장음표시 사용
131쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA. Iop
e tἰmendae causa, addidit. Et quae maxime est actionis: agnitio enIm in primis pertinet ad actionem, ac valde ipsam immutat: facitq; , ut longe diuersum cursum, atque antea, habeat: quod quamuis ex Priore Q uoque parte intelligi posset, ex hae tamen multo exprelsus: dc sane ut non semel supra declarat fit, sabula est imitatio actionis. Cur autem huic praeter ceteras agnitioni tantum tribuat, ut propriam eam esse velit fabulae atque actionis, ratione huius rei allata, declarat. Huiuscem di enim Inquit in agnitio & peripetIa nam supra quoque agnitionem cum qua coniuncta eslset peripetia: sequereturq; eam subita ingens fortunarum illius mutatio, qui cognitus esset, pulcherrimam esse assirmaui ) aut misericordiam habebit aut metum: id est gignet in animis spectatorum alit hunc aut illum motum. Cum autem cognitio sana, unde praefurtim nascatur tam admirabilis casus, quaeq; excitet aut admisericordiam, aut ad timorem, actio sit, ideo inquit in couclucsenda ratione, Qualium actionum, id est aut miserabilium aut sorini dolosarum: hae nanque res sunt actiones, tragoedia imitatio esse posta est. Non est autem simpliciter tragoediaimutatio actionum, sed talium, id est quae excitent aut misse Gordiam aut metum: hoc enim ad distinguendam uagoediam a comoedia, aliisq; imitationibus, necessarium est. Placet autem Graeca haec lectio quae in primo cuiuis libris, & in calamo etiam scriptis a me Inuenta est. --. nam in quosdam excusos pota ea irrepsit . , addita p positione & variato casu nominis, quod
Adhuc autem . miserum H i, ετ M uesecundu rebus Ni, m -- issicemodi conlinget.
Alterum hoc argumentum est, quo Idem comprobat: veram scilicet esse, pr priamq; tragoediae agnitionem eam,quam dixiv ex hac enim inquit cognitione, cum persona diu ignorata in fabulis subito intelligetur, accidet, ut ille magnam sentiat in statu fortunisq; suis mutationem, ac deniq; si eius antea res secundae erant, fiat mia sit: si verb adueris, fortunatus euadat, cum in reliquis generibus cognitionum, hoc usu non veniat: neque enim s aliquid agnoscimus, quod prius nos sesellerit rexempli causa anulum, vestem, canem, domum: quoa tamen ad agnitIonem personarum non reseratur, nec ipsam adiuvet: nam indicio harum rerum caepe pers nae ipsae, quae sint, agnoscuntur, ut ap*d Terentium Hecyra Philumena inuenta est ea elle, quam vitiarat olim Pamphilus, indicio anuli, qui a matre ipsus in digito Bacchidis perspectus est: Vnde Bacchis, cum Parmenoni exponerer, quid ipsiam Pamphilo significare oporteret, inquit. Cognosse anulum illum Mirrhinam,& posta ea cum tecum cogitaret, commoda, quae aduentu suo Pamphilo attulisset, ait. Hic adeo his rebus anulus fuit initium inueniundis Non igitur si aliquid horum agnosiamus: siue secisse quempiam aliquid, quod non putabamus: siue etiam nosmetipsos, aut non sedisse. necesse est tantopere statum nostrum commutari sindeq; fieri nos fortunatos, seu calamitosos: haec enim sepe accidere consuerunt sine magno aliquo
animi nostri motu, non tantum sine tanta fortunarum omnium nostrarum commutatione. Videtur verb hoc referri ad id, quod supra significauit, inpersonis requiari, idoneis huiς agnitioni: ut scilicet ipsae utrique fortunae sustInendae addicti sint iidem enim nunc significat in ea, quam maxime probat, agnitione usu venire, quum id in aliis non contingat, ut scilicet inde aliquis cadat in valde malas res e bonis, aut fugiat graue aliquod malum, quod instabat: saluusq; & incolumis subito fiat: quoamodo enim hoc illic non set, quum ea secum habeat peripetiam . Animaduerte dum autem in Graecis vcrbis auctoris ατ ειν potitum hic ab eo esse pis rneque enim plerunque Valet incidcre in magnam vim molestiarum: pr miq; in ximis in rebus iniqua fortuna, sed xantum non consequi fili , propositumq, in aliquo facto. cum contra magnitudinem malorum significet: -- petumq; in nos fortunae atrocissimum. Si niticare vero hic Aristotelem utrunque, Κ exitum
132쪽
exitum tragoediae apertum est:& illius, quae tristem euentum rerum habet :& ilia Iius, quae hilarem ac fortunatum.
Quia iam agnitio, quorumdam est agnitio, agnitiones hae quidem sentaberius ad alterumfllum, quandosuerit alter manifessus quis esὶ aliquans do autem ambos oportet agnostere . ceu sphigenia Oresti agnita est ex epistolae mi oner illi autem ad Iphigeniam aba opus fuit agnitione.
