장음표시 사용
181쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA 1 sy
agnitione nolunt. Quod ad Iectionis integritatem Pertinet, quId hic esse putarim,
indieaui: ceteris in partibus consen centes inter se scriptos libres inueni, ut verear ne qui coniectura emendare voluerint, magis contaminarint. Alterum exemplum
adducere volens huius cognitionis Aristoteles, sumpsit illud a Sophocle, qui in abula, quq Tereus vocabatur: illa autem periit, Vt vim pene nullam habeat rem ill strandi posterius hoc exemplum, radij voce fecit quendam, qui ignorabatur cognosci: illic enim quoque, quod allatum est, conformatum a poeta est, & non ex fabula, contextuq; primo rerum, prosectum: hanc puto fuisse vim huius exempli, quam tum suspicari licet.
Tertia, quae per memoriam , sentire aliquid videntem et quemiam dum quae in C pHys Dic genis: cum enim τidisset picturam, luxu: σ quae
ire cicini narratione 'audiens enim citharardum G receiaurus, lacrim uit. Unde agnitus ese.
Tertium genus agnitionis tradit, quod auxilio memo se tractatur: Id autem hu Iuleemodi est, ut exemplis, quae ponit, potest existimari: quam uis at terum illorum non multum iuuet: cum tragoedia, quς ipse Urebatur, perierit: sed verba etiam, quiabus id explicare voluit: hoc ostendere videntur: in quibus tamen obscuritat Is non
nihil est. Est igitur, ut opinor, huiuscemodi. Qui agnosci debet, cum videt aut auia dit quippῖam, recordatus inde sui ipsius, Veterumq; suarum sertunarum. gehit alia quid, unde cognosci possiti quod spectans, 'ui eum ignorabat, agnoscit hominem tatque ita agnitio fit per memoriam, quia nisi ille in memoriam sui ipsius rediisse noluit masset, aliudue quid fecisset: cuius rei auxilio cognosci ab astantibus potiasset. Initio huius partis hoc discrimen inueni in scripto quodam exemplari: quod vi h. dandi casu, non ri nominandi, illud habet. Attendendum autem, an b in reseria debeat ad eum, qui paulo post agnosti debet: ut ipsum dicat,cum vide tit quippiam, recordari alicuius rei, in memoriamq; redire sim: ipsius,atque ita agno
sei : sed repugnare videtur, quia posterior cognitio non a sentia oculorum, sed a rium preticiscitur: recordatus enim est suarum rerum Vlymes audito sono citharae. An cernentem eum, qui astat, ipsum tunc aliquid recordatum,ope alicuius sensus int illigere ipsum, qui prius ignorabatur; Valet autem hic, ut opinor, Millam attendere, animaduertere, illum scilicet, qui antea quis esset, ignorabatur cernentem alia quid attente:hoc enim mihi verius videturiinclinatq; magis animus in hanc partemicontingit enim ut ille ex ea aspMatisne recordetur aliquam rem, unde quippiam gerat, id est aut ploret, aut ingemiscar, aut rideat: quod quum aspexerit ille, inde agnoseat homἰnem: nam recordationem in illum cadere intellipere licet ex verbis augmiis , qui in secundo exemplo hoc aperit: quamuis alius sensus mentio illla sit. HuIux genetis suisse dicit agnitionem quandam, quae in Cypriis Dicae genis eontinebatur. Cum autem poema hoc vetustate interierit, nihil pene lucis huc affert hoc exemplum: tantum ex verbis eius intelligimus,suisse illla quempiam, qui pictitra spe
clata, luxerit: quae origo fuerit cognitionis. Cypria vero epicum carmen suisse putaret, non trasediam aliquam, qui testimonium Pausani et sequeretur: ille nanque, auctorem eius operis significans, ait. . ποι-- ά λη m m. rein , si tamen eadem CD pria intelligiti m que enim poeta: nomen ponit, sed ita loquitur, ut seri litum erat . de operibus non nullis, quorum auctor incertus erat . Eustathluς quoque In primum librum Iliadis, eodem pacto poema hoc citat, ubi de Briseidis patria disse M. si idem igitur opus hi omnes intelligebant, longe aliter de auctore ipsius sentiebant, eum eum nomine appellet Aristoteles:illi autem in ambiguo Id relinquereti sed ma ti, verisimile est suisse duo Cypria: ita enim loquitur hic noster: ut non sine causa
182쪽
hoe suspicari licini: quasi enim distinguere ipsa volens, vMetur addidisse πα L ω μ' :& Cypria hςc suille tragoediam: memoriae nanque proditum est ab antiquis Graecis gramaticis Dimogenem tragicum poetam suille: qui tamen in dithyramabicis quoque ab illis numeratur.. Cognitionem quoque eam, quae in apologo Alcia nol fit, eodem pacto natam elle narrat. Locum autem Homeri notum, qui ita vo obatur, intestigit: cuius etiam aliis in li bris mentionem fecit. Inquit autem, synia scare volens eam per memoriam tractatam: Audiens enim citharistam: intelligit autem Demodocum, qui in epulis Alcinoi canebat, Et recordatus: suorum scilicet malorum, quae in Troiano bello pertulerat, lacrimas edidit: Unde inquit, agnitus est iatque hoc, si legimus αλγ tiae . nam ita quoque a me in vetere exemplari inuentum
