec imputantur ad culpam , Ratio, ex communi hominum existimatione. Tertium sornicatio, Adulteri u , homicidiu,.. quod lib. damnii temporale, si praeuisum, imputatur ad culpam, Ratio quia sun triltem in directe volita, δἴ proximus vere damnum patitur, quare caueri debet ebrietas,i co magis, vel minus a quo magis minusve solet contingere , alioquin sicut causa , ita& enectus erunt v luntariJ. Quartum actus qui in ebrietate imputantur ad culpam, sunt directe, Ne per se eiusdem speciei cum ijs qui scienter patrantur, Ratio quae supra, quia scilicet est idem obiectum,Sc. Vltima conclusio, Datur c alia ignorantia quae dicitur vecordia , sensus hebetudo , b caecitas mentis, cum ex eo quod scimiis qui lam, scd actu non recogitamus,quam in illium Deo peccatum sit,& quam noli is noxium, in illud labimur.
D esecunda causa interna peccati, quae estpassio appetitus oenin
Ppetitus senstitius est qui corporee instar infirmitatis, ici. udat animos a proprios functionibus,ck deordinationem insequitur,no quidelium orum, sed partium animς, dum cotraordinem illis constitutum nolunt rationi subesse. Pertrahq t autem hic appetitus volutatem ad peccandu ut ex scrip r. a concupiscentia sub . b Video aliam legem. c Vniusquisque tentatur, Germen huius est amor Oproprius d qui pertingit usque ad Dei contemptum ,& Dest ciuitatem Babit .eiusque obicchi reducuntur, ad concupiscentiam carnisDempc res vencreau & ciborum, concupiscentiam oculorum scilicet diuitiarum, honorum, rerumquestus tentu
82쪽
qtie cui iosarum, cu supcrtuam, vitae sq,c statue in ad appetitum ita 1 e a/ι,λι Pasi tot Ps simi cati si peccati,d uiri eis in reginii piae statur assen mi, iii Di sust, sunt& causa maioris, vel minoris ni: eriti, iuxtam resislcntiae passionH. imensuram, si vero usum auserant rationis, modo non fuerint aure Vι cedenter volitae, causa' procuratione , nullius siliat.ca his a peccati. -lmiaua3 Rursus, a passiones ii an rccesseri litvo illitatem, P c. min mini, ρες διηπ. si subsectitantur ad augent, sunt cnim signum maioris coin placentie, ac proinde intensionis actus ipsius voluntatis circa obicctum,
De tertia ca interna peccati, qu sen Maliti a- Caput X I.
intellectus ab iσnoran hia. appetitus aconcti piscctia, sic voluntas a mali tia dc prauatur,est ni Malitia volutatis in ordinatio sponte malum cligetis sui3 ratione ininoris boni, illudque praepolacntis maiori l)ono, S. per malitia peccari testatui riptura. a Quasi de industria reccili rusit ab eo. b Laetantur cum male fcccrint , &c. bc patet cxperientia. Etlioc pecati genus est grauius,Caeteris palabiis quocum 'iud alio, cum si magis liberum mastisque voluntari mim, quinde curatu di sticitatis, ut pote ex ipsi istarct Voluntatis deor dinatione in n. scens,cum ex peccandi consuetudine per quam liabitus quasi connaturatas in iticitur, tum ex remotione prohibentium peccatum ipsum, nempc do
83쪽
Ausae externς peccati stini praui hominermn-
sectus, pioponendo obiecta,ct c. b H eadem iex se obiecta sensibilia, S e peccata nondum per paenitentiam abolita, idque in omni gene- ire causae. Et ficientis ratione habituum, quos igenerant per se , eQ per accidens , rvmouendo 'prohibentia, vi cap. praeced. Materialis quatenus unum pec. alteri materiam praeparat, Finalis quasi Formalis quatenus,verbi gratia, quis furatur ad fornicandum,& furtum, ouasi formari dicit ut ab ipsa sornicatione. Peccata, aliorum cause, sunt septem,ideoque dicuntur capit lia . & ex his maxime d superbia, e & Auaritia, omniumque s ficientia sumitur hunc in modum.1 Prauus animi motus,vel est circa bonum apparens, & hoc aut est internum,quod per solam rationem apprehenditur, ut inordinatus propriar excellciariae appetitus,& na scitur supei bia: aut ex- . ternum,& hoc sael spei at ad corpus ratione inordinatae conseruationis propri) indiuidui, A oritur gula, vel inordinatae propagationis speciei,cla oritur luxuria, ves spe stat ad bona cxterna,& circa haec auaritia . Vel rursus animi motus est circa malum, & hoc
vel apprehenditur in bono aliquo proprio, ut difficulter factibili, de emergit accidia, vel est in aliquo bono alieno apprehenso, ut malum proprium, &est inuidia , aut demum illud idem bonum apprehenditur,ut dignum uindicta, 3c insurgit ira.
