Commentaria in 4 libros sententiarum magistri Petri Lombardi

91쪽

patet quod autem dicatur secundum eandem tionem, probatur ex ictis in I. Art. ubi proh tum est quod ens habet propriam rationem. Praeterea: rimum principium undatur in termino univoco; sed 'rimum principium fundatur inente ergo ens est univocum.

Ultimo potest probari quia inquisitio metaphysicalis procedit circa Deum accipiendo quod est persectionis in creatura, ponendo illud in Deo; sed ista inquisitio esset nulla negata univocatione entis;

Mialerius restat hic videre qualis est ista

univocatio entis. Et dicunt aliqui, quod est realis realitate objectiva. Sed hoc non Credo esse verum, quia se totis distinctis realiter, nihil est communerealiter; sed Deus et Creatura sunt hujusmodi, aliter Deus non esset simpliciter simplex, ergo non conveniunt in aliquo, sive in ente realiter. Praeterea quae Conveniunt in ente realiter, illud simpliciter est prius illis; sed nihil est prius

simpliciter Deo et Creatura ergo non Conveniunt in ente realiter. Praeterea Impossibile est eandem entitatem esse realiter necessariam et contingentem; sed quidquid est in Deo est necessarium, quidquid autem est in Creatura est Contingens ergo Deus et Creatura non conveniunt in ente realiter. Dico emo quod univocatio entis non est realis,

sed est accipienda e indi erantia modi concipiendi. Ad cujus evidentiam est notandum quod antiqui philosophi diversimode fuerunt locuti de univoca-

92쪽

ν LIB. I SENTENTIARUM

rione. Nam armenides, ut recitat Commentator I. Metapvs posuit univocationem in unitate mmerali. lato vero, secundum quod ei imposuit Philosophus, posuit univocationem in aliquo uno

realiur separato, unde secundum ipsum omnes h mines univocantur in quoddam homine separato, quem per se dicebat hominem Aristoteles vero pinnit univocationem in aliqua una, nam ratione Sinium separata abstrahibiliter et conceptibiliter, et ista competunt enti. Et ad hoc est notandum quod sicut potest esse duplex ratio in qua aliqua conveniunt, ita potest esse duplex univocatio; nam aliqua conveniunt in ratione transcendenti, aliqua comveniunt in ratione praedicamentali ideo est quaedam univocatio transcendens et quaedam praedicamentalis et prima univocatio Convenit enti s cunda non Et ideo omnes auctoritates, quae removent univocationem ab ente, sunt intelligendae de univocatione praedicamentali et non de transcendenti.

nes. Prima quod univocatio entis, si ponitur realis, non est compossibilis cum analogia. Secunda quod univocatio entis, si ponitur per indifferentiam modi concipiendi, sicut est expositum in artis princeae, est compossibilis cum analogia.

Prima Conclusa probatur sic, Esse aliquid

flura simpliciter et unum simpliciter non est compossibile sed univocatio realis dicit unitatem sim-

93쪽

DISTINCT II QUAEST. I I icure, analogia vero dicit pluralitatem simpliciaur ergo est. Ρraeterea sormaliter repugnantia non sunt Compossibilia in eodem se vera analogia et univocatio realis sormaliter repugnant ergo non sunt compossibiles. Probario minoris nam analogia includit rationem prioris et posterioris, univocatio vero non

includit ista. Secunia Conclusi probatur sic: Non magis.

repugnat in ente univocatio et analogia quam in qu unque genere, respectu Suarum S cierum secti genere ponitur univocatio per indifferentiam modi concipiendi, et ista non excludit analogiam, quia inter species ejusdem generis est attributio ergo, in ente stat univocatio exposita et analogia. Praeterea genus vere PraediCatur uniVOCe ex . opis et vere praedicatur analogice, quia Secundum prius et posterius ex O. Metaph. ergo, ista ad invicem non repugnant, et sic in ente intest stare univocatio et analogia et per hoc patet ad ommes auctoritates sanctorum et philosophorum, cum dicunt ens esse analogum, et Per hoc non κ- eluditur univocatio, quia possunt simul stare uni-VOCatio exposita in praeced. artici, et analogia in

ente.

ne uineo rei L in quo ponendae Sunt

rationes Doctorum, quae improbant univocationementis, est sciendum quod Contra istam opinionem

si Arquit Lincon in I. M. Post sic: Si ens

dicitur univoce non potest distrahi in multitudinem,

94쪽

8 LIB. I SENTENTIARUΜnisi per i erentias, quarum nulla est ens; sed impossibile est ens distrahi vel contrahi per differentias, quia tun contraheretur per illud quod non esset, quia entis non sunt differentiae ex . Metaph

2DPraeterea, Thomas arguit ad idem p.

