장음표시 사용
201쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA i 79
1, is te Mi euips sabulae nomen In ocusis prius desiderabatur: secutus autem in ea re sum & antiquissimi libri fidem, & auctoritatem veterum grammaticorum, cui Ipsam citant: ut enim de ipso, cum vinciretur,fabulam scripsit Aeschilus, ita etiade eodem, cum solueretur: nam tertia, quae, ut apparet ordine ac tempore superi res duas antecedςbat, e appellabatur, ob hoc enim quod ignem ille attulit mortalibus, supplicio eo affectus est. Cunctis autem fortasse iis in hoc conusniebat, ut essent argumenta simplicia,& eodem tenore ab initio ad exitum perdi ctar quare non oportuit ipsas distinguere. Quod autem his exemplis positis :d finitisq; personis, de quibus huiuscemodi fabulae forent, communiter, ac genus quoddam complecti volens, inquit si vere dici potest haec ipsum protulisse, cum contaminata videantur Et quaecunq; in inferorum locis, clissicultatem non pa tiam habet: primum enim in dubium uenit lectio: incertumque est, anti oc, quod explesti, significare unquam voluerit Aristoteles . deinde cuiusmodi fuerinthaeir mediae: si modo ullae aliquando extitere, quae tale argumentum habuerint, non s cile possum ludicare: exemplumq; ipsarum requiro. Durum autem In primis est i cum tantum posse, ut cunctae, quae illic finguntur, res gestet, unius generis sint: hoc enim non a loco videbatur expectari debere, sed ab aliqua ipsarum qualitate. Quod vero ad primum illum, qui mihi iniectus est, scrupulum facit, in libro olim ab Aldo excuso legitur. - ἔσα o. α. ti: quorum verborum sensus valde discrepat a superiore sententia :&si non video qui locus hic sit pudori: nec seripturam hane veram ullo modo esse arbitror: in pluribus calamo exaraus exemplari Lus aliter legitur, quam-riis nec in iis etiam omnibus eodem pacto: quaedam enim habent α διu: non nulla, quae lectio irrepsit in quosdam Lutetiae excusos libros, imminuto eo verbo, M: in aio vero es Da. t cui lectioni magis accederem, si mihi pateret scriptas aliquando esse tragoedias, quae persequerentur res gestas apud inferos. Quin tamen Aristophanis comoedia, cui a ranis nomen i in positum est, huiuscemodi sit, dubitandum non est: notum verbest argumentum ipsus. Praecipue autem me impellit, ut hoc non inane falsumq; penitus esse putem, fides huius exemplari vel potius modus hic loquenὰI vetustus: propriusq; Atticorum circui absol uendo, cum praecisus sit, a taiungitur extra nomen noto casu, dc quem praepositio illa postulat. Nam Plato quoq; in sermone, vocato Ione, eodem pacto locutus esti qui locus fortasse valet etiam non nihil ad sen tentiam explanandam: inquit enim uis in. in. --, uia min- τώ οῦδα , α νυIriae uti Θιῶ - .mων. Valde autem Platonico huic similes sunt duo
Ioci alius scriptoris, quos etiam indicabo, siquid inde quoque auxili j capi possit ad
has tenebras discutiendas: Lucianus enim in libello desaltatione, cum enumerasset plurimas fabulas,res gestas apud superos con tinentes,quae materia illius artis essent, attingere volens etiam eas, quae apud inferos erant ficiae, inquit. ῶri A sex tac άπασαν uti me ἰ Λάρο πιrsi , Wia: Filii Era uti Caσί-ἀnι τω DM im ἰαν. Idemq; in eo , cuius index est iisdem verbis est. ἰμι; πιπάκιe cy-2αι in ii iam ἐπιψιν, ix.r- ἡρανοῦ τομώ υ Pe μ.Θi Et δεσμα δὶαγωνται,-γγάνων ἰυ οἰασυ τ UOM πασα - . quamula tamen illic dicta
sit τtανωκxώDM, non puto significati ab ipso veram tragoediam, sed casus illos tragicos, id est horribiles ac seuos, quales eorum erant, qui a poetis fingeban tur illic grauiter plecti, ob ea quae nesari conscelerateq; gesserant, dum in vita manerent: tragoedia enim ita quoque capi solet ab opumis auctoribus . nam hoc etiam admonere volui, ut penitus sensum animi mei, de omni hac re, aperirem.
202쪽
iso PETRI VICTORII COMMENT: extiterint utraquai parte boni poetae gubi Iryrio in bono linis risum si perare.
