R.P. Laurentij de Portel, ... Responsionum moralium tomus primus secundus. Cum duplici indice, vno casuum, altero rerum & verborum copioso

181쪽

dere,in aliquid contra electionis iustitiam intςntare Quod pectat ad secundam partem conclusionis, quod scilicet non possit recusari Prouincialix, quando in vilitatione Conuentus Montalium non fit lectio Abbatissae, sed solum fit electio caeterarum officialium ut ianitricis,4 similium, quod inquam neque in hoc possit recusari Prouincialis, patet clarius ex supradictis,& mox dicendis. Nam imprimis non potest recusari ne visitet, propter clare siessicaciter dicta in prima conclusione nec potest recusari quin eligat ossiciales praedictas, maxime si adhibeat duos illos testes ad petitionem partis recusantisci si enim id potest in

electione Abbatissariquod est inius,& in qua concurrit forma electionis canonicae per schedulas obsignatas;multo melius poterit id facere in electione harum ossicialium, quae non est canonica,nec fit per schedulas secretas, sed oreteilus coram uno Notario, tau

bus testibus, ut solet fieri in Monialium Monasteriis subditatum ordini Minorum. Adductis enim duobus testibus ad petitionem partis querelantis, cessabit omnis suspicio damni inserendi, tota ratio recusandi, sicut probatum est circa electionem Abbatissae. Quod adhuc potest confirmari ex cap.indemnitatibus,de eis t. in s. ubi praescribitur sorma eligendi Praelatum Monialium,in datur licentia recusandi, wappellandi ab hia. Et tamen ibi ut constat, solum sermo est de ele- stione Praelatae. At ossiciales Montalium , quas dixiamus,nec sunt Praelatae, nec fiunt a tota eommunitate,

utplurimum, sed per solas discretas, ac seniores CorI- uentus:& proinde dissicilius, seu multo minus poterit Praelatus recusari in visitado Conuentu ex ossicio singulis annis pro faciendis istis ossicialibus. Et quod ci-x tui demnitatibm,solum loquatur de electione Abbatissae,

182쪽

batissae, patet eis sane,ibidem, ubi Papa dicit, quod sit

electio fuerit inuenta canonica,confirmetur:haec vero electio osticiali una vi diximus, non est canonica.

Probata sic conclusione quoad tramque partem sigillatim. In communi probo,quod si recusatio Prin

uincialis quoad visitatronem in praesidentiam in electione, facienda sit cum magna causa in ut verius dicam, nunquam est facienda, maxime si Prouincialis

offerat parti oppos Iut eligat testes ad libitum. Probo primo, quia ut suppono certilIimum Prouincialis, tanquam Praelatus habet votum in electibile Abbatis. sar, de officialium pro Conuentu Monialium , ut alibi probaui, praxis obseruat: cum ergo,si ille recusetur ab electione facienda, consecutive priuetur suffragio quod erre poterat in dicta electione sequitur quod debet interuenire magna causa , iuridice probata,vd ille debeat pro recusato haberi, pro priuato ad suffragandum in tali electione .Et haec causa ad illum priauandum ne assistat in eleectione Monialium,non debet

esse qualis qualis,ut tenet Nauar.ι- 3 fumum operum.

iii expositione capitis cum contingat, in decimo casu nul litatis, num 1 sed debet esse causa grauissima, o probatissima maximesin causis Montalium,quae cum oe . minae sint auidius appetunt, de vehementius instant, ωhoe saepe sine fundamento, ut experientia testatur. Vltimori videtur probari, quoad utramque tartem. quod videlicet, si Prouincialis in electione associetur testibus non suspectis vi a parte querelante acceptatis, non possit tunc recusari, quia abstulit gravamen, suspicionem .Probatur hoc inquana ex cap. supra citato cum cessante de appellatione, cuius casus talis fuit. Quidam iudex, in processu sententiae dixit certum quid, vel comminatus est se rem certam mandatu'

183쪽

uin, a quo pars appellauit sentietis se grauatam a sutura coinminatione. Iudex audita appellatione,dictui ixetractauit, gravamen suspectum sustulit consuleus Papa rei pondit, quod iudex in causa procederet, xiqn obstante appellatioue quoniam iam iudex abstulerat impedimentum , propter quod Herae abal o ap- lyellatum. Idem omnino potest applicari in nostro cala recusationis ne Praelatus assistat in ista electione. Fuit reculatus eo quod timeretur,ne ille in electione haedere posset partem recusantem. Si Praelatus adducat duos Itestes benevolos electos ab ipsa parte querelante, iam sustulit gravamen, suspicionem, iuxta supradicta,ri proinde poterit procedere dc praelidere in electione.

