R.P. Laurentij de Portel, ... Responsionum moralium tomus primus secundus. Cum duplici indice, vno casuum, altero rerum & verborum copioso

171쪽

nitas seruanda est. Sic enim dilponit ius in cap. niam frequenter, de situ comes. Vbi dicitur Quod Li-ιe non comestata testes non recipiantur. At per solam generalem inquisitionem lis non est contestata, quia raondum reus citatus est,in testes iam lunt recepti in

inquisitione generali contra illum. Tota dubitatio est, utrum in Religiosis, quorum causa per priuilegium retoluuntur de plano, e summarie, non seruatis apicibus iuris , seruanda sit eadem ratificatio testium receptorum in inquisitione generali mutusque responsio pendet clarius ex puncto alio, videlicet an ista ratificatio testium receptorum in generali inquisitione pertineat ad apices iuris tantum,an ad illius substantiam. Ego calum retoluendo dico, quod ista ratificatio testium pertinet tantum ad apices iuris:ac proinde non obligare in Religionibus, quae eximuntur ab apicibus iuris per sua priuilegia:ac proinde ii Praelati Regulares puniant conuictum per

testes antea receptos in generali inquisiitione, absque illorum postea ratificatione, non erunt accusandi dehinc respondetur ad quaestum positum in principio

huius casus vigesimi. Quod ergo ista ratificatis te, stium non sit de substantia iuris, sed pertineat ad Uices , tenet expresse Pater Iosephus a S. Maria in uis tribunali Religiosorum traft. . cap. IO. a fol. 3o 7 licet consulat cap. i. quod in negotio grauissimo Praelatus Regularis etia ratificet huiusmodi testes scitat ibi pro

noc.&Baldum. Inclinat ad hoc Paulinus Bertus in sua Praxi criminali tit. 8. p. s. deforma Inquisitionis foLai Oaeol. 2.in fine. Vbi ait,quod ex iudiciis repertis in in . quisitione generali potest Praelatus procedere contra culpatum, nullo alio processu formato, iuxta stylum

seruatum

172쪽

seruatum hac nostra tempestate. Hoc idem latis clare innuit Author Repertori Inqui Τοrum,uir doctissimus, ver.Testis, j. Item Inota fol. sol. 2.insine. Idem collegit hic Author ex Panorm qui taper cap. Ad feritionem,de accusat sic ait Nota ex textu, quod si in in uisettonegenerali aliquis reperitur culpabilis,potest contra ei procedi ad impositionem poena ex illis prisationibus in inquisitione generali receptis, nec est Uris cucumii En bationes specialiter recipiantur, sed satis est idura nominarum citare,ut veniat ad opponendum, dcc. Quintiat cla. rius dici potuit ad intentum. Et stibdit statim se hoe intelligere, quando inquisiitio erat formata contra cet. tum genu perlbnarum, nam tunc inquisitio videtiit Amaata contra quemlibet. Secundo videtur hoc px bari ex glossa ad citatum. Ad petitionem,deaccusat.vbi glosa in ver. Non seruatum. Ait citatum orditae iuris, circa inquisitiones faciendas traditum in illo capite, eis verum circa saeculares, secus circa Regulares in quibus non usquequaque seruatur. Et citat cap.qualiter, quando,de Accusat. In quo traditur forma seruanda in inquisitione generali, & de audiendo reo, de exceptionibus opponendis, c. Et in fine capitis addit

Papa sic: Hunc tamen ordine circa Regillares personas non credimus siqueeruaque seruandi7,&c. Tertio probatur ratione, quia noli videtur de substantia iuris, ut idem testis, qui prius deposuit in generali inquisitione, nunc

secundo denuo interrogetur,seratificetur. Iam enim

in inqaisitione generali deposuit ut verus testis. Nam sitit vocatus a Iudice potente vocare essuit exhibitum iuramentum coram Notario,& Iudice, quae sola videntur requiri ad substantiam testic testifieari enim ante, vel post contestationem litis, videtur solum ad 3pices pertinere inlod confirmo claro exemplo ex

173쪽

iure nam ius canonicum,desciuile passim permittunt

recipi testes adfuturam rei mena Oriam, quanda videlicet timetur quod teites possint mori, clis nondum est coepta, nec c5teltata;oc tamen testes sic recepti via ginti annos ante litem contestatam valent postea, si iudicis aut horitate Ocipiantur: habetur expresse in cap. BuWmam sequmte , utile non contesata. Quod satis probat non elle contra iubstantiam iuris testes recipere coirira reum antequam citetur. Ultimo probatur ex eo quod tenet Rodrig. 2.tom. quas . r. δίιοm . Surn.c. 1 8. concl. . dc in ordine iudiciario,cap. .