Non hortatur Aristoteles tragicos poetas, ut una in tragoedia ea complectantur. quae coniungi non possisnri neque auctor est illis, ut in eo essiciendo omnes neruos contendant, quod praestare non valeant: sed ciuod praecipit huiuscemodi est nune enim demum explanata iam omni re, quae declarari debuit, praecipit,quod ossicium . illorum sit, in hoc loco persequendo Oportere tragicum poetam curare, ut praediatus sit facultate praesare tractandi omnes has coagmentationes,& diuersas species sabularum, ut cum opus sit, valeat egre e mores exprimere: & argumentum, in quo praecipue requiratur haec industria poetae, cum laude exequi: alioq; tempore res s uas & luctuosas, & in quibus existant vehementes crebriq; motus animorum, ex mie itidem conficere: ut simplices etiam, nexasq; coalmentationes ita tractare, ut probetur Iudiclo eorum, qui existimare possiant in illis rebus apte componendis . . Siq uis ita locum hune capiet, effugiet omnes dissicultates, quae aliter explicari non. possitiati neque enim arbitror hic ipsum loqui de epopoeia , aut alio ullo genere poematis. Qui igitur diligenter verba attendet, plane hunc fuisse sensum auctoris iis telliget : inquit enim. Praecipue quidem igitur omnia oportet tentare habere. Spectat autem ad hortandum haec oratio' extremo verb horum verborum declaratur,
quod dixi ist enim habere, id est instructum esse ac praeditum hac facultate: ac tonere deniq; v in illam: non ipsam una eadem is in sabula explicare: nam quod tenture & experiri inquit, id protulit cognoscens quam arduum sit hoc eiscere,ut idem homo tam diuersas res satis commode possit absoluere: unum enim ingenium uni res perficiendae vix sussicit. Sequitur vero quod idem & ipsum demonstrat. Sin autem , maxima & plurima: id est si inde excluderis, nec obtinete potes, ut omnibus eodem pacto ornatus sis, saltem studere dcto, ut meliorem maioremo; eorum partem insequare, id est ea, quae fuerint maioris ponderis, ac quanto plura illorum
potueris. Quod deinde adiungit, stimuli vim habet: valetq; ad necessitatem ostendendam ,quae quas poetae ipsi imponitur tanto studio se ornandi ,& sacultatem hae . si ullo modo potest, adipiscendi. illa autem sandatur in instituto eius temporis, aesertasse parum aequo iudicio eorum, qui tunc de tragoediis existimabant. Significati enim Aristoteles id per se pulchrum, ac pneclarum esse, dc omni tempore, si obtuneri pollet, laudem mereri: sed ea state prope necessarium: magissi, ab omni poeta
tragico tunc ei rei studendum, ut reprehensionem sugiat ;&non incurrat in uoces criminosorum. Inquit igitur. Prisertim & ut nunc insimulant poctas: quibus verbis declaratur quod dixi: parum eo uos illos esse in iudicando: quas enim inquit. eum hae state stomnino hic mos, plurimiq; reperiantur, qui libenter poetas accusent,& quidquid non omni ex parte persectum atque absolutum in illis notarint, reprehendant : verbo enim indicauit eos hoc studio delectati,& atriapere omnia, quq pollini ad reprehendendum. Vnde autem mala hςc consuetudo uxerit, declarat, dicens. Cum enim extiterint singulis in partibus boni poet , id est eum inuenti sint tragici, qui sngulas species tragoediarum egregie tractarint, meritoq; laudati in illis sint: enim hic ipsum arbitror vocare ut supra quoquesecit, que propri δή appellantur, id est, cum iam extiterint non nulli, qui miritice
mores ex prelserint: alii l , qui arSumenta turbulenta, plenaq; acerborum mal rum cum laude peregerint: eademq; ratione cum hac state inuenti sint, qui retia
qua, duas species commode persecuti sint: cenῖm significare voluit, cum appellauit illos bonos poetas: hi inquit postulant, ut unusquisq; poeta, unus ipse superet omnes illos in ii rebus bonisq;,quq proelia sunt singulorum illorum: nam hine etiam perspicitur, quam indignum hoc putet nequeenim inquit aequalem se illis aeparem prςbere, sed vincere ipsos ac longe superare: hoc enim valet quo usus est . Sςd etiam verbo illo ἀAors, idem significatur. Ostendit enim id ipsos pstrie tanquam quum & rectum: quod tamen huiuscemodi non est. Nam ανα v
vie dotem aliquam,&quasi victutem apertum est. insta multo ut sevutur eoden
203쪽
momine eode sisnificatu: κ ore vero hic accusandi casu, no generandi ἔκ-Υ, ut antea in excusis erat, legi debere cognoscitur etiam testimonio omnium scriptorulibrotu.
Iussum autem c tragar iam assam ctar eodem dicere vitillista se obse
Iulum: Hoc autem cluarum eadem pficatio orsolutis
Pergit explicare animaduersiones quasdam, quae cognitae poetas Ipsos Instruunt t&praeterea eos, qui de ipsorum scriptis iudicium facturi sunt, erudiunt. Hoe autem praeceptum huiusmodi est: Nam quod dixit: Iustum autem,&ipsum nota est huius teli valetq; ad ossicium ostendendum. Docet igitur quomodo intelluatur, quae tragoedia eadem cum alia sit, & quae diuersa; nam possent in hoe multi fulI, qui
