장음표시 사용
241쪽
eertatione, qua utuntur: studioq; in peragenda fabula, operam dare ut illa ad finem perducatur : non tamen eodem pacto, Ut chorus Sophoclis: ut discrimen tantum apud eos sit in modo atque ratione, qua illi diuersa utuntur: nam mani sestb anteps nil rationem huius poetae rationi concertationioe, Euripidis. Videnda igitur diis tentia , quae fuerit in ter illos, si verum est, quod dixi, ut apud ambos chorus aliquomodo munus obeat histrionis. Mensura sane, longitudoque cantilenarum eadem, aut non valde dissimilis videtur. Quare in hoc discrimen non est, nec sane existimandus est peccare in hoc Euripides, quod non nulli putarunt, qui dixerunt ipsum non multa loquentem chorum inducere: sed potius quia apud eum chorus, quamuis no omnino diiunctus sta sabula, sed aliquantulum tangat res illas, non valde tamen adiuuat exitum sabulae: in ex tremoq; tantum, cum an tea saepe longe digressus si, ebredit: eum magis Sophoclei chori rebus illis haereant: nam quod 1 cit etiam ad sententiam eam refellendam,non praecipit hic optimus huius artis magister de partibus illis, sententiisq; chori, quae senariis versibus eduntur: sed chorum vocat cantilo nam illius musici gregis:hoc autem inde etiam perspicitur: insta nanque ubi instit
tum ceterorum, qui longe aliam rationem secuti sunt:in primῖsq; ueterum exponit. inquit. πι-: non conserret enim quae publice dantur, canunturq; cum iis, quae tanquam ab hist ionibus pronuntiantur: verum etiam non est chorum, cum s
mel in stetiam venisset, nunquam inde, nisi peracta fabula exire solitum, cum ce sis nominibus exitus inde, reditusq; ipsus diuers, ut ostendit Pollux, distinctis xent. An aliter verba haec accipienda,& illud σ-κγωνί Laevi, Id est concertare, est
declaratio alitecedentis lententi qua assirmauit,chorum esse debere partem totius:
qui enim certat, sine dubio pars illius quasi pugnae contentionisque habendus est. Quod vero sintu tur. Non quemadmodum apud Euripidem, significat rationem Euripidis nullo modo probandam esse, qui inducit chorum nullam in partem sab Iam adluitare: quod sane in maxima parte cantilenarum ille facit: vereq; hoe de illo pronuntiari potuit. Adiungit statim Aristoteles, quod valet ad peccatum in me sura chori magnum ceterorum poetarum OstendCndum. Reliquis autem, quae dantur plus sabula, vel alia tragoedia sunt. intelligit Vero poetas, cum illi ex altera parte respondeant Euripidi & sophocli, qui manifesto tragici, non histriones sunt. o , quod inquit, intellexit, ut opinor, quattuor illos cantus chori, qui actus traiscediarum distinguunt enim accipere debemus. μδὸμωα vere, quia niagistratus eos dabat: publicis nanq; sumptibus cantorum greges instruebantur hoc enim supta auctor ipse significavit,quamuis de comoedia illic loquatur: est enim -αὶ, ε
vetare existimandum, praeter quam quod hoc grauit limus testis Plato confirmat: ut alia nune testimonia omittam, quibus in eo loco explicando id confirmaui. cum autem illie ostenderim moris suisse, ut poetae ipsi chorum peterent: magistiatusq; aut daret, aut negaret, ut ipsi visum saῖliet, libet idem declarare auctoritate Plutarctii quῖ & ipse hoc institutum tetigit in Erotico: cum enim res narrari deberet, quae eo inteI facti similitudinem habebat ambagibus opus illic non esse quidam afiirmati Icqui in illoquio illo ac sermone versabatur, quia res ipsa vel potius caput origoq; ngius, tes s omnino erat: poscebatq; sua Vi chorum ac scena tantum egebat, cum aliis hin abunde instructa foret, quae in com*dia requiruntur. inquit igitur.ιοι. zo