3ti ait primum denunciatorem esse testem,& cum alatero teste sacere plenam probationem. Et in caui proinposito de quo agimus, fuerunt multi denunciatores, non in forma Euangelica secreta, qtiae requirit prius correctionem fraternam secretam; sed fuerunt dei vinciatores in sorma iuridica,vocati, iurati,&c Sc ab habente iurisdictionem ad vocandum, de iuramentum exhibitiam circa crimen particulare, quod erat publicum suille commissum.

Haec dicta susticiant pro liberando Praelato Regubri, qui testes receptos in visitatione generali non ratificauerit. Quibus non obstantibus, ego consulerem Pnaelatos Regulares,ut si quidem hodie,vel temporum malitia, vel culpatorum subterfugia, vel Praelatorum nimietas iam sere apices iuris in Religione inuexit, Curent Praelati in visitatione generali obteruare illa quinque monita Nauarri, posita in principio huius casus. Quod clarius securius facient seruando Regulam traditam ab eodem Nauarro, lib. s. Consiliorum,

tit.de Accusat. In tu sit. denunc. conss. .num. . loquente de visitatione unius Conuentus. Vbi innuit faciendam effeta uelicem visitationem, primam generalein,

174쪽

de villo specialiter inquirendo.Secundam specialem, quando videlicet resutiante infamia, vel probatione contra aliquem in particulari, fit nouus processus contra illum, citato eodem in repetitis testibus antiquis, Maliis tellibus, quia de nunciatoribus visitationis ν-neralis sunt iudicati.

De uno Conuentu recusente, ne Prouinciatis

visitaret , quando facienda erat

quaedam electio. IN uno Conventu Monialium , tempore quo Prouincialis exossicio tenebatur visitare Conuentum, Miscere electionem Abbati illa,vel Osticialium quaedam Moniales voluerunt recusare Prouincialem, ut suspectum,ne visitaret,neque electioni asi luteret. Quaeritur an potuerit illum impedire ne visitaret ex ossicio, Lelectioni praesideret in idem potest quaeri duConueritu Fratrum , an possit recusare Prouincialemne illum visiteta Alitequam respondeam, suppono primo, teneri Prouincialem singulis annis visitare Conuentus Monialium sibi subditarum ot habetur expresse in Clementina uendentes, de statu Monach ubi Papa clare exprimit, Singulis annis, ct Moniales C cordat Trident. A . A reform. V. 8. Suppono secundum, elle consuetudinem Prouincialium in electione Abbatissarum, vel similium Praelatonim,eisdem,vel partibus opponentibus optionem

dares

175쪽

dare, ut designent, quos Religiolos sibi velint adduci in testes scrutatores electionis, Mab illis desii gnatos adducunt , quod est consonum iuri canonico in cap. Luia propter,de elent. Et sic obseruat praxis in capitulis Fratrum ubi assistentes scrutini per vota particularium eliguntur. Quo supposito sit prima conclusio, Prima conclusio.

Ton possunt Moniales,nec Fratres unius Conis LN uentus recusare Prouincialem, eumque impedire quantumcumque suspectus sit hiae vilitet ex ossicio suum Conuentum visitatione generali, Mordinaria Vltra probationes huius conclusionis mox adducendas, illam probo imprimis decreto Apostolico S. D. N. Pauli V posito a Barbosa in suis re istonibiti ad Tridentinum super sis r .capa O.de reform.num. . . Quod decretiim praedictus Summus Pontifex anno 6 Io. transmisit ad Episcopum Portugalensem nostri Regni Portugalliae: Tenor sic habet. Venerabilis frater, silutem, 2 Apostolicam benedictionem. Fratemitatis tira nomine nobis nuper expositum'it, quod visitariones qua in tua dioecesi in vim decretoria Concilii idemini, alia legitime fiunt,impediuntur,e quia visitati Praelatum, seu alium legitime misitantem sistetium astegant,in magnum diuini cultus,praesertim,drfabrica E clesiarum praeiudicium.2uamobrem nos huiusmodi abusum tollere valetes,supplicationibu siger hoc tuo nomine humi- Liter porrectis inelinati, de consilio venerabilium Fratrum nostrorum sacra Rom. Eccles Cardinalium, sacri ConciliyTridentini interpretum, solica authoritate decuramus, Episcopum, vel alium cui id legitime competit, visitantem non posse uti siste tum recuseni.Non obstruibm constituti

176쪽

cientibin quibuscumque Datum Roma, C.