Cum ae rare docuisset, quod potissimum genus agnitionis accommodatum siefabulis. Intelligens ne illam quidem agnitionem semper eodem modo tractari: nunc enim quasi simplicem illam esse: nunc autem duplicem, hoc quoque explicare roctum esse existimauli: quare Initio huius rei sumpto a ratione nominis, quo illa significatur: est enim agnitio e genere eorum vocabulorum, quae cum altero cons runtur, Ma Gmci ire τι Vocantur: hoc enim quod planum Sc exploratum est,
di initium huius animaduersonis, de sundamentum suae rationis esse volens, inquit. Quia agnitio. quarundam rerum est agnitio: neque enim usus ullus huius vocis esse potest, nisi aliquid cognoscatur: multitudinis vero numero dixit γνω, id est quorundam quia illo pacto ungularem etiam, uniusq; tantum agnitionem complexus est: ac sciebat aliquando etiam, quod nunc tradere vult, duarum simul personari in notitiam acquiri) agnitiones, hae quidem sunt atre ius ad alterum tantum: α quae sequuntur t naec enim est απόδαο ie, redditioq; illius ἰs. . Libet monis
strare loeunt huic valde similem ὰ primo libro rhetorices: illic enim quoque cum do. cere vellet euiusmodi esse deberet illud, quod est mirifita aptum ad persuadendum:
is quo Indagando ars ea occupata est, utitur hoc inicio illius declarationis: ponitq; Alud esse egenere eorum quae conseruntur cum aliquo: ut hic quoque agnitionem est quorum esteasn tionem tradit. verba ipsius haec sunt ἰχῶ D in Θουωτιν re Θαανά. . . . Sed illic plura quasi sundamenta necessaria suerunt ad eruendum Inde quod probare voluit: hic autem unum hoc saltic suit, huic rei, quam ostendere hie vult. const tuendae. Verba autem illai τι A, quae in medio harum sententiarum formis exeusi libri habebant, tolli prorsus inde debent, quia multis modis illi e manentia, ossiciundi vitiiq; huius argumentationis impediunt. Qui autem in I. atinum sermonem vertit hunc librum, Paccius, hoc vidit: ne ue enim illa exprellit:& praeterea cladius accuratii simus interpres, qui El; singulas sententias magno studio p nderari ait, Ipsa vacare cognouit, ac de hoc dilipenter distetuli. Ipse quoque vetustissimum exemplar habui. unde illa abessent, nisi quod in margine contra eum locum, quem yniuste diu possedere, malo alicuius consilio, reposita etiam in eo fuerant: hoc si Ium inter me, atque interpretes, qui emendare locum voluere, interest, quod ipsi verbum quoque, quod sequitur πιαγνω mire . inde sine ulla necessitate sustulere: id enim, aut politum illic esse, ut sententia integra sit: aut certe intelligi debet: quare eum illie requiratur: sedemq; eam obtineat in omnibus exemplaribus, rectius mia hi sachium videtur, si eo loco relinquatur: praeterquam quod cum supra unitatis numero positum sit: hie vero multitudo requiratur, remouet etiam, ita hic usurpatum, eam dissieultatem is lectione iam, ut arbitror, constituta ad sentcntias explicandas redeamus. cum Igitur dixisset agnitioncs has quidem esse alterius ad alterum tantum quomodo id usu ueniat docet: addit eni m quotiescunque alter notus manifestus5; fuerit, qui in eo negotio versatur: id est ubi is , qui agnoscit, obscurus Ignotusq; non est illi, qui agnoscitur, sed intelligitur qui sit: nec error ullus in eius
Peubna manet. Exempli causa. In Oedipo Sophoclis Iocasta agnouit illum, quem
133쪽
sti loco habebat, ex se Laios; patre natum esse, eum vero salso prius putabat Pol bi regis Corinthiorum, Cretiisq; filium: discussis autem his tenebris,mq; patefiati opus non suit Iocastam ab Oedipo agnosci, quae nunquam sesellerat: sed intellisto batur ab omnibus Lai, uxor suilla, Creontis'; sorox: tantum ipsius nesciebat . quod ad Oepidum pertineret, cum & ipsa& relinqui sere Omnes putarent, cum imi ans siluestri loco expositus suit Oedipus, eum ele ἱ seri s deuoratum. Sine me
pio vero re tradita Aristoteles , alteium genus Unitionis declarare voleris, inquit. Aliquando autem ambos Oportet aenoscere . exemploq; ipse geminam hane aeniationem, in qua plus obscuri tatis esse videbatur,illustrat: sumitq; illud ex Euripidi, Libula, quae uocata nunc est Iphigenia in Tauris: ait enim. Ceu Iphigenia Oresti cognita est millione epistolae, id in Orestes cogn0uit sacerdorem illain Dianae, si