putarent tragoediam eandem esse omnem illa, qu idem argumentum habet: aliam vero diuersam; semper, eam, cuius discrepans est argumentum: cum res aliter sς habeati longeq; aliud nos in statuendo de hac re spectare oporteat Si vere Isit ut de hoc existimare volumus, no oportere noβ inqui fabulam argumentumq; ipsum spectare:utiq; ipsa tanquam norma quadam c ta: sed attedere potius,an plicatio ipsius. ivssolutim; eadem aut diuersa sit: trag dia q; eas, quae eundem nodum, eandem explicationem eius nodi habeant, quamuis personae diuersae sint, fictaq; discrepa tia, unam eandemq; putare: quae vero diuersum nodum longeq; aliam dii luti nem habuerint, quamuis & personae & res eaedςm sint, alias ac diuersas inter se fabulas existimare: nam cum intelligeret accuratus huius artis mag stet aduersari se
opinioni multorum, posset, aliquo modo non sine ratione, de hac resilo pacto sen. tiri caute locutus est: ac fortasse addidit, & tamen ueritate stetus protulit, quod intinimo hibebat: & eum illi sabulam tantam spectarent, id est sactum ipsum ac perso has iusus est dicere, tota linea dissentim ab illis, nihil fortasse oportere nos hoe spoctare. n. -Θω autem dandi casu cum dixerit, significauit ob fabulam: quia illa tantioondetis non sit, ut nos secutἰ eam rectc de hoc existimare possimus: ouam vera si pta Ndiis vocavit, hic πλοκώ appellat: duobus enim his nominibus idem signisea ide. Verba verb illa m*ra A, habent ut opinor hQc Vim: nos vere tragoedias illas nam dicturos, in quibus est, quod adiungit: ta quod, secuti superἰorem normam . recte sacere M possumus, si huc oculos direxerimus os ne ullo errore facturos. Cum autem praeceptum hoc satis sui arbitrorὶ explicatum sit, videndum est, an sorte pocsim iptrum exemplis quoque illustrare. Sophocles igitur & Euripides ambo Eleactram scripserunt,id est ex iacto illo, quo Orestes, socia sibi illius facti adiuncta Ele ctra interfecit Aegisthum & Clytemnestram, tragra diam consecerunt . nodus eiussibulae non est idem, quamuis ambae ducant initium a rebus malis, & desinat in b nas, quia Sophocles finxit Electram ad id temporis uirginem domI sedisse Euripide, steli illam, ab Aegistho cum colono quodam in matrimonium collocatam,extra utobem uiuere. Sops es meminit illius somnii, quod uehementer perturbauit Clytemnestram, quare misit mmiera illa, Quibus mori Iunc erat placare manes mortuorum. ad bustum Agamemnonis, ministerio ChrIsothemidis, alterius ipsius filiae. In
hae te usa. Huius verb somni j men uod zm nullam fecit Euripides: neque enim Et cita. quae in agrum amandata erax, quicquam scire poterat eorum,quae mare subIGeontistissent. Fingitur apud Sophoclem Orestem mortuum, cuius rei fesso nuntio stelliti, &ipse, &, socius illius iacti, paedagogm ericere potuerunt, quod cogita. banti laetitia enim affecta ClyIemnestra Virum rure euocauit, ut secum domi gaudio illo fruereturiqui ea de causa timore omni ex animo suo pulso minus prouidit fatuis suae: vnaque cum impura illa mulim minore periculo potuit obtruncari nam hodetiam diuersum est, quod apud hunc Clytemnestra prius quam Aegisthus, necatur. Euripides hoc eommento usus non est: secitq; Orestem & Pyladem ab Aegistho. In to manent: nymphisq; rem diuinam sistent ut hospites, participesq; Gus saeclo
204쪽
fieIj , acceptos . silla Iesum obtruncasse: post au tem Clytem nestram, In insidIas tr Ctam ab Electra, dc ipsam etiam ab iisdem necatam. quare hoc in primis declarat vin
culum harum fabularum esse diuersum. Di tutiosne dubio longe alia est: Sopho
cles enim fuit interempta Clytemnestra laetilla ingenii affectos O restem atque Eetram. compotes iam altera ex parte eius res, quam toto animo expetiuerant: nam in tus in terfecto Aegistho i soras postea non exierunt. aegritudinis certe moerorisq; sgnum nullum illic reperitur. Apud Euripidem contra, machina necessaria fuit .ata uentusq; Dioscurorum , qui δe mandarent quae Oportebat, de consolarentur Ipsos.: statim enim caede facta, Orestem atque Electram do noluit id fecisse: scelerisq; se con demnarunt, qui materno sanguῖne se inquinassent. Declaratum igitur est nisi fal-Ior fabuIas has, quamuis factum Idem si, iis de causis, quas ostendit Aristotele ,dIueri as appellari debere . Sed cum Aeschylus quoque eodem argumento usus sit. iris deq; tragoediam scripserit, quam vocavit , ut factu ipsum idem est, ita etiam apparet sabulam eandem cum Electra Sophoclea esse: eadem enim prorsus uidetur magna ei parte coagmentatio illarum rerum: venit enim Orestes csam Argos, ape-
ruitq; qui sorer Elostrae, cum cognosset illam ex longa de graui querela, quam ipsi habuerat ad sel puchrum patris: necnon ex accuram sermone, quem cum choro h hult eum illic inuenisset caesariem, quam ipse in eo busto dedicarati qua parte tamen propius accedit ad coasmentationem Euripidis. Agnitio praeterea altera eodem p cto ab Aeschyis, quo ab Sophocle tiactata est. nam O restes cum a sorore agnosci v I uit , usus est signis extra serositis, apud hunc veste ab illa olim elaborata, apud S phoclem anulo . quem pater olim gestarat.' Sed etiam somnium Clytemnestrae illic exponitur, quod magnopere auxit animum Orestis. Prieterea falsa illa narratione it Ite vlus est de se mortuo: interfecit etiam ambos illos domi. additur tamen in Cho phoris Orestem, quamuis putaret se recte sexiste,aestitudine magna comotum sui sis ob odem maternam: neque solum hoc, sed etiam iubito suriis agitari coeptum quo in statu rerum tragoedia desinita quare machinae usus nullus niti finis igitur