Rimus a essectus est ablatio originalis iustitiae,&diminutio naturalis irrct in sitionis ad bonum , t 'i'ae ex maiori peccatorum cumulo semper euadit deteriot.b Hinc intellii itiir r. rahola de homine qui incidit in latiores, quomodo fuerit spoliatus gratuitis , vulneratus in naturalibus; Et sicut vulnus sera rat carnem, ita facultates hominis, quae virtute formari poterant, cum propria inter se
84쪽
unione, tum sub ordinatione 44 Virtutem per peccatum priunx sunt, factumque eit ut ratio siue trudentia vulnus suscipei et ignorantiae, volutas poli amissa iustitia, malitiae subderetur, Irascibilisperdita sortitudine infirmaretur, c concupiscibilis, laxatis temperantiae habenis , per abrupta libidinum faededi filii eret, quae quidem vulnera, nedum in Protoparonti uri lapsu inflicta sunt, sed in
dies magis,cla magis accrescunt excessibus singulorum. Secundus effectus dicitur macula postpec. reli ista de qua a Prophet. Qui ingreditur sine macula, Sc liaec non nisi per inhaerentem gratiam poteit ablui , consistitque non in relatione rationis, i cmpc obligatione, ee reatu ad paeliam, siue ex Dei volutate laominem poli pec. ad illam de itinantis, ut Scot. si uo suapte natura ex ipso pec . praeterito non retractato, emergente, b ut Vasque sed iuxtae D. Thom. in priuatione nitoris animae, qui in illam ex super naturali gratiae luniane transfundebatur, ita tamen ut haec priuatio intullinatur non in uda, sed cum ord ine ad causam, quae e pec. d vnde fiet,ut siciit diuersa sunt pec. ita,&diuersae ex ips; sin sequantur gratiae pritiationes , sic cu umbram, licet ut eadem, ex diuersitate tam in corporum interiectorum nihil prohibet diuersificari; e Inducit, de suam maculam veniale pec. longe tamen diuersam a m. haec etiim pri il.it omnino hominem gratia, c charitate, illa non nisi reruenti earundem usu, neque aliud voluit D. Tho. negando a veniali maculam incurri Tertius eiiectus est codignitas, seu reatus ad pςnam; qui triplex est, remorsus co i scientiae, paena temporalis, de Gehennae torme ia- ta,& correspondet triplici ordini per pec. violato, Rationis, Principum, seu Praelatorii cu Dei, cuque formaliter huiusmodi reatus sit quid medium inter culpam , e . poenam, tan litam relatio inter fundamentum,& terminum, fit ut aliquando culpa,aliquando petna non .inetur, cum tamen proprie neutra sit. Duoiiari autem non potest quin Deus, s utpote Iustissim iis in- taxanda paena rustitiam seruet, ct comutatiuam, λ dii tril, ut tua. Rursiis, pr γ pecca: to mortali Detis duplicem constituit poenam, d .l irini,carentiae scilicet beatificae visionis se iistis; utraque in intratur illis verbis. g Ite in ignem aeternum, b quae aeternitas hanc duplicem poenam iure comitatur, tum quia ex ι Augusti in vindicatione tultitiae non consside Iatur aeqttalitas temporis, nam a principibus capi tali plectuntur supplicio sontus pra furto ad breue tempus commis , tum quia Κ ex Gi or. ad magnam iudicantis iustitiam pertinet, ut min qu .ma supplicio careant, qui dum vi haerent nunquam voluerunt Carcre peccato. Probatur & ratione. l Priinodes tus quo aufertur principiu, est irreparabilis, ut si pupilla deficiat, visio amplius no repara Iur, sed pec. mor. aliteri principiti ordiri ς, nonare vitii aut m fila Ulr, illo huin ina voluntas si ibditur Deo pei charitate ii, ergo post hanc Vitam irreparabilire r pur i tur. Secundo scotia in si igitur p ropter culpam , ergo qllanditi durat culpa, durabit poei M. culpa in aeternum foen a congruca Ps. I 4.