rorem tuam esse, cum ea dedi Ipsi litteras stren lahinc clamiamumentumq; illarum voce explanavit, ut si sorte in tam longa naMigatione, variisq; calibus maris, 1itterae perussint. verbis exponere posset, quid illis contineretur, iis, quibus eas reddere debebat. Hoc igitur, quod fecit, ut Iphigenia ab Oreste cognosceretur, prae stare non potuit, ut Iphigenia intelligeret eum, cui . litteras dederat ,sratrum suumelle: quare cum tabula postularet, ut non minus Orestes a serote costnosceret Aquain ipse eam cognouisset, altera opus suit Udisione: necesseq; suit, ut poeta aliud excogitaret, quod Orestis Personam sorori aperiret: ind careto; quis ille seret. cum prior illa ratio utilis huic rei non ςssci. Pusillam maculam, quae locum hunc apud auctorem obscurarat, deleui: cum enirn. a ri me prius legeretur. me , sublata una solum littera, quae Importune illic haeserat, re tui: atque id non tantum iudicio seci, sed auctori te etiam c lamo exarari Iibri. nullo autem nego uo peti picitur hoc modo legi debere: particulaq; , suae respondcre debet, consu
Tuae quidem fitur fabulae parui tam haec Iunt eriperia, agnistis. Tertia autem haesis: Virum peripetia quidem, oe agnitio dictae sunt. Fasio autem est actio, quae interitum affert, aut graues dolores, it . N rae in aperto fiunt mortes, eiulatus, . vulnerationes, oe suaecunque
Tradito atque explanato altero quoque genere agnitionis: duabusq; Iam rebus, quas definiendas sibi sumpserat, disgentet explicatis, cogitans restare aliud, quod&ipsum circa easdem res versatur, quamuis nomine supra, ubi appellauit peinpetiam & agnitionem, usus non fuerit, rectum esse putauit alia de caris, Id explie re: ut scilicet omnes res, quae eodem facerent, cognitae forent, praesertis cum ad aliam praeceptionem transiret. Tertia igitur, addita superioribus duabus, pus est: cum tres tantum fabulae partes In his rebus versentur: superiores autem sus ni pzripetia,& agnitio. ταum autem inquit, significare volens, quae geruntur. id est πιπμguin re, ut supra ipse in definitione peripetiaeipsa vocavIt,&non multo postea in altero exemplo, quod posuit, mutato tempore esus verbi rix πεπροεών - . illa vero in pulcherrima sabula, ut docuit, eius generis esse debent, ut m
neant maximam admirationem spectatoribus, & incutiant in animos eorum me tum, exitentq; illic miserIcordiam: tres enim res inueniuntur, quae hoc praestant,
atque id mirisce emesunt: earum duae proximὸ definitae sunt: tertia, Id est mustu, est, ut ipse inquit, sinum quoddam, quod ad mortem ducit: vimq; habet bomianem perdendi: aut si interitum non asser accerrimos saltem cςrporis dolores gignit.
134쪽
Magla autem illustrare rem volens, ae quid intellexi it verbis illis, docere, inquIt, Vtk neces coam spectatoribus altatae quibusdam, siue cruciatus corporis acerrimi, ac vulnera impositat nec non quaeeunque alia huiuscemodi sunt: haec nanque cum facta in Lis nomine ostenduntur quia sunt, qui accipiant mali aliquid maioris, ac perpetiantur: neque enim -Θα hic valet perturbationem de quasi morbum am- .Eodem etiam sensu cepit Athanasius, qui luculentam orationem, quam habuit de nece Christi&indignissimo supplicio ipsius,inscripsit --..tiου: dc quae sane contingere In illo interitu, pallim Christiani homines Graeca voce ita appellabat, ut Latini ea, qua rei docendae causa usus sum, passim utuntur, & si me non fallit mavis eam aptam esse ad'rem exprimendam, quam in se elegantiam ullam habeat: a u inia; aliquo scr*tore usurpata sit. sunt, cum quispiam undiq; correptus est maximis doloribus: & qui ita corpore effectus est, ποιά e appellatur. Hunci eorporis habitum, & quod verbo hoc ac meis expsimitur, significare vult
Cicem, cum ait, quempiam toto corpore ardere doloribus . Graeco nomine usus est Demosthenes eontra Cononem , id usu venisse commemorans importunitate illius hominis, quem accusat. verba eius sunt, iudicibus iniuriam illam, iudiaciumq; medici, exponentis. μμη νωδ- ω uνm, - άηου μω φ, καν iuπυε --. Habet autem in se dira ficultatem,quomodo appellet tres has res tragoediae partes: neque etiam sunt ex illis partibus, quae similitudinem habent formarum: neque e numero etiam earum, quas nunc admugit: α quas augere, de quasi constituere corpus tragoediae tradit. Quae
igitur aliae possunt esse partes A n tres hae sunt partes partis, ut supra ipse de dia hus ipsarum apert inquit, cum dignitatem fabulae comprobauit. affirmauit enim vietiam de causa anteponendam esse fabulam ceteris partibus qualibus, quia quae maxime capiunt animos spectatorum pinpetia di agnitio, fabulae partes sunt .
. Fartes γὰdem igitur tr gaia , Dibus quidem, Nfrmis, oportet uti, prius diximus. Secundum autem quocum, ετ in quas Διiduur sipar ras, hae seunt. Frologus, et Jum, modus, ctiricum huius quisdem abera fars, Iaredus: altera vero, si mon . Communia quidem omnium haec ruria autem, qua abscena, cV commi.
