장음표시 사용
141쪽
IN I. LIB. ARIST. DE POETICA. Ir9. tricem: hoc enim proprium huiusicemodi imitationu est, primum quirimmani stam, quod neque aequos ρο probos homines oportet mutatos apporere ex felicitare in infelicitatem: non enim formidoloseum, neque miserabis
Cum propositum Aristoteli sit ostendere quae capta la,quaeq; suglanda sint In opclina sabulae tragi constitutione, primum docet quas potissmum sumere personas debeamus: cle quarum magna fortunarum mutatione scribatur a nobIs tragediar dumo; harum conditionem vitamq; in uestigat, simul declarat quae sint declinandς, ut nullo modo muneri proprio tragoediam obeundo accomodatet: vel potius monstrandis harum vitiis, venatur eas, quae ab iis culpis vacuae sint,&omni re utili ad hune finem abundent. Ponens igitur duo iam explicata planaq; facta, unde nascatur& liquῖdo intelligatur quid facto hic opus sir, inquit. Quia igitur oportet pulcherrimae tragoediae compositionem esse, non simplicem, sed plexam hoe enim alterum eorum est, in quibus fundat hanc praeceptionem: in supra autem probauit, fabulas, rerumq; coagmentationes, inuolutas & in quibus agnitio peripetlaq; exist ret, anteponendas esse simplicibus argumentis : quamuis enim ex simplici apertoq; argumento sabula confici postit non mala, cum tamen hic de pulcherrima, omnis busq; rebus ornata tragoedia loquatur, merito illam remouet. Adiungit autem. Et hane formidololorum, & miserabilium esse imitatricem: quod & Ipsum supra comprobatum est:&ut certum, hic positum'. commune vero hoc est omnlum tragiis diarum t non pulcherrimae & unaique absolutae proprium t quae nanque non hab ret argumentum aut ad metum iniiciendum in animos hominum, aut ad miserico diam illic excitandam aptum tragoedia non foret,ut statim ipse declarat, qui est. Hoc enim proprium est huiuscemodi imitationis: nulla enim alia genera poeseos proponunt sibi imitandas res terribiles, aut ad gignendam misericordiam accommodatas .
His igitur dilobus postis insert quod enim sequitur est is γαπό-ie & reddisio si perioris illius conluctionis,m Primum quidem manifestum est, quod neque
quos ac probos viros oportet mutatos apparere e rebus valde secundis In res valde
aduersas: in qua redditione non sinpliciter, ut consueuit, inquit δωλον, sed ante Illud, πρῶτον posuit: neque enim id tantum inde planum esIe. naseiq; E superioribus illis vult, sed alia etiam non nulla, quae adiuuent hanc cognitionem: Tria autem illa esse videntur: quae antequam ostendat quid aptum sit coagmentationi optimae s bulae, inde remouet: atque illa quidem omnia in personis, in quibus sundata est bula, posita. Primum igitur eorum est, quod statim inde certo intelligi docet . Cum
vero quaerendumst, cum προ- dixerit, cur non addiderit insta serit aut si tertium etiam quoddam ex illis tanquam standamentis 'exoriebatur, ε πεmvi ut ratio Ipsa poscere videbatur: si nanque nihil aliud inde pKter primum illud eliciebatur, quid
opus fuit πω, ponereὶ sue ita locus accipiendus est: siue alia quaedam intellexit, quae secundum tertium ve locum subirent, ut quae ipse appellaui unius quasi corporis sint: & uno cuncta quod inde manifesto teneatur, comprehendantur. Non potest autem quod dixit, contingere, ut tanta commutatio fortunarum alicuius nat, nisi in argumento inuoluto: in hoc enim manet per etia, quae non versatur in s plici&aperta sabula: quare recte supra genus illud fabulae reiecit. Rationem vero eius, quod dixerat reddens, inquit. Non enim formidolosum, neque miserabile hoc, sed scelestum est.Significat autem hoc argumentum alienum esse a fine trago diae: nec poste praestare illa propter quae expetitur tragoedia:cum ipsum neque metui incutiendo, neqne excitandae misericordiae in animis hominum idoneum sit, sed maius quiddam moliatur: ac scelestum nefariumq; factum habeatur : valet enim nisi salior omnis haec sententia. Cum homines victent Innocentem virum, atque Insusvis probitatis amittere praeclaras opes, dc incidere In res maxime aduersas,accusant pene deos immoripies, qui hoc passi sint, nec desen scrin t integrum virum, & exemarium quoddam bonitatis, ut videbatur oportuisse: iudicantq; prorsus id sectum conscella.
