장음표시 사용
241쪽
198 P R I N CIPIO Ruri P H I L O SOP H I a occurrerint, ut ab ipsis utrimque reflectantur versus V. Totumque spatium R V S per quod ita sparguntur, vocatur sphaera virtutis, sive activitatis, hujus magnetis O: quam patet eo majorem esse debere, quo magnes est major, praesertim quo longior secunia
dum lineam AB, quia particulae striatae longius per illum progredientes, majorem agitationem acquirunt. Ita etiam quae trania Cunt per magnetem P, recta utrimque pergunt versius S & T, atque inde resectuntur versus X , totumque aerem in sphaerae suae activitatis contentum propellunt. Sed non ideo expellunt, si nullum habeat locum quo possit recedere: ut nullum habet, cum
istorum magnetum sphaerae virtutis sunt ab invicem disjunctae: sed cum in unam coalescunt, tunc primo facilius est particulis striatis, quae vcniunt ab O versus S, recta pergere usque ad P, in locum carum quae ex T per X ad S & b revertebantur, quam reflecti versus V & R, quo non difficulter pergunt venientes ab X; faciliusque est venientibus a P ad S, pergere usque ad O, quam reflecti versus X, quo etiam non difficulter pergunt venientes ab V ; sicque illae particulae striatae non aliter transeunt per hos duos magnetes O & P, quam si unicus esset. Deinde sacilius est particulis striatis, recta pergentibus ab O ad P, atque a P ad O, aerem intermedium expellere aib S versus R & T, in locum ma- gnetum O & P, sicque efficere, ut hi magnetes ad invicem accedant, donec se contingant in S, quam per totum istum aerem eniti ab A ad b, atque ab V ad X, quae duae viae breviores fiunt,
cum hi duo magnetes ad invicem accedunt, vel, si unus retineatur, cum saltem alter ad ipsem vcnit. C LIV. Poli autem cognomines duorum magnetum non sc ad invicem
242쪽
aceedunt, sed contra potius, si nimis prope admoveantur, recedunt. Particulae enim striatae ab eo unius magnetis polo, qui alteri masneti obversus est, venientes, cum hunc alterum ingredi non possint, spatium aliquod exigunt inter istos duos magnetcs quo transeant , ut ad alium magnetis ex quo egrcssae sunt polum rcvertantur . Nempe egredierites ab O per polum A , cum ingredi non possint in P per ejus polum a , spatium aliquod exigunt inter A & a, per quod transeant versus V & B, atque vi, qua motae sunt a B ad A, pcllunt magnetem P; sicque cgredientesa - .P pellunt magnetem O : saltem cum eorum axes B A & a bsunt in eadem linea redia. Sed cum tantillo magis in unam partem , quam in aliam, inflexi sunt,
tunc isti magnetes se convertunt modo paullo ante explicato: vcls haec eorum conversio impediatur , non autem motus rectus; tunc rursus unus magnes alium sugat
secundum lineam rectam. Ita ii magnes O, cxiguae cymbae impositus, aquae sic innatet, ut semper ejus maneat ad perpendiculum erectus , & magnes P , cujus polus Australis Australi alterius ob
versus est, manu moveatur versus Y, hinc fiet, ut magnes O re cedat versus Z, antequam a magnete P tangatur. Inquam. cunque enim partem cymba se convertat , requiritur semper aliis
quod spatium inter istos duos magnctos, ut particulae striatae, ex iis per polos A & a egredientes,versus V & X transire possint. Et ex his facillime intelligitur, cur, si magnes secetur plano parallelo lineae per ejus polos ductae, segmentumque libere
suspendatur supra magnetem ex quo re sectum est, sponte se convertat, & situm contrarium ejus quem prius habuerat, ase
sectet; ita ut si partes Λ&a prius junctae fuerint, itemque B & b, postea b ver- B --tat se versus Α , a versus B : quia i
ncmpe antea pars Australis unius, Aurali alterius juncta erat, & Borealis Bo
243쪽