Circa hoc decretum primo uluerto,quod licet sit Commissum ad unum tantum Episcopum particularem , habet tamen vim in tota Ecclelia, ut per illud Causae resoluantur ubique in Ecclesiaaest enim epist la decretalis Papae, sic enim totus liber Decretalium, S sextus compilati sunt ex epistolis missis ad Episco-POs,in persona particulares, de hodie vim habent in tota Ecclesia, eo quod sint responsa,rescripta .re lutiones Summorum Pontificum pro Ecclesiae instru- Chione. Et hoc ipsum,quod haec rescripta particularia Pontificum habeant vim legis in tota Ecclesia, tenet expresse Sylvester ed. Relcriptum,quirit. . Secundo noto in hoc decreto Papam, non solum id concessisse

pro Episcopis visitatibus suas dioecesses, sed etiam pro

Praelatis Retularibus visitatibus suas Prouincias.Constat clare ex illis verbis Decreti: Episcopum,vel alium cui id illegitime competit. Quibus verbis clare id c5cedit,&Episcopo, cuiuis alteri legitime visitanti qualis eth

Praelatus Regularis,qui ex timetina si racitata,at trandentes,legitime visitat singulis annis, S tenetur visitare suos subditos ex mandato Concit Trident. 1 . 1 F. cap. I. de Regular prope finem. Et quamuis ex citatis verbis praedicti Decreti id non colligetetur tam clare scut diximus: adhuc stando solum in doctrina, tegulis iuris,dicendum est illud Decretum Pauli .prohibens recusari Episcopum in visitatione ordinaria,sne ulla extorsione, exledendum eis etiam ad Praelatos Regulares,ne possint recusari in sua visitatione o dinaria. Probo clare,quia de aequi pollentibus idem est iudicium, . . fmandat & cap. i quando,de rescript &Maeterea ubi est eadem ratio est etiam ea em iuris dinx positio,

177쪽

positio, cap.dudiim,de eledici 2. At Episcopus, Scirovincialis aequipossent in iurisdictione, ut mox dicam; praeterea eadem est omnino ratio in visitatione Episcopi,in Prouincialis, ut patet ergo in utroque erit eadem iuris dispositio, ita ut quod Papa decreuerit circa visitationem Episcopi non recusanda,idem quoque iudicandum sit de Prouincialis in visitando recusatione. Quod autem eadem sit ratio in Prouinciali, atque in Episcopo, constat ex communi Doctorum sententia, dicentium, quod Prouincialis habet an uos

subditos iurisdictionetia quasi Episcopalem, ut inter

alios tenet, ac probat Rodrig. Addit.ad Summ tom. . veis. Praelados,cap. io . conci 7 citans unam glossam,

Cardinalem, & Abbatem. Vt autem appareat quanta cum rationem. Paulus V.illud decreuerit,ut in visitatione generali non possit Episcopus recusari nec proinde Prouincialis hostero has duas rationes pro illo decreto Potificio. Prima est. Nam Episcopus, vel Praelatus in visitatione generali

concernente bonum coInmune , non inquirunt, nec

possunt inquirere de culpis alicuius in particulari:cuque illa visitatio in genere tendat ad bonum commune Conuentus, non potest subditus particularis impedire bonum commune Conuentus. Si vero dicas,ex illa visitatione generali posse resultare culpas contra

Praelatum Conuentus,vel alios graues Patres,quorum

intersit Prouincialem suspectum no visitare. Relpon deo hoe 5 sussi cerci ad illum recusandum: nam ut ait Nauar.lib. s.conss.litis accnsit.Inquisit.consit 3.visitatio generalis neminem infamat,in per testes in illa receptos nemo potest condemnati sed debet fieri particu- aris processus a visitatore ex repertis in vilitatione

generali contra in illa culpatum 4 in hoc secundo

178쪽

processu speciali, citato illo culpato ita generali inquisitione poterit recusationesiouere contra Prouincialem Secunda ratio illius decreti Papalis est: nam cum praelati de ordinario ratione ossici incurrant odium subditorum,eo quod reprehendunt, puniunt,appetitibus resistunt,&c.Nascuntur multi ei uult, non bene affecti ad illum in Episcopatu,vel Prouincia N proinde multi ex iis taedio affecti ad Praelatum , pollent in quovis oppido,vel Conuentu reculare Episcopum,vel Praelatum visitare volentem , etiam ad libitum: cita impediretur bonum commune visitationis . Ecclesiae, ut ait Papa in citato decieto. Colligitur haec secunda ratio C cap. qua iter. quando in accisat ubi ait Papa, qUod non facile admittatur accusatio Praelatorum. Et causam assignans Poncise ait Nam Priuati

sunt quasi Amim positi ad sagitiam, o mi torum odia

incurrunt. Sed hoc sicut dixi, non impedit quominus in visitatione, seu inquisitione partichulari iacta a Praelatis, possit illos subditus recusare cum causa,& seruata forma iuris.