142쪽
eon sceleratum, de huIuscemodi, quod fieri nullo modo debuerit. uiras, certe valet scelere inquinatum ac .contaminatum . Euellitur autem scrupulus, qui animum alleuius male habere potuisset, hoc pacto: non sine causa enim aliquis putaret tunc praecipue gigni in animis nostris misericordiam, cum certi mus probum virum ita qua sociuna vexatum, quod verum est: euellitur Inquam si capimus Id verbum ἰαπιοῦ, valere hic egregia probitate praeditum, & non mediocris alicuius bonitatis hominem . nam in ij. libro de arte dicendi Ipse tradit misericordiam commoueri, cu idemus aliquem malo quoplam magno oppressum. indignum illis malis: multi autem indigni sunt malo, quamuis plenam ansolutamq, bonitatem non habeant: ne utitur ille hae voce in explicatione huius perturbationis, nisi ubi tradit misericordiapon posse moueri exura, qui pessime omnino sentiatdegenere humano, nec que piam esse putet probum Virum,& δε--: q uo sane loco uIdetur capere ἰπο - pro indigno aliqRo ines eius generis, quae significauit, & mediocris etiam probitatis homine. Verba et iis sunt. κονοῖ α τεν- μναι πει me : aliter Igitur hie cepit hoc nomen , quam eo loco. Quamuis non stulte sertasse aliquis diceret hoe pacto diit olui
hanc qinxstionem, concedens inmiae nomine Intelligi et am mediocriter probum: ut tanta rerum commutatio,quantam hic tradit, id e sciat, ac sceleratum quiddam esse dicatur: nulla enim maior dici potest, quam e max me bonis rebus cadere qu piam in rus undiq; malas. Quod nisi tam acerba fortuna in illos suisset: in medi ete i , malum ipsos coniecisset, inuenissent misericordiam: nee sceleratum ac nes sum id Linim habitum fuisset, ut nunc, cum amissa eximia fortuna, obruti sun t cumulo maximorum malorum. Non sine causa autem existimare aliquis pollet, si
tus hoe testimonis summi doctoris, peccasse Euripidem, qui sumpsit personam Hippolyti tanquam trag diae aptam: misericordiaeq; mouende idoneam: casus nanque illius, ut docet hic aeuctor, dirus suit, ac nesarius, non miserabilis: neque enim dec bat tam integrum & castum adolescentem in eam miseriam cadere: nec fruinam alia
quem ipsi serre eximiam illam pietatem, qua pmditus erat: quis enim non Indignetur, quum huiuscemodi quicquam contingit Z An purgari potest poeta, quia qiuamuis eximiae probitatis foret Hippolytus , tamen contempserat Venerem: ipsiusq; diagnitatem laeserata est vero erratum non paruum, graum; crim n, committere qui
quam contra deum aliquem. Euelli pmicro posse putarem hunc scrupulum, quia insi, fiuctor docet, si quis discedat ab his finibus, terminisq; , quos ipse monstrauit, potius in eam partem migrandum, Ut meliori, quam deteriori poeta fingat id euenirse: concederem*, Hippolytum meliorem suisse , quam ille maxime idoneus huietes, quem descripsi; Aristoteles. Sed ille non tantum melior fuit, sed praestans exeir, plum probitatis ac pudicitiς, ut si illius casus non dicatur nefarius ac ui Gre, non s cile alius inueniatur, qui verius hoc nomine appellerit r. non insulsὰ quoque qum reret aliquis, cur in monstrandis iis, qui sunt apta materIa tragoediis, ab illis ipsis non Initium ducat suae priceptionis. sed a contrariis, & qui destituti sunt rebus, s oes ad ea pnt standa, quae hoc poema requirit. Qui tamen dilIgenter attendet, inueniet hoe erebro sacere hunc auctorem,ut prius indicet quae aliena sunt a bono quod in ea re est, consequendo: illa enim videntur impedire & quas viam ad illud obstruere.nam supra et Iam,cum docere vellet quς fabula sit una, prius sedulo declarauitquet
vere non esset una, quamuis ita salsd a non nullis existimaretur Sed infra etiam cum
ostenderet, quae potissimum res atroces snt, & quae miserabiles, prἰmu significauit ouae illiusmodi nullo modo serent. Hoc autem praecipue loco, cum idoneum hule studio esse velit medium quendam & interiectum inter duos extremos, Iustam causam habuit illos antea accurate demonstrandi. Teirum e uiuariste inquit, & non ταμ
me. ut opInor, quia nou omnino illa definita est, nec habet certos terminos, & qui nullo modo variari possint: nam q uς vicina etiam similisq; admodum huic est, pr batur recipiturq;: eodem pacto paulo post ait η πι- σἰ me: illic enim quoq; non penitus se ad eam refert, sed signincatci Iam propinquam ipsi.
143쪽
Neque prauos ex infit citate in silicitatem: hoc enim e cunctis alienum maxime est a traga ia: nihil enim habet eorum, quae oportet: neque enim gratum hominibus, neque misera te, neque formidolosium ea. Neque m Fus N ementer improbum exstarcitate in infebritatem cadere: quia grastum en sit homingus, haberet sane huiuscemo i constitutio, sumque missericordiam, neque timorem: haec enim circa indignum est, rebus malis θ' presum: hic autem circa simulem. Misericordia quidem, circa indignum: timor autem, circa similem . Quare neque miserabile, neque sermidolosum erit quod contingit.
