R.P. Laurentij de Portel, ... Responsionum moralium tomus primus secundus. Cum duplici indice, vno casuum, altero rerum & verborum copioso

311쪽

solam declarationein Giaporis mortis quo incipiat

actus valere, siue donatis.' Reuerteiido nunc ad probationem eiusdem conclusionis in explicationem eorumdem verborum;

probo quod in proxime citatis verbis: Cum intellectu,ta' intentione non est apposita conditio obligans, lan- nullans. Probo, quia ex illis duobus verbis,verbum, intentione, in significatione propria, solum significat intentionem,& desiderium,non vero obligationem,nec conditionem: cum ergo solum sit dubium de alio verbo adiuncto Cum intellectu. Hoc verbum dubium explicandum est per aliud verbum clarum, videlicet intentione: sic docet Nauarrus lib. 1 consiliorurn, tit.de apo- sola, consi unico num. I. ubi docet quod quando una copulativa habet duo verba, unum dubium, aliud clarum , tunc verbum dubium copulatiuae est explicandum per aliud verbum clarum eiusdem. Et cita l. iis rebus dub. e dat ibidem exemplum. Cum ergo copulativa istius donationis , dono cum intelleEJu, intentione contineat verbiam diibitini,cum intelladiu. verbum claruaei, intentione. Et istud verbum secundum non importet conditionem obligantem, sed solam intentionem, S desiderium eodem modo explicandum erit aliud verbum dubium eiusdem copulativae, ut non importet conditionem obligantem , sed modum non obligantem. Viso ergo quod donator solum habuerit intentionem, ut fieret valetudinarium, sola haec intentio non obligat donatarium, ut si implere omittat intentionem donantis,perdat legatum, vel rem dinnatam Colligitur clare ex c. Quo Praecipitur 3-- I. I. Et tenet Merea citatus a Sanche ui ci de Matrimon. di ut. 33 in. 18. Quod confirmatur exemplo obedicit tia subditi erga Pi latum quantumcumque nimsubditus

312쪽

subditus sciat intentionem Praelati esse vestalis res fiat: non tenetur subditus illam facere, donec Praelatus illum obliget praecepto iniuncto ut faciat, ut Doctores docent communiter. Et potest aliis multis exemplis comprobari:maxime illo quod Theologi docet, quod finis praecepti non cadit sub praecepto, ut tradunt in particulari, quando tractat de obseruatione festorum,& in similibus exemplis,quae omitto breuitatis gratia. Et quamuis ex hactenus dictis satis videatur probatum istam donationem non fuisse conditionalem, sed modalem,& proinde fratres non amisi b rem donatam propter omissionem modi, pro maiori dictorum confirmatione adduco sequentia ex Molina estata

dissimio 8.qui fuit ex grauioribus Scriptoribus linius temporis in re Theologica morali citata ergo disputatione ad nostrum intentum dicit sequentia. Primum

est,quod si testator,vel donator disponat de re aliqua.& dicat quod detur Petro, postquam donata fuerir, imponit obligationem, ut certum quid faciat in tali casu,licet apponantur verba quae senent conditionem ibi non datur conditio, sed modus. Et ratio est, quia conditio suspendit dispositionem, modus vero illam non suspendit:&ait Molina hanc esse communiorem

opinionem. At donator in ista donatione praecipit,vi

statim post mortem suam , hortus, domus tradantur Fratribus; postea dicit, quod fiat valetudinarium, sic non interuenit conditio, sed modus,adueniens,vel appositus post iam facta traditionem. Cum quo coincidit Sanchez citata dissut. . lib. . m. a. dicens, illa quae apponuntur actui iam perfecto importare modum,non conditionem. Proxime dictum tra

313쪽

autem, duobus sequentibus ad nostrum intentum, est quod legans, aut donans absque conditione, sed cum modo,si non apponit clausulam quod legatarius

vel donatarius contraueniens amittat rem donatam,

in tali casu , licet donatarius non impleat promissum, non amittitur res donata. Et hoc clarius dicit . Ad hunc etiam Min speciali quado donatio est facta alicui Ecclesiae: ad hoc citat cap. inconditi 'bi appost. At in hoc casu facta est donatio Ecclesiae inorum, donator non expressit irritam fore don tionem deficiente modo in illa apposito:ergo licet de-iberit modus,non emimilliares donata. Et binc obiterioluitur alia obiectio, quae posset seri ex verbis istius