Antequam tragrediae partes, quς corpus elus, magnitudinemq; constituunt, e Plicet, quod nunc facere aggreditur, repetit paucis, quid proxime egerit: quod cum semper ordinis ostendendi causa libenter iaciat, recreanctiq; animum lectoris, cum doceat ad finem lam peruentum esse alicuius priceptionis, et, libetius nunc facit, quia similis multum est vis naturaq; superiorum rerum, illis, ad quas nunc traden das se parat: ut 5; enῖm partes vocanturi ne scilicet confunderentur. Aptia autem , partibus illis explicatis, quae similitudinem formarum habent, ac per omne corpus Magoedi manant, declarat alterum genus partium, quae magnituginem consa tulit, locisq; disclusae sunt. AnImaduertendum vero ipsum prius illud genus partium, non formas appellare, quia veri sermae speciesq; non sunt, sed ita propter similit dinem vocantur: quare inquit Oportere eos Ipsis uti tanquam sermis: existimum: habete illas aliquo modo vim eius reι quae in natura animan tium forma appellatur, cum reliquae partes respondeant membris animalium, id est capiti, ceruicibus, i, metis, cruribus, pedibus. Inquit igitur, postqiuam se ab luisse ostendit priores iblas partes, quae in quatitate manent: in quasq; secatur tragoed Ia, seorsum positas. Ma esse: quatuor 6ne nnmero, quarum tamen una rursus secetur in duas: ut ita
135쪽
quinque uagoediae partes lint, quae quantam illam reddunt:quae sane in omni traa
foedia inueniantur, nee ab illa possint abesse. alioquin manca illa inchoataci; foret: cum contra, ut hae partes communes sunt omnium tragoediarum, ita duae restent. quae propriae quarundam sint, & ab aliis abfnt, ut illic nullo modo accommodatae: nec argum d vitium aliquod diminutionemq; earum. Vocantur autem ab ipso hae, M , &-: Viduae prorsus paries esse videantur : cum tamen insta ubi diligenter notionem, vimq; omnium partium euoluit, in unam ipsam redigata cominum', appellet ploratum lamentationemq; communem doctori, & ab scenarvi non videam, quid situm ompriumq; restet persenarum, quae in stena manent,
si cum ambo consentiunt: histriones sinquamὶ ipsi, & qui chorum, id est cantorum
gregem, conficiunt, in aliquo aduerso casu lugendo, vocatur commus : quamuis
cum luemo se dicat, non ει ἀπο σα- quomodo consuevit appellare hiastriones, videatur potius facta quaedam Ipsotum significare. Si igitur appareret alia quando qua opiam ipsos agere, quod non usitatum, propriumq; foret eorum, quis cenam incolunt, hoc unum ex iis esset, quae propriae sunt certarum tragoediarum partes. Vnum vero hic est, quod nisi negligentia librariorum commissum sit, valude me perturbat, quomodo, cum tragcribas videatur signiscare voluiise: atque ita sane interpretes acceperint, dixerit : & non, quo genere vocantur ira tam diae, ἀ-σ-: neque enim quid capi possit siuς vIrili, siue neutro genere dictum, quod hic quadret, intelligo. Commi autem eiulatus hi, generaq; atrocium lamen lationum vocabantur, quia qui graui aliquo dolore premuntur, frontem senium;
serire consueueriant: a verbo enim futuro tempore κLae deducitur: quo uer
bo etiam, in hoc genere fletus significando, usus est Herodotus non semel, ut eum
mi, Euhipides in Troadibus: cum enim illic Andromacha narraret Hecubae seria disse corpus Polyxenae, quae in busto Achillis necata suerat, operuisseq; illud vestia mentis: &, hoc deniq; genere luctus prosecutam casum illum fuisse, inquiti εἰ M.
H, 'ἀπα*οῦσα αδ-, Cκροψα . Cicero in epistola ad Atticum,cum inquit. Aut ingemuisse, Ut tantem serias: nec non in iii.Tusculana, pectoris, semoris , capitis percustiones, hoc videtur signiscare voluille. Nam Xenophon quoque eundem morem intellexit :& in vij. libro π--- assi auit ipso Cyrum usum, quamuis eodem verbo non Utatur, qui inquit. ταμ' -- . Nam idem tragicus in eadem fabula multo post, de ipse verbum variauit, cum tamen idem prorsus Ostendere vellet. respondet vero mirifice loaeus hie illi Ciceroniano . est autem ubi Hecuba miserabiliter lamentatur, quod i sans Astyanax ad mortem raperetur, e sinu matris abductus: docet enim cum erga
Ipsum alijs ossiciis sungi non possit , se unum hoc, quod ereptum ips non est, v
cum calamitosissima matre dare. ταμ πιι ἡ μω μα- κρα , τ Vim reliquorum verborum , si declaratione egere videbuntur, insta explanabo
nam auctor ipse ita singulas has partes interpretatur, ac quid illis nominibus seMficetur, ostendit. E
chori camile . Chorici autem: Iarodus est una dictio totius chori: Si Κ iij. Impa
136쪽
m autem cantus chori, qui est sine anapaesto trochaeo . Ommus au tm lumentario communis chori oe absima.
t Igitur, verum ordinem sequens, primum definiat prologum: assi etquosse totam tragoediae partem, collocatam ante par iam aduentumq; chori et
ipsum esse isignificat nisi salior) recte poetam in omni illa parte artumentum fabulae positu. rum esse: si Id initio ae piamo statim aditu non secerit: esim; ita ipsam omnem alli gnatam prologo: nam non videtur satis aptὸ dicere potuisse nihil aliud in ea ait, sed 1blum paucis indicari, quod uniuersa pene fabula continetur: hoc enim existimari posset salsum esse, nisi ita aeciperetur, ut per omne id spatium semina quaedam eius rei itasta forent. Euripides pletunque primam personam . quae in scenam venerit,
hoe munus statim obire facit: ceteri tragici qui noc non seruant,non committunt tamen, ut post aduentum primumq; cantum chori, id commemoretur: se enim spectato is animus nimis diu supsentus incertusq; ret: nec posset in tanta eius, quod agitur Ignoratione, percipere singularum partium sinem atque intellectum :hui'
enim reipiologus inuentus est, ac breuis illa narraco ut minore negotIo cuncta. quae illic geruntur, percipiantur: nec quicquam accuratum spectatorem clabatur.