Primo Iam tradito, indicat reliqua duo genera hominum, quae & ipsa varijs de
causis accommodata non sunt tragoediae, si eorum etiam fortunae exitum illum ii buerint, qui, nisi visium in personis mansiisset, proprius tragoediae extitisset. Alis rum eorum est, quod prius explicat: quodq; expers eorum omnium esse affirmat, quae requiruntur in hoc poemate, si fingan tur pravi homines lapsi esse e maxime bonis rebus in m ime malas. Quare admonet hos declinandos, si quibus sorte in viata hoc aliquando usu venit : ut cum praui essent, ijdemq; aduersis cas bus conflictisti, tanta immutatio facta in illis sit, ut felices euaserint. Quod autem ad structi ram verborum facit, cum accusandi casu hos ponat, apta sunt haec omnia e superioribus: repetique debent verba sit . - με-AM'υτως--χω. Non oportet igitur cinis quit neque viros prauos appargre mutari e rebus omnino secundis in aduersas tristionem autem huius praecepti reddens, inquit. Maxime enim alienum est hoc a tragoedia omnium, quae non conueniunt ipsi aliqua de causa. Sta cum hoc tam rem tum alienumq; ab optime constituta tragoedia esse dixisset: huius quoque dicti ca sim afferre voluit : curque tantopςre sugiendum id esset, declarauit. Primum Igit ait: Nihil enim habet, scilicet haec rerum constitutio, eorum, quae requiruntur et
quaeq; habere oportet tragicarum rerum constitutionem. Postea autem, magis anti
mi sui ssensum explicans: quaeq; illinc absint accurate declarans,inquit. Neq; enim statum hominibus, nequς miserabile, neque formidolosum id est: quae omnia se licet inueniri debent in optime constituta tragoedia . nam de duobus extremis dubirasi non potest . primum, quod ipse vocat, quomodo &ipsum abest pnon possit a tragoedia, videndum: simulq; quid valeat hoc loco id nomen. Signita care igitur hic puto ωπον quod gratum esse possit hominibus δε eius generis
quod acceptum est humanae naxur c pitquς animos mortalium. id autem elicio ravoce ipsa, quae iuncta est e duobus nominibus, i aratim hoc valentibus, & e semientia, quae valde accommodata hic est: Nee tamen me fallit hominem vocari rus M plerunque, qui studiosus est commodorum hominum, diligit m ipses m snopere : aliter tamen hic res videtur appellari, quae grata scilicet& a cepta si t hominibus, ut ostςndi: neque enim hoc abnorret a vi iuncturaq; huius verbi . ut docui: Multo quoque infra Aristoteles nisi sillorὶ ita cepit hoc nomen, cum
inquit: - , . explicans nanque, cuiusmodi arpumentum intelligat, inquit : sententiam enim eorum verborum inprimam.Est aute hoc quam
do sapiens aliquis: idemq; improbus deceptus fuerit, ceu Sisyphus: aut seriis san iniustus tamen, victus superatust, in contentione pugnaq; fuerit: gaudent enim limmines , cum imponitur callido viro ac versuto, si idem minis maximis viiijs fuerit,
144쪽
α ex re magnam laetitiam capiunt. eadem ratio est alterius exempli, ne nune alἰ no loco totum id accurate explicem. Restat uidere, quomodo hoc unum elle ex illis tradat, quae abesse non possunt a tragoediis, cum supra semper duo, que sequuntur. appellarit. Arbitror igitur Aristotelem illic primum omisisse ut planum: nihil inquam afferri debere in scenam, quod contra voluntatem &desideria sit spectat rum: cum enim poetae placere studeant ipsis, contrarium inde penitiis sequeretur.& huius fortasse semen quoddam est, quod supra docuit poetas quosdam, ut magis placerent spectatoribus, verum finem tragoediae reliquis te, de ad comicum se trastu Iisse. Non docet hic etiam, cur subim illud miserabile non sit, neque Armidol sumi erat enim hoc planum: cum enim contra aliquid fit, misericordia excitatur, si persona indigna fuit ea magnitudine malorum: necnon timor in animis nostris nais heicii si si probus vir impetu fortunet vexatus est: hic autem improbus ab ipsa praeter modum ornatur: quare hoc relicto, alterum genus hominum demonstrat, quod dc ipsum declinare oporteat, ut ostendit, a fortuna iactatum: quamuis non tot vitiis laboret hoc argumentum. est autem ipsum tertium genus petionarum, quod est sedulo fugiendum. inquit igitur. Neque rursus uehementer improbum ex felicitate in
infelicitatem cadere: non debere, inquam, poetam Ita res coagmentare, ac fabulam texere, ut illic aliquis ualde improbus amittat res suas secundas, cadatq; in aceruum miseriarum. Videns autem hanc rerum constitutionein contra iam eius esse, quam
si pra non*ιλπι ρωπον egie docuit, quare non posse eidem culpae amnem esse, sed potius illo nomine laudari debere: hoc verum esse satetur: nam inquῖt. Quod enim gratum hominibus sit, haberet haec constitutio. causa vero huius rei aperta est: quis enim non gaudeat probus vir eo facto, cum videt improbissimum hominem ac misximis vitiis notatum e secundis rebus in aduersas cadere. Possie autem id habere, de non omnino necessiarioq; habere inquit: quia non ualde plerunq; delectantur momtales incommodis aliorum: de qui non penitus vacui I eulpa sunt, sibI exemplo illo
timere incipiunt. Sed addit, casum eum neque misericordiam, neque timorem in re continere: quod veru ess e confirmat,omnem rem diligenter tradens. inquit enim. Alter enim motus circa indignum est, opertum grauibus malisi alter vero circa simia 1 Quia tamen non Omnino planum erat, uter eorum motuum propter indignum malo, vexatum tamen eum maximis incommodis: dc uter propter similem itidem
exoriretur: nam ambo hi motus animorum virili genere In GKco sermone appella tum quare ipse supra in explicatione huius sententis,hoc in ambiguo seritare cupies, motum add di, rem adhue auctor magis explanans, Itiquit. Misericordia quidem citra indignum : metus autem circa similem. In h. autem libro de arte dicendi, a curate ipse declarauit, cur misericordia nasceretur in animis nostiis, cum videmus 'antum bomines probos, de indignos iniqua illa fortuna,magnopere premi: nec non cur timemus solum, cum videmus aliquot pares nobis malo oppressos quare qui exquisitius omnla discere vult, eb adeat, ubi uis omnis harum perturbationum expliacatur. Adiungit autem hIc, concludens, quod 'roxima hac disputatione probare uoluit. Quapropter neque miserabile, neque formidolosum etit, quod contingit atque inde usu uenit. sequitur igitur, ut nullo modo aptum sit tragoediς hoc ami mentum. Non aperuit tamen, cur id neque miserabile , neque formidolosum esset rapparebat enim ex definitionibus illarum rerum: quis enim angeretur videns valde improbum virum in statum illum vitae cadere, quo dignus est 3 aut quis Ita de se male existimat, ut faciat se similem perdito homini, ac turpibus maculis inquinato 3 SOcutus vero fidem calamo exaratorum librorum, verbum hic mutavi tatque ex eo, quod prius erat τὸ - - : ut emet ipia effeci: nam praeter auctoritatem codicii , sententiam etiam hanc uetiorem puto.