Coephorarum Aeschyli ,& ipse similis est Elestreo illi Sophoclis, nisi quod apud Sophos fabula terminatur ante aduentum furiarum. Sed hac nunc relicta. Eodem fortas. pacto superior fibula Euripidis, de clusi cni Iphigenia in Tauris, una eademq; tra- media habeti debent: quamuis saeta longe alia, valdeq; discrepantia inter se sint: dissolutio enim atque exitus vitium; valde similis est:terininantur nanque ambae In robus secundis. Sed etiam machina in Iphigenia adhibetur. In qua re hoc etiam an maduertendum est, non videti ipsam in neutra illarum magnopere necessariam suiu se in nodo aliquo expediendo, finem imponendo rebus illis, quς Det iam erant, aetvotis eorum,qui secerant, respondebant. verum potius in rebus, quae postea fieri d hebant. demonstrandis , locum habuisse: antequam enim nautae armamenta expodissent, te equites a Thoante missi sauces illas portus occupassent, fingi potuit nauis OresΓ, essugisse. Eodemq; pacto in Electra Dioscuri docent quid facto opus sit, co Cio Oresti, Electraeq; iam ad exitum perducto: neque enim quod appareat perie iuri ullum illic ipsis instabat, ut in fabula Oreste: Vbi Menelaus poenas ab Ipsis occiata coniugis repetebat, & omnis multitudo Argitiorum concitata con tra ipsos erat. Initium utriusq; sabulae triste perturbatumq; eu: idem enim adolescens diuersis temporibus duo aggressus est magno animo facinora, pietatis ambo, officiiq; plena: vugitans: quare inamoauus nis Iamuis, cum res militer, ut auxilio aliquorum egeret
ad rem peragendam, agnitione opus fuit: nec tamen Vt in Iphigenia, antequam soceret, Orestes deprehensus fuit ac pene vita priuatus in Electra pomum enim illie ea perieula subiit, quae abesse non polliunt ab iis, qui magnas eas res aggrediuntur,quet lan e pericula maxima sunt,&grauium malorum plenissima. agnitum utraq; in fabula Orestem si siste bono illi fuit :& magnopere finem ipsius adiuuit. quare iis de causis puto non male colligationem harum duarum fabularum eandem posse exiit mari, ut iam expeditionem illarum similem esse paremq; declaraui. Nisi fallor igia
in exemplum utrius. rei adlatum est. quod si non undiq; rares iris in fabuli, i me
205쪽
notatis esse ab aliquo lucticantur, aptiores aliae, magisq; huic rei ostendendae, accommodatae indagentur. rationem certe.veram ac viam hoc intelligendi, omnibus d monstraui: neque tamen omnino similes, penitusq; easdem, in diueres factis inue niti facile polle, est existimandum . prisertim cum paucae admodum restent antia quorum tragicorum, quae casus eosdem persequantur: maiore parte tragoediarum, quas illi secerunt, amiua vetustate.
Musti autem, qui complicarunt leve,pluunt male oportet aurem amo.
Et hoe Glam breue praeceptum est: cum enim superiore In sententia nexus sub Ilium , solutionisq; mentionem secis lex, quid in his rebus crebro contingat, admo net: neque enim iidem semper poetae Vtrunq; praeclare efficiunt. Sed, ut tiun t diuer si hominum ingenia, quidam,qui in altero plurimum valent,alterum cum laude nos, stant. An hoc naturae assignari non debetὶ neque existimandum est fieri, quia hute rei magis, quam illi, aliquis idoneus st: neque hoc sane aperte dicit Aristote
res, sed a cura potius, ac negligen ita proficisci vult, quod priore in parte stud ij muloium posuerint: in posteriore vero ingeni j vires remiserint: inquit enim. Multi a 4em, qui complicarunt bene, soluunt male, id est inuen ii sunt multi poetae, qui eum egregium nodum, conne ionemq; rerum arctam excogitassent, iidem postea mileticidum Illum expedierunt. Cicero quoque sgnificauit hoc aliquando committere solitos quosdam poetas, non ingenii culpa, sed fuga laboris: in libello enim de seritainute ita induxit Catonem loquentem, cum probare vellet naturam Ipsam rerum l5 e sit et suis In operibus se gerere, nec unquam solitam defatigari,quam sellieet Ipso sequeretur, atque imitari studer : simili enim. hoc usus est in con trario visio osten dendo, qui sane inquit. A' qua non Verisimile est, cum ceterae partes aetatis bene de seriptae sint, metremum actum L nquam b inerti poeta esse neglectum: illie enim taeumbi debet toto animo ὶ pocta in dii lotu Iionem n ueaq; pricipuἰ sabulae pars est. quae imitast plurimum diligentiis. Quod sequitur autem facit ad illos Instruen do, i declaratq; quod munus ipsorum ii ix enim. Oportet autem ambo semper vim pliusvexcipi, id est mirifice probari: & ita tractari, ut multitudo, quae in the xio sedet, sensum animi sui indicans. : quan Iopere Ca re delectata sit, declarans, plausum det. plane valet,quod dixi; ita autem a Gricis hoc verbum sepo,suera i solitum docuit Radgus in esuditui is sui Gnecς lingiue commentariῖ Ariuuiem plaudi a Latinis aliquando it captum sit, assirmare non ausin: nam exemistum unum, quo ille fretus hoc testatua est, incertum est: in optimo enim meo libro eu, ille, quem citat ad Atticum, non illo modo legitur, sed victoriae quidem pliu aliue qui modus loquendi frenum . Significat autem Aristoteles hoc in eorum potestate & industria positum esse, c si in animum induxerint laborare, omnino Id.o, consecuturos: cum enim i a persectam x orna m solutionem ut connexionem esse oportere dicat, hoc manifesto declarat.