ἰώ- a M. Omnes praeterea illi loci valent etiam ad lectionem hane constituendam , quae sine causa a non nullis tentata est. sed hoc egregie in primis facit : declaratque receptam veram esse, vetus grammaticus, qui scripsit vitam Aristophanis : in talismo enim, ubi de partibus dc ipse comoediae disserit, inquit. χ ροκιν, τὸ Misato. διδ hacio ν μιλκ. Omnem autem eum locum manifestis ille accepit ab hoe nostro a
ctore. Quod verb Aristoteles addidit, cum, Plus quam fabula sunt, dixisset, Vel
alia tragoedia, est ut opinor declaratio antecedentis vocis: ostenditq; quomodo sabulam hie accipere debeamus:sabula enim propriὰ est coagmen latio ipsa rerum, qui
tune astuntur, sine episediis: tragoedia autem aucta his partibus extrinsecῖ n- -
242쪽
sallit, quod in mentem uenerit Madio, acute sane atque erudite, qui putat desid rari hic ante vocem μανυ particulam negandi, Vt autem ita existimet, ducitur coniectura quadam, non vestigiis vllis huius lectionis, quae in scripto aliquo libro appareant: & certe locus ille perturbatus est, quod iam demonstratum est. Quod si tantum licentiet permittere nobis possemus,quasi poscente hoc sentetia veritateq; ipsa, vi syllabam, quae negandi vim habet, adderemus, masis in explicanda senten tia ratio nominum retineretur: nec quicquam infrequens durumq; hῖc reperiretur: tunc enim valebit magis: aliamq; tragoediam, diuersam ab ipsa, capiemus: sab Iam autem illam ipsam, in qua chorus modum nullum tenet, ut omnis sensus, quemadmodum ille quoque tradit, hic sit. Reliquῖs autem tragicis, quae dantur, magis fabula, aliaue omni tragoedia sunt, quae scilicet cum choris huius conseratur, r tis choris illius ipsius. Narrat etiam Aristoteles, unde fluxerit hic mos, ut in tragc dia embolima canerentur, id est res penitus extrinsecae atque inculcatae:& quis auctor fuerit huius instituti: causamq, huius suisse dicit, quod studerent augere pametes chori: magnamq; partem tragoediae consumere vellent in choris: ut enim hoc s cilius praestarent, comportabant eb etiam alienar Agathon autem primus hoc face xe ausus est , quem etiam hoc nomine reprehendit. Quam improbum autem, vitio
sutris; hoc sit, docet, simile esse declarans alij, quod manifesto in sulsum est, & a nutudo ad nuc ten latum rutilum; modo illo, qui multum valet ad stultam aliquam sententiam refellendam. Atqui enim inquit quid dii seri vel embolima canere, vel ditisputationem ex alio in aliud, si quadrat, vel epis tum totum 3 Simile igitur disi trulos sacere, qui embolima canant, illis, qui -r.. ex alio In aliud transferant, si quadrat. εοῦσιν autem appellat Partem trag vdiae, in qua disputatio aliqua persectas Quae plerunq; minor est epis odio. utuntur crebro veterei scriptores hoc verbo, cum ad , quod ostendi, significare volunt: neque tamen inisi fallor in ρ- αιν partem chori vocarent, sed explicationem alicuius sententiae, habitam ab histrione quopiam: sed de vi huius nominis supra accuratius disputatum est. inquit igitur, qui id committunt, quod reprehendit in ichoro ; idem facere atque illos, qui traducunt malia in aliam fabulam disputationem aliquam de aliqua re, si sorte illa quadrat: quod fana ab omnibus improbatur , & importunum putatur. Cum vero in Graecis auctoris verbis neutro genere sit α'Φ, non omnino apparet quid intelligi debeat: uamuis supra ipse, ut de trag dia prolatum, ceperim: genera enim non responent: hoc igitur adnotare volui. Sed quia hic locus omnis valde contaminatus est, tacere nolo in scriptis pluribus exemplaribus inueniri particulam - , quae hic necesi saria videtur: nec tamen illic ea suo loco posita est, nIsi fallor: ita enim illi habent. . Mezaeis G a. m. nam extremum etiam hoc verbum indicandi modo, non optandi, illic positum est . quare,si coniungeretur cum hoc verbo copula haec, utilis hie seret: valeretq; quod significaui: ita enim nimis remota est. Quod sequitur, Vel epi dium totum, additum est ad augendum absurdum : nam quin hoc nullo modo deceat, integrum inquam epi dium ex alta In aliam sabulam traducere, nemo negaret. Est etiam in extremis his verbis discriminis quiddam: duo nanq; script libit habent . i,c , loco voci . . ri: ex qua tamen uarietate lectionis commodum