est, quamuis quod excus libri habebant, penitus improbari non pollit, ut respondeat superiori etiam agnitioni. Animaduerendum autem, quamvis apud Virgi lium Aeneas, cum Carthagine spectauit in pariete templi pictum bellum Troi nuin, usus fuerit verbo proprio huius rei : dixeritq;.'Nee procul hine Rhesi niueis tentoria velis Agnoscit lacrimans: & post. Sc quoque principibus permixtum agnouit Achiuis, Eoasq; acies & nigri Memnonis arma: non esse tamen illam agnitio e hanc, de qua nune sedulo praecipit Aristoteles. nam si serte sitisset illic aliquis, exempli causa Dido, quae animaduerso motu illo animi Aeneae ac gemitu existimasset Ininde picturam illam valde ad eum pertinere: cognossetq; tandem, aliis etiam coni cturis adiuta, Illum esse Aeneam, naec sanc vera cognitio extitisset: & hunc ipsum s ne ortum habuisset. nunc vero, cum tradatur tantum a poeta Aeneam imagine ill rum rerum captum, recordatum suis levet rum malorum: cumq; rec0rdatio illa pectus ipsius pupugi siet, fleuisse: nec praesentes aliqui adsuerint, qui id notarint, s cit hoc potius in id quod multo antea docuit noster hic magister: ubi aperuit sei
tem eius voluptatis, quae nascitur ex rebus accurata imitatione exprestis: Aeneas enim
3gnouit, coloribus formisq; eximiὰ redditas res, quibus olim, cum gererentur, ipse interfuerat:atq; inde,v t singuli illi casua poscebasiaffectus est animo ac perturbatus.
Quarta autem est, quae ex filo sino. ceu in Choeptiris, quod similis
qui iam venite similis aruem nultas praeterquam Orenti: hic gunr ventit .
Et agnitio Abidis siphaeae de I gema verisimile nanque Orenem ruationem hane subduxisse, quia siror molata est, i Esi contingit imolari. O in Theodectis Tydes: quod cum venisset ut silium inuenturus, ipse ristro quae in nise: cum enim ridissent locum, rationem suti se dux runt: quia in hoc sera eduum ferati Vsit mra ribere r.etenim ex si-
r. artum genus agnἰtionῖs esse inquit, quod syllogisno efiicitur, eum qui in eo gnitionem alicuius, q uem paulo antea ignoraret, dedit, subducta diligenter alicuiustei ratione id secit. Primum ipsius exemplum ponit agnitioncm Choephorarum . ruae fabula est Aeschini: cui fabulae nunc verum nomen reddestum est, cum illa diaieno appellata essetaquae res causa fuit,ut acuti & dilligentes interpretes maculam, quae hie prius erat, non vidcrint: n versui in manibus uaridiam eam cognorintr
183쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA Ust
ia vero mendum olim duobus eruditis & Ingeniosis adolescen tibus, similiaribus meis: Bartholom o Barba loro de Hieronymo Meo ope antiquissimi exemplaris eo rectum est: quos ego nunc, toto animo in huius libri declarationem Incumbens, eo libentius appello, quia cum ipsis iam piadem me ducem in sententiis eius interpretandis prae issem, illi postea assidua ips us lectione atque omnium Grecarum tragoediatum euolui Ione tantum profecerunt, ut mihi saepe utiles in hoc meo laboreeia se potuerint: & studia illa mea vetera erga ipses, beneuoletiamq; singularem, opera sedulitateq; sua compensarint. Sed in illis nunc testimonio meo commendandis non ero longior. tantum ossicq gratia nunc tangere volui, quod mihi visus sum, o casionem huius rei n istus, non posse poeterire: confusae igitur erant Choephorae cum Agamemnone: sed cum diligentIa ipserit qui deerant Agamemnonis restituta stille poetae fuissent,in lucemq; edita postea studio meo, visior tum nunc suo nomine vocata sabula, quae sequebatur, excusa siti prima tantum sui parte mutilata: locusq; Omnis integer maneat , ubi cognico secta est, non elo longior ip in psa accurate e plicanda : cuncta enim nullo negotio apia oetam ipsum legi potiunt t paucis tam tum, quod necesse hic est, commemorabo. Cum Electra ad bustuiti Agamemn nis venisset, portans ea v ira cum grege ancillarum, quibus placari manes Agam mnonis possent, inuenit illic caesariern, quam eum similem esse suae cognoui siet ex colore capillorum, argumentata est venisse fratrem suum Orestem, ut ait Aristot Ies: inquit enim. Venit quidam similis mihi similivido autem perspecta est exc ma) similis autem mihi nullus est praeter Orestem: Orestes igitur venit. Apparet igitur cognitionem esse factam ratiocinatione. secundi exempli vis, ut arbῖtror, haec est: qua ratione usum dicit Polyidem sophistam, qui & ipse tragoedias aliquando scripserat, quamuis ab altero potius studio, quo Itid em teneretur, ab Aristotele nunc ostendatur. Cum Orestes venisset in eas terras, ubi Dianae humanis hostiis facere mos erat: captusq; ab incolis foret, ac paulo postea I molari deberet, inductus est a poeta, verismile