Oporter autem, quod dictum est sepe, recordari noscere e parita
agmenturionem tra ordiam: e porica otem dico, quae in mustarum sis,
bula=um: ut si quis laudis rotam fucis sabulum: istic quirim enim pro tre
206쪽
is, PETRI VICTORII COMMENTAngitudinem capiunt partes conuenientem magnitudinem: in Admarisus
ro multum frater existimationem euenit .
Admotiet nunc tragicos podias, Ut in argumento sumendo: rebusq; , ex qu bus componant sabulam, eligendis, videant accurate quid poema illud requirat: nee i hantur in hoc, quod antea quoque tanquam scopulum aliquem debete illos vitare significatum est: ex coagmentationeq; apta epopoeiae, fingant tragoediam. Restitui autem hie in principio plura verba, quae in excusis libris desecerant: illa vetb hine abesse cum in calamo exaratis inueniantur, vidit quoQue Vincentius Madius : sen tentiamq; eorum probauit, si tamen illa leuiter emetidentur, vel potius si coniunctio, quae statim sequi tur, inde expugnatur: quod ipse necessarium non puto: nam sine ulla immutatione lectionem hanc veram, accommodatamq; huic loco esse arbia tror: primum enim, re adhuc non patefacta, narrat Ossicium esse tragicorum poestarum recordari, quod sepe iam dictum est: id veri, cum supra non semel traditumst, poterat ipsis in mente, atque animo restare: & tamen nunc magis id explanat: totamq; rem accuratius exponit. Est igitur, quod inquit, Et non facere epicam coagmentationem tragoediam, declaratio eius, quod obscure sgnificarat, vel potius ne lignificarat quidem, sed in memoAa lectoris conditum oportere es le existimarat. Cum autem epopoeicam: propriamq; eius toematis, coagmentationem appellasset, quam intelligat, aperit: ostenditq; se intelligere constitutionem rerum, in qua extistant multae tabulae: nec contentus hac declaratione, exemplo praeterea, quae hesu scemodi sit, explanat, atque inquit. Vis quis Iliadis totam fabulam pangit argumentumq; tragoediae unius facit. Puto autem iptiam Homericam Iliadem intellisso: argumentum nobilis illius poematis. Totam Verb inquit, quia dubitari non
potest, quin ex ipsa dissecta plures sabulae fiant. Cur autem id, quod illi e praeclare
conuenit, tam alienum sit a tragoedia, docet: causasq; huius rei affert: inquit enim . Illic quidem enim ob longitudinem capiunt partes conuenientem magnitudinem, id est in epopoeia, quia id carmen longum prolixumj; est, partes eius constitutis. nis, ac tanquam corporis, suscipiunt iustam debitamq; magnitudinem , ut nIhil es, sciatur illic, quod non quadret , atque inter se mirifice congruat. In dramatibus acitem ait multum praeter existimationem contingit: id est in tragoedia, quae anguastis finibus eo ercetur, illud σψ μα & argumentum amplum nimis ac copiosium et it radeo ut intelligas te in errore Veriatum: resq; longe alium exitum habeat, ac put iIs: neque enim poterit illic includi : aut si omnino pergas id sacere, partes minutas necessario erunt: nec respondebunt magnitudini eius tanqua corporis. Quod verbIpse inquit, Multum contingit praeter existimationem, valet ut opinor) qui hoc temtarunt. ac putarunt se posse argumentum epicum in tragoediam includere, falsi opianione fuere: expertiq; postea in re ipsa sunt multo maiorem dissicultatem, quam premo existimarunt: atque exitus valde diuersus fuit ab eorum opinionibus: nam muluta ibi nata sunt, quae nunquam crediderunt. Exempli causa, illi sperauerunt ses bulas illas minores: pariesq; grandioris illius fabulae eommode complecti posse a gustis illis terminis: cognitum tamen postea ab ipsis est, esses non mile. Vt autenm hoc contra eorum opinionem sectum est, ita multa alia, quae nunquam ipsis in men tem prius venerint, contigere. τώ η ; --n , quo ipse usus est, hoc sine dubita tione valet, Cicero cum in priore concione in Catilinam, inquit, Cum ei nihil ad huc praeter ipsuis voluntatem cogitationemq; contigerit:& quae sequuntur, vid tui hoc sgnificare voluisse: quanquam plerunq; voluntatem vocat, ut hoc in loco, quod Aristoteles appellat, & si Latino verbo vis Graeci nominis non expia mitur . Quamuis autem auctor hic noster dramatis vocabulum usurparit: quod comoediae quoque commune est, x idetur Camen tragoediam fgnificare: supra enim manifesto ipsam appellauit: praeceptaq; hic huius poematis. recte ac sne vitio ullo comdendi , dat: & si comicos quoque poetas hoc praeceptum instruit: studioq; Ipsorum
non minus accommodatum est: illi enim quoq; peccarent, si argumentum vicum. resertumq; mul tis fabellis in comoediam transianent. Sed non uno tantum hoc nomine illic re Mint.
207쪽
IN L LIB. ARIST. DE POETICA 18s
Sitnum autem, quisli , μ' clienem ' totam fecerunt, oe non particulatim: quema odum Euripides Niobem, non quemadmodum
feschylus, diei labuntur, vel male certant. Siquidem ration lis is .s iis hue una: in peripetiys autem σμγ cib- rebus asequuntur, quae νο-
tune admirabit teri tragicum enim hoc σ acceptum hominultis.