85쪽
c onori te autem pe catores c sensus p na picellitur, ovi acnun per p. allem tura Deo bono sit Almo, inco mutabili, ni erciatui p enam dant quae infinita est intensi hic,&extansiisae; Serursiis quia ad bomina commutabile nempe ad creaturam conuertuntur quae tamen finita est, luent poenam sensus, quae finita erit in te lassilue, cu non nisi extensue infinita . Hoe vero non ita accipiendum est quasi aversio tantum poenadamia dc conuersio tantum paena sensus puniantur, utraque enim desormitas, quatenus adaeqtiate pertinet ad eandem culpae graui talem unitur tum p nadami i, tu sensus, adco via qualibet ista rum in adaequate, ab utraqtie vero una ad aequata poena con stituatur. sed Dociores ita distinguunt, ut in eiusmodi paena, omnis com
q 37 a r. sacateiaa. Med. Αle. Riccari. viguer. Maior Ronau. vasq. gruentiς ratio appareret. Vbi vero per paenitentiam quis conuertitur, remittitur ei.paena damni , pena vero sensus aeterna in temporalem commulgitur, soti .
uenda vel in hoc sqculo, vel in futuro. ' ἡ Caeterii peccato veniali ex se non debetur paena aeterna, Ratio, ι- quia ex sui natura non contrariatur vltimo fini, nec tollit charita. tem quae est principi u rNar ndi bonum per pec. veniale amissum, nempe perpetuam Dei subiectionem: Dixi ex se, nam de remanente cum mortali post hanc vitam a Scot. quidem docet tandem il--δε istius poenam finiendam in inferno, remanente interim paena pro mortali in aeternum, b Durand. distinguit, quod si culpa peccati .iων emovenialis in hoc Mundo iam sit dimissa, & paena non plene Loluta, in νε- possit eius solutio exhauriri in inferno. e Sed communior sen- S-1m. tentiae thetiam venialia puniri in aeternum in inferno, & de his
quorum culpa iam remansit, ratio inciarissima: nam paena non finitur culpa manente, haec vero manet in aetet mim : Similiter 8c ea
quorum culpa deleta est in hac vita, punientur in aeternum, Ratio, quia damnatis non applicantur merita Passionis Christi, neque eorum tormenta quidquam valent ad satisfiustionem ε, quin si
aerumnae in hac vita impatienter toleratae etiamsi diutura .ae, de strauissimae, non sunt satisfactori ,multo minus in interno. Quare per accidens, propter conditionem si ibiecti,vel culpam nondum dimisiam, niliis inconuenit veniale puniri in aeternum, si L M, 3 paenam debitam pro aliquo mortali iam dimisib. quae in hoc mi indo non niti temporaliter,
86쪽
Eorumque disserentijs. Caput XIV.