secuto, rationem huius rei. subduxisse atque ita quasi exclamasse: o satum iniquum nostrae familiae. Soror mactata est, & me quoque contingit m etari: qua voce accepta Iphigenia,quae astabat ministratrix eorum sacrorum, coepit suspIeari Orestem illum esse, atque nitor go sitit agnitionis: In haec enim verba erupisse Orestem puto, cum pene iam arae admotus esset, Illic deprehensum, non multitis antea temporibus accepto nuntio desactiscla sororis: neque enim tunc diuinare potuit, idem sibi usu venturum, quod sorors: elicitum; hoc ex loco, qui infra positus est, ubi iterum argumento sabulae huius exposito, docet variatum esse in hoc ab Euripide, & Polyide, qui diue sis rationibus eam agnitam finxerunt. Tertium ex plum e sabula Theodect s, quae Tyaeus vocabatur, sumit. Cum autem argumen
tum eius tragoediae incognitum si t, plane rem tradere non possiim: arbitror tamen,
ut coniectura consequi licet, ita illic cognti nem sectam: ut is qui domo discesserae animo inuenῖendi, conseruandiq; filium: Mitim in eum locum venisse se videret, ut dum ei salutem dare vult, ipse suam amitteret, dixerit hoc ipsum palam. Veni filio salutem daturus, propriam autem amisi. Questus nanque ille accipi debet aperte de illo exitu contrario finiae consilio suo. Vnde cognitus si ab illo ipso, que qua rebat , cum praesens adesset: atque ut ipse ab eo ignoraretur, ita etiam prius patrem Ignoraret: verisimile nanque est, hoc eum dixitne, cui id contigisset. Eandem M.tionem suisse tradit Aristoteles illius agnitionis, quae facta est in Phini sint illic enim quoque coniectura locum habuit. Quarti autem huius exempli explicatio durior adhuc est: quia ne sabulae quidem nomen certum est: cum enim excusi olim habeant muliebri genere φ M., dc scripti etiam quidam: in aliis calamo exaratis virili gens re legitur piνίδο e. A Phineo autem rege, qui oculis priuatus suἰt, personae natae, via dentur huic sabulae nomen dedisse. Sophocles vero, ut testimoniis an liquorum scimpiorum percipitur, Phineum fabulam scripserat: ipse certe Phinidarum mentionem iecit, paucisque saeuum illum casum exponit in Antigonae choro, cuius initium est ἐπλα - Δουα σολα ozia. Fieti autem potest, ut duo illi fratres, Phlnei filii, nomen
sabulae dederint, inqua sororibus Ipselum hoc, quod tradit hic Aristoteles, contississet: quin autem mulieres laesint, quae ratione subducta, letum sibi propinquum
184쪽
esse cognorint, vocem cis eam ediderint, dubitari non potest: hoc enim aperte ex verabis Graecis intelligitur. inquit igitur. Cum enim vidissent locum, ratione sit u perceperunt fatum . quod ipsis editum fuerat : in hoc enim loco salo stativum erat ipsis mori dςbere: crςnim illic expos in suerant: videtur autem sors ipsis edita suisse . vitam eas Nil tu sillo i' loco, in quo primum, ut natae sun t, exposive fuerin t: quod fictum initio fuerat consilio eas perdendi : illud igiti V periculum cum eo tempore vitassent, aliquando tamen sere putabant, ut cum G rectissent, necessario illic in-t irent, x istimare autem debemus vocem sane earum acceptam causam fuisse, veillis, quae prius ignorabantur, agnoscerentur: au; dcxuum huiuscemodi aliquid euenisse, quod eas notas faceret: exemplum enim hoc est agnitionis: in omnibus nanq; his quattuor exemplis auctor ratiocinantem tantum exposuit, opera cuius agnitis
postea facta sit de hqς v o pira miti sed in mente cositationeque eius, qui leo
ER autem p aedam ω composita expaxalsi sina tbeatra, N ire tabo falli nuntia ilicia uidem enim arcum latruit futurum ut cognoscat', quom non viderat hic autem ut per illum agmturo. per hoc siecit pcra primum.
In hoc loco explieando e lectore aliquo opus esset, tanta Ipsem undiq; calῖ potogit: cunctaq; , quae ad ipsum illustrandum faciebant vetustate amisi, sAn r. non video titur quomodo Polliun ipsi aliquid opis ferre, ut cuperem: neque en m ἰn declaranais scriptis antiquorum di patione vescpi 'eui; necopo tere puto ὶ me huc alia ouid fictum accommeticium a erri: Qui alitem antea me hω m. hunc Interpretata sunt, plurimum diligentiae adhibuerunt in nodo hoc expediendo nec ipse, posito In hoc .ma mio, ' i eum distbluendum dear silentῖo
cum ad t nebras has aiscutiendas Tradit igitur diligens magister. in cuius tameα nimum ubiq; instammatum studio docenda incurrit hoc loco iniqua sertuna superiorum temporum,) extare etiam quandam agnitionem, quae Iuncta concretaq; sit studio. quicqvxm rvstea tinuem se potui, quod magnopereendum, aut ad illorum in lyguri uno modo superandam. ripsum poetet isse, qia id exsopitarim in medium afferam, & si sentio illae pusilla, potiusq; apta ad disticultatem ipsam magῖs patefaciendam.