Vtilitatem superioris praecepti, de qi iam verum illud si, cognoscI poste assi at
x eo, quod usu venit non nullis, qui ipsum non intest xerunt. id autem erat, ut via clerent trafici metae, ne coagmentationem rerum, propriam epopoeue atque illi prolixiori poemati accommodatam, tribuerent tragmdiae: argumentatur enim ab eo, quod consequutum est, dicens. sisnum auIem, quicunq; expugnationem Ilii t
iam secerunt, & non singulas seorsum Partes: quae sequuntur, id est documento sunt omnes illi poeta qui, trag diam scribentes pleiam integramq; direptionem iiij, partemq; eius belli totam, qua id QPPidum captum est, materiam illius poema-ii, secerunt: & non quod rectum est, ratum, postulat, singulas seorsum partes pes.sctuti sunt, ac plures sabulosiripserunt: cuncti enim inquit)vel labuntur, quo nullum maius incommodum accidi x pocrae: Vel, quod ipsum etiam nullam dignita tem aut laudem habet. male certanx id est cum tragoedia agitur, aegre a uerloq; ab ea .riimo isectatorum, ipsam ad finem Preducunt. Animaduersione autem hie di suum est, quod , cum mimi hic ppellct, Videtur materiem intelligere, quam miti ime capiat tragoedia: de tamen e itus ille eius besti, factumq:, quo Ilium in D. testatem hostium venit, commode videtur poste tragoedia una includi : cuius rei a Lumentum est . quod infra, ubi narra cpusilla Iliade multas tragoedias confici potuisse, & quae superarens etiam numerum Octo traga diarum in illis posuit huius tiaiuli fabulam. An discrimen est in eo, quod hic adiungitur: totam enim integrammdixit. Quare aut sinum quoque illud plures Partes habuit, & eas quidem,quae materia sint non unius tantum fabulae et V l Ozam expugnationem dices Ilii, intelli Itiorum bellum, quo Ilium deuictum est. Quae, antequam sententia absoluta sit, prolata in mediumq; coniecta sen ,exempli vim habent: exclusim; aliquos,qui hoc
nullo eonsilio usi, tenta int, declarant: quemadmodum etiam ostendunt imient hon nullos, qui vitio eius rei cognito, illud Vitauerint: eamq; uberioris eius fabulae partem sumpserint, ex qua P ς trag dia conficeretur. Neque tamen existimare de
Minu, Niobes fabulam partem essς expugnationis Ilij: hoc enim salsum prorsus estis a signifieare hic voluit sui opinor Aristotcles idom in hac re, quod in illa usu ue inire, ut integram totamq; Niobem, ac sertunas Plenas miserae illius mulieris aliquis una tragoedia complectatur : aliquii aut in Partus disiectam pluribus temporibus ipsam in scenam serat . Euripidem igitur Aeschylumq; appellat, qui in hac re diuer La ratione te gesserunt. V terautem eorum laude dignus f t, ae, q uod poscit ars, viis .fecit: & uter culpae haereat, non omnino in is fallor certum est: neque enim hoe .perte ostendunt verba auctoris A trag diae ipsae, unde M liquido perspiceretur.
petiere. Qui ante me commentati s c usecerunt in hunc librum , putauerunt AN
ehylum in hoc peccasic: EuripMem autem a culpa afuisse. vel potius laudem in hoe mortasse. ipse tamen, conIra cxistimo Aeschylum rius in hoc vidisse :Euripidem usio hie hallucinatum suisse: praesertim cum ab Aristotele traditum sit peccare in hoe saepe Euripidem solitum, nec se is bene sabulas disponere: Nec sequitur ut quamuis Aeseli1lus ae te antecesscsit, non IMioncm alicuius ici intelligere potuerit, quam
208쪽
ignora est qui tempore ipsum consecutus est. Ξ06pides mamillientes etiam nostrum Lune scrip orem peccata ipsium coarguere, ab eruditis visis an ii duerrum est. Non parum etiam valet ad idem confirmandum, quod Atistoteles consueuἰt primum indicare, ut refellere etiam . qui in aliqua re peccarint: deinde qui recte se illi e ges, tin t: primum enim midet conuin re errores. quod insta quoque custodiuit, via eodem pene modo locutus est: inquit epim, de ossicio chori loquens: & quid ipsum
Omnis aure dissicultas in eo posita est: toti ne superiori sentcntiae respondeat, quod inquit. Quemadmodum Euripides Niobem, an contrario ipsus tantum ,&tan
quam proximae vicinae parti, si inde dematur particula negandi: Nam integra illa vi cum indicat: posterior vero illius pars sublato inde, quod dixi, quomodo hoc recte tractari possit, declarat. Si igitur ita capimus. emadmodum Euripides Niobem,u ui sei licet ita hanc prolixam ac multorum capitum, fabulam tractauit, ut omnem eam una tragoedia complecteretur,intelligetur manifestb in id vitium ipsum lapsum. In quod Incideret, qui uniuersam expugnatione Ilij una fabula persequeretur.Quod autem sequitui: Et non quemadmodum Aeschylus, ita tunc caperetur , qui scilicet partem tantum eius sumpsit & in hoc multum vidit. Omnes inquam qui se ita ge. sere, ut declaratum est, vel labuntur penitusq; Oiciuntur, vel in multas dimebita tes incidunt. Quod auton in Sudae commentariis lectum protulit Robortesius aedilistenter ponderauit, non declarat Aeschylum peccare solitum in rerum coagine inuone , sed commemoratum est ab eo, qui primus hoc literis prodidit, ut ostende tet nimis seri ire litum eum positam grauitati personarum: qui scilicet, ut induco. ret ipsas undiq; grandes, de dignitatis suae tuendae valde studiosas, exagitatu, s t ab Aristophane, de maledictis vexatus. probare vero