Plautus quoque comoedias scripsit, in quibus primae persen re, quae in scenam veniunt. ossicio prologi non sunguntur, nec argumentum fabulae narrant, ut Miltitem, Cistellariani :&tamen primo in actu, quod idem est, atque ante aduentum chori, id ab aliquo conficitur. Monstrata autem vi prologi a loco potius, quem in tragi dia tenet, quam a munere aliquo ipsius diligen ter explicato: neque enim tr dit, quae sint partes prologi: quia ut opinor id satis noti im erat: ratioq; esus nomianis id aperte indicabat, ostendit eodem pacto sedem epis ij mi us, & ubi collocari ipsum debeat, quὶm naturam elus rei explanet: epi dium cnim Inquἰt esse partem totam tragoediae, quae posita est in medio choricorum cantuum, & ii sorum quoque totorum atque integrorum: non tamen hἰc quoque ut opinor in Ita accipere debe. inus, ut uelit omne illud, quod est interiectum inrer chori cari tus, esse epis odium rneque enim locus restaret ullus veris propriisq; partibus fabulae, nisi in prologo de
excido: hae tianque tantum tragoediae partes non siint undiq; cinctet chori cantibus.
Sed quia hoc durum videri alicui potest, si id ostendere auctor voluisset, illo modo ipsum loeutum suille, videndum est, an sorte capiat hic alio significatu, aevulgo capitur, de ipse quoque aliis locis cepit: vocetq; episodium, ut verba ipsa de clarant quidquid inclusum est In medio duarum chori cantilenarum. nam si quis cogitat illas ut extrema, non sine causa intelliget, ita ipsum' appellari potuisse. Pollux autem docuit, quid In tragoedia epi dium vocarhtur: idq; esse inquitor , μαγματι -α ηιm n e quod valet, cum alicui rei, quae sua propriaq; si t eius ficti, adiungitur alia, atque adplicatur, quae superuenerin ac sine qua factum illud prius mane bati ut uero a politis sit &exornandae&producendae fabulae causa: nam argumentum sabulae, factumq; illud smplex, quod refertur, pusillum est: paucisq; comm moratiir. Sed ut ad sententIas Aristotelis redeam, ex verbis ipsius videtur neque in prima, neque in extrema tragadix par*e rem, commodeq; collocari posse alia quid, quod si ali num a sabula,atque eo alipi de importatum: atque huius sane relis verum hoc est, videtur caussa esse, quia in fronte ipsius componendo illi nodo opera datur, ex quo fabula constat: ac nihil eo alienum, ne perturbet spectatorem, adis
miscetur: ut in extremo etiam in nodum eum expediendum, explicandamq; consi
sonem illam rerum, Incumbi debet a poeta: hoc enim videtv r ars ipsa, veritasq; hu, ius rei postulare, quam toto hoc libro persequitur Aristoteles a quamuis etiam con- νὶ poetis ipsis, licentia usis, aliquid committeretur. Quod vero hic etiam inquit.
Intra totas cliori cantilenas, ut ita Graecum verbum ui . reddam inde elicere vide mur posse, chorum etiam aliis locis aliquando canere, & non tantum cum plenos illos integrosq; cantus edit. Exodum autem, qilem supra tertio loco commemor
ulli, esse inquit partem totam tragoediae, post quam non est chori cantus: post uitia n enim cantilenam chori s bula iam ad exitum finem; properat: inde enim vi,
137쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA ris
detur potἰus exodus vorata, quam quod statim eliorus abeate quamuli quod eo trarium huius est, a chori aduentu parodos appellata sit: nam In non nullis trago
diis inducitur elicitus tanquam persona aliqua quippiam illic loqui :&in quibusidam etiam divisus in duas partes,secum de aliqua re quςrit: nec tamen unquam post terminum illum mnit. Praeterea cum chorus e theatro, non rediturus, discedit, diisso sus ipsius. ut testatur Pollux, non ἰωoe appellatur. Tribus Igitur paristibus tragoediae iam explicatis, ex iis, quae magnitudinem corpusq; eius constituunt,
ad chori munera transi: neque id, quod generis similitudinem habet, quamuis su pra in partibus his appellandis eo nomine usus suisset, definit, quid sit, id est choria eum: Gl tanquam species ipsus, partesq; , in quas id partitus fuerat, explicat: illismnqite cognitis omnis vIs chorici percepta ecit. Parocium autem,quae ordine quoq; praecedit, primum declarat eadem ratione, qua ostendi eum usum in reliquis partibus indicandis: neque enim quid agere illic debeat ostendit: sed tantum tradit pa- roduni esse ptimam dictionem totius chori: quamuis autem hi se dicat: quod verbum dictionem locutionemq; sine musicis modis plerunque valet, videtur tamen cantum significare: nam eum inueniantur etiam tragi Iae, in quibus primae partes sunt chori, non tamen illic unii tersus chorus loquitur, sed quid sentiant omnes, qui chorum constituunt, unus pro illli