ςὶ illic enim actores personaeq;, Quae in scena versarentur ut docuit, ratione aliquId concluserunt. Huic breultati vero rum staccurebat exemplum, quod omnia tunς ante oculos collocabat: erat enim notum & illustrἰ loco positum. id vero cum e ni
nibus ereptum sit, quasi omnis lux hinc simul pulsa est: nec extat sui arbitrorὶ ratio ulla, quae huic malo remedium adhiberi possit. nam & poetae nomen, si quid etiani hoc ad re saceret, qui haec confinxerat, notiam non est: dc index et Ia m sabulae ipsius non omnino planus: cum enim hoc sectum esse tradat lii Vlyme salso nuntio, non perspicitur, an Vlysses ipse venerit, qui astute alium se esse finxerit ut facilius Impo nere posset inimicis, de consilium selim ad exitum perducere . atque ea de causa salsia quaeclam Penelopae narrarit. Vt significari videtur his verbis: primum enim VlVilis Ipssus nomen positum est, & sanc ita ille, eonsilio* hoc usus, inducitur ab Homeroth patriam tellurem rediisse. Sive alius quispiam, qui sals liquaedam commemorarit de Vlysse, quales nonnulli ad Penelopem venerant. GllIcitam de si lute viri: atq; qmnia auidi audientem: haec enim ita incerta sunt, ut stultum eme videatur aliquid ipserum affirmare. Sequitur etiam scrupulus non paruus, quia dubia variaq, scru
185쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA 16s
Hli scilicet .όAM. in omnibus quos vidi, calamo exaraus nentro genere legItuambobus in locis. xi . & A. quod sine pondetis alicuius esset ad vetitate ipsiam indagandam, si historia teneretur, vel potius cognita illa, quomodo legi deberet exploratum esset . nam superius lectionis discrimen sententiam noli vatiat, quod in quibusdam exemplaribus pro -β- , legitur priore autem loco si legiamus m, aptum illud erit a verbo, quod consequitur hoc sensit. Vlyres, quisius videri volebat, siue falsus ille Duntius, affirmauit se arcii in agniturum. Quodvcro additum est. --: valetq; , nisi aliquid sit best, quem non viderat, itidetur repugnare: si nanque arcum eum oculis contὸmplatus nunquam fuerat, qu modo poterat Ipsum agnoscerer nisi putamus hoc allo sensu ab auctore prolatum: significare , illius uanitat in . qui pollicitus erat se idncturum, quod praestare non poterat. Sive Vlysses, qui clam esse studebat, ilebat se copniturum arcum, quamuis ipsum non uidisset, coniecturis quibusdam . nam si consessiis esset, se illum antea vidIsse, non sallere potuisset. nam alterum iris resectur ad theatrum, videriirAiomnis haeepars significare, spectatores Ita accepi se illam vocem 'tanquam si Ips relillius auxilio ipsum agnituri essent . unde statu Aristet eles adiungsit. inde natam ecse captionem, quae origo cariatq; fuerit illius usiit Ionis hie vero est etiam varIetas verborum: cum enim olim excus habeant. i. i. inscripsis exemplaribus legitur
ποιοῦσα . quam lectionem, ut superiores etiam Omnes, quas hoc loco indicaui, recepit liber qui Parisiis a Guli. Morelio excusqs est: secuto fidem, vi testatur, veteris exemplaris. Quaedam autem mihi in mentem veneriunt, quomodo constare potuerit haec captio ac fallacia. quae tamen, quia valde incerta sunt: totam in con Qtii rapo D ta, malo reticere. pluribus autem modis: inasnopereq; inter se discrepantibus, posse conscἱ fallaciam, quae ηι α a σμει vocatur, apertum est: multo quoque infra
Aristoteles usus est hoc nom ne, ubi laudat Homerum, qui apte docue ii, quomodo oporteat uti mendacii : tradit enim illam omnem rem, ne sacile dolus intelligatur, Zonstare paralogistrio: sallaciq; conclusione, quam totam accuratὲ explanat.