S. Th .LEccatum dicitur veniale tripliciter. Primo ab citctu,qllia scilicet de ipso, tametsi glauis limo, adhuc veniam obtinemus. Secundo a cau ia , cum ex infitiaritate, aut ignorantia , qtiae venia ples 1 pdignae sint, peccat iam, quamuis graxi C LUmmit d. 3τ. q. 3.titur. Tertio ex sui natura , eo quod zst stile a. a. disse. parumque ex sui natura dissonum rationi , de r. quo sepissime in scriptuta. Et quoniam oppositorum ea dena est ratio, ideo c&pec. moita se adhuc triplicitur dicitur, vel ab ductu quod scilicet in umquam ve I'niam consequetur, vel ex causa, quia ex malitia, Vc lex tui natur. a, ι p=eoh. Q in siι quia grauissim una, e mortemquc an im .ae inferens, quae duplLX sui a8. Roma.-rxprima diciturqtie Prima b Privatio gratiae, nam sicut corpus vivit qui- ε .sa p. as. dem per animam, sed qua diu in ipso humorum Symmetria seruatur: sic anima per Deum, sed quandiu in ipsa consistit, & viget gratia Dei . e Secunda mors est paena aeterna, te qua Ioannes. Et missi sunt in stagnum ignis haec est mors secunda. Sumi tur autem in praesenti tam pec. ven.quain mortale in tertia significatione. Peccatum mori. dest recessus a regula diuina, voluntarius, ilia
Veniale est actus humanus volim tarius inordinatus no priua ΠS ciri Chri .gratia, nec dignus aterna, paena, sed temporali. Hic Vci . na tit de Quaeritur an peccatum veniale sit simpliciter pec. ala talum per pec.c. I. attribi itionem ad mortale sectandum quid . . Eccle. 7. Respondeo pecccim ven ale. vcre peccatu est proba tur. Primo f e ex scripturai. Non est laomo qui non peccet. Sic dixeriimis , a Lia ιν e . c. Secundo est suti Ciens matella onssessioni, vere p. .bai. . absolimur. TVrtio scru est actu Sinatus Viria v lui itarius, quia circa m ituri MIra indebitam quia contra rationcm, quia digria r pre ς ε d pecea νώm ma/ta Dei gratia peccant in priuans,& qternae mortis adiudicans.
κ li iasione, Z n. a. 3 . Suntcntiae, ii 'ae in ta ac re videntur oppositae coticilientiar hac γε - ησε . adhibita di stinctioni : Pect ata vel co sidc rar ttiri ornanti ter, ut ta lia,quatenus scilicet Deum Helictimi, di diuersum se n. aereatum inducunt, D sic mortalo, et 'urnia' euro: . lata talitri diri riant, cum μ prni et gratia, Jc inducat reatu mi aera Uterrae. Veniale autem non: D de sic dici potest diuisioni cm peccati iv mortale, &v viis et se iubiecti in acciden tia.& veni te dici pec. non simpli-r V sq. t
87쪽
citet , ted analogicd, alioqui ii si ementialiter dili errerit, nunquam peccatum mortale, veniale possent elle cui em speciei , cum tamen surtum mortale ex tuo Nenere, possit cise veniale ratione paruitatis materiae, &c. Si veli, considetentur materialiter, quatenus cabent hoc, aut illud o tricctum, priuantque dcbita perfectione huius aut illius virtutis, sunt disconuenientia naturae vationali quatenus rationali; utique Uniurantur. Dicitur autem peccatum mortale ex suo genere, quod ex se euertit charitatem siue Dei, siue proximi, ut idolatria, homicidium , de C. Veniale autem ex suo enere tantum d icit inordinationem quandam, ut verbum iocorum, mendacium , dcc. Et quoniam asstus humani nedum qualificantur ab obiecto, sed etiam ex aliqua agentis a dispositione, di inc fit ut peccatum ex suo genere mortale , fiat ex parte agentis veniale , & c contra veniale
Mortale ex suo genere fit veniale Primo b ob mstus imperfectionem, quia icilicet vel subitaneus, vel non plene deliberatus', vel non ex sufficienti iudicio, ut in semisopitis. e Secundo ob materiae paruitatem. d Terrio cum ex ignorantia , ob quam exculatur etiam a veniali ..e Quarto ex occurrente necessitate, victim quis 1 diuite ad extremam inopiam repellendam modicum quid sibi arrogat, aut inuasorem, cum aliter non potest mortem euadere, perimit,am die festo citra scandali im,ad necessiariam vitae sustentationem laborat: In alijs vero praeceptis non potest occurrere iusta causa necessitatis , ob quam violentur , unde nunquam fornicatio, aut periurium licitum erit. Veni e peccatum ex genere potest Et ex causa fieri mortale. fPrimo,cum in eo vltimus finis constituitur, ita