reali, post divisionem vero particulae striatae per Australem partem unius egressae, per Borealem alterius ingredi debent ;& egressae per Borealem , ingredi per Australem. Manifestum etinii est, cur, si in gnes dividatur plano , lineam per polos
ductam ad angulos rectos secante, poli segmentorum quae ante sectionem se mutuo tangebant, ut & a, sint contrariae virtutis: quia particulae striatae, quae per unum ex istis polis egrediu tur , per alium ingredi debent. Nec minus manifestum est , eandom esse vina in quavis magnetis parte ac in toto: neque enim ista vis alia est in polis, quam in reliquisquamis partibus, sed tantuina major videtur , quia per illos egrediuntur paro tirparte, ticulae striatae, quae perlongissimos magnetis meatus transierunt, &-inter omites ab eademparte venientes mediae sunt. Saltem in magnete sphaerico; ad cujus exemplum in reliquis ibi poli esse censemur, ubi maxima vis apparet. Nec etiam ista vis alia est in uno pinio quam in alio, nisi quatenus particulae striatae per unum ingressaepcr alium egrediuntur: atqui nulla est tantilla pars magnetis, in qua, si habent ingressum , non habeam etiam egrestum. C L VIII. Nec mirum est, quod serrum, magneti admotum, vim inagneti-δε,-Σ cam ab illo acquirat. Iam enim habet meatus recipiendis particulis fretasibi aὐ striatis idonelas, nihilque ipsi deest ad istam vim acquirendam, nisi φε c ἡ- quod cxiguae quaedam ramulorum, ex quibus ejus ramenta constant, extremitates hinc inde in istis meatibus promineant; quae omne versus unam & candem partem secti debent in iis meatibus, per quos transire possitnt particulae striatae, ab Austro venientes, & ver sus oppositam in aliis. Atqui magnete admoto, particulae striatae. magna vi & magna copia, torrentis instar, in serri incatus irruentes, istas ramulorum extremitates hoc pacto inflectiunt; ac proinde ipsi dant id omne, quod in eo ad vim magneticani desiderabatur. CLIX. Et quidem pro variis partibus magnetis, ad quas serrum applica-
, .. π tur, varie accipit istam vim. Sic pars R serri RST, si applice-
modis. qui- tur polo boreali magnetis P, fiet polus Australis serri, quia perdi m Mitti ingredientur particulae striatae ab Austro venientes, & per partem T ingredientur Boreales, ex polo A peracrem reflexas. Ea ver ari dem pars R, si jacet supra aequatorem magnetis, & respiciat ejus polum Diuiligod by Cooste
244쪽
eolum Borealem, ut in C, fici rursus polus Australis sserti ; sed si invertatur, &respiciat polum Australem,
poli Australis , & fiet polus Borealis. Denique si S pars media istius serri , tangat
polum magnetis Α, particulae striatae Boreales, illud ingrestae per S, utrimque egrediemur per R de T; sicque in utraque extremitate recipiet vim poli Australis, & in medio vim poli Borealis. Quaeri tantum potest, cur istae particulae striatae, ex magnetis po- CLX.lo Α, ferri partem S ingredientes, non recta pergant versus E, sed potius hinc inde reflectantur versus R & T, sicque hoc ser- re rum, secundum suam longitudinem potius quam secundum latitu. dinem , vim magneticam recipiat. Sed facilis responsio est, quia zzz:
multo magis apertas & faciles vias inveniunt in serro, quam in aere, a quo idcirco versus ferrum rcflectuntur. Facilis etiam responsio est, si quaeratur cur magnes nihil amittat de suavi, cum eam serro communicat. Nulla enim in magne- taedes te mutatio fit, propterea quod particulae striatae ex eo egredierites, serrum potius quam quodvis aliud corpus. ingrediuntur: ni- remm lare si forsan quod liberius pcr serrum, quam per alia corpora trans- CLX Il. eundo , copiosius etiam ex magnete, cum serrum ei adjunctum est, egrediantur; quo tantum abest ut ejus vis minuatur, quin po- sermo rem-