145쪽
Qui in messis igitur horum reliquus: eguinem huiuscemos, quis neque
virtutes gat ac iussilia: neque propter vitium prauitatem mutatur, cadui in res iauersu ,se rapter errorem quendam, hominum, quisunt in magna exissimarisne m abundantia omnium bonorum . Ceu Oedipus σThyestes, oe qui ex huiusicemiaba Sy clari atque ii, ires viri.
Cum inescasset Iam personas tragoediae non Moneas: admonuissetq; noetas, ne in rebus coagmentandis, sabulisq; texendis casus Ipserum in scensiti afferrent, rest bat, reiectis illis, ostendere, quas sectari oporteret : quare huic rei nunc toto animo incumbit: & inquit, extremis improbatis, restare In medio eorum situm, at ue inueteriectum inter illost qui si cetera habuerit, quae reponit, idoneus eriti & ualde huic studio atque operi accommodatus. Cum autem testate dirisset Ihteriectum Inter flos, ne quis error existeret, explanat quis Mestis & inquit esse illum huiuscemodi aliquem, qui scilicet neque vi tute antecellit cete in , neque Iustitia :& cum in som unis ipsius tanta immutatio facta sit, non amiserit eximia illa bona , lapsusq; sit in
calamitatem propter animi vitium & prauitatem: verum propter erratu ni aliquod i quibus edam adiungatur, ut non sit uniis e populo, 3 obscura aliqua persona, sed Enumero eorum aliquis, quorum magnum nomen est: qutq; opulenti sint , atque a sortuna omnibus commodis ornati. Non repugnat aurem. quod ipsum uἰrtute aliqua praestanti praeditum esse non vult: eundem tamen laude de extitimatione e cellentem probat, quamuis virtutis comes honor ac gloria plerumque sit: loquitur enim ex Opinione mul litudinis, quae admIratur magis imaginem virtutis, atque Inanem, quam veram gloriam: de tamen non negat, quin In illo esse possit mediocris aliqua virtus, sed eximiam tantum ae preclaram ab eo remouet. Exemplis etiam hi Miuscemodi genus hominum, & quales maxime tragoedia requireret, demonstrauit: dixit enim. Ceu Oedipus de Thyestes, de quorum aduersis rebus plures tragoediis seriptae fuerunt. Cum alἰos etiam huiuscemodi reperesti significare vellet, addidit. Et ex huiuscemodi familiis illustres alii: quibus scilicet ea contingerint, quae docuit ut scilicet in miseriam lapsi sint errore quopiam animi, maloq; consilla: non insmi mequitia aut prauitate. Gn*ιυμ e, quo verbo Gus est inlis signiti eandi, , qui I I neI sunt huic poEmati homines, appellantur a Graecis, qui Insignes sunt Inter cet ros, ae clari ob aliqtia eximia bona atqde honesta facta. unde liberates in laudatisne Helenae vocavit m gnum nomen ac Elatitatem, quam aliqui in vita consequumtur, i ita enim In conserendis inter se bonis Herculis atque Hesenae locu vas est. ειδους A άς - ,πtλτ---ἰmφαλή in v. Arie λωί , ὰ ζἰκ - ου, .uωνα-νων Μνου να r Ad quae sequuntur . Animaduertendum autem . cum supra prius appellasset αριτυοῦ, quo nomine cunctae virtutes significantur : genus enim id est singillatim omnium: genere vero aliquo posito, eunctae ipsius partes B aeq; postae Intelliguntur , quic attinuerit statim nominare An et e nomiane hic abusus est: vocavitque ita unam aliquam ex ipsis: nam Romani homines mia Iitatem sertitudinem virtutem plerunque appellabant. Vel iustitiam, quia prae spue Inter ceteras fulgeret: magnaque ipsius uti esset, nomine praeterea suo oste dendam censuit. Quid autem proprie ἄμας ria foret, docuit ipse in quaestione π xvj. sUmenti eius, quo explicat ea, quae pertinent ad Harmoniam . inquit enim αμ cpriae A in πῖ et te. Cum Igitur aliquis relicto eo, quod sacere praest bat, propter imprudentiam Id. quod est deterius gerit, tunc labitur ac peccat. Exempli causa. Oedipus lapsus est, quia ita commotus interfecit Laiam: nec cognouit eum partem esse: praestabat autem Iniuriam eam, quam acceperat ab eius satellite, aequo animo ferre, nec tantopere excandescere.