simile enim velle dare lueris: huiusicemσί enim seu, sin Mulmi,
Expositis iam cunctis rationibus, quibus In sabulli personae aliquae, dIu nora eae, agnoscuntur: quae agnitio Rieris anteponen ta si, principatumque in reliquis Obi ineat, cet: nec non quae huic proxima dignῖtate si t, relictis ceteris, quae aut munus multo artificium, aut nullum Labent. Has aurem, quae maiorem uirtutem in se coptinent, potissimum ostendit, ut ad illas imitandas poetas excitet. Omnium igitur agnitionum, quae traditae sunt, optimam esse dicit illam, quae proficiscitur ex ipsis r us, id est ex coagmentatione fabulae, quia xpiancipῖo res illae ita constitutae sunt, ut necessario vel verisimiliter hoc fieri debuerit: ita enim reiicit illas. quae in re ipsa a poeta concinnantur. Addit autem, Nata consternatione ex veris milibus:sic nanque appello, quam V 'sim vocavit: cum enim huiuscemodi quicquam n scitur, ut persona, quae diu fefellerit, repente cognoscatur, qui audiunt propter admirationem consternantur, ac stupidi penu fiunt. 1 η His igitur vocavit ingentem illam vim admirationis. supra quoque, voce ab eodem hoc vocabulo conformata, dixit agnitionem esset. π κτιν , id est efficere in animis eorum qui audIunt hane
admirationem ac pavore quae autem agnitiones apud poetas huius generis serent, T. i. o iiij nominibus
186쪽
nominῖbus guarum positis, declarauit: eamq; quae in Oedipo SophoclIs facta est . huiuscemodi esse inquit. intelligit autem Oedipum, qui nunc tyrannus Inse ibitur: nam in Coloneo nulla persona agnoscitur. Sed illam quoque Euripidis in Iphia genia. apud Tauros scilicet barbaram nationem, manente, eiusdem generis esse tum alteri virtute praestet, utram intelligat perspicitur verbis, quae statim adiungit: in priore nanq; id contingit: illud vero ab Aristotele additum fuit, ut probaret agnitionem eam ortum habere ex statu priteritarum rerum: verisimile enim inquῖid est, voluisse Iphigeniam, quae inrita illic manebat Iniquoque anImo serebat, se illi si ci Ificio saeuo praeesse, nactam egregiam eius rei secultatem , dare Graecis illis literas edomumq; ad suos scribere. Adiungit autem quod penitus illas constῖtuIovImque ipsarum ac laudem aperit. Huiuscemodi enim solae sine factis signis & monilibus: quanto enim magis se quaelibet remouet ab usu signorum, tanto magῖs laude digna
est. Has autem ex omnibus agnitionum generibus, solas ait manere, atque essicere
quod volunt, sinς signis ἱ poeta icilicet sactis & excogitatis & monilibus, id est notis extra ςorpus postus, ut anulis, vestimentis, alii '; eiusdem generis. Quod vero solas has non uti signis inquit, verum esse ex eo etiam pater, quia quae primum dignitatis locum post has habent, id est quae syllogismo constan Gutuntur sane signis: L bentq; fundamentum suarum conclusionum signa quaedam, ut manifesto perspiciatur ex agnitione Choephorarum; Eleata enim Inuenta caesarie in busto Agam mnonis. inde argumentata est, propter similitudInem capillorum, uenisse Orestem 1
Non dubito autem, quin uac α, sactaq; signa vocast: excogitatai A ut ei co modum suIt, ficta & consormata tune a poeta, non nata ex praecedentibus rebus, atque Illinc ortum ducentia: cuius modi fuerunt etiam signa illa, quibus Electrara tiocinata est, fratrem et, aduenisse: sunt nanque orta ex antecedentibus. Secundum
eradum honoris tribuit agni donibus, quae syllogismo constant, dignari; eas esse tridit, quae post primas illas resplantur: nec ultra de illis quicquam agῖt , ut in primo
Oportet autem fabulas conflauere ,σ oratione conficere, quam maxμω ante oculossi ponentem: P enim Mis et identi me cernens, tanquam rebus ipsis praestens a puerit, cum gerebantur, inueniretia quod decet: σminime ipsium fefellerint ea, quae seucontrariasium.
Cum & quot genera agnisionum essenz dcquq agnit nes celetis mellares foret, domIsset, quia magnam laudem poetis fert seruare in sabulis scribendis id, quod dacet singulas personas '. liberathi, eos magna culpa, non committere, ut in ipsis qui uuam inueniatur, quod repugnet & aduersetur sibi ipsi, admonet quomodo haee obtineri possint. sedulo autem hoc praecipit, quia in tam longa actione: tantaq; r eriositione, dissicile admodum est hoc penitus cauere. Iubet igitur
Hnt operam dare,ut quam maxime sieri potest res illas sibi ante oculos ponant. Res enim intelligere debemus, quamuis verbum, quod hoc valet, apud auctore ost- tum non sit, inclusum tamen illud est in no ne illo se: quod videtur sentetiam absoluere: sabula nanque nihil aliud est nisi res illo modo coagmentatae. Cum voto oportere hoc ipsos facere illis temporibus, diligentiaeq; eorum esse Id tradiderit. mponit, quae commoda inde nasci debeant: sunt autem ea quae supra indicavi r
187쪽
ut consequantur scilicet illud magnum bonum tribuendi unicuiq; id, quod Ipsum decet: siti quo saepe negligentes poetae labuntur) α declinent id malum incidendi
in res leuiter contrarias & sibi non nihil repugnantes, quod aliter vix vitari potest: sed noli tantum commoda, quae inde oriantur, ostendit, verum etiam quare illa ita comparentur, declarat: in quo etiam,rei ill ustrandae usa, simili utitur. inquit igiatur. Sic enim cum aperti ilinae: in primisq; perspicue cuncta contempletur, tanquam praesens adsit illis rebus dum seruntur, inuenire poterit, quod decorum vocant: &minime ipsum fugient, quae illic speciem aliquam conuariorum habent. Quin a
tem, qui praesens adest, dum aliqua res geritur, subtiliter omnia perspiciat, quς illiemeni hin i, dubium non est . unde hoc ipse usus est,ad rem non tam apertam illustrandam: sicilius enim aliquid fugere potest in his rebus mentis aciem, quam lumina oculos q;. v πω rix verb inquit, & non ororia, quia quς penitus repugnant, nullam negotium est intelligere, nec facile in tam aper; um vitium laberetur poeta: quapveros millia illis sunt, sicilius fallunt. Valet autem Sic, cum in sabula componenda,& sentencis etiam verbisq; illa texenda, utetur hac cura, diligentiq; omnium earum rerum, quae fiunt, sibi ante oculos collocations: quod consequetur fixa cogitatione & toto animo ad eas res conuerso
Signum autem huius, quiareprehensionem afferebat Carcino. -- phiaraus enim e fano exiν, quodnon videntem sectatorem se et ite inscena autem lapsius, atque explosus est, stomachantibus hoc flectatoribus.