donationis positis in fine ubi post donationem factam,subiicit. Et placuit Parribussieri valetudinarium in assignaris Gmibus. Qui verba, id ntur sonare quod fraecesserit conditio petita ex parte sonatoriS,& pro- inissionem ex parte Fratrum , fuisse acceptantium. Respondetur primo ex verbis Molinae proxime citatis, cum dicit, etiamsi non impleatur promissum, non perdi rem donatam, si non apponatur conditio protestativa quod alias res donata amittatur. Addo illam promissionem ex parte Fratrum non indicare quod praece sarit conditio petita. protestativa quia sinerali conditione saepe homines promittunt, pacta faciunt. Et haec promissio , si fuit promissio, non fuit obbligans sed solum poli sica,per quam fratres signifi- earunt se acceptare libenter donationem, vem donatam sibi esse valde gratam quod fieri potuit sine

conditione praecedent .

a Tertium dictum Molinae in iando tamen, est,' iiod quando modus appositus in donatione solum respicit utilitatem donatari j,tunc non est petenda

cautio

314쪽

cautio a donatario vel satisdatio quod implebit modum quia attendenda est pia affectio donantis ad do- iratarium. At c5stat ex citatis verbis in donatione positis, quod donator principaliter intendit obsequium Dei,& utilitatem,& consolati Ohemiratrum: ergo licet ibi verba ellent dubia quod non sutio inietio do natoris de consolatione,& utilitate Fratrum solum est attendenda; nec credendum est interuenisse conditionem irritantόm Addit Mol.quod ii uesita negligentia ex parte donatari circa impletionem modi poterit iudex obligareubnatarium,ut impleat modum. Nohverd dicit quod poterit iudex priuare donatarium redonata,quia scilicet donator,stante tali defectu donatarium non priuauit. In huius rei conficinationem fa-

ei bminitio quod tradit Sylvest.vA aliὸnatio,quhi. χό. kb όptime adcidium hunc casum, tria dicit Primum est,ideli quod proxime dixi ex Molina,videlicet quod deficientesimodo in donatione poterit iudex obligare

ad obseruantiam modi: non vero reuocare. Secund1

dicit 'ubd quando modus adiectus non fuit causa si-halis contractus,non potest agi ad reuocatioἡem , nisis dictum ut possit reuocare. Quo nihil clari eis dici Iotuit ad nostrum i fitentum. Nam modus adiectus

uic donationi,vt fieret valetudinarium,non fuit causa fitialis donatibnis: sed causa finalis suit amor Dei,&vtilitas ahim donantis,ut clare patet ex verbis dona tionis relatissigra inmιm. 6.praeterea donator hon apposuit clausulain,ut deficiente modo,possi t fieri reuocatio:ergo nullo modo potuit iudex praedictos Fratres priuare, seu spoliare re donata per istam donationem. Tertium quod ait Sylvest.est,quod semper debet praesum quod modus no sit causa finalis contractus: quia secundunt Panorm ibi citatum, donans Ecclesiae sub

315쪽

IDodo,Videt tir principaliter donasse propter Deum,&pro remedio stiorum peccatorum: quo nillil clarius,&essicacius dici potuit ad intentum Donator enim inlloc casu dedit expresse, & Ecclesiae,& propter Deum, pro salute animae suae,ut patet ex dictis num. 6. quae tria dicta probat ibi Sylvest.ex multis legibus iuris ciuilis, quas ibi poteris videre. ra Quartum quod dicit Mollinacitat. s.f. b. est, quod licet donator in donatione dicat, quod illud quod donat Ecclesiae, si non impleatur modus,& finis ibi expressus, amittatur res donates, si tamen Ecclesia iam habuit possessionem talis rei acquisitam, postea per negligentiam Praelati talis Ecclesiae, modus a donatore designatus no fuit impletus, in tali casu Ecclesia non amittit rem donatam. Et ratio est,quia illa res donata iam erat acquisita Ecclesiae Praelatus autem,

Jicet sua negligentia possit nocere Ecclesiae in rebus

acquirendis de futuro,non tamen potest illi nocere in rebus iam acquisitis, ut tenet lolla communiteris cepta in cap. vlt. I 6. q. 6 dc ait Molina est opinionem communem. At in hoc casu constat, quod iste Conuentus iam per aliquod tempus acquisierat possessionem horti ac domorum iam hactenus hodie porta apparet clausa,per quam e Couentu fratres intrabant,&exibant ad dictum hortum,& domos donatas:ergo quamuis per negligentiam Praelatorum ibi valetudinarium factum non fuerit, non debuit Conuentus spoliari re donata dcclesiae, quam iam possederat; maxime cum donatio non dicax, quod fratres priuentur horto, domibus no facto valetudinario. Et pro hoc etiam seruit priuilegium Ioan XXII. concessum fratribus montis Olivet , quod citabimus infra trum. II.

rex quod concc it, quod res Conventuum male alie

natae

316쪽

natae possint repeti per restitutionem in integrum. O Adhuc cum Molina volo coniungere dici uni doctissimi Patris Lessii, qui lita de iusi. c. i8 dubitat.