edie. excipio fibulas illas, quae penitus neglex re terminos , quos veritas ipsa, ratioque huius rei fixit i quosque postea Aristotelex omnibus demonstrauit. Nec tamen , eum Id si, videtur commode apteque primus cantus totius chori, quod ad vIm nominis secit, parodus appellarit neeesse enim est prius venerit in scenam chorus, s pclus sermonem cum aliquo histrione instituit, aut secunt de aliqua re subtiliter disputauit. In tragoedia Sophoclis, qiue inscribitur Oedipus Coloneus, cantus ille, qui contInet laudes Athenatum: cuiusque Initium est, εὐιη reu fiat men χeuerar, parodus appellatus est ab erudito in primis riptore Plutarcho: silic enim primum chorus canere incoepit: cum tamen antea multa locutus suisset cum calamitososto sener admiratus naque fuerat improbitatem eius, qui contra instituta, religionemq; eius locheontaminasset aditu suo sanum Eumenidum. Idem etiam, quod vere sacere potuit, me δον appellatu i in vita Lysandri cantu hune In Electra Euripidis,qui incipit AHuiumαωκόραήλ Θn. loquitur vero illi e chorus eu Electra,qui grex erat Argivarum mulierum inuitantium ipsam ad dism festum e tendum. nisil autem antea aut communiter aut aliter chorus in ea sabula ediderat. nam proprie parodus esset primus ingressus chori: atque hoc vocabulum ipsum v Iet. Pollux praeterea ostendere volens, quid parodus sit. lnquit. κω οῦ μ ωσεδα τῶ die: --. Post parodi explicationem ArIstoteles tradit quaed stasmonsi, mi ossicio chori nomen impositum est a stabilitater tune enim,cum cantum eum edebat, eodem loco stabat chorus,ne in ullam se partem mouebat: In parodo nanq; vi nomen sigilificat, dum caneret, gradiebatur. Esse Igitur inquit statimon canta nam chori, quae sine anapaesto de trocheo est: hi nanque pedes mobiles sunt: nee vialo modo apti firmitati alicui,mansioniq; declarandae. Seruabant autem hoc dilige
ter veteres merae, ut in scribendo numeros et gerent aptos rebus, qua tunc gerere
tui reserendis: quod multum etiam valebat aa eas illustrandas: ante oculosq; peia eorum, qui legerent, audirent ve, collocandas: quare in parodis illi potissimum podes, qui hinc arcentur, usurpantur: ceteriq; omnes, qui celeritatis aliquid In se Labent. Qui scholion id scripsi in chorum eum Phoenissarum, cuius initium. Ttam, . δua. λ', σἰ-: quod scholion tradit cantum eum vocari stas monr infraque. declarata etiam vi parodi, cum exemplum eius ponere vellet, ab eodem poeta illo sumpto, dixit, parodum csse locumillum ex Oreste fabula, cum chorus inquit. OMe ovi: Mmar ιχ ae A itiise τιΘἀ ρο, tota via errauit: quod nanque stasimon esse vult, psiodus est: & quae parodus ab ipso vocatur, cantus chori non est. Aristoteles enim ut vere pars aliqua chorices, parodus Jc stasimon vocari possit, requiri ostendit, ut μ- eantiisq; sit: quamuis in definienda parodo μί re non appellarit : posuit tamen, quod ut opinorὶ idem eo loco valet: nam quod ait λἰisi οὐ Intellexit μίλα tcum enim uniuersus chorus vocem edit, & non unus aliquis illius gregis viceni
omnium sustinet,canit: quin autem primus ille cantus in easabula sit, dubitari nan
138쪽
potest . Sed sunt etiam illic frequentes pedes mobiles, qui alieni sunt a stasimo inam si parodus illa ellet in Oreste, quae ne a choro quidem pronuntiata est, scd ab Electra, quamuis in excusis libris salsb chori nota illic posita sit: prima enim verba
chori in ea fabula sunt. quia tunc chorus in scenam venit, sequeretur etiam, ut, quae a graui auctore Plutarcho in Oedipo Cotoneo hoc nomine vocata est, parodus non seret: prius cnimin scena, ut apparet, chorus multum uersatus suerat. Sed ille svi arbitror) in hoc deceptus est, quod, notionem nominis secutus, putauit primum quemq; aduentum illius parodum debere vocari, quamuis tunc chorus nocinero, sed perinde atque histrio aliquis ageret: quod omnino falsum est . Eruditius igitur multo, veriusq; sensit de his rebus, qui consecit argumentum Persarum Aeschyli, ves non nulla potius adnotauit ante illam fabulam, quae adiutura lectO- rem uius existimauit: chororum enim genera diuidens, inquit. Eorum quaedam esse parodica, quae sunt, quando chorus exponit, quam ob causim aduenerit, ut iulud inire οἰδμα λιπουσα : alia autem stasma, quando stat: incipitq; commemorare in commodum aliquod, quod in illis rebus euenerit: non nulla vero commatica, quando, quod restabat, lamentantur acerbos eos casus. Hic igitur vidit naturam eius cantus Phoenissarum: cognouitq; parodum eum esse: cum enim ex omnibus tragdiis exemplum sumere ei liceret, illo potissimum usus est ad parcidum ostendendam. Quod