hoc ille volens videtur autem suisse vetus grammaticus, qui vi am Aeschyli scripsit: inde enim accepius omnis illeloeua est, Suda in hoc de Niobe recitauit, quamuis Uno hoc exemplo contentus non laetiti nam alterum etiam, ex alta Irag liadepromptum, ponit. Sed cum verba itala mendosa sintin excusis Sudae exemplaribus, ut in libris quoquerius poeul: quod mendum etὶam nescio quomodo irrepsit in meam editiorum.illic ei lim est,r e . . non sine causa ipsa doctissimo viro molestiam exhibuerunte valde enim in eetius in eorum sententia scit. Non Verisimile autem in Aeschγlum fabulam comanosuisse, quae tanto numero dierunt egeret. in ancqitissimo certe & optimo libro leelitie. ra i i M. M. ita est usque ad tertiam partem eius fabule: cum enim flentium dignitatem personae, quae utitur , augeat. grauitem; seges Elle ita acerbo illo suo casu Niobem significare vestet hoc et am pacto poeta, modum in ea re non tenuit: i duxit etiim lsiam obuoluto capite sedentem prope bustum filiorum misistes ne vince ulla, donec tertia pars eius fabulae peracta esset : Ita verb legi hune loeum de in declarat etiam, ut arbitror, id, quod infra narratur,eundem poetam in altera fab
la. quae vocabatur Hectoris lytra, induxisset idem Achillem & ipsum. operto capito nihil loquentem praeterquam pauca initio eius tragoediae ad Mercurium qui paucis respondit orationi ipsius: hic enim quoque eius fabulς vitiu indicatur. Vt suspitali autem licet, plura fuerant sacta Ni obes, quς non poterant commode una fabula in eludi unde Aeschylus prudenter ipsa seiunxit. Quemadmodum idem etiam, summo consilio usus, quum plura diuersaq. inter se forent sacta Promethei, de illis consedit tres sabulas. Primum argumentum suit, quum ignem mortalibus attulit. Secundum, quut .i ob id poena affectu est a Ioue, Vinctusq; in Caucaso. Tertium, quum istutus est, vinculisq; illis liberatus: qui igitur omnes has res, diuersis temporibus
pestat, una sabula complexus estet, peccallet. Eadem ratio est domus Agamemn nix, E euius rebus aduersis idem tragicus consecit tragoedias, quae sunt in manibus . Agamemnonem, Coephoras, Eumenidas. Probare autem volens Aristoteles, quam
dissicile sit hanc culpam vitare, utitur exemplo Agathonis, quem cum libenter latis det: deq; eo, ut de sodali suo, ingeniosoq; vim, bene sentiat, fatetur tamen in hoc ipsum peccasse: qui tamen ab omnibus aliis vitiis, ut testatur, sibi cauere potuit: Unde Intelligitur, quod dixi, hunc locum fraudi etiam eruditis acutisci poetis suis te
verba vetb has quasi huc inculcata sunt ad planius significandum, quod tradias
209쪽
tat: nam statim, relicta persona Agathonis, redit ad supexiorum illorum saeuitatem exponendam: qui quamuis inciderinx in culpas, quas ost dit, tamen rectὰ se gerunt aliis in partibus: laudemq; merito adipiscuntur: l cenim valet. In peripetiis utem& sirinplicibus rςbus , consequuntur quod volunt admirabiliter Perspicitur autem id usu venire non propter virium imbecilitarum, sed quia vitiosum argumen cum ceperunt: neque enim ipsis sacultas deest egregie cum laude tractantii peripeiIas, id est sabularum partes in qvibvs magnae recum mutationes existunt: subitiq; Olus.&ut pcripetias, ita etiam simplico res,tdςstax neniit coagmentationemq;. In qua non sit repentina illa,n agna li fortunarum varietas: cum autem simplices res appellant, non partes fabulae, sia ax mentum eius genetis, quod ostendi, non siis ne causa putaret aliquis peririxia. Vocatas argumen a iudem fabulasq; in quibus ea
sit, illi subiti mutatione q sertunarum magnae cQntineretur: νον ικτα vero hic
voeauit nisi fallorὶ Aristoteles quain supra appellat ut: id est res,
cum rerum coastmentationem intelligeret. Causam Yς- iux rei, de cur poetς, quia illic peccarent, nic contra ptaresarc se gererent, esse inquit, quia iam, quod ipsi eum Iaude tractant, tragicum est, & acceptum hominibu . Tragicum autem, id est a eommodatum studio ipsorum, & idonea materia tragoediae conficiendae, ut illud scilieet ab ipsa alienum. Acceptum vero hominibus: ita enim interpretor at αἰΘt m ., de qua notione huius nominis supra disputaui,id in quod capit animos eorum; sentibusq; mortalium congruit. Vt autem sumere argumenta implicitat necnon simplicia quoque, non est alienum a studio tragico: ita contra velle ex argumento epico conficere tragoediam, non est proprium tragici poetae. Quum autem in rebus serturbatis de simplicibus itidem duo animaduerterit: esse nanque illud quod inde existit, inquit . Et tragicum & si α/θρω ire, non videtur posterius hoc iri contrariis debere requiri, sed prius tantum: neque enim video, cur argumentum epicimi L. esse non pollit. Quod ad veritatem lectionis facit, sunt plures librῖealsamo exarati in quibus pio leg tur ' est σιν οῦ nec Lamen puto commutandam ea hae esse receptam lectionem: nam multo infra eodem nomine vocavit eandem sab limi &, olim arbitror suis ledeclarationem illius vocis, quae postea ri locum. Irrepserit. Quod itidem prius No 3 - - M. δρ- excusi libri habebant, primum. tantum mulierἱs nomen inueni iis iisdem exemplaribus: rectem puto , quod cons quebatur, eiectum inde a Madio fuisse. . .