I 6. ιm. I 27. ait, quod licet in donatione fini secundarius non impleatur,si tamen sit belliunis principes ii ob quem donatio est facta,non est irrita donatio ni ire circumstantiis constet aliam fuisse metem donatoris. Et nos iam supra ostendimus ex dictis num. 6.fanein principalem istius donatoris fuisse amorem Dei,& Ω-lutem animae valetudin Arium vero fuisse secundarium finem , seu modum in ec ex circumstantiis vllis colligi, fuisse mentem donatoris rem donatam ausirri fratribus modo illo non impleto. Tunc susdit Lessus hoc exemplum, dicens; ut si de monasterio eti-. turn aureos sub aliquo onere,est valida donatio,ctia si monasterium onus non praestiterit;quia non censeturisse principalis finis do giis ii sed salus animar, ob

quam monasteris videtus absolute donatum erit cluri0nere Limo nec reuocati potest, nisi id additum sit in donatione, vel aliundet coias'et illam fuisse mentem donatoris. Hactenus ille Id craten et Ioannes Medina de restit quaest. ad . f tsessius .colligi ex cap. yerum, de condit appositi, alibP Laec manό conci uso probatissima ex ratiotu: bus, i auctoritate PoTheologorum. i Vltimo adduco, num tantum exemplum ex iure Canonico positum a tolla in cos Non potes.depralem Odigmian 6. v bi glois in ver Retinere, ponit hunc casum. Dispens ivit Papa cum quodam Clerico,ut haberet duo beneficia, Min concessione Papa diceb3tur tu modo in bene o, in quo non residetfaciat Canonice desertiis sid est per Clericum a se substitutum.

317쪽

modo,Videtiar principaliter donasse propter Detim,&pro remedio suorum peccatorum:quo nihil clarius,&essicacius dici potuit ad intentum Donator enim in

hoc casu dedit expresse, & Ecclesilaea propter Deum, pro salute animae suae,ut patet ex dictis num. 6. quae tria dicta probat ibi Sylvest.ex multis legibus iuris ciuilis, quas ibi poteris videre. ra Quartum quod dicit Molina citat disp.f. b. est, quod licet donator in donatione dicat, quod illud quod donat Ecclesiae,si non impleatur modus,& finis ibi expressus, amittatur res donata, si tamen Ecclesia iam habuit possessionem talis rei acquisitam, postea per negligentiam Praelati talis Ecclesiae, modus a donatore designatus no fuit impletus, in tali casu Ecclesia non amittit rem donatam. Et ratio est,quia illa res donata iam erat acquisita Ecclesiae Traelatus autem,

i cet sua negligentia possit nocere Ecclesiae in rebus

acquirendis de futuro,non tamen potest illi nocere in rebus iam acquisitis, ut tenet glossa communiter recepta in cap. vlt. 6. ait Molina est opinionem communem. At in hoc casu constat, quod iste Coi

uentus iam per aliquod tempus acquisierat possessionem horti ac domorum iam hactenus hodie porta apparet clausa,per quam e Couentu fratrps intrabant,&exibant ad dictum hortum,& domos donatas:ergo quamuis per negligentiam Praelatorum ibi valetudinarium factum non fuerit, non debuit Conuentus spoliari re donata Zcclesiae, quam iam possederat; maxime cum donatio non dicax, quod fratres priuentur horto, kdomibus no facto valetudinario. Et pro hoc etiam seruit priuilegium Ioan XXII. concertum fra . tribus montis Olivoli, quod citabimus infra num II.

per quod concedit, quod res Conventuum male alie

natae

318쪽

natae possint repeti per restitutionem in integrum. 3 Adhuc cum Molina volo coniungere dichiam doctissimi Patris Lessi, qui lil 1. de iust c i8. dubitat. I 6. mim. I 27 ait, quod licet in donationes ni secun . darius non impleatur, tamen subest finis principsi ob quem donatio est faela,non est irrita donatio niti ex circumstantiis constet aliam fuiste metem donatoris. Et nos iam supra ostendimus ex dicti. m. 6.finerris rincipalem istius donatoris fuisse amorem Dei,& Ω-utem animae valetudin Arium vero uille secundarium finem , seu modum . nec ex circumstantiis. vl is colligi, suille mentem donatoris rem donatam auferri a fratribus modo illo non impleto. Tunc subdit Lessius hoc exemplum, dicens; ut si de monasterio cen'.