vero ad rationem nominis facit, quo cantus chori vocatur statis, immobilis cs maneotis, Aristoteles harmoniam hypodoriam in problematibus, stas monelle inquit, quia grauis foret, ac numeros stabiles reciperet. Nani Horatium quoq; , quod Graecae voci respondet, eadem de causa spondeos stabiles appellasse, quia movram scilicet in se habent, apertum est. Non docuit autem Aristoteses, unum ne lovium, an plura stasima in cantibus chori forent: sed tantum tradidit cantum eum chori a quo abessent hi pedes mobiles,quos appellat, ture vocari. nam parodum unam esse tantum fguificauit, cum ait eam esse primam dictionem totius choia. Pollux vero, qui haec minutius concidit, ostendit, cum contineat aliquando chorum e sc na exire, rei alicuius administrandae causa, quae semiat fabulae, reditum postea ipsius in scenam vota i ἰππα ε ν, id est secundam & repetitam paro lon: in qua omnia,
quae in priore, seruari solita verisimile est: inde enim quoque pedes stabiles,&qui
moram in i liaberent, eadem de causa remoueri debebant. Monstrato stasimo
Aristoteles a pidibus, qui alieni ab eo cantu sunt, declarat quid commus st: quam
rem supra non cumminem Omnium tragoediarum, sed propriam quarundam partem esse dixit tanquitq; commum esse fletum, lammmmq; commune chori, & abscena. Nam σα u e quod inquit, quod videtur valere senum vocis, qui exitescena, atque inde proficiscitur,arbitror intelligere ipsum stetum histrionumquod tamen magis certum foret, si dixistetm, et απὲν, stae: ita nanque consueuit vocare hIstriones ipses: Et sane aliis etiam In locis ita distinxit chorum ab histrionibus, ut ire problematibus paulo post supra citatum locum: de amplitudine enim& stabilitata
loquens inquit τ- δε α σει-:πie Ae m. . Sed D mosthenes etiam pro C tesiphonte ita locutus est, cum histriones intelligereti perso namq; aliquam, quae in scena versaretur. Aeschinem enim exagitans, qui ei studio
illis Idem fgnificare videatur voluisse notiti illinius orator, quod Afistoteles. Sed cum septius, personamq; suam simulate extenua isset: contraq; , Itidem ficte, augere vellet dignitatem aduersarii, inquitae autem uis faciam magnum aliquem virum, atque heroem . ac ne quemlibet quidem ex illis, sed eorum aliquem qui in scena vel santur: puta Cresphontem, aut Creontem. intellisens s nisi fallor praestantissimum quemqriatque illic ualde nobilitatum,quasi honorem aliquem ae dignitatem etiam ipsis afferret, in scenam crebro eorum ficta reseria. Videtur autem hinc elici chorum non litum manere in scena, sed alium theatri locum ipsi assignatum fuisse. Tim dixerit cominum esse fetum mixtum e cantibus chori, & vocibus, quae pro-nt e scena. Vt autem ita quoque coner illustiare hunc locum, indicabo unum,
iterum vehuiuscemodi fietum in tragoedia aliqua, qualem intelligit hie Aiastot tale
139쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA. III
les. primum igitur in Andromacha Euripidis, cum iam nuntius gratas & Inope ctati mali venisset Peleo, qui sgnificauit Neoptolemnm nepotem ipsus, caesum Delphis impetu multitudinis, in illum ab Oreste concitatae: cuinq; chorus corpus ipsius adolescentis, quod serebatur humeris famulorum monstrasset, omnis ille locus, ex quo statim lamentari incipit Peleus acerbum illum casum,& multa colligi quae atrocitatem ipsius, calamitatemq; suam testarentur, & una cum eo chorus miserabilitet luget: doletq; de indignissimam illam necem, & Pelei ipsius orbitatem, usque ad subitum aduen tum Thetidis, quae venit, ut consolaretur illum dolorem, commus est. his autem praecipue verbis, illis ὶ Peleo cum ingenti dolore editis, declaratur com
tempus enim illud requirere ostendit ut dilaniet capillos, & manibus caput soriat, atque omni genere lugendi natur . Eodemq; pacto in Aiace Sophoclis, ubi Tecmella, inuento corpore Aiacis, adhuc spirante, deplorat mortem illam sortissi mi viti: statimq; chorus, recognita, malumq; illud ante oculos habens,&ipse m gnopere dolet: multam effundit signincantia vehementem dolorem, quo prem Datur, commus est: cul etiam fletui se adiungit, incredibiliter dolens, Teucer. quIMipse indulsi aegritudini & grauiterquestus est de illo atroci malo, donee interuenit Menelaus. qui accusaret illum, quod mortem fleret Aiacis, qui pessime animatus suisset aduersus exercitu: vetaretq; eum sepulturae dare. plures alii huiuscemodi questus existutin tragoediis pathetacis, uos,qui ac inae leget,nullo negotiis cognoscet
Partes autem tragia , quibus quidem, xt sermis , oportet Nigrius diximas . Secundum autem quantum oe is quo dini uis siparatas.