' En autem hoc quandos Pens quidem cum improbitate autem eceptus f rit: quema asim S phos. fortis quum, imisus autem ,Α -
is in pugna Ar est autem hoc verisimile, quema modum ' Ddo, ducito verisimile em eri multa c contra xerisimile.
i Eqemplis declatat quod tragicum Me dixit, & gratu miliomInibin e M autem es
se Itiquit, eum vir sane sapiens, id est vaser ac multarum rerum peritiis: Ita enim nite Graeeo more de ut consuetudo crar, non It philosophri , intur, capit hoe nomen tipsimi la
bent eum ea dote a limi vitium aliquod, est aptum trλgακllae: necesim; est, ut sit graium hominibus: quis enim non gavdcat incommodo in malo illitis, qui malit a stem, iniuriam saeiat innocenti viro:& ut hoc, ita etiam sortis, iniustus tamen, victus in pugna aliqua, eivscilicer eaden ratione & traficum d acceptum lioni itibus.Con stit autem astutum hominem decipi, quia vitium illud animi, quod eun Iunctum
210쪽
est cum hoc bono, non sinit illum acie mentis uti, ac dolum sentire: eodeinq; pacto magnis corporis viribus, ac robore animi pneditus homo, fieri potest ut vincatur in practio, si idem iniustus sit, quia dum aliquid iniuste procurat, amittIt vfuni sortitudin Is. Exemplum prioris castis est Polymestor apud Euripidem in Hecuba: qui, cum
callidus vir fingatur, deceptus tamen est, tractusq; in insidias a muliere: persuasit enim illi Hecuba, ut custodes corporis a se remoueret, quo facilius posset ulcisci d lorem suum, auxilioq; conseruarum Ipsum male habere. visium igitur animi auariariati; ipsum in fraudem induxit. Cum autem requiratur, ut quIdquid in tragoedia peritur, verisimile sit: huiuscemodi verbeuentus rerum, repugnare verisimili via deatitur , soluit hunc nodum: Nam Inquit hoc etiam verisimile eiter non tamen ventum, propriumq; vessimile: id enim est, quod plerunq; fit: quin potius contra tum illi: sed tamen genus quoddam verisimilis: illud inquam, quod excogἱtatum est ab Agathone: verisimile enim ille esse inquit quippiam aliquando fier contra id, quod
verisimile erat fieti debere, ut manifesto in his rebus contigit. credibile enim erat callidum vitum dolos cogniturum: & sortem, victorem e pugna rediturum. Disseruit autem pluribus ipse de hoc verisimilis genere in ii. lihro de arte dicendi verbis etiam Ipsius poetae postis. Diotiysius vero Halicarnasseus in epistola ad Amineum, fallax in primis dc captiosum putat esse hoc argummium, atque ipsum exagitat quantum potest: cum aliauis id, quod nullo modo verismile est, conatur Ostendere aliqua do feri veris mile.
Et chorum autem unum oportet existimare histrionum, oe partem estotius, o vn contendere: non quemadmodum apud Euripidem, sed quemadmodum apud Sophoclem . Reliquis autem, qua dantur ius ab
ti, velata v agraria si L. Quare embolima canum, cum Agathon ris
mus principium dederit huiuste di rei. Atqui quid aegret τὰ embolima
canere, vel di putationem ex illo in aliud accomodare, vel episedum tot in
Cum modo praeceperit trasic s. ne sumant materiem sui operis argumentum epIa eum,& quae incommoda, si id fiat, inde nascantur docuerit, disIerit nunc decli ro, atque ossicio ipsius, cum veteres poetae ditiosa ratione illo usi sint. Primum istatur tradit ipses h us animi esse debere, quod ad partes chori facit, quum ad scribendum accedunt, vel potius ad res illas texendas, ac deniq; sentire de choro, ut de uno aliquo histrione, putarin: Usum idem munus habere, id est studere, ut fabula ad ex tum perducatur, adiuuareq; opus illud, quod manifestius histriones ficiunt, quamuis chorus grex quidam sit: histriones autem singulae personae. Quod adiungit vim
habet declarationis. Et partem esse totius: nam cantus chosi, si sententias extra re persequeretur, tanquam histrio habeti non possiet: nec pars totius, id est coagmenatationis illius rerum, Bruti Contra autem qui fixum in animo habebit non es le ch rum quippiam aduensicium, accommodatas sabulae sententias ipsis affinget. Sequiatur autem oportere poetas existimare: hoc enim videtur repeti debere, chorum vnὶ rtare: laborarin; in eo opere: non quemadmodum apud Euripidem, sed quem
admodum apud Sophoclem. Quod valet, cum iam amrmasset imitari illum ciebere histriones: adiuuare'; studio suo sabulam, ita se in illo munere gerere ipsum debere, ut se gerit Sophoclis chorus,non ut Euripidis. Vnde nis fallor Hicitur chorum cum buripidis o AHi ili ηαι, id est una cum histrionibur, quos Μωnsας uocanti