I. q. I. a. F. Effectu non adaequans virtutem suae causae non Convenit in aliquo univoce cum sua causa. Exemplum nam igni genitus a sole non dicitur univoce calidus cum sole; sed creatura

est effectus Dei non adaequans virtutem illius ergo nihil dicitur univoce de Deo et creatura. 3 Praesere idem Doctor in Sum. lib. I. contra Gent probat hoc idem sic: Quae non habent similem modum essendi non univocantur in aliquo. Exemplum e domo extra et de domo in mente; sed Deus et creatura non habent similem modum essendi; ergo non univ antur in ente. M Praeterea, quod praedicatur univoce de aliquo est simplicius eo de quo praedicatur; sed nihil est simplicius Deo ergo nihil dicitur univoce de

Deo et Creatura.

5J Praeterea, quod dicitur de aliquo secundum

prius et posterius, non dicitur univoce sed ens dicitur de Deo et creatura secundum Prius et post rius ergo non dicitur univoCe.

6J Alius, scilicet Gerardus Carmeluia, ar

guit ad idem Quo I. I. . . sic motui ata formam et motui ad tibi nihil est commune univocum ergo multo magis nec Deo, nec Creaturae et mem Praedicamentis.

95쪽

7 Praeterea causa per se et Causatum Per Senon univocantur; sed entitas Dei est causa totius entitatis Creaturae ergo. 8J Praeterea, univoca parificantur in nomine et in ratione; sed impossibile est Deum et creaturam p rificari ergo impossibile est Deum et creaturam univocari in aliquo. 9 Praeterea, quando aliqua univ antur, Si unum est infinitum, et reliquum; et si unum est Creatum, et reliquum et si unum est desectivum, et reliquum ergo si Deus et Creatura univoCantur, sequitur quod sicut creatura est finita et creata et desectiva, quod ita Deus erit creatus, finitus et sectivus.

ivi Printerea ad Mem Thomas Anglicus

arguit sic; Conceptui comprehensivo et non comprehensis nihil est commune univocum se conceptus Creaturae est comprehenSivus, Conceptus autem Dei non est comprehenSiUuS ergo, etc.

iii Proeterea ad idem arguit alius Doctor

sic mensurae et mensurato nihil est commune uni- vocum se Deus est mensura omnium Creaturarum

ergo.

si a Praeterea Scotus movet contra se, idest

Contra univocationem entis, aliqua dubia valde di ficilia Primum Si ens est univocum, ergo en est genus, cujus Contrarium tenet hilosophus I. -- ω . robatur, quia si ens est univocum, tun clicitur de pluribus disserentibus specie in eo quod quid. et illa est propria ratio generis.

96쪽

8 LIB. I SENTENTIARUM i3J Praeterea: Si ens est univocum ad decem genera, ergo descendit in ea per aliquas differentias. Sint igitur istae differentia A et B. aut igitur istae differentiae includunt ens, et sic in conceptu Cujuslibet generis generalissimi includitur aut non sunt entia, et tun non ens erit e Conceptu emtis, sicut de conceptu speCiei. Is Praeterea, quae sunt primo seipsis diversa nihil est eis commune univocum sed Deus et Cre tura sunt primo seipsis diversa ergo nihil est eis

commune univoCum.

fi 6 Proeurea illis quae sunt sub extremi contradictionis nihil est commune univocum se Deus et creatura sunt sub κtremis Contradictionis, quia Deus est a se et Creatura non a M. fi 7 Praeterea ubi est unitas attributionis, ibi non St unitas vivocationis, quia attributio ponit ordinem, . Metaph. univocatio autem excludit ordinem; sed in ente est unitas attributioni ex M. Metaph. ergo in ente non est unitas univocati

Quamvis Atti ratione sint satis PParentes,

et magnorum Virorum quorum intellectum non attingo, non tamen Sunt neceSSario cogentes.

si Ad primiιm dico quod ipse intendit remo

vere univocationem praedicamentalem ab ente quam ego non pono, quia illam dico transcendentem Adprobatiovem ejus oportet videre quomodo et qualiter ens dicatur de ultimis disserentiis quia non dicitur de eis qui itatis cum sint primo seipsis diversae, dicitur autem de eis denominative Solum, si-

97쪽

DISTINCT. III QUAEST. I icut ponit Avicenna . Metaph. insuec. 6. Ad sormam igitur argumenti cum dicitur quod nihil contrahitur per illud quod non est, conceditur sed cum ulterius dicitur quod entis non sunt disserentiae, dico quod ens non habet di erentias quae includunt ipsum quid irative dicitur tamen de eis

denominative.

