장음표시 사용
591쪽
ibus rerum cognitione, ad Ciceronem posteritatis commodo illustrandum totum se converterit, ut legi melius atque intelligi deinceps posset. Igitur emendationem longe, frequentius dedit, post Epistolas atque Orationes lib. II. ΕΡiSt. 9. Commentariis illustravit Noctis , Iupiter , laborioSis. tum Vero dissertissime eas, quae ad familiares libr. 6. Epist. 16 et lib. 7, Epist. 10. scriptae sunt, et ad Pompeium Ablicum illustravit: ut cum parente filium Ardum, totum
adornasse Ciceronem Videas, praeterea neminem. Et certe propria ea Manutianae familiae laus, si verum fateri Volumus, neminem unum plura in Oratorum principe aut p1ἐestitisse
Graecarum quoque literarum in paucis peritus Paulus, Philimicus Demosthenis diserte Latina civitate donavit. Antiquitatis qu0que doctissimus de Lesibus, lib. 2. Epist. 13. de oritute Romana, deque Senatu brevi, sed Venuste con scripsit. Romam hic Venetiis honoris gratia a Pio IV. POntis Maxim. lib. 8. Ep. 1. ut sacros libros atque Ecclesiasticos pari cum profanis, aut maiore diligentia evulgaret, eVocatus, stipendio ad id quinque millium scutatorum accepto, lib. IO. Epist. 12. At laboribus ille in tot tantisque molestiis non frangebatur, homo studiis imprimis addictus, contracta macie ac pallore, quod et indicat emgies: Oculorumque et Stomachi dolore, libr. II. Epist. 5. qq. libr. 4. Epist. 43. Libr. 6. Epist. 15. ut lucubrando olei plus quam vini quod de Atheniensi olim Oratore iactatum) consumpsisse Videatur, libr. 9. Epist. 5. Roma post decem annorum labores Venetias rediit. Anno 15 o, ut valetudini consuleret et ad studia , quae magnam tum iacturam fecerant rediret. Post biennium rursus iam Sexagenarius Romam profectus filiam quam unicam habebat honesto lib. 11. s. 15. iuveni JuriSconsulto despondet lib. 12. s. 4. sed Cardinalium et amicorum SuaSu, iussu Grestorii XII L. Pontis. Max. sedem ibi figere lib. 11. . 15. denuo coactus est. In Epistolis scribendis atque adeo latino sermone sic regnat, ut ad Veterum gloriam prO-
592쪽
pius accessisse credatur nemo. Si non admodum et exhau-Stus, Septuagenario, credo, maior Romae vita functus est,
conditusque in pede sacra Deiparae Virginis supra Minerram, nullo tamen, . quod equidem miror, addito titulo ab Aldo F. qui solus paterni nominis heres alter enim filius in pueritia obierat) Libr. 4. 3 . sepulcri honorem, in libris potius coacervandis, quam scribendo occupatis neglexisse putatur. Pauli autem haec scripta propriis typis edita feruntur: Scholia et ad oram notae in Epistolas ad Familiares et in inpieiorum Ilibellos. Commentarios et oces in Epistolas ad Familiares et ad Atticum, Brutum et O. fratrem. Scholia in Ciceronis Philosophicos libros et in As--
conium Pedianum. Additumentum ad Ambrosium Calminum. Commentaria in om ies Ciceronis orationes s copiosius et ero in eam pro Sestio et pro Archia Poeta.
Antiquitatum libros , de Lesibus , de Senatu, de
civitate Romana, et hos quidem nondum in Germa
D emos thenis Philippicus quatuor Latinus fecit. Beatum Cyprianum a se emendatum nolis illustrarit.