243쪽
Te abis igitur iam dictum est: rei quum autem de locutione vel sententia Acere. Quae quidem igitur circasementiam in siris db arte diae res posita sint: hoc enim froprium magis risus rationis ac viae. Sunt amrem secundum stententiam haec , quα vi ab oratione oportet compar xi partes autem horum Amoniare, σsiluere, assectus excitare a ceu misericor am, Vel metum, vel iram: σ quaecuri, huiusmodi: σpraererea magnitudinem G paruitatem. perspicuum aurem quod inresusA si formis oportet uti, quando vel Uerabiles, vel acerbas, Ni m. Inis, vel verisimiles vortVerit conficerer nisi οἱ tantum disicrepant quia haec quidem oportet apparere sine doctrinς quae autem in orarione, di Alcen
re comparari. σ a b oratione fieri: quod enim viis esu dicentis opus, siappa
rerent iucunda, oe non Eropter orationem
Cum mesta Iam tradidisset, quae, quomodo corpus tragoediae, sabulaq; , sine viaco constitui posset, docerent: nec non de moribus accurate praecepisset: praecipuὸ enim duo haec videtur significasse, Desiis dicens. Quum igitur haec sedulo expliacasset, te ausq; iam venisset disputandi de locutione illi poemati apta, indieat pertientum esse ad finem superioris praeceptionis,quae saris longa & accurata fuit: exeuritq; lectorem ostendendo, quid nunc iequatur, Ut plena in tegraq; haee ars explico tur. Restare igitur dicit, Vt de locutione agat. Sed quia ratio postulabat, ut prius de sententi s diligenter praeciperet: antea enim quid dicatur oportet habere: postea guibus verbis Id exponatur, videre: neque enim usus ullus esset verborum, nisi quid iis significaretur, naberemus. Et praeterea quia supra hoc ordine usus fuerat in a rellandis partibus his tragoediae, quae qualitatis aliquid ips aspergunt: tamia q; ante locutionem collocarat, cur nunc supersedeat accurata disiputatione de illa, deela rat: causamq; huius rei esse inquit, quia qux pertinebant ad sen tentias,unde scalare illae eruerenturi & aptae undiq; illi tempori redderentur, iam in libris de arte dieen di, diligenter traditum suerat. Cum isitur, nondum aperto consilio suo, ordinem quem tenere vellet, ostendisset: viditietq; dissicultatem hane in animo lectori, nata prorsus debere statim, quasi se purgans, ait. Vel de sententia: quod scilicet veriu, fuerat. cur tamen nunc hoc relinquatur, docet. Ea nanque, quae ad sententiam si cunt, accipi vult, ut in libris de arte dicendi pertractata sunt, nec ullam in partem Immutari. Cur verb illic potius, quam hic accuratia de hoc disputarit, cxponit: Idq; α se fictum esse ratione docet, quia magis proprium est illius, quam huius metho di, hoc moliri: magis autem propri una quia illic verae causae, non fictae, ut In fabuli, , Muntur: & illae quidem unde maioris ponderis res nascuntur:& salus deniq; MIeuinui pestis nascitur: nec homini tantum, sed etiam ciuitati ac genti. Quamuis autem suae sententiae sunt, peti iubeate libris de arte dicendi, breui tamen quae illa sint 'exponit: esseq; inquit ea, qu* pertinent ad sententia commum ter uniuersa illa 'quae ab oratione opus est confici ac comparari, Ut Omnis cura operaq; dlaeniis in illi, oecupata esse debeat. Cum vero generatim ἰpsa hoc pacto ostendisset, sngillatIm ea ponit: partesq; horum ci se inquit: id est in illis numerari, demonstrare atque ali
quid argumento probare: nec non dissoluere & consurare: P terea affectus excita .re: quorum motuum partcm enumerat, ceu enim inquit misericordiam, vel metum, et iraeundiam: reliquos autem rcticet. Non sine Cauca vero aperit, quae vocet m.