Adhuc instas.Prouincialis in ista electione de mo-Fe,ante electionem prius vilitat Conuentum:& in ista visitatione poterit subornare singulas Moniales ne ident, vel dent suffragium pro tali:& haec laesio est ianti notabilis, de irreparabilis in proinde est causa recusationis r Respondeo primo,quidquid de hoc sit, Prouincialem non posse recusari quin visitet in communi, ut satis manet probatum in prima conclusione: per accidens veroist quod affert haec instantia. Secundo dico Quod quando haec instantia valeret, tunc Prouincialis faciat electionem non praemissa visitatione, cum testibus non suspectis,4 sic non poterit recusari ob hanc

instantiam.

Is Quaeris an si non obstantibus tot ac tam claria prob*tionibus,obtineri non possit,ut Prouineialis ro-cusatus assistat electioni Abbatissae cum duobus testi bus a parto recusante acceptatis: possit Praelatus recusatus delegar causam alteri cui voluerit, ut visitet,

184쪽

pellataemitte iis se ad id quod iam dixerat ita capyi quis

contra claricum foro compet tenet quod iudex ordinatius si recusetur poterit committere caulam cui voluerit,etiam sine conteiis recusatotis cui fauet ius ciuile in Authentica,' non conlingit, C. de iud de Bar-

tot in L . sapud eum a quo appetitur ubi dicit in quod

iudex recusatus non ex toto remouetur, sed illi datur adiunctus. Haec Panorm Sc quidem quod attinet ad citatas leges, mariolum, libenter concedo pro inostro casu faceres, quod cilicet Prouincialis recusatus non ex toto remouetur ab assistentia in electione, sed

iuxta citatas leges illi dabitur adiunctus quod coincidit cum iam dicto a nobis in praecedentibus, no pollis scilicet Prouinciale recusari ab electione, si dicat par ii recusanti,ut eligat pro se duos testes propitiosa hoc

enim est dari Prouinciali reculato adiunctum,iuxta clatatas leges. Quod ver,attinet ad dictum Panormitani dicentis iudicem recusatum posse committere causarucui voluerit de hoc multum dubito, credo quod

non possit. Nam si hoc polliat, sequeretur posse illum causam committere alicui suo amicissimo ae sibi pecomnia obsequuturo, quem proinde pars recusans maiori iure poterit recusare Ac proinde dico quod si electionem alteri velit committere, id debet facere da consensu partis recusantis, ne postea noua recusatio

fiat circa delegatum, si ipse etiam displiceat recusanti. Huius opinionis est expresse glossa in dicto cap. cum speciali,in sine casiis. Vbi sic dicit: Iudex recUtius nego. rium coinnittat persona idonea de assens recis toris, ne itilum valeat postea recusare. Et est haec doctrina consor mis textu illius capituli ubi vides quod iudex recusatus de astensa recusatoris potest causam alteri con

mitrere, qui laturas est syntentiam per se, de solus ve

185쪽

videas' in merito supra dixerim non posse recusari Prouincialem in electione, in qua nec debet sententiam serre,nec testes examinare, Sc debet habere duo testes contra se a parte reculante praesentatos.

De quodam Praetis audiente reum solum verbo tenus , de subdito appesiante eadem de causa.

Vidam Praelatus certae Religionis coepit visitate Conuentum sua Prouinciae fuit hic casus alius atraecedente) prius ad id conuocatis fratribus capitulariter, illis mandans sub censuris, ut visitarenta Prior dicti Conuentus tacuit,visitationi consensitat mode ipse visitauit coram superiore, proponens quae habebat. Post aliquot dies visitator vocato Priori Con- uetus, illi verbaliter sine scripto proposuit certas culpas,iubensit ad illas responderet. Prior respondit, opetiit culpas sibi dari in criptis,ut posset commode se defendere. Visitator recusauit dare inscripto. Prior hoc denegato, noluit respondere , S posuit recusationem ipsi isitatori. Quam recusationem visitator friuolam iudicans,ac reiiciens, Priorem suspendit ab onficio,nolens committere recusationem arbitris,qui illam iudicarent,sicut Prior petebat: ab his omnibus dictus Prior appellauit. Et declaratur,quod in ista Religione obseruatur sequens statutum, seu mandatum sui Generalis Rem, atque delinquens adducens sust icioirem superior suum,coram duo hi,vd tribus Pas m