Secunda conclusio. TE possunt particulares praeteia lentes validei trecusare Prouinciale quin assiliat elei hioni praelatae, vel aliarum ossicialium, si ipse Prouincialis

adducat duos testes oblatos a pra tendentibus, vel ad beneplacitum praetendentium adductos, ut assistant electioni tanquam scrutatores. defensores iustitiae recusare volentiam. Primam partem huius conclusionis probo primo, etiam probatur tota conclusio equentibus multis rationibus. Nam cellante caula cessat effectus, ut dicitur in cap .cum cessante,de appectat. est

179쪽

est idem quod alibi tradunt Doctores, videlicet'tiod

cessante fine legis cclia lex At finis,& caula, ob quam iura concedunt polle iudicem recusari, est, quia ipse solus postea daturus sententiam , ex passione, Modio poterit nocere reculanti,4 haec ratio in cauia cessat

omnino in Prouinciali, etiam alias suspectes, quando agitur de illius assistentia in electione Praelatae: nam Ale ibi nullam laturus est sententiam, ut patet: sed solum debet suffragia per Arithmeticam recensere, Aprotiauigare;& ad hoc habet duos asi ociatos pro parte contraria, in quorum praesentia est impossibile moraliter suffragia defraudare: ergo in totum cessat causa suspicionis, quae sibi possit opponi. Et magis declaratur quia quando recusatur iudex laturus lententiam in caula,est quia ille debet recipere testes, debet solus considerare dicta testium, dc merita cauta quae Omnia cessant in sola, ac nuda assistentia electionis, ubi nihil horum concurrit, de habet occultatos testes

contra se.

Secunda ratio deducitur ex c. cum speciali, de appel7. ubi Papa iubet, quod si pars aliqua recusauerit iudicem ordinarium assignatis causis reculationis, tunc pars recusans,& recusata eligant arbitros, qui iudicent causas recusationis,cum caeteris ibidem. Ex quo loco

colligo, permittere ius ut iudex recusatus eligat arbitrum unum, qui iudicet cum alio arbitro recusantis causam ipsius iudicis recusati Si ergo ius permittit ut Praelatus eligat unum arbitrum, qui iudicet causam

suae recusationis a sortiori permittet, quod Praelatus recusatus offerat duos arbitros crutatores parti recusanti, qui assistant pro illa in electione,&faciant ratiocinium suffragiorum. Et cum ego essem Prouirini alis oblato mihi hoc eodem caso, in quodam Conuenta Monia

180쪽

Monialium me recusare tentante in electione Abbatillae, Consului virum satis doctum in iure canonico, qui hodie vivit in grauissimo tribunali Ecclesiastico huius Regni, qui mihi dixit hoc ipsum iidelicet non potui illa Conuentum me valide recusare, si ego illi OD surrem,.ut eligerent arbitros sibi propitios, qui me in electione astaciarent de ita factum est. Tertio,id confirmo ex dicto Panorm. super quas . da, sic potes iudic Lleg ubi postquam dixit cum

communi, quod iudex merus executor non potest recusati, iuxta cap. Nouit. de appellat. Ait quod si tali executori committatur ut testes examinet, vel iudicet expensas litis, poterit recusari ; nam in scribendo, callide testes examinando poterit grauare partem, vel etiam in arbitrandis expensis. Si vero sit merus executor,ab eo non potest appellari, nec recusari,quia non potest notorie laedere partem, quin notoric constet. Quae omnia pulchre aptantur nostro casui,argumento a contrario sensu. Nam Praelatus assistens electioni tanquam praeses, non examinat testes, ut patet, cum suffragantes, de volantes non sint testes. Item,

ibidem non iudicat aliquid ex suo arbitrio. Item, habens ibi duos testes contra set ut ita dicam procuratores partis laesae , vel recusantis , non potest haedere quin notorie consteta ergo no potest rocusari, que ab eo appellari. Quod adhuc potest confirmari ex illa hi, storia Daniel. 13 ubi illi duo sene etiam mali iudices,

ausi sum tantum facinus intentare contra Suaanam castam,quia nemo illos videbat,dicentes,Nemo nos videt. Quali a contrario, si scirent eos ab aliquo videri,iale non intentassent, quantumcumque mali. Si ergo praeses elechionis habeat duos testes assidentes pro parte recusante procuratores, quomodo poterit lar -