Et brevissimo temporc ista vis ferro accedit, quia particulae stria-': . . Ttae culcrrime per ipseni fluunt; sed longa mora in eo confirmatur, quia quo diutius ramulorum extremitates in unam partem flexae inania, unt, eo dissicilius in contrariam reflectuntur. Cur MUM Et chalybs istam vim majorem accipit quam vilius serrum, quia σου e,rm rem plures Se pcrfectiores habet meatus, particulis striatis recipiendis idoneos: Eamque constantius servat, quia ramulorum in iis meati--ithribus prominentium extremitates habet minus flexi lcs. ferrum. Et major ei com numicatur a majoreti persectiore magnete;tum quia palliculae striatae, majori cum impetu in ejus meatus irruentes, ei commu-
245쪽
Terra debilior sit quam ιn parvis
1o2 PRINCIPIOR vM PHILOSOPHIAE
ramulorum in iis prominentium extremitates magis inflectunt; tum etiam quia plures simul eo ruentes , plures ejusmodi meatus sibi aperiunt. Notandum enim est, plures esse tales meatus in chalybe, qui scilicet ex solis serri ramentis constat, quam in magnete in stomultum est materiae lapideae, cui serri ramenta infixa sunt; atque ideo cum paucae tantum particulae striatae ex magnete debili serrum
ingrediantur , non Omnes ejus meatus aperiunt, ud paucos tantum, quidem illos , qui extremitatibus ramulorum quam maxime flexilibus claudebantur.
Vnde fit, ut etiam vile serrum , in quo scilicet istae ramulorum extremitates sunt valde flexiles, ab ipsa Terra, magnete quidem maximo, sed admodum debili, nonnullam vim magneticam brcvissimo tempore possit accipere. Nempe si sit oblongum, nulla tali vi adhuc imbutum ,&una sua extremitate versus I crram inclinetur; protinus cx hoc solo acquiret, in ista extremitate versus Terram inclinata, vim poli Australis in his Borealibus regionibus; & mome to illam amittet, ac plane contrariam acquiret, si eadem ejus extremitas attollatur, & opposita deprimatur. Sed si quaeratur, cur ista vis in Terra, maximo magnete, debutior sit quam in aliis minoribus: Respondeo, me non putare, illam esse debiliorem, sed potius multo sortiorem, in media i ita Terrae regione, quam totam particulis striatis perviam esse supra dictum est; verum istas particulas striatas, ab ipsa egressas, maxima ex parte severti pcr interiorem illam superioris Terrae regionis crustam, ex qua incialia oriuntur, & in qua sunt etiam multi meatus , iis recipiendis idonei; atque idcirco perpaucas usque ad nos pervcnire. Iudico enim, istos meatus, tum in illa crusta interiore, tum etiam in magnctibus, & serri ramentis, quae in venis hujus cxterioris comtinentur, plane alio modo conversos esse, quam meatus mediae regionis; ita ut particulae striatae, quae pcr hanc mediam regi ncm ab Austro ad Boream fluunt, revertantur a Borea ad Austrum, per omnes quidem superioris partes, scd praecipue per ejus crustam interiorem , itemque per magnetes & ferrum Exterioris ; quo cum maxima earum pars se conterat, paucae supersunt quae per hunc nostrum aerem , & alia circumjacentia corpora , meatibus idoneis destituta, sibi viam quaerant. Quae sirce te conjicio, magnes c terra excisus,&in cymba super aquam libere collocatus, eandem illam iaciem, qua semper antea,dum terrae haerebat, Septen
246쪽
PARS Q v ARTA 2ositiones spectavit , debet adhuc in Septentriones convertere : ut . Gilbertus, virtutis magneticae praecipuus indagator, dc ejus quae in Terra est primus inventor, expertum se esse affirmat. Nec moror quod alii contrarium pulcnt se vidisse. forsan enim iis imposuit, quod , cum illa ipsa pars terrae, ex qua magnetem excidi icuraverant, esset magnes, poli magnetis excis ad eam se converterent; ut paullo ante dictum est, unius magnetis fragmentum ad aliud converti. Iam vero, cum ista virtus magnetica non communicetur ferro CLXVII. oblongo, nisi