ut quis potius sit paratus peccare mortaliter , quam id relinquere. Secundo, ex intentione , cum scilicet ordinatur ad mortale, ut choreta ad stu. prum , sc contra Vero, nunquam mortalc ex bona intentione erit veniale. Ratio, quia bonum ex causa integra. b Tertio, cum fit contra conscientiam erroneam , aut dubiam 8, de quo supra , ι Suarto, cum fit in contemptum consilii, aut regulae, aut legis Quinto ratione scandali. Ex his sequitur. Primo, peccatum venialc idem numero manens ip gen cre ino ris non posset fieri mortale, Ratio quia ut 'sic di fleri a mortali, hoc enim tollit gratiam , d. auertit a Deo: illud vero non . Dum ergo evadit mortale, necesse est non perseuerare eundem actum,
sed variari ex aliqua circumstantia. Secundo, sequitur veniale disponere ad mortale, tum quia minimam spernens paulatim decidit, tu etiam qiua pervenialia semper accrescit dispositio,& procliuitas ad mortale, niinqam ta. men fiet ut etiam ex infinitis venialibus consurgat unum mortale. Primo, quia sunt diuisa, nec coalescunt. Secundo, quia cuilibet veniali debetur poena finita, mortali autem infinita ; ox pluribus autem poenis finitis, nunquam resultabit poena infinitar loquimur autem de poena damni, uuae debetur ortali, & etiam
88쪽
de poena sensus extensi uc , alioquin fieri pollet ut poena debita pluribus venies ibus ad equor intensiue scenam sensus, quae debetur uni peccato mortali. Hic autem. Dubitatur primo, An surtum paulatinum, deueniens ad notabilem quantitatem, sit peccatum mortale. Respondeo assirmatiue,& obligare ad restinationem . Da minue haec Regula generalis. a Quoties culpa posterior, tuae ex se tantum esset venialis, potest cum praecedentibus continuari, ita ut cum eis una reputeturν amplius, mat Nae paruitas non excusat, ac proinde est mortale γ&obligat ad rciti tutionem, quia cum retinere notabilem quantitatem sit mortale, dc idem sit retinere,& auferre, conseque me ultimum furium quo peruenitur ad notabilem quantitatem,cum praecedentibus est mortale contra Nauarta Ampliatur primo , esse etiam peccatum mortale dum expIuraiabus simul unusquisque paruam furatur quantitarem, ita ut ex his notabilis coalescat, secus si post commissum surtum, alius de nouo superueniens parum quid A ipse furaretur. Ratio, quia non contintiariircum praxedentibus. Ampliatur secundo, ut haec doctrina procedat ne dum in materia Iustitiς , b sed in quacumque alia, in quam potest cadere continuatio, ut Uerbi gratia saeptiis franges iei lini uni per paruas commessatiunculas, peccat mortaliter, I C. Contra conclusionem nostram docete Nauarr. furantcna verbi gratia singulis vicibus parum quid, etiam cum peruenerint hoc modo ad notabilem quantitatem, teneri quidem ad relli tutione, sed nota peccare nUrtali re r. Ratio primi, quia est damnum notabile. Ratio secundi , quod ex pluribus venialibus non potest fieri unum morta Ie. Respondeo Nauarrum proferre implicantia, nam si tenetur restituere, ergo quia retinete est mortala,i consequela ter accepisse. Dubitatur secundo, orinodo differant inter te peccatu mortale,& veni ale. d Ret pondeo ex natura rei. Probatur primo rantum peccatum mortale tollit Dei amicitiam ergo c. antecedens patet, e Iulius, enim permamens iustus, adhuc septies cadit in die. Seriodo, ex luminc naturali distante, furtum verbi gratia esse grauius verbo otioso- Ilio, Deus csset rigidis limus, utpote cuius amicitiam rescinderer qu 'ibeto: sensi. Co itrarium docueriInt IGcrson, et Alma Di DB Rosserti pecea- tu: n: . Irtale, tu ITirial differre cx Co 'a Dei misericordia, S v niale murcta ediam poenam anni hi sitioi ix si non deleatur: sed haec gratis i icuntur. 5 puccans voni. t uer posset quidem 1 Deo anno hilaro sed non proprer peca tua Irnia Ic. Dubitatur tertio, Unde nam inmenda sit haec differentia inter mortale, Sc veniale. Respondiri Seotiis peccatum veniat cesse contra conlitium, mortale esse contra praeceptus Reicitur, narra & Matrimonium est contra ιcεsilium cast: ratis,& talum non cit peccatum veniale,&.e contra , Furtum etiam in
89쪽
a Alensis, Medi. corad. Bonautat.