sent. Quae autem oportet coniectare, γ quae Fortet cauere, connia
tu nus fatulus, oe unde erit tringardiae Fus, deinceri tradendum ,s, quae
rave sunt, explicuisset, docet veniisse tenipus rerum illarum tradendarum, quas oportet poetas In componendis sabulis Proponere sisi, ac capellere conati: quasq; contra totis vIribus decet in ea re sugere ac vitare : de unde deniq; obtineri possit, vi traia ooedia id efficiat, eui inciendo praestandoq; inuenta est. Sed antequam verba quae hoc valent: quaeq; ordinem, quem sequi velit accuratillimus scriptor, interpreter, Iibet suspicionem an mi mei indicare: veritus enim quan idq; sum, atque id sui opianor in non sine causa, ne plura verba, quae initio huius partis apud auctorem colloc insunt, e superiore loco in inse rem huncfluxerint,atque hic nullo modo legi d beant: cum enim illa duobus vῖcinis locis, nulla pene immutatione ficta legamur
arbitrabat in altero eorum ea superuacanea esse, cum m um cogitarem, ubi nam illa verius manere possent,putabam superiorem sedem magis illi conuenire. intelliam autem, quamuis id dubium eisse non possit , ac cuiuis accurat E legenti, ea iteratio earundem sententiatum suspecta metito este debeataq; tibiis commemorat se docuisse partes, quibus oportet uti tanquam sermis: uctum; sic nunc tradere partes, quς inruantitate positae lunt, in quasq; tragoedia secatu seiunctas. Existimabam autemta magis propria illi us loci, quia mos Aristotelis est ,bsoli ita iam aliqua praecepti ne, cum velit ad alia transire, breui repetere quaesecerit: indicareq; i iidem , quae λquantur, non aliquibus rebus iam explicatis ostendere, diuisone facta & quid multio supra&quid etiam proxime secerit: nec ordinem rerum suturarum aperire : sed
140쪽
Contra pateficere tantum, & quasi digito monstrare Id, quod iam effectum est: hoe enim valent verba illa ταῖα ia: suntq; ostendentis, & manum eo Intendentis: nam cum semel iam rastatus esset se tradidisse partes tragoediae, quibus ut sermis uti oportet, atque id suo aptoq; loco secisset, quid opus suit, alieno idem importune doce reὶ hic enim satis esse videbatur a se partes, quae quantam fabulam reddunt expi natas esse. Sed tamen In hoc huius rei iudicio , cum hoc seorsum ab illo repetitum non sit, molestum uidetur, quod statim Indicarentur ab auctore quae sequuntur, sine ulla proxima vicinae rei repetitione: quod non est consuetudinis ipsius: nam Particula etiam δε , quae initio eius declarationis posita est, eam, quae ipsi respondet, requirit, Quare dc hoc & consensum omnium librorum aduersari mihi intelligens, nihil temere ausus sum immutare, tantum scrupulum, qui animo meo ini chus essςt, volui indicare . Sed his relictis . Cum optimus magister supra multa praecepisset, q ax ostendunt, quomodo oportet sabulam texere, rei ; illas coagmen tare, antequam etiam doceret luplex este genus partium ipsius . cum alterae qualitatem fabulae indicent, alterae magnitudinem eiusdem, corpusq; constituant: Videretq; nunc, explicato iam utroque genere partium, esse quaedam, quae multum et gantiae ac virium tragoediae afferunt, manentia in constructione fabulae: non nul-saq; itidem alia,qnae impediunt corrumpuntq; officium ipsius, ut Dellius bona Obtineantur, in la autem vitia n desinentur, ostendit quae illa sint, quae opus si emq; tragoediae adiuuanti ac quae deprauant.Non alienum autem est, quamuis Tatio Via l, alicuius artis tradita iam sit, non nulla tamen admonere quae ad expoliendum opus pertinent: monstra id umq; quomodo, quod summum iu persectumh est, coli fici possit. Quare non arbitror nunc auctorem prestare, quod initio libri propo suit, ut non nulli credIdere: ne aeque praeceptionem lianciis parti responderu puto, eum est. Et quin do oportet constituere fabulas , si debet he bene habere poesis: nam prae ter quam quod id iam effecit, ordo etiam ira valde ab eo immutatus cstet: nam verba haec praecedun t illa,quibus declarat se disputaturum ex quot,& qualibus partibua minet poclis: quod in tragoedia iam effectum ab eo est. Si accurarq autem attenaimus . hic Aristoteles ostendere vult, quae pulcherrimam tragoediam, & cui nihil addi pullit, essiciunt: nam ut illa opus ilium ad exitum recte perducat ma nam parte inconstructione fabulae positumxst. vndein uita iniae aut oporteesibi Proponςrcsis, qui fit dirigunt, irigunt, ita in reliquis studiis, quae nobis utilia putamus,obtinerem cupimus per quasi post in ante oculos habemus: quare id verbum in consueti idine Graeccssit. Quae igitur inquit opus est magna diligenxia persequi: quH; Hyra DP sugere ac Nio animo vitare poetas, dum fabulas constitutio tanquam sc0pulum ali x , translatum est ab ut igitur illi oculos eo
ex consequensibus etiam verbis intelli innexcitare enim in animis spectatorum illa debet metum .dc misericordiam . hinc, sinquam; omnia requirit ordo huius praeς Ptionis, ut post nunc explicatas rcs tradamus. Quod enim inquit iκπιρν,munus ossiciumq; suum esse declarat illi rei incumbere. Nam , quod idem in GDFo se mone valet, quod deinceps in Latino , verum & non interruptum ordinem sisti ta
Quia igitur oportet compositionem esse sicherrime tragoediae non