siccundum ejus longitudinem, certum est, acum ipsa imbutam suas semper extremitates versus easdem terrae partes de- lay sembere convertere, versus quas magnes sphaericus polos suos convertit ; & semper ejusmodi acus suae magneticae virtutis polos in extremitatibus istis praecise habere. t. σDuEt quia facilius earum extremitates a reliquis partibus dignosci possunt, quam poli magnetis, ipsarum ope matatum est, mUneticae cis 1 virtutis polos non ubique Terrae polos accurate respicere, sed varie maenetis variis in locis ab iis declinare. Cujus declinationis causi , ut jam ante Gilbertus animadvertit, ad solas inaequalitates quae sunt in hac terrae superficie, reserri debet. Manifestum enim est, in unius hujus f Tre
exterioris terrae partibus, multo plura serri ramenta, pluresque ma- , gnetes reperiri, quam malus, quo hi, ut particulae striatae, a terra ablui fisinteriori egrcdicntes , majori copia versus quaedam loca fluant, declinent. quam versus alia, sicque ab itineribus suis saepe deflectant. Et quia polorum magnetis vel extremitatum acus conversio , pendet a solo cursu istarum particularum, omnes earum inflexiones sequi 'debet. Hujusque rei experimentum facere licet in magnete, cujus figura non sit sphaericar nam si acus exigua supra diversas ejus partes collocetur, non semper eodem plane modo ad ejus polos se convertet, sed saepe ab ipsis aliquantum declinabit. Nec putandum est , in co disparem esse rationem , quod inaequalitates quae sunt in extima terrae superficie, ad totam ejus molem comparatae perexiguae sint; non enim cum ipsa, sed cum acubus aut magnetibus in quibus declinatio fit, sunt comparandae, sicque satis magnas esse apparet. Sunt qui dicunt, istam declinationem non sempcr in iisdem terrae locis candem manere; sed cum tempore mutari: quod mini- is derii- me mirum videri debet; non modo quia serrum quotidie ex unis C c
247쪽
aequalitera Terra distant. CLXXI. Cum matues trahat se
ro PRINCIPIORUM PHILOso PHIAE terrae partibus in alias ab hominibus transfertur; sed etiam quia eius glebae. quae sunt in hac terra cxteriore, quibusdam in locis cum tempore corrumpi postulat, de aliae in aliis generari, sive ab interiori terra si ibmitti. uni ctiam qui dicunt, istam declinationem nullam esse in magnete sphaerico, sepi a polum suum Australem, in his Borealibus regionibus, vel supra Borealem in Australibus, perpendiculariter stante, illumque hoc pacto cymbae impositum, quandam aequatoris sui partem , sic ni per accurate eandem versus Boream, & oppositam versus Austrum, convertere. Quod an verum sit, nullo mihi adhuc experimento com Pertum est. Sed facile mihi persuadeo, non omnino candem, nec torte etiam tantam esse declinationem, in magnete ita constituto , quam in eo cujus poli aequalitera Terra distant. Nam particulae striatae, in hac superiore Terrae regione, non modo per lineas aequaliter ab ejus centro distantes, ab uno polo ad alium revertuntur, sed etiam ubique praeterquam sub aequatore nonnullae ab interioribus ejus partibus ascendunt: & magnetis supra polos credii conversio ab his ultimis, declinatio vero a prioribus praecipue dependet. Praeterea magncs trabit serrum, sive potius magnes & serrum adinvicem accedunt: neque enim ulla ibi tractio est, sed statim atque
ferrum cst intra sphaeram activitatis magnetis, vim ab eo mutuatur, & particulae striatae ab utroque egredientes, aerem intermedium expellunt ; quo fit, ut ambo ad invicem, non aliter quam duo magnetes, accedant. Imo etiam serrum liberius movetur quam magnes , quia constat iis tantum ramentis , in quibus particulaestriatae suos habent meatus, magnes autem multa materia lapidea