146쪽
ilicem , quemadmodum non nulli Gunil mutari non in sillaitatem ex im
sel citate, sed contra ex felicitate in infelicitatem e non propter prauitatem, verum propter peccatum magnum, vel qualis dictum est , vel melioris potius
quam deterimi. dim tu dii . Ex iis, quae supra tradita, diligenterq; explicata sunt, ad optumam rerum eo mentationem, tabulam; pertinentia, quaedam nunc elici ostendit, ae necellario inde cohsequi, quae&ipia notata, custodit i ὶ poeta magnam ipsi laudem adiis
rent: illa autem tria numero esse videntur. Eorum vero primum quomodo e sirps riore dii putatione ducatur, non tam apertum est, quam reliqua: Nam quin cuncta haec, ut certa dc confirmata nunc adserat, dubitare non postumus:praeterquam enim
quod haec non constituit vilis argumentis, declarat hoc particula si, qua initio utitur: inquit enim. hoc sensu Necesse igitur bene se habentem fabulam simplicem ecse potius quam duplicem , planum autem est aliter nunc ipsum accipere verbum, quam supra secerit, ubi fabulas pleras antep0nendas esse docuit simpl cibus atque euolutis: nunc cuim contrὶ simplices meliores esse vult, quam contraria quet hie non sunt inuolutae: & in quibus per na aliqua diu ignorata cc noscatur: ni , gnaq; cepe inde sat ac repentina 'rtunarum aliculus immutatio: sed duplicesi id est in quibus geminae fiant duarumq, personarum vitae commutationes: cuius sen
de hac re aliter atquς ipse faciat illic quoque ipsos sentire tradens, In iiij. libro nia. irixis, cum Platonem intelligeret, codexn pasto locutus est: inquit enim. ου δμη
enim suix, qui nulla alia nota addita, dirix statum ciuitatis popularem esse, ubi d minatur multitudo. V v vero Sic Aristot Hesrim,ria esse vult contrarium eius, quod .movi. vocaverat, ita Euripides, apud quem Orestes, improbos Pyladis consilium, tuquit, απλαη A incis. , ar 'r rixe: infra a m exemplo Odysso declarat, quae sint sabulae duplices: in quibu46; duorum diuerserum generum hominum mutationes nascantur: nec tamen Omnino sabulas illas condemnat, sed animi sita iussi esum apest: ostenditq- se magi absolutam perscctamq; sabulam illam putare, quae simpletat, uniusq; tantum commutationem fortunarum contineat, quam duplicem. Hecuba igitur Euripidis hoc pacto sabula duplex erit: sunt enim in illa gemini casus tragici: nam prioli materiae, quae nex est Polidori, animaduersioq; in impurum Se consceleratum liqipixein, adiungitur interitus Polyxena . qu* ad Achillis bustum mactata est. Hoc vel o, v arbitror sest Euripides, quia priorem illam materiam, tenuem & cxllem putauit: quare ita corpus eius tra talis augere & ornare voluit. Non sine causa autem putaret aliquis, quod primum neces Iario consequi e superioribus ostendit, duci ex eo,quod sepe dixit supra, unium rei imitationem hane esse oportere : quum enim duplex est sabula, duo casus manifestb exprimuntur, sed videtur repugnare, quod hoc multo ante protulerat: vude vero hoc insertur, pro pinquius esse debebat: fortasseq: si inde hoc aptum esset, illud repetisset. Alterum, quod auctorintelligi etiam posse ostendit ex superiore disputayione quod cum duo, contrarijq; ij inter se sint transitus fortunarum maximi, aut e rebus bonis in malas,
aut contra e malis in bonas, oportere in optime constituta sabula affirmat commi tationem fieri e secundis rebus in adaersas,non ex aduersis in sec dasfdixerat enim finem tragitatae miseri illam& metum exestare debere: q drunc si, cum alia
quis indignus aduersa illa fortuna, par ac similis, cadit in aliquod in clunium . . o ii a quis
147쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA ras
quis enim contra subito exierit e maximis malis praeclaraq; bona consectitus si, ligetes non misericordiam aut metum, sed laettitiam ae spem bonis viris creabit. Te tium, quod in bene constituta fabula seruari debet, esse dicit, ne propter animi viatium cadat in grauia illa mala, sed errore quopiam magno eb impulsus sit. Adiungit etiam Personam aut omnino custodi edam esse qualis descripta supra & insermata est, aut ii quid ab ea declinandum est, ad mellaυm virum, potius quam ad det riorem vergendum. Nihil igitur omisit eorum, quae faciunt ad pulcnersimae sibi lae coagmetitationem . nam primum tradidit exitum eius miserum es Ie Oportere: deinde significauit, cuiusmodi esse oporteat causam eius mali: ad extremum, ualis esse debeat persena, tangit. Postremum vero hoc ut opinor) valde ad dissoluendam quaestionem illam: quod in h. de arte dicendi tradit misericordiam capere homines proborum Virorum & - - , cum vident illos in aduersas res incidisse: ut en is facilius hic animi motus exoriri possit, si quid a media illa natura ac moribus recedendum est, potius meliorem versus, quam deteriorem, inclinandum esset quit: vir enim improbus, ac vicinus illi moribus, ut supra declaratum est, quamuis cadat in atrocia mala, misericordiam in pectoribus eorum, qui vident, non excitat,
Signum autem est oe id, quo fit olea quidem enim poetae quaslibet
fabulas enumerabant: nunc sutem circa paucas domos pulcherrimae re goediae componuntur. Cm circa Alcmaonem, oe Oedipum, oe Oressem,or Meleagrum, oe Thetiem,m Telephum, scunque Hirs comitis aut perpessos i ta esse atrocia mala, aut fecisse. Fulcherrima igitur trahet dioecundum artem ex his constituti ne Q.