B.; exemplaq; ipsorum ponit: hoc enim in libro plerunq; aliud appellat Θω,ut ex infinitione ipsus, quam attulit, patet: non solos tamen illos esse qui affectus vorari possint,
244쪽
possint, exclarat, dilens. Erquicunque alij huiuscemodi. Quanta verbcura, diali gentiaci; pes equutus sit hanc rem initio secundi eorum librorum, & quam subtiliter aeuteq; illic omnia explicarit, ni8il attinet dicere. ut quum opus illud erudi Ponis elegantiaeq; plenum fit,hanc in primis ipsius partem docti de ingeniosi viri nosine causa magnopere admirati sint. Sed quum non solum quidquid ad affectus hossaeit, Illi e summo studio explicarit, verum etiam qui mores sint & singularum aeta
tum & fortunarum homInum: nec non etiam, quos mores creent, de motus illi tu
bidi animorum de habitus, qui sedati sunt, illic tradiderit, non sine causa -piga
quaereret, cur partem hanc hic reliquerit, quum manifesto δc ipsa ope orationis em ciatur : . ,ι-q; opus si, non minus, atque illa, quae appellauit. Quin autem hi Iusmodi oratio, in qua appareant mores eius, qui didit, magnam vim habeat ad n
dem faciendam, dubitari non potest. Adiungit statim hic, quae itidem sententiae
sunt. Et adhue magnitudine dc paruitatem . quis enim nescit ut orationis, arti lictoq;
dicentis res de amplificari δc minui: cum extiterint etiam qui in his duobus praeci- tue positam esse artem dicendi voluerint. Cum, & quae sententi aestit, de partex,sius doeuisset tradit dubita i non posse, quin ab iisdem formis de quas locis, rativnes harum rerum ducendae sint, cum tragicus poeta quippiam horum essicere vult,1 quibus in altero illo studio ducuntur,cum orator de ipse aliquid horuma nolitur: ambas enhra has diuersas artes eodem accedere oportet. Inquit igitur. Peupicuum a tem est, quod & in rebus ab iisdem formis oportet uti, quando vel miserabiles vel acerbas vel magnas vel verissimiles opus fuerit conficere: a quibus scilicet formis i
munt, cum Eadem praestare volunt, oratores : ut non aliae sint formae lociq; , qui struunt oratorem: & alij, qui poetam ornente rationem*, eum doceant, quomod eorum aliquid emcere possit. hic vocat res, quae in scenam veniunt, &argumentum ipsum, eadem ratione, qua dixit fabulam esse πραγμα σ. xeris, quo loco manifestbηe0μα- idem valent: sed Horatius etiam Latina voce, quae huic re
spondet. idem appellat in epistola de arte poetica, ubi ait. Aut agitur res in scenis, aut acta refertur. In eo, quod sequitur, q uod quidam assirmant in libris calamo ex ratis legi pro illo, quod in excusis est, μή - : ipse quoque inueni eandem scripturam in tribus exemplaribus: ncc tamen receptam lectionem hinc eiiciendam ruintor auctor eerte ipse in primo de arte dicendi, quo loco declarat, quid intelli sathae voce, Ma . appellat, non Acuc: neque etiam ui hic legeretur, idem valerex hoc nomen, quod apud Hermogenem valet: lonse enim aliae illae ab his ista sunt quod nullo negotio intelligitur: μδ. enim, ut ipsemet testatur. appellat, singui tum generum , cisti plinu' inq; propriaspropolisiones: cum loci sint, qui commi
nes sunt omnium generum :α ubi manent argumenta, apta cunctis artibus confiemandis. Quod vero verbum hic usurpauit, valet illud: promere δί quasi utendum illine sumere atque mutuari. Est pusillum adhuc discrimen hac parte in libris
calamo exaratis: pro μη enim, partim illorum habent λ.: partim autem δ.: nec tamen censeo a commun i lectione discedendum. Cum autem similitudinem, quae In his rebus versatur, ostenderit, quid discriminis illa inter se habeant,declarati inquit Istitur ipsa inter se hoc tantii distare,quod res ipsas oportet sua vi tales uideri, de spe Zaioribus apparere miserabiles scilice aut acerbas, aut amplas,aut aliquid huius genetis sine opera munerem alicuius, qui id doceat:& quai miis no explicentur,atq; abestquo hu uscemodi est e declarentur: nam quod apud auistorem est : m M., arbitroismificare a e ut supra locutus est, dc ob referri: ex eo autem quod sequitur manifesto percipitur,quomodo supra ceperit: cotrarium enim eius est, quod nune inquit: m tam λόγω : in scena enim res fiunt, ab histrionibusq; ita administrantur, ut si eo tempore gereren ur: ab oratore autem ex nuntur: de antea factae coma memorantur: In orationeq; demum posita sunt. inquit igitur. Quae antem inor cone manent, oporiet scilicet: hoc enim repetendum est, a dicente confici ac comparari: quod contrarium eius est, quod supra dixit, quamuis non doceatur, de a curate declaretur. id est OB M 'αύ-: quod enim conficitur studio dicentis d