Sed multi mirantur , magnetem armatum, sive laminam serream magneti adjunctam, plus serri posse sustinere , quam solum magnetem. Cujus tamen ratio detegi potest ex eo, quod etiam ii plus sibi appensi ferri sustineat, non tamen idcirco plus ad se alliciat, si vel minimum ab eo removcatur ; nec etiam plus sustineat, si corpus aliquod, quantumvis tenue, interjaceat: hinc enim apparet, istam majorem ejus vii nex sola differentia contactus oriri: quod nempe laminae ferreae meatus aptissime congruant cum meatibus serri ipsi appcnsi, & ideo particulae striatae, per hos meatus ex uno serro in aliud transeuntes, omnem aercin intermedium expellant, efficiant Diuitigod by Corale
248쪽
PARs Q v ARTA. 2o iniciantque, ut eorum superficies, se invicem immediate contingentes , difficillime disjungantur: iamque supra ostensum est, nullo flutino duo corpora melius ad invicem posse alligari, quam iuim lato contactii. Meatus autem magneti S non ita congruunt cum meatibus serri , propter materiam lapideam quae in eo est; hincque fit, ut semper aliquantulum spatii inter magnetem & serrum debeat remanere , per quod particulae striatae ex unius meatibus ad meatus alterius perveniant. Mirantur etiam nonnulli, quod quamvis poli magnetis contrariae virtutis esse videantur , se tamen invicem juvent ad serrum sustinendum: ita ut, si ambo laminis ferreis armentur, possint sere duplo plus serri simul sustinere, quam unus solus. Nempe si AB est magnes, cujus polis adjuneta suntla . . minae C D & E F , ita utrimque prominentes , ut ferrum G H , iis applicatum, superficie satis lata ipsas tangat. hoc serrum GH duplo sere gravius esse potest , quam si ab una tantum ex istis Iaminis sustineretur. Sed hujus rei ratio evidens est cx motu particularum striatarum jam explicato: quamvis enim in eo contrariae simi, quod quae per unum polum ingrediuntur, non possint etiam ingredi por alium, sia non impedit quo minus in sustinendo ferro consentiant; quia venientes ab Australi magnetis polo Α, per laminam chalybeam CD reflexae, ingrediuntur unam ferri partem b, in qua faciunt ejus polum Borealem; atque inde fluentes usque ad Australem a , occurrunt alii laminae chalybeae FE, per quam astendunt ad B,
polum magnetis Borealem: & vice veri a egressae ex B, per armaturam EF, serrum appensum hi G, aliamque armaturam DC, revertuntur ad A. Hic autem motus particularum striatarum per magnetem &ferrum, non ita videtur consentire cum motu circulari serrearum rotularum, quae turbinis instar contortae, diutius gyrant e magnete pendentes, quam cum ab eo remotae terrae insistulit. Et sane si pa ticulae striatae motu tantum recto agerentur, & singulos ferri meatus per quos ingredi debent, e regione meatuum magnetis ex quibus egrediuntur, ostenderent, judicarent, eas s.stere debere gyrationem istarum rotularum. Sed quia semper ipsae met gyrant , Cς 3 unae
249쪽
P RIN C I pro R vM PH I Lo so PHI Eunae in unam partem, aliae in contrariam, & oblique transire debent ex meatibus magnetis in meatus serri, quomodocunque rotula vertatur, aeque facile in ejus meatus ingrediuntur, ac si esset immota. minusque ipsius motus impeditura contactu magnetis, cum ei sic appensa gyratur, quam n contactu Terrae, cum siro pondere illam premit. CLXXV. Variis modis vis unius magnetis augetur vel minuitur alterius iaragiactis aut serri accessu. Sed una in hoc generalis regula est, quod umis. ω i quotieS ita sti sunt isti magnetes, ut unos in alium particulas striatasgoetis πη- niittat, se invicem juvcnt; contra autem, si unus ab alio eas abdu-