Irum I ridentinue Synodi iussu sordibus expursuΓit. Epistolarum eius libri XII. et Praefationum unus' f Vita Ponti Munntii Aldi F. eae eius potissimum Scriptis collectu , editioni Kir ch manni an ae. Lubecae MD CXL VI. praemiSSu.'Putilus Manutius, vir latinis literis maxime instructus: Tullianae dictionis summus admirator et assiduus imitator, ut ubique appareat Ciceronianus. Merito fuit in illis, qui Primi romanam eloquentiam et castitatem latinae linguae Italos recte docuerunt. Habet in libris suis, praecipue epistolis, dictisnem Ciceronianam, puras et castas voces, lectissimas
593쪽
atque elegantes phrases nec quicquam in stilo eius Vituperari potest, nisi quod interdum servili imitationis legi aliquid dederit, hocque gravitatem et Vina characteri, quem
expressit, abstulerit. Marcus Antonius Muretus Orat. XIX. volum. ΙΙ. de Casa et Manutio ita iudicat: ' Neque immerito commendati sunt aut is , qui paucu quidem scriysit, sed in scribendo omnium politissimus maximeque limatus, idemque ub omnibus inmiis remotissimus fuit Ioannes fa s aut ris in scribendis epistolis latinis sinsulari lepore ac re iustate praeditus , Paratus Manutius, qui tumen quemadmodum illud consecuti sunt, ut haec laus vere ac merito propria Italiae haberetur eique ceterae omnes nationes scribendi elestantia facile cederent: ita illud nestari non potest , mutios naevos mutiasque maculas, quod bona omnium venia dictum sit, illorum omnium scriptis adversas
eSSe , quae piguum faciunt, illos vidisse quidem, quid optimum esSet, et et iam , quae ad iuuit ferret, instressos lonoe
Processisse , sed lorasse tamen ab eo , quo intendebant, substitisse. Conrad. Samuel. Schurineischius in epist. selectior p. 39. di Manutium absis, Ni reprehendam , quantus quantus ipse Ciceronianus est: at Dave recedit infra πολιτακωrερον Mureti insenium. Cavar Scio mius notarit eum Propter voces ac Phrases quasdam earumque Atynis cutiones , quibus siue auctoritate fuerit rasus, cuiusmodi instratitudo , Ueculutio , contrarietas, damnum puti, dissuadere aliquem ab aliqua re pro dehortari: adhibere si malicui pro credere. Plures libros confecit, quibus incrementa elegantiorum litterarum' insoniter auxit e veteres auctores commentariis eyrmie illustravit ac multa capita antiquitatum Romanarum tradidit. Eae hisce libris cullioris Romanae linouae studiosis praeciρue epistolae eius inserviunt ac merito commendantur. Ouamvis enim sint Sine ne 'ris, stravitate ac ri eloquentiae Romanae atque de rebus domesticis tantum exponunt mullusque in se contineant adulationes s rerbis tamen suis sunt etessuntes atque ubique
splendet dictio Ciceroniana. Octavius Ferrarius in operibus
594쪽
2 om. I. p. 435 epistolis hisce munum statuit pretium atque existimul, quod in tuis , quae tam eleuantes ac purae sint, ut musae ipsae lutine loqui rideantur , post Ciceronem ac Plinium primae partes Manutio omnium consenSudeferuntur. Atqui tum honorifico testimonio disnus est Manutius, tibi illud ad ipsius dictionis, quam usurpat castit tem ac nitorem refertur. At vlures ullae sunt stili Romani τirtutes , in quimus , quod alii Manutio feliciores eaestiterint, tibi uoirmamus, haud a recta sentiendi norma aberrabimus. Referunt quod in epistola quadam conscribendatam sollicito studio elaborarerit, ut in scriptione illius aliquot menses consumpserit, quodque inter sinsulas lineas
spatium aliquot disitorum fecerit, eo consilio , ut , si quidelmantius subveniret, sumius instituta emendatione inseri posset. Manutianis iurui solent epistolae Bunelli, quae et separatim editae sunt , latina elestantia multum conspicuae.
Manutii epistolae libris X et libris XII quum ante saepe prodierunt , tum libris XII. cum eiusd. praefationibus porAndr. Scholium I624 eum summariis et notis Io. KDchmanni per Iac. Thomasium, Lips. I669 , S. tandemque illustratae a Io. mulieb Krause auctiores Lips. I729,
S. cum ritu Manutii collecta potissimum ex eius scriptis c. not. Dudati Krausii , quorsum lectores ablestamus , et ad apparatum ad Pauli Manutii et itum ab eodem Krausio, ib.
De editionibus Manutiorum cura impressis cf. Annales de Pimprimerie des Aldes , ou histoire des trois Manuce et de Durs editions par Renouard. Ed. ΙΙ. Par. 1825. ΙΙΙVoll. et appendix tonii primi leaetc. bibliosruph. cura Merti editi. De Ciceroniasmo quem dicunt, sive de superstitiosa Latine scribendi ratione , quomodo a Bonamico de pontific.ePP. Scriptoribus p. 221. designatur, cf. Erasin. Epp. XX, 14. Muret. V. L. XVI. Erasmi dialogus Ciceronianus. Bas. 1528. I 2. I. C. Malisteri orati. adv. Erasin. Tolos. 1623, 4. Doletus de imitat. Ciceroniana adv. ErasmuIii. Lugd.