Quamuis intelligi posse docuerit ex iis, quae supra disputata sunt, quales essede.
beant personet idoneae optimae rerum coagmentationi: satisci; illa ualeant ad verit tem huius rei ostendendain, confirmat tamen praecepta ea iudicio, testimonioq; poctarum, qui huic studio incumbunt, cum ipsi quoque sententiam mutauerint, ac V tetem consuetudinem damnauerint. Quare rectὸ argumentum hoc, signum umcat: neque enim causam inuestigat huius rei, nec rationem ullam assert, qua poetae tragici mutationem sui consilii comprobarim, sed semim eorum tantum exponit, qui manifesto tenentur ex eo idem de hac re sensiste. Nota Igitur, Inquit, huius res, re quod ea, quae tradidi vera sulit: neque enim puto Aristotelem tantum confirm re voluisse, quod extremum preceperat, sed cuncta, quae ad idoneam per nam e
piandam faciunt: nota inquam in est, quod usu uenit, de In hac re cotidie sit: Antea enim sinquit in poetae quaslibet fabulas enumerabant: id est omnes casus, qui eu nil sent aliquibus ac quidquid deniq; similitudinem aliquam huius rei haberet, In
numerum tragoediarum reserebant, nee dubitabant inde sabulam texere. Non diastinguebant igitur veram materiam a parum utili antiqui poetae. Nunc autem sim quit) errore illo cognito, longe aliter se gerunt, ac circa paucas domos pulcherruinae trinoediae componuntur: nam Verbo etiam illo utitur, quo rerum coagmentatio fabulam significatur: venustas enim ac dignitas tragoediae aliunde quoque acqui mtur. Nomina etiam multorum ponit, quibus atroces ij casus contigillent, qui ca-ὶς sunt apta malesia tragoediae: ih quorumq; per na cetera etiam reperirendur, quae requiruntur in optime constituta fabula eorum malasatis nota ac uulgata sunt,
quamuis fabulet ipse uetustate periesint. Additautem, appellatis pluribus. Ac quia
148쪽
buscunque aliis contingit au t pastos esse grauia mala: suisq; In fortunis illa sustinuisse, aut aliis inuexille: hi enim quoque Omnes idonea materia ac seges erunt tragc diae Colligens vero ad extremum, concludensque disputationem hanc omnem, quae pertinet ad optimam rerum coagmentationem,inquit. Pulcherrima igitur tr
gioedia, quod ab arte expectari potest, nascetur ex hac constitutione. Quare intellia gitur hinc si quis multum discesserit ab hac ipsa constitutione rerum, non posseeum ullo pacto conficere pulsierrimam, dc perfectissmam tragoediam. Secundum a tem inquit, quia paritur ipsis elegantiae aliquid ac splendoris non nullis aliis rebus, qM in artis p sceptis posita non sunt, exempli caula,magnificentia apparatus: nam vulgus magnopere capitur spectatione harum rerum: sed ab arte, rationeque huius rei tradenite, ad traga diam pulcherrimam conficiendam, nihil amplius praesidii assem potest. Non debet autem nos perturbare, quod inquit pulcherrimam iis iam contexi de iis hominibus, qui atrocia mala perpessi sint, aut aliis importa inr,
cum tamen peesonae eorum, qui magnam alicui iniuriam intulerint non aptς sint ad misericordiam gignendam, quod requiritur in omni tragoedia: tunc enim ob inc moda & indigna mala aliarum personarum hic motus excitatur, qiKDerson & ipsae in eadem fabula versentur: nam misericordia movemur tu, qui malum accipiunt, non qui dant, nisi extiterint alioui, qui semetipsos propter imprudentiam, aut v hementem animi motum perdiderint: hi tamen tunc non ut auctores proprii mali cogitantur . neque eo nomine misericordia digni habentur, sed ut qui acceperint ac
perpessi sint. Et sane putare debemus Aristotelem potius spectari voluiste mala, quae aliquis habet atque ipse perpetitur,quamuis complexus etiam sit que sicit: ut supra etiam locutus est, ubi, quid sinsulare esset, docens, Alcibiadis per na usus est: e demq; modo inquit, quid Alcibiades secit, aut accepit: in quem locum plura not ui. Hae parte discedunt calamo scripti libri,quos vidi ab excusis pusilla in re, & qu sensum pene non variat: cum enim impressi habeant uti rῖ, illi habent.