186쪽

grauioribu rationes adducet, cur reuereatur iudicium sui

Derioris, fide prauo eius alsi tu si1picetur Plis positis, Quaesitum est primo. Si potuit iste visitator recusari in materia visitationis ab ipso Priore ESecundo,an dato quod recusari potuerit, uerit recusatus in tempore debito postquam iam visitauerat 1 Ad primum quaesitum dico, quod non potuit visitator recusari ut suspectus ab plo Priore in phncipio visitationis generalis, quando visitator proposuit iii capitulo se velle visitare ex ossicio in communi. Haec probatur clare ex dictis in casu ai. praecedente, ubi probauimus ex decreto Apostolico e aliis multis rationibus, non polle Praelatum recusari in visitation: generali, quam facit ex ossicio. Et quia Praelatus, duquo quaeritur, siue Prior in hoc non excessit, sed paruit Praelato in communi visitanti, de hoc quae Iito nil ampli dico. Ad secundum quaesitum dico, hunc Priorem rea' cusantem visitatorem post generalem inquisitionem, sibi exhibentem capitula culparum cum animo puniendi, potuisse licite, ac iuste tunc recusare visitato rem,vel ab illo appellare,non obstante quod tacuerit..consenserit illum visitare. Probatur hoc responsum clare ex dictis in casu praecedenterii a trum S ubi diximus visitatorem in visitatione generali non posset

inquirere de aliquo in particulari,nec per testes ibi receptos posse aliquem puniri, ut diximus in alio casu

cum Nauarin Rubr.de iudici s. Cum ergo in visitatio ne generali, visitator nihil ageret in particulari contra

Priorem, eius tunc taciturnitas, consensus in visitatione generali,n5 potuit illi nocer quin postea recusaret, vel appellaret valide in secunda visitatione speciali, quando visitator in particulari illum vocavit,

187쪽

culparum capitula dedit ut responderet. Neque haec nostra laic responsio pugnat cum dicto a nobis suppa casu 8.num. i.crseqq. ubi diximus Praelatum localem, de quo ibi, non potuisse appellare a Prouinciali postquam consensit illum visitare suum Conuentum C sus enim ille valde fuit dissimilis,nam ibi Praelatus localis non solum consensit in visitatione generali, sed etiam illa transacta, cum Praelatus iam procederet in particulari contra illum Praelatum localem , dans illi capitula culparum,ille acceptauit:& deinde post capitula acceptata, idem Praelatus localis recurrit ad Prouincialem, petens tempus longius ad respondendum capituli ; per quae duo posteriora clare consensit in Prouincialem specialiter inquirentem, vel agentem contra Praelatum localem in per haec duo Praelatus localis renunciauit clare causis recusationis modo a nobis ibi dicto At in hoc nostro casu Prisciste,de quo agitur, post visitationem generalem, ubi primum sensit visitatorem contra se agere in particulari per exhibitionem articulorum culparum,reclamauit, recusauit in tempore debito , si caulam habebat iustam recusendi, de quo statim dico. Et ante quem ulterius procedam, volo hoc semel supponere, explicare, videlicet, potius hunc Priorem debuisse appellare iuxta insormationem , quam recusare. Differt enim valdὶ appellatio,& recusatio in rigore loquendo. Nam appellatio non fit,nisi a grauamine iam illato a iudice in procelli causae,vel a grauamine comminato a iudice, ut communito tradunt Iuris , Ic fundatur appellatio in laesione clara iacta

iam , vel comminata. Recusatio vero iudicis fundatur

in praesumptione et ara, quod iudex in processu poterit laedere, vel ob inimicitiam antiquam, vel ob consanguinita

188쪽

guinitatem , vel amicitiam quam habet cim meo aduersario, tu similibus causis reculationis. Itaque valde disserunt inter se appellatio, reculatio iudicis, ad quam accedit exceptio posita contra tellem. Od adiplicando ad in letum, dico hunc Priorem,contra suum visitatorem nolentem dare capitula culparum in scriptis re nolentem iudicare causas reculationis, iuxta ordinis statutum,rectius facturum fuisse si appellareta die o visitatore ob gravamen sibi de secto illatum, in non exhibendis culpis per scriptum dein non seruando statutum Oidinis, quam dicendo, recuso visitatorcm haec enim recusatio supponit interuentionem inimicitiae antiquae, vel similes causas ante existentes ad recusandum illa vero duo quae diximus, nolle dare notitiam culparum perscriptum, imittere formam sui statuti, erant gravamina adhu illata, proinde materia appellationis I fuerunt lassicientia, de quo statim in Sc non erant proprie materia recusationis,si iuriadice loquendium sit. Et per haec satis responsum videbatur ob duo tantum quisita proposita in informatione. Quia tamen ex informatione multa alia dubia naiacuntur, doquotidiana,quorum resolutio sorte iuuabie aliquando: ex tenuitate me ingeni , ex proposita informatione colligo, & dico sequentia.