595쪽
596쪽
L0NGuEtL Christophe a qui son saVOir a aequis uiae grande reputation, etait sis d Antoine de Lonsueti , evoque de Lyon et chance lier de la Reine Anne de Bretusne. Ce prelat etait ambassadeur dans les Puys-Bas, et ily eut Christ0phle, qui naquit a Mutines ran 1490. Dautres Ont cru que ce fui a Schoonhosen, en Hollande. On Iemena jeune is Paris, et ii se rendit tres- habile. Aussi parui-il avec ectat dans les principales universites de la Franceot de Inalle. Il savait les belles- lettres rantiquite et les
de voyager Laillit a lui devenir fatal. Il passait dans la Suisse
597쪽
ovec deux de ses amis en i516, peu apres la balaille deIIurisnan. Elle avait ete si funeste aux Suisses, par lavaletur du Boi Francois I. qu iis ne polivalent Voir les Fran- cais quavec horreur. Iis prirent de Loiagueli et ses compagnons potir des espions et les poursuivirent jtisque surie bord du Rhone. IIun d elix fui tue en salsant resistance, rautre passa te Rhone a la nago et do Longueti fui blesseau bras et arrete prisoniater. IL scussi it beaucoup durant plus d un mois dans cette captivite, jusqua-ce quil exit lomOyen de se ni re connaitro a IEveque de Sion, qui tui procura la liberte. Le pape Leon X. le Vit avec plaisir a Rome, y fit estime de son merite, et paria de son et O-
presence. On tui fit en cette ville des afratres, doni ii setira en homine d esprit; apres cela il sit un Vοyage en
enterre en habit de religieux.
ROMANAM CIVITATEM PROPTER EXIMIAM IN STUDIIS LITERARUM PRAESTANTIAM ADEPTO SUMMO INGENIO INCREDIBILI INDUSTRIA OMNIBUS ARTIBUS PRAEDII OSUPRA IUVENTAE ANNOS IN UUA EXSTINCTUS EST MAGNO CUM ITALIAE DOLORE CUI INGENTEM SPEM SUI NOMINIS EXCITAVERAT
598쪽
TE IUVENEM RAPUERE DEAE FATALIA NENTES STAMINA QUUM SCIRENT MORITURUM TEMPORE NULLO LONGOLI TIBI SI CANOS SENIUΜQUE DEDISSENT.
Christophe de Longueti avait laisse divers ouVrages. Ceux qui s0nt Venus jusque a nous, soni: Comment. in Lib. XI. Plinii Historiae Herbarum. Epistol. Lib. IV. Comment. ad Ius Cirile. Oratio de laudibus C. Plinii. orat. de Ludorici Francorum Restis et sentis laudibus, etc. 'Paul ore, in elost. Doct. Viror. c. 67. Ste Marthe, in eloy. Doct. Gall. lib. I. Melchior Adam, in rit. Philos. Germ. Valere Andre , Bibl. Bely. Le Mire, Frischard, Erasme, Damien de mes, etc. 6Morery s. τὼ - ' Christophorus Lonsolius, qui nutus est Macliniae, ut ipse de se testatur: Eoo mcliniae natus sum, Macliniae educatuS , sermanicae linsuae et Caesarum ditionis oppido: vide vitam Longotii epistolis eius praemissam atque ab Adamo philosophorum Vitis p. 45 insertam. Haec ritu Lonsolii a Reyinali Polo conscripta esse dicitur , quod imprimis Frid. Iuc. Reyschlustius in Syllose varior. Opusc. fasc. I. in epistola ad Io. Gotu. Krausium probare Vult; in qua epistola quum multa alia etiam ad vitam Lonsolii facientia disserit, tum ipsam hanc Vitam cum animadversionibus editurum promittit, quod an factum sit, ignoramus. De Operibus Lonyotii et oditionibus vide Niceronum T. XVII. p. 33. edit. Paris.) Verum quum mallet apud Italos, quam cives Suos commorari, liceat eum illis Italis adiungere, qui in formando stilo Ciceronem per Superstitiosam aemulationem sunt sequuti. AdOlescens adhuc promiscuam Latinorum scriptorum lectionem
suscepit, inprimis in libris Pl F volutatus, hincque formam scribendi inaequabilem nec puram satis contraxit. Monitus Vero atque incitatus a Petro Bembo unice lectioni atque imitationi Ciceronis se addixit nec ullum alium
599쪽
praeter istum auctorem per quinque annos evolVit, eo consilio atque instituto, ut genuinam Tullianae eloquentiae vim Sibi compararet omnemque suam orationem ad Ciceronis formam componeret, cuius Ciceronis tanto amore tantaque admiratione occupatus fuit, ut more ac consuetudine aliorum superstitiosorum imitatorum vix a se potuerit impetrare, aliis