Vt magἶs utilitatem, quam in se hoc studium diluet Iaq; haberet, ostenderet, commemorat quid Incommodi euenerit veteri poetae, qui hac diligentia usus non susrit : nec sibi cum ad sabulam componendam , eandemq; postea scribendam accessit,
resipias ante oculos accurate collocauit. puto enim hoc exemplum esse incomm
di, in quod saepe inciditur ab eo, qui id, quod praeeipit AKstoteles, non seruatiit.
existunt nanque in fabula aliquando loca non nulla contraria, que non apparent edqui non omnia prope oculis nota it, dum res coagmentarer, ac verbis postea expli- earet: ut hoc ipsum fuit, quod narrat. Hoc vero valere hunc locum arbitror , diliarenter ponderatis verbis auctoris. nam cum fabula amissast: nec quicquam alibi de oe legatur, nihil certi huc afferri potest: hoc inquam valere opῖnor, ut sabu Iae r tio, quam scripsit Carcinus, postularit, ut Amphiaraus exiret e sano no animaduersus, neque cognitus hoc sacere ab iis, qui aderant: quod sane fingi potuit, & a poeta facile domi consormari: in sabula tamen postea agenda, & cum ipsa in scenam ueanit, commentum illud exitum non habuit, quia spectatores, qui mente & oculis in scenam conuersi stabant, hoc viderunt, & poetam ipsum exploserunt: indigne hoc ipsum serent , atque id tentatum ab stomachantes. Quia autem vitium huius rei declaratur . consequenti,& a malo quod natum est in fabula, In qua hoc, quod similitudinem contrarii habebat, quia res ipsa repugnabat consilio poetae, vocat illud signum dicitq; indicium Sargumentum esse eius res, ἰd quod fraudi fuit Ca eino :&de quo ille insimulatus est, nam hoc requirere videtur son tentia, ut dimunsuetit ab Aristotele, quamuis in verbis Graecis viiij sertasse aliquid sit: non sine causae enim illa suspecta sunt: quod scilicet illic est. οἰ Dμοῦ etωκυκίνω . Vt non temea suspicetur aliquis legi debere a ἐπιπιμῶ ι κ κυω: cuius sentetiae fuit magni nominis philosophus: idemq; accuratus huius libri interpres, Massius. Ita igitur uidetur corrigi debere, sive 'mτi ἰυ pro inrisia M , quemadmodum locutus est non longe ab extremo huius libri, ubi επω - καNum δὴ inquit. Nisi aliquis putet, u terebic imrωῆ καῖ .ω, culpam dc reprehensionem illi affert, ut hoc nomine ipse
188쪽
vulgo Insmutetur. Sed ne verbum qu Mem illud πι- certum puto: vereorq; ne il-lle clam maeulae aliquid sit: cum ptiesertim ea parte parum sibi constent scripta libri ut melius fortasse legi possi GHι: quod in margine etiam quorundam calamo exaratorum adnotatuna inueni. quod iisquit,certum sinum saces uinq; Ocnificat, dicatum, inquam, ipsi illi Amphiarao: vocatumql vulgo et Ην - m)tum enim est huic, vitiummo auguri, maximos honores habitos me mormines5; inde oracula petere solitos: in ipsum vero hoe sanum confugisse illum in praelio aduerso Argivorum cecinit etiam Sophocles, si quid fortassehoe ad hunci cum aliquo modo illustiandum faciat. Indicat autem hoc Strabo in 1x . libro, qui etiam poetae ipsius id exponentis duos versus ponit . Quod sequitur .. -- ἀν-x ri; δ α - , valere puto, quae res sallere potuit spectatorem, si alid contasos oculos habuissedi consiliumq; popici qui id clam esse volebat, nec intelligi,itatum habuisset . Sed in scena hoc obtineri non potest, ut scilicet omnes qui in iltro sedent, alid spectent: cum contra illi, intentis oculis semper ea, quae illic nunt, aspiciat: nec quicquam Ipses fugiat. Quod verbinquit: hoe ipsos indignatos, a bitror ea de causa Id sectum esse, quantum de re incerta, & valde obscura proferre licet, quia aegre tulerint illud de se iudicium I poeta sinum: ac tam negligentes stoli
O cuni autem p gile riguris conficientem fuere: maxim; enim apti ad per dendum ab eadem natura, qui inperturbationi sunt. O Darescit alum, qui iste Iussibus agitatur : GP ad iram commouet, qui ira commotus estini me. Quare ingeniosi homnuspoetica ess, auis
usi: hisum reum hi quidem facile formantur: hi autem facti sunt ad im