Quare'qui insimulam Euripidem in eadem re, eccant, quod hoc socii in tragoedus,oe multae ipsius in insilacitatem desinunte hoc enim eii quemadmodum dictum est, rectum. Signum autem maximum: msiems enim σcerta indus maxime tragicae huiuscemodi apparent, si euentum bonum habu rint. Et Euripides, oe s aboqui non lene texit, Hrumtamen maxime tragicus Vtii et arum UZaret.
Si pulcherrima tragoedia est ea. quam Iudicauit, eum In ceteris eius condicionsebus sit, ut transitus in ea fiat e vita beata in miseram, salsb illi sentiebant, qui Eurip. dem hoc nomine accusarent: ipsum igitur defendit, atque illos, qui eum repreher-debant magis dignos esse, qui reprehenderentur, ostendit. Non potuit autem ec-rum falsam opinionem non refellere, cum contra iudicium suum, quod ipse bonum esse affirmasset, illi damnarent. Vt igitur poetas eos, qui laetum finem tragoedi rum fingerent, atque eum meliorem esse tristi exitu existimarent, in errore vetiari docuerat: itanuhc illos peccare assi a qui quod optimum erat in Euripide, id cria minarentur: hoc enim valet coniunctio posita initio huius partis: quς tamen pars ut certa planaq; esuperiore disputatione insertur: est enIm tanqua corollarium quoddam. Cum autem dixisset versari etiam in eodem errore, quo superiores, qui vitio
darentEuripidi, quod hoc saceret, quid sit id, declarat, addens. 1e multa ipsius fa
149쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA i 27
bulae In infelicitatem desinunt. Errare vero adiungit, quia id reprehenderent,quod rectum est, ut supra ipse declarauit: cuius tamen praeterea rei signum hoc afferri posse ostendit: hic enim quoque, ut supra a consequenti argumentatur: signum autem
hoc leue non esse affirmat, nec e genere eorum, quae incerta valde sunt rac paruam
uim habet aliquid ostendendi: maximum enim ipsiam appellat, ut quod magnopere aptum sit ad id, quod abditum seret, aperiendum, ac pene anteoculos ponendum rcst vero hoc, quod in scenis ac certaminibus maxime tragicae huiuscemodi fabulae oppparen t atque elle intelliguntiir,in quibus scilicet transi tus fite secundis rebus ii
ciduersas. Maxime autem tragicae cognoscunturesse, quia ex illis multo magis nascitur, quam e contrariis, id quod proprium est tragoediarum, finisq; huius po
anatis: id est excitatur misericordia ac minis recitatione earii maxime in altimis spo-ctatorum. Nam quod inquit ipsas in scenis ac certaminibus huiuscemodi appar re distinxit ipsas ab iisdem, cum leguntur ac domi, remoto omni apparatu, stu- dioq; illo contentionis, in manus capiuntur: heque enim tunc vis carum tantopere cernitur: nec adeo commouent animos eorum qui audiunt: qu a illa res tunc cogita tantur, non fieri videntur. Quod autem auctori idquit α καπρ νιν, valet si sal, lat ipset rectit in exitum nactae fuerint, nec in illis agendis aliquid incommodi eum rit: multa enim sunt, quae impedire positant: magna tamen eorum pars in officἰo hiastrionum posita est. Si actores igitur bene munus suum obierint, nec alia ulla cala nitas interuenerit, haselle maxime tragicas assirmati cum en in illiusmodi aliquid contingebat, mirum non erat, si tragoediae quoque, quae hunc exitum haberent, tragoediarum munus non omnino exequerentur; neque ob id iudicium hoc de illis mutari debebat: vitium enim culpaq; in aliis manebat. Pergit autem hoc bonum In eodem polita laudare: magisque ipsum quam reliquos omnes vidisse affirmat: ac roetiam p stitisse, quod a trapoedia in primis expectatun nec tamen non simul ostendit, quid in eo merito desiseretur: ut enim hoc cum laude ipse tractauit, ita sabulae
partes non sane apte composuit: nec bonam semper inconomiam, verumq; rerum ordinem ac toturam instituit: hoc enim puto ualere μοῦcπικοσμῶ.: verbum enim
hoc a rei similiaris cura dispensationeq ubi proprium ipsius domicilium est, hue migrauit: appcllataq; est sabulae, ut Cicero quoque No μίαν epistolae vocauit. 4'ανκ vero quod Inquit, significat alioqui, nisi salior: nec ita accipi debet, quasi auctor partem eius oeconomiae prubet, partem improbet: In hoc enim ipsius industriam semper non sine causa desideratam esse ostendit: estq; haec esus poetae propria ruina. Peccauit igitur Euripides magnopere in partibus sabulae collocum
dis . rebusq; ipsis, ex quibus ea consistit, coagmcntandis : ut non magno negotio qui attente ipsum leget intelligeret poterit: contra autem multum in hoc Sophocles valuit: id vero contigere potuit, quia Euripides in rep. versatus non est: totaq; aetate occupatus suit in studiis literarum, ac philosephia ipsi, cum Sophocles multum incubuerit resp. vi exercitum etiam duxerit, ac magnis rebus interfuerit: qui tantus usus rerum erudire ipsum potuit, quomodo fingi instituiq; facta deberent, ut uel smilia serent . ille enim alter, qui animo tantum ea, cogitationeq; viderat, mirum