Contra hoc per Guliel objicitur sic: Unumquosque Per Suam rationem formalem qua distinguitura non ente, includit ens non enti oppositum; sed differentiae ultimae per suam rationem sermalem distinguuntur a non ente ergo includunt en nonenti oppositum, is sic sunt quiddilative ens. - μιν

urea, ultimae differentiae aut addunt aliquid aut nihil: non nihil ergo aliquid, et de illo addito quaeritur

quia aut est ens per se, et habetur propositum aut per aliquid aliud, et sic quaereretur in infinitum. Istae rationes modicum valent, et quod probent falsum patet per Avicennam ubi supra, ubi sic ait: oportet scire quod differentiae subjectae non Sunt subjectae primo sed concomitantur eas esse Subjectas, quia non praedicantur de ea univoce sed den minative. Et exemplum suum est ibi de rationali. Primum etiam argumentum non habet formam bonam, quod patet sic: Unumquodque animal per eandem rationem formalem qua distinguitur a non animali includit animalitatem non animalitati oppositam sed quodlibet animal per rationem animalitatis distinguitur a non animali ergo quodlibet animal per rationem animalitatis includit animal itatem non animalitati oppositam, et Si sequitur nu-

98쪽

82 LIB. SENTENTIARUM gatio. Et sic dico quod major est salsa, si iste terminus unumquodque distribuit pro entibus realibus et formalibus: et sic ultimae differentiae sunt entia denominative, non tamen qui dilative in esse reati, sed in esse diminuto quod vocatur formale, non a forma sed a modo. - Ad secundum, Cum quaerit si illud additum sit ens per se dico quod seipso formaliter est illud quod est; et cum insers ergo esten Per Se nego consequentiam, quia plus accipitur in consequente quam in antecedente in antecedente enim accipitur sermalitas praecis quae nihil aliud est quam ipsamet et ex ista praedicatione sor- mali insert entitatem ibi realiter absolutam.

a Ad primum Thonice dico per interempti

nem majoris nam sol producit plantam quae non habet similem sermam cum sole, et tamen univincantur in substantia. Et si major illa habet aliquam probabilitatem, non tamen est vera, nisi de univoC tione specisca et reali, qualis non ponitur uniU R-tio entiS. 3J Et eodem modo ad aliud Concedo enim quod illa quae non habent consimilem modum essendi non univocantur uni vocatione specifica reali, sed non repugnat ei univocatio transcendens per indifferentiam modi concipiendi.

4 Ad aliud dico quod licet in re nihil possit

esse simplicius Deo, tamen non est inconvenien S cundum intellectum abstractum esse aliquem Conceptum simplicissimum quo nihil est simplicius.

fue Ad aliud dico quod ens dicitur de entibus

secundum prius et posterius quantum ad rationes

99쪽

DISTINCT. III QUAEST. I 83

particulares; sed ratio propria entis non dicitur sic Secundum prius et posterius, immo abstrahit a priori et posteriori vel per alia verba: en dicitur de entibus secundum prius et posterius in attributione reali sed cum hoc stat univocatio rationis transcendentis, ut patet ex . Hic.

M Ad aliud scilicet Carmeluti dico quod

ansecedens est falsum et petit principium. vel si hahet aliquam apparentiam, illud est verum de uni- vocatione quae est in genere et non de univoCatione quae est transcendens. 7 Ad aliud dico quod major est falsa nam sol est causa plantae et tamen univocamur in substantia vel si major est vera, habet apparentiam in univocatione quae est in genere. 8 Ad aliud dico quod argumentatio illa non Valet arguitur enim sic quasi in simili univoca parificantur in nomine et ratione sed homo et musca non parificantur in ratione animalis, quia homo persectius participat rationem animali quam musca ergo homo et musca non univoCantur in animali, quod est falsum. Dico ergo quod ad hoc quod aliqua univocentur in aliquo sufficit quod illa ratio per indisserentiam se habeat ad a. svi Ad aliud concedo quod major est vera de univo tione specifica et reali, sed non est vera de univocatione transcendenti, qualis Ponitur univocatio entis.

ivi Et e em , ad aliud illius Doctoris,

de Conceptu comprehensivo et non Comprehensivo.

100쪽

84 LIB. I SENTENTIARUM ii Et similiter ad aliud de mensura et mensurato. Et praeterea illud argumentum habet magnam instantiam de albedine nam albedo est mensura omnium Colorum, et tamen aliquod dicitur univoce de albedine et aliis coloribus.

Ad dubia quo movet Scotu contra univΟ-cationem entis:

fiet Ad primum, cum dicitur si ens esset univocum tunc ens esset genus, dico: si ens esset univocum univocatione praedicamentali, Certum est quod esset genus; sed univocatio entis non si Ponitur, quia est univoCatio transcendens non praedicamentalis, et ideo non est genuS.

Di 3 Et cum arguitur ulterius per hoc quod ratio generis est praedicari de pluribus differentibus specie, dico quod genus quando praedicatur de pluribus disserentibus specie non habet indisserentiam adfinitum et infinitum, et necesse et possibile, SiCutens ut ponitur transcendens ideo en si sumptum

non est genus. Aliae potest dici quod Philosophus removet ab ente rationem generis, quia dicitur de per se et in quid de aliqua differentia; omnes enim differentiae tam immediatae quam inseriores Sunt eXtra rationem generis praedicamentalis. Sed ens praedicatur in quid de omnibus disserentiis praeterquam de ultimis disserentiis et de passionibus entis

quae Sunt per se non ens quiddilative, licet virtu liter contineantur ab ente. Nam disterentia est dupleX quaedam est Sumpta a Parte SSentiali, quaedam est sumpta ab ultima realitate formae. Prima