Admonet nune pestas, postquam docuῖt, quomodo ipsi facile videre possint. miod deceat singulas personas, dccauere tanquam scopulum, ne in sabulis si siquod bl losi repugnet, qua via obtinere possint, ut personae,quae inducuntur in sabulas . Deile fidem faciant: & in eosdem motus, quibus ipsae assectae sunt, traducant eos oui audiunt. Iubet igitur, ut cum scribi mi, carminiq; pangendo dant operam, exorimant etiam corpore gestus earum personarum, quas tunc fingunt:& tanquam Illi tosi fiant di nihil praetermittentes, quod non ipsi primum praebeant, eorum qua in illis oratione essingunt. Verum Quia hoc dii licite elle sentit: nec in omnibus retabus prestari posse intelligit, excipit illas res, quae hoc non patiuntur: sed tamen, ut apparet, nihil relinqui vult, quod exprimi ulla ratione possit. Valet igitur nisi saliaior iab et tu ut poeta addat superiori diligentiae, qua misit italum euncta sibi ante oculos collocare, hanc etiam sedulitatem, ut scilicet ipse omnes
anciis excogitandos, mulcorpore gestus agat, quos assingit personis illismam hoe gnoscendam: acutosq; sensus & idoneos rebus illis monMendam acu* q, k S e V .lim adiuuati neque enim hic puto Aristotelem quicquam precipere, quod faciat ad histriones Instruendos: artemq; eorum tradendam: sed ad poetas ornandos,
tate sua erudisores reddendos. Rationem autem huius rei reddit: & quare utile sit in hoc elaborare docet, hoc pacto. Sunt enim inquir) maxime apti ad persuadena dum ab eadem natura, qui in perturbationibus sunt. Cum igitur, ut ipse assirmat,
ae res Ipsa testatur, maximE accommodati sint ad fidem faciendam, qui commoto, animo sunt,atque ita affecti aliquid PronuntianKpoctae ipsi qui in locis quibusl m
189쪽
tractandἴs anῖmo commouentur, conuertuntq; sem personas illas, quas oratione exprimunt: egregie idem p stabunt. Licet autem intelligere ex eo, quod comm morat Cicero in Bruto, narratum a P. Rntilio, Ser. Galbam, grauem illum ac vel,
mentem oratorem, naturi suae vi, suo illo In studio hoc facere solitu eaq; de causa curam hane ipsius magnos sirpe fructus tulisse illis, qui ad eloquentiam eius cons gerant : ita enim in consideranda causa, componendaq; se gerebat, ut si in foro comminus cum aduersario tunc congressus esset: ac no in remoto soloq, loco, quid postea in agendo sibi saciendum esset, meditaretur: unde postea is content ne ipsa se tis acerq; apparebat. Quum autem semel hoc ipsum fecisse ostendere vellet eum magna utilitate publicanorum, qui ad eum causam detulerant, usus est his tanquam signis. Interim quum esset ei nuntiatum tempus esse, exisse in aedes eo colore, & iis oculis, ut egisse causam, non commentatum putares. addebat etiam, idq; ad rem pertinere putabat: scriptores illos male multatos exisse eum Galba: ex quo signific tiat illum non in agendo solum, sed et Iam in meditando vehementem atque ince sum suisse. Restat,ut videamus, quid valeant hic verba illa, απὸ ne e p.ri , 'uet Robortellus quoque aliquid in se scrupuli habere: diligentem; esse perpendenda , recte existimauit. Cum autem superiorem omnem locum eximie ab eo, subi literq; declaratum putem, in hoc libeia ab eo vinmicus ab amico, te veritate dissentiam: arbitror enim potius conferre inter s. Aristotelem homines pari natura ingentoq; praeditos: quorum tamen alteri vacui ab omni motu animi sint: alteri vero vehementer commoti : dicere'; illos, qui eorrepti perturbationibus sint,magis id, quod hic quetritur, praestare posse quam alteros: id est multo saeillux impclinere in animos audiatorum , quod volunt, quam alteros, qui sedato animo dicunt. Hunc vero sensum esse huius loci nisi sal lod elicitur ex iis,quae sequuntur: neque enim comparat Or
tionem, quae proficiscitura natura, cum ea, quae ab arte prouenit: nam praeter alia argumenta, non inquit . απ; e , sed aera: neque sane sermones habitos Inter se confert: sed personas, quales ego deseripsi. Quare non video unde manare potuerit illud MU, quod imitur apud eum in explicatione huius loci:
in contextu sanε verborum auctoris illud non est. Cum igitur quantopere persu sonem adiuuarent animi motus ostendere vellet, ut utilitatem eius praecepti expi naret, astirmauit qui perturbationibus tenentur maxime omnium aptos esse ad per