quam Tullianis verbis uti. Verum quod aliis in huiusmodi nimia aemulatione contigit, id quoque evenit Longolio. Expressit quidem dicendi formam, quae Ciceronis Verbis splendet; Tulliana autem gravitate ac pulcritudine caret. Atque hoc est, quod peritissimi latinitatis censores in stilo Longo-lii notant. Paul. Manutius Lib. I. ep. 4. dicit: obsecro
te, Suuli , qui iudicio excellis , quid tibi de Christophoro Lonsolio ridetur equidem, si quando , quid i
scriptis illius existimem , inferrostor, ita Soleo revoudere , exilem esse in sententiis , non luculentum in verbis , ut tamen de eo , si vitae contistisset usura diuturnior, bene censeam sperandum fuisse. Sed, ut nunc est, mea quidem sententia, nullus est. 9uid enim adfert eaequisitum, quid Sinsulare, quid non vulsatum , risu ex quotidiana consuetudine usuque sumtum ' ut scribit interdum
et de rebus familiaribus et ad familiares. Ouid tum ' quasi
non rei in obscuro arsumento possit insenti lumen elucere.
Erasmus in Ciceroniano g. 33: et Nihil est istitur , quod
isti Ciceronis simia nobis Lonyolium obiiciant: aliis . tibus ille munus erat, etiamsi Ciceronianus non fuisset: et haec ipsa ranissimi iuuii ambitio fructum propemodum stu Horum illius corrupit, vitam Grupit. 9uamquam mu tum etiam abfuit a Cicerone, cui materia defuit ererceu dae m/rabitis illius eloquentiae, quum in seriis stravibusque caussis Cicero praestitu. Lonsolius edidit epistolas, sane quam elestantes ac feliciter elaboratas, fateor: sed multus arstumento Perquam humili, plures ussectulo, quod oenus τμdentur aliquot epistolae Plinii iunioris; et puullo post:
600쪽
Primum igitur illa simplicitus et stratia sermonis in- ectati ; deinde et eritas abest in epistolis Lonsolii plerisque. Ad haec quoniam nec eudem fuit fortuna Longotii, quae Ciceronis, nec eadem nessotius sit, ut interdum inepta sit ac friseat imitatio. Accedat sententia Io. Ludovici Vivis , quod legitur extremo libelli de conscribendis epistolis: Christophorus Lon-
solius, inquit, nimia cura imitationis bonam naturam corrupit. Verba habet Ciceroniana, mira relisionisne an superstitionis obserrationes sensus est ineptior 3 propterea quod dictu orandia rebus exiguis aptabat. Non enim satis illi erat, rerba et phrasin Ciceronis miro studio imitari, nisi etiam totum Ciceronem exprimeret, rem illam publi cum simularet, et curam imperii, quo totus orbis conlinebatur: privatus ipse et in angulum studiosi secessus abditus e in quo tam erat ridiculus , quam si sistantis restitum induisset, et verba ac pronu notationem sistuntis eoinseret, ut sisus crederetur. Scripta eius duplicis sunt generis. Nonnulla confecit adolescens adhuc, quum quosvis Latinae linguae auctores sine
delectu legeret atque imitaretur, hincque in conscribendis illis de stili elegantia atque aequali forma haud sollicitus fuit, cuiusmodi sunt oratio de laudibus Plinii et alia de laud
bus Gallorum: comparatio iuris civilis cum re militari: commentarii in ius ciruer historia herbarum: commentarii
in lib. XL Plinii. Alia vero composuit Ciceroni imitando
addictus ac Tullianarum vocum nimio ac servili studio occu-Ρatus, qua ratione ab eo scriptae sunt Orationes duae et aliquot epistolae. Quae prius verbis undique accersitis scripta ediderat opuscula, ut penitus abolerent, ab amicis suis moriturus petiit, ut penitus abolerent. Adde Caspar. Sustularium de imitatione Ciceronis p. 52. . . Burchard. Menchenium in dis- Sertat. de miris militia aeque ac scriptis illustribus p. 49. Iacob