non est, si in imitandis Postea ipsis lapsus est nec omnino potuit ea similia veri estacere. Quamuis autem noc merito aesideraretur in eo, tamen ipsum vicisse ceteros assi at hoe ipse bono,quod maxime omnium tragicus ellet. Vnde peripicitur m
gis, quod propium tragoediarum est, praestare sabulas, quas docuit: cuius gene is multas, ut aiebant ipsius aduesatij, hic poeta scripst: multas enim illi quoque, qui eum insimulabant, huiuscemodi Euripidem composuisse dicebam, no ex omni ipsarum numero maiorem partem tristem exitum habentes ipsum finxisse ei obiici bant: quod uerum esset, quamuis ctiam multo plures ipsius hilarem ac fortunatum exitum haberent; nam negati non potest, quin earum, quae restiterunt, bona m gnaci, pars laetum finem habeat: Hecubam enim quoque in numerum illarum contulerim: cum enim initium sabulae triste admodum ac miserum sit, exitus lςtus est, ut in malis: Hecubae nanque sertuna, aqua fabula vocatur, non Polymestoris spoctanda est: satiat ut autem illa oculos animumq; suum poena inimicillimi hominis cuius rei aeri desiderio tenebatur: & cum ulta suerit iustum dolorem, ut generosa
150쪽
mulier, maximam inde voluptatem cepit. Perspicitur aurem Iam nisi fallor illos deceptos esse, qui putarunt hic Valere, summum atque optimum tragia cum poetam: atque hoc testimonio grauissimi auctoris steti, non dubitarunt longe anteponendum ess e Euripidem Sopnocli affirmare: ipsiq; palmam huius studi id dere: quomodo enim, qui in re tanti ponderis labitur,corpusq; ipsum tragi Ediς non recte componit, primas inde reportare potest Z Quod si hoc et Iam verum foret, de
quo meum non est nunc sententiam serre dubitari non debet, quin ita verbum τε in γ κωπι te accipiendum sit: ἰν enim semper valet sactum sevum, ae plenum maximorum malorum. Valet etiam ad Eoc confirmandum illud, quod mul to insta Inquit. - ιδ τραν .ret ς-Θlicas: si nanque, 'Θἰe non est, non est tragicum: contraq;. quod resertum est his cassibus, quos ipse vocat - , tra cum est. Quare τρα-
significat plenus huiuscemodi grauissimorum incommodorum.
Secunda autem, quaeprima dicta est a mu nata, Hi constitutio, duplutem Gnstitutionem habens, quemadmodum ori sta, inu contrario modo melioribus 9 peioribus: videtur autem esprima propter imbecilgi,
ratem theatrorum: comitantur enim foetae. morem gerent flectator itus.
eu autem non haec a tragoedia voluptas ste potius comae ae profria: istis enim, uni, mitissimi, qui extiterint infabula,ceu Orestes, Aegisthus, amici acti in fine exeunt, moritur nudus ab Illo.
- , Cum qitae piama seret suo iudicio rerum coagmentat Io docvisset, quamuIs nonnulli dissentirent: nune quae secunda sit, ac post illam sequatur, Ostendit. Secunda autem est, quia cedit illi: inferiorq; dignitate est: antequam tamen verbis explaner . quae nam illa sit, rursus meminit sententiae illorum, qui 1 se discreparenti variet temq; opinionum earum tangit in sabula persectiore melioreq; indicanda: nequo enim cogat iummus doctor se habere in hoc aduersarios, sed satetur, ac potius praese id fert, ut turis causam refellendi eos habeat: originem enim erroris eorum ape riet, & quid mouerit poetas quosdam, ut duplici argumento sabulas consgerent, exponet. inquit igitur. Secunda autem, quae prima aicta est ab nonnullis constititutio, duplicem constitutionem habens: id est fabula,quae duarum personarum vel duorum generum hominum facta complexa est. Exemplo veto cuiusmodi hoc s rei, declarare volens, illustre id, positumq; ante oculos Lumpst: inquit enim. auemadmodum se Odyssea habet: arbitror enim eum Odysseam Homeri intelligere, in qua manifesto hoc fit. Nec impedit nisi sallor quamuis de tragoediis nunc disserati quin ab alterius generis poemate exemplum sumat, si illud egregie praestat quod opus nunc est: dubitandum enim non est, quin id poema constitutionem suam h beat: sitq; illa duplex, ea ratione qua ipse initia ostendit. Nam adiuuat etiam Odysseam Homeri accipi hic debere: itaque illam vocatam, 'uia duo diuersa hominum genera illic versentur, locus qui est insta, ubi exponitis ναθι οὐ eius fabulae: inquit enim primo, Quum quidam peregrinareriir multos annos: & post, Quum fortunae ipsius ita se haberent: & quae sequuntur. Cum igitur Aristoteles constitutionis cer-xum genus indicare vellet,quomodo peccasse existimari debet, si aptam admodum