suadendum. Sed quia hoc ita sine exceptione prolatum, verum fortasse non suisse quia possunt reperiri aliqui maiore ingenio, quam ipsi praediti, qui in hoc Ipsos vi virent : inquit se loqui de hominibus eodem pariq; ingenio praeditis: in quibus res dubitationem nult m habet. Addit autem, quod est aeclara tio confirmatim; eius. dem sententiae. Et excitat fluctus in animis auditorum, qui ipse quoque fluctibus agitatur: cum enim ipse usus sit ad rem illustraddam, magnitudin q; ipsius India eandam, verbis translatis, ego quoque imitari ipsum studui. Adiungi retiam. Qui Ipse iratus est, exasperare alios, & in eundem animi motum trasere vetisti me: cui sententiae adnectit tanquam corollarium: posse inde, inquam , intelligi, poeticam esse, id est studium condendi carmina aut ingeniosi yis, aut insani: nam quin ingeniosus quoque multum in hoc studio valeat: possitq; cum laude praestare, quod illic requiatur, clubium non est. Id velo, quia ingeni j acumine perspicIt, quid singula tempora, ratibne,q; personarum postulent: atque ea sibi asciscit in condendo carmine, ut insta auctor ipse docet. Qui autem vehementi motu animi, & tanquam s rore quodam percitus si, posse etiam egrestὸ hoc tractare. supra quasi declararum fuerat .. Quampo est hoc certo assimare: sed tamen id explanare voluit : causamq; attulit utriusq; sententiae. inquit enim. Horum nanque hi sacile in quodlibet finis
guntur:&omnem sermam nullo negotio recipiunt: boc enim valet cet 1αει. non
qui ipsi finsunt aliquid ac comminiscuntur, sed qui quasi cera, in omnes sermo
transeunt. intelli siti vero, id est procliues ad insaniam ac serotem. S utitur autem. Hi vero sunt facti ad ἰnquIrendum, atque omnes omnium mores m tusq; an mi perscrutandos: omnino enim puto Iesi debere si, rum ., quamuis de ipse in calamo exarato quodam inuenerim ἐκ πτικειiquod verbum habere locum
hic nisi ita inuo potest: cum enim supelior sententiastolata sit de procliuibus
190쪽
Ad insaniam necessario hoc pertinet ad ingeniosos: nam procliues ad insaniam&qui semina non parua eius rei in se habent, transeunt sicile In omnes habitus ani morum, & finguntur tanquam cera. ingeniosi ipsi non huiuscemodi sunt: neque se induunt Acile omnibus motibus animorum: sed eum facti a natura sint acerrimi re tum perscrutatores, ob vim illam eximiam ingenii, qua priditi sunt, acie mentia omnia perlustrant i utunturque illo habitu animi ad excogitandas sen ten tias apto omnibus personis: diuersisque earum perturbationibus. dicere autem ---οa esse. ἐκ τι. rQ. ut verbis Graecis utar, quod necesse esset, si lectionem illam sequeremur: praeterquam quod frigidum & insulsum esset: idem enim prorsus utraque voce significatur, nihil prae se ferret, quod ad artem studiumque poetarum pertineret. Vivem hic peruulgatam lectionem retinendam censeo, ita sustuli, secutus auctorit tem plurium scriptorum librorum, e superiori parte particulam δι , quae antea in . excusis legebatur ante locum illum καὶ x - κ: neque enim arbitror hoc inferri, & quasi elici e superioret sententia, sed potius, ut tradidi, ad illam e planandam constituendamque postum esse . nec volo etiam omittere, quin admoneam illud γνων, quod paulo antea postum est, ab iisdem libris abesse, ut sertasse tanquam declaratio quaedam additum si in s manet autem ill c vi opinor in valet pa ingere ae versus condere. Similis vero est hic locus illi in iij. libro de arte dicendi, i hi incipit disserere de vocibus urbanis, rationemque illarum accurate tradit: inquit enim excogitare ipsas esse aut ingeniosi hominis, aut exercitati, quemadmodum monstr re, quomodo consormetur, esset artis illius, quam tunc tradebat. Utitur etiam eodem nomine in eodem genere hominum fgnificando: dixit enim. γο.M. iota in m. σώωc: & qiue sequuntur. Vocati autem hic sunt ab Aristotele . aia Nic- Θισm; rst homines illi, qui tunc aliquo animi motu turbido tenentur. Ex pli causa, metu, ira, amore: Ita quoque locutus est, atque eodem pacto ipsos vocavit in libro de insomniis, quo loco tradidit eos, qui huiuscemodi liqva perturbatione correpti sunt, facile decipi eo tempore in rebus sensu aliquo Oxisti mandis, ut si sorte rein quampiam videant, quae parua modo similitudinem Gius habeat,quod animum telorum perturbatum tenet, illud ipsum esse statim ast uerent. Exemplis verti multis rem explanat, quibus in omnibus eadem locutio est. anquit igitur . P Im ἀ- 'HΘα mri me πῖς πάΘ.σιν ur υ; A c.
IGF sermones oesis oportet, O i um facientem, exponere in Moe: deind/ sic episeo ut instrere σ producere.. Dico autem sic utis sys
Miri, quia niuersium est. ceu Iphigenia: Cum molata esset quaedam viro P ,siublatas foret e mego . ita τι qui imolauerant, uidere non potuerint: eademi compretata in aliam regionem esset , in qua lex erat hospites ta