Ex primo quod attinet ad capitula culparum exhibita Priori sine scripto, credo id valide potuisse facere

visitatorem , si alias Prior oretenus se posset valide, de commode desendere. Probo primam partem, lupponendo quod isti Religiosi non tenetur ad apices iuris. 1Nam exhibere reo, maxime Regulati, capitula cui parum in scripto , non est de substantia iuris. Probo ex cap. qualiterior quando, de accissat La ubi Papa tradit

formam citandi, audiendi cum non dicit quod illi

189쪽

dentur culpae, nomina testiuna per scriptum,solum iaci. Quod hacssis reo expenencia, di explicanda. At exponere, es explicare, lassicienter fit oretenus, sine scripto Fao quod Papa addit in fine proxime citati capituli, videlicet quod forma ibi data pro audiendo reo, Mon sit usquequaque seruanda in procelli Religiosorum Lunde licet in praedicto capite implicite contineretur, quod culparum capitula danda elsent reo periariptum, adhuc Praelati Regulares videntur ab hac obligatione liberi, per id quod proxime diximus ex fine citati cap. Probo 2 ex his quae tradit glossa super cap. Cordi nobis est,de appetan 6.insne ca=s, ubi ait regulariter, scripturam non esse de subsstantia rei gestae, nisi quando lex specificat ut res fiat per scriptum:nani

scriptura non est inuenta, nisi ut res de memoria non pereat. Citat glossa ad hoc pactum,C pact.&u.contrat, rcti pignor Cum ergo citato capite oriuiliter,sequando,ubi traditur forma aiuliendi reum,non dicatur

ut audiatur per scripturam, malias possit commode audiri verbaliter sequitur posse Praelatum verbaliter tantum reum Religiosum audire. Dixi, si absque culpis datis in scripto possit se commode defendere. Nam si capitula culparum essent multa, quae facile memoriter retineri non possent, vel essent dubie proposita, ut posset Praslatus postea arguere, responsionem non dari in serma: tunc teneretur Praelatus per scriptum cui parum capitula exhibere, quia hoc pertinet ex substantia ad commodam de sensionem rei,cui etiam Religioso in danda sunt omnia quae pertinent ad substantiam propriae defensionis, sicut dictat lumen naturale .denegata tunc culparum exhibitione per scriptum, posiet a visitatore appellari, quia gravamen fecit in re notabili pertinenti d commodam defensio

190쪽

n em. Quod adhuc confirmo ex iis quae tradit lova ad citatum cap.Cordi nobis est,ubi citat cap.Sali turrimum, a quae in I. ubi dicitur scripturam in appellatione ideo ille initentam,ut obvietur appellanti si postea variare velit. Id ea ego applico in hoc casu: si Praelatus ore-

tenus tantum reo exhiberet multa capitula culparum, aliqua confusa, necellaria omnino eu et scriptura, ne Praelatus, vel reus postea variarent. Secus, si una tantum culpa,caque clara extatberetur: tunc enim credo oretenus id posse fieri , iuxta praedicta in principio

huius num. q.

3 Aod attinet ad aliud in insormatione propositum , videlicet quod visitator reiecit appellationem, seu potius recusationem Prioris tanquam friuolam, eaque non obstate,processerit,in ab ossicio suspenderit dico id facere potuisse, si recusatio erat frivola. Est communis Iuristarum,& recepta in praxi,& clare cotiligitur ex cap. cum 'eciali, de appellat ubi Papa solum iubet dari arbitros pro examinanda causa recusationis iudicis, quando causa est iusta; ibi textri,Causim iustae sesticionis assignet. Si ergo recusatio non fuerit iusta,sea iniusta, & friuola, seu nulla, non tenetur iudex illi deferre, nec arbitros eligere, iuxta sormam ibi traditam. Circa quod noto primo, ex margine paruo ibi posito ad latus glossae communis per.iustae,quod si clare constat recusationem esse iniustam contra ius , vel friuolam, Minutilem,tuc iudicem posse illam per se reiicere non vocatis arbitris probat ibi glossa ex cap. olim,de causa posse escitat Innocentium, Hosti ensem,

Ioan Andr. Secundo noto,quod cum causa recusationis est dubia an sit iusta, vel friuola tunc iudex te 'netur abstinere, iocare arbitros,qui illam iudicent,

iuxta formam traditam in citato capaeum lyeciali. Statu-