mnia quantitate est contra praeceptum, de tamen non est pece
Alii a dicunt pecca tum mortale esse contra praviptum,& eo ira iudicium reta rationi Ipeccatum Veniale esse praeter legem. ibon trauectum rationis iudicium nedum indicat esse men tiendum, sed essematum ite illicitum, quin α subprax epto emnon furandino etiam in parua mamitate, cum tamen sid peccatum veniale. Dicob linitur differre. Primo,peccatum mortale tollitgratiam, veniale talitum femorem . Secundo, mortale est contra prax R trum nec starium ad charitatem seruandam,ri salutem consequedam - venialea-m licet si contra praeceptum , non tamen cum diictimine charitatis ; Asalmis. Tertio, mortale facit propter amorem creaturae dimitti amorem Dei, di sic ponit in creatura vltimum finem a Veniale siccus. Quarto , mortale ex se poenam
n eretur A ternam; νniale autem non.
Dubitatur squarto, Quomodo dignosci possit mortale a veis dilati . fiespondeo, Primo ex scriptura, quae enim in ipsa dicuntur hominabilia,mosa Deo, digna morte, aut gehenna., aut habent comminatiouem Vel ,sunt mortaliae, quae alias non. Secundo,ex traditione Ecclesiae,& Doctorum consensu. Tertio, inmine naturali , ex quo iure certa tegula desumiturint quς directὰ, & grauiter charitati Dei,& proximi repugnent,sint
peccata mortalia, grauitas autem pensatur ex obiecto, circum
90쪽
Definitione Legis incommunio Caput Primum.
'EGIS etymologiam deducunt Graecis ab eius finc , qui cit tribuere unicuique i quod suum est. Haebreia functione,quae est docere, & ordinare. Latini a multi-pici circumstantia,c e proprietate,cuiusmodi sunt,a, ut eligatur, b ut legatur.e ut livet.d Diciturq;etiam Lex Statutum ob solidam deliberationemr Ius ob Iu-titiam et Praeceptum ob obseruantiam, de Constitutito citi mulwrum conspirationem ad illam sanciendam. Estautem lex eordinatio rationis ad bonum commune ab eo, qui curam communitatis habet, promulgata; Dicitur ordinatio rationis cum enim huius munus sit dirigere humanos achiis, hoc non praestat nisi perle em iubendo, vel prohibendo; micet habeat etiam lex adiunctum voluntatis achim,quo approbatur, adhuc absolute tribuitur rationi , cum i psa secundumsubstantiam sit regula. lux, & directio ; S ruruis intelligitur esse rarionis ut practica est, non ut speculas a. Lex enim prudentiae inseruit, quae certe ad praxim vergit, I bubditur ad bonum commune in Nam cum lex a publica potestate condatur, debet ce in publicum commodiam dirigit,s c si priuatum prospexerint, ut quae de Mi