tum aureos sub aliquo onere,est valida donatio,ctialii bonasterium onus non praestiterit quia non censetur

ille principalis filiis domitonis , sed salus auia D ', ob quam monasteris videtus absolute donatum, etsi cxurionere Lityo nec reuocati potest, nisi id addit una sit in donatione, vel aliundet coiis et istar fuisse mentem donatoris. Hactenus ille. Idem tenet Ioannes Medi naz de restit quaest. 1 . dicit L cssius colligi ex cap. Te rum, de condit appositis. Et per haec manet concluso probatim in ea ratio libus, Mauctoritate Poetora'.

Theolo eorum.

i Vli imo adduco, num tantum exemplum ex iure Canonico positum a glois in cop. Von potestae pia eni dignit.inu ubi glois in ver Retinere, ponit hunc casum. Dispensavit Papa cum quodam Clerico,ut haberet duo beneficia , in concessione Papae diceb3tur Dummodo in benesus, in quo non residetinacia Canonice deseruire id est per Clericum a se substitutum. Q irrit glossi, si Clericus dii pensatus,non posuit sub-

319쪽

stitutum in illo beneficio, in quo non residet , an amiserit beneficium ob non impletam conditionem Respondet glossa quod non amisit benefici timi

citat Innocentium,Hosti ensem, Guillelm.& Com.

fostellanum in margine glossae citatur Ioann. Afidi pro eadem opinione Causam assignat tolla, quia illic verbum , Dummodo , licet de ordinario aequi polleat verbo , significet conditionem, hic in materia fauorabili non significat conditionem , sed significat admonitionem, ut faciat , vel onansitiationem tantum. Et citat ibi unum textum ei vilem & alium iuris canonici. Quae ambo quadrant optime casu nostro, in quo in primis in icti a donationis fuit fauorabilis,N satis pia. Et praeterea donator non apposuit donationi particulam.

Dummodo.

iunimo adhuc pro c5firmatione praedicto tum

sicit Aliod dictus donator in praedicta donatio ieiubet visui succetares singulis annis soluant Conuen- mi certam mensuram, vel pondus faccari pro infirmis eiusdem valetudinari fabricandi,& praedictuna saccarum, hodieque soluitur praedicto Conuentui cum tamen fas carum relictum illa accelibrium primae donationi domormi pro valetudinario,in tamen iudςx destruxit principale non destructo accestario.Et hodie solutio illius saccari pro valetudinario non facto, vi detur protestari, quod non fuit obligatio fabricandi valetudinarii, sub poena amissionis rei donatae alias amissa re donata, amitteretur acce librium solutionis

saccari.

320쪽

Duae dubitationes res tantes ex supraro sticaseus resolutione.

a Vpposito, quod in conscientia praedicta dona- otio, seu res donata non fuerit amissa,& proindὸ sententia lata contra Conventui fuerit nulla, seu iniusta,& Conuentus non appellauit, haeredes dona- roris sexaginta quinque ab hinc annis possident praedictum hortum ac domos quaeri potest,an praedictus Conuentus possit hodie post tot annos petere restit tionem rei,qua transiluit in rem iudicatamZEt imprimis, quod hodie non possit ista Religi repetere praedictum hortum, ac domos, licet habeat priuilegrum quod contra ipsam non praescribatur, nisi spati,cen, tum annorum de quo statim dicetur qui centum anni nondum praeterierint , probari videtur claro ex cap. fyborta de sentent.Er re iudic. Vbi Papa decernit valere sententiam latam contra priuilegium ostensem, vel non ostensum,si ab ea non fuit appellatum,vel suppli' catum sed ab hac sententia non fuit appellatum , ut dicitur: ergo quantumcumque Religio habeat priui,

legitim, non poterit hodie retere, ut sententia retra'ctetur Sectindo probatur ex cap. inin raronasteriura .

Proxime antecedente,eodem tit. Vbi Papa dicit quo non debent lites instaurari propter noua 'strumendita, de quod sibi imputent illa non ostendentes. r His non obstantibus , credo posse praedictu Conuetum hodi se post dictos annos petere restitutio'nem, retractationem praedicta sententiae. Ante pr0bationem suppψno primo,istum Conuentum esse Or' dii iis Minorum, qui gaudent sequentibus priuilegiis. Primum est concessum ab Eugenio IV. Patribus D. Pauli extra muros Romae, per quod illis cocedituris br