obstent. Gia quo celerius & copiosius istae particulae perasterii. unumquemque magnetem fluunt, eo major in eo est virtus, & magis agitatae, ac plures ab uno magnete vel ferro in alium mitti pos.siint, quam eo absente ab aere, aliove ullo corpore in ejus locum constituto.Sic non modo, cum polus Australis unius magnetis, polo
Boreali alterius conjunctus est, se invicem juvant ad serrum aliis suis polis appensum sustinendum; sed etiam cum disjuncti sunt, & se
rum inter utrumque collocatur. Ex. gr. Magnes C juvatur a magnete F , ad ferrum D E sibi conjunctum
retinendum; dc vice versa, magnes F juvatura magnete C , ad hujus serri extremitatem E in aere sustinendam : pctest enim esse tam gravis, ut ab eo solo sic sustineri non posset, si alia extremitas D alteri corpori , quam magneti C , inn
Sed interim quaedam vis magnetis F impeditura magnete C, nempe illa quam habet ad serrum D E ad se alliciendum. Notandum enim est, hoc serrum, quamdiu tangit magnetcm C, attrahi non posse a magnete F , quem non tangit, etiamsi hunc illo multo potentiorem este supponamus. Cujus ratio est. quod particulae stria- - Dete de- tae per hos duos magnetes, & per hoc serrum, tanquam per unicum i=Σ, his magnetem, modo supra explicato transeuntes , aeqtialem sere habeant vim in toto spatio quod est inter C & F; nec ideo possint serrum DE, non sola ista vi magnetica, sed insuper contactu suo, magneti C alligatum , versus F adducere.
250쪽
PARS Q v ARTA. ro 7 Atque hinc patet, cur saepe magnes debilis, aut exiguum fer- CLXXVII. rum, detrahat aliud serrum a magnete sortiore. Notandum enim est, hoc nunquam fieri nisi cum magnes debilior tangit illud ser-hi, aut sis rum quod detrahit a magnete sortiori. Quippe cum duo magno tes ferrum oblongum polis dissimilibus tangunt, unus in una exintremitate, alius in alia, & deinde isti duo magnetes ab invicem eisii- removentur , serrum intermedium non semper debiliori , nec etiam semper sortiori , sed modo uni , modo alteri, adhaeret rnullamque puto esse rationem, cur uni potius quam alteri adhaereat, nisi quod cum cui adhaeret, in majori superficie quam alium
Ex eo vero, quod magnes F juvet magnetem C, ad serrum CLXXm. DE sustinendum, manifestum est, cur ille polus magnetis, quia nobis vocatur Australis , plus ferri sustineat quam alter, in his rui.mbis
Borealibus regionibus : etenim a d erra maximo magnete juvatur, eodem plane modo ac magnes C a magnete F; contratem alius polus, propter situm non convenientem, a Terra im-μtior Bo peditur.
Si paullo curiosus consideramus, quo pacto limatura serri circa Dei ε .magnetem se disponat, multa ejus ope advertemus, quae hactenus dieta confirmabunt. Nam in primis notare locis licet, ejus pulvisculos non confuse coacervari, sed unos aliis incumbendo, quosdam quali tubulos componere, per quos particulae, striatae libcrius quam per aerem fluunt; quique idcirco earum vias designant. Quae viae ut clare ipsis oculis cerni possint, spargatur aliquid illius limaturae supra planum, in quo sit soramen cui magnes sphaericus ita immitius lit, ut polis suis utrimque planum tangat, eo modo quo Astronomorum globi Horietontis circulo immitti solent, ut sphaeram rectam
repraesentcnt, & limatura ibi sparsa disponet se in tubulos, qui fiexus particularum striatarum circa magnetem , sive etiam circa globum Terrae, a nobis supra descriptos exhibebunt. Deinde si alius magnos codem modo isti plano juxta priorem inseratur, & polus Aultralis unius, Borcalciti alterius respiciat, limatura circum spar se ostendet cliam, quo pacto particulae striatae, per illos duos magnetes tanqllam per unicum moveantur. Ejus cnim tubuli , qui ab uno ex polis se mutuo respiciciatibus ad alium porrigcratur , crunt omnino recti ; alii vero, qui ab uno ex advort4s polis ad alium scri ingent, crunt circa magiactes inflexi: ut hic sunt lincae