Ottit de explanatur: illud veri, cuiusmodi sit sua vi apparet, Addidit etiam hic quod . quam declararet procina vicina verba, id est quod distrat a dic te compararie
245쪽
Τd vero est de ab oratione nasci: quod enim ab eo, qui verba facie deri re eonficitur,ia ab oratione prosciscitur : incla bortum habet. Probare vero volens, quod dix rati res illas tales fieri opera dicentis, a contrario id constimici inquit enim. bl nanq; res illae suavi Intelligerentur est eiqcundae, &non tale essicerentur ab oratione, α aeeurata ipsius disputatione, quod restaret opus, chimq; dicentis 3 quasi dicat supersedere ille posset oratione: nec haberet cur in ea fetan topere iactaret: hoe autem obsurdum est, quasi flentium indici oratoribus riim operam eorum requiri, quae tantopere prodest causis. Fructus igitur Ust, quia, Nivommodum est eausaq; nosti Iad, quae exponuntur, essiciuntur aut iucundae aut tristes , au latroces , aut aliquid eiusmodi: quamuis enim nunc unum horum ponat : id est iacund , reliqua tamen audienda sunt. . ', tu' i iii in Iaz Ita tricat illi , b oo o nou l
'- is: abo, o ; u nanct i, i othua on id L h up tu Cum supra ostendisset restare, ut de locutione, laniendast, illi raretur: qu1ruri tamen duarum rerum alteram hic accurate non persequitur, quia ut natat isse, Q. ii illi sit. diligente': tractata in libri de arte dicendu quamuis nunequmile bidesilidit. & quid ipsam conficiat, partes eius sinit,ngredittit alteri,i ista est ibi. euilonini: & eum plura in natura eius, vi Φ, spinanda animaduertI possint, unum florum essent; figuras, quas appellat, locutionis: quae aurem illae sin ipse doctil ,nimaduertendum autem in primis longe aliam rom nitelligere' magistrox dieetidi, quamuis viantur iisdem nomini sciquum dicunt γαλέα esitarn m ipsi . eant ornatus quosdam & tanquam lumina or M is: distinguutq; potariore homitie ab iis luminibus , quae manent in senten Visu quar uα ra H ολω eade causa ab apsi, vocantur. Sed hoc nunc relicto , quod admorulisse satis suit; eatae hae sputa
ti, videntur, quia aliter atque aliter Vultus, totum uecb Vm. cum varIari frie ill-
tem ars a stratoseparata nihil gnosti sed illi adiqncta tantulis perci r quod precipit, quasi declarationis loco addit. Et cius qui hau es modi teneat Mehitectoni eam. verb,inon ταύrtui. videtur dixtile idi est huiuscemodi, non hane, ouasi non omnino velit histrionicam esse, in cui c. potestate illa sit, quae in erat ut
246쪽
ito PETRI VICTORITiCOMMENTI extiterint unaqua infante boni toetae ,singulos Pyris in bono statim
Non hortatur Aristoteles tragleos poetas, ut una in tragoedia ea complectantiar. quae coniungi non possunt: neque auctor est illis, ut in eo cffciendo omnes neruos contendant, quod praestare non valeant: sed quod praecipit huiuscemodi est nune enim demtun explanata iam omni re, quae declarari debuit, p ei pit,quod ossicium, illorum iit, In hoc loco persequendo Oportere tragicum poetam curare, ut praeditatus si facultate praeclare tractandi omnes has coagmentationes,de diuersas species sabularum, ut cum opus sit, valeat egregi E mores exprimere: & argumentum, in quo praecipue requiratur haec industria poEtae, cum laude exequi: alioq; tempore res friuas & luctuosas, & in quibus existant vehementes crebriq; motus animorum, exi mie itidem conficere: ut simplices etiam, nexam coagmentationes ita tractare, ut probetur Iudicio eorum, qui existimare possunt in illis rebus apte componendis. Siqius ita locum hune capiet, effugiet omnes dissicultates, quae aliter explicari non. possiunt: neque enim arbitror hic ipsum loqui de epopcm, aut alio ullo genere poematis . Qui igitur diligenter verba attendet, plane nunc suissesensum auctoris ii felliget: inquit enim. Praecipue quidem igitur omnia oportet tentare habere. Spectat autem ad hortandum haec oratio . extremo vero horum verborum declaratur, quod dixi i ait enim habere, id est instructum esse ac praeditum hac facultate: ac tonere deniq; v m illam: non ipsam una eadeiraq; in sabula explicare: nam quod ten ture & experiri inquit, id protulit coenoscens quam arduum sit hoc eiscete, ut idem, homo tam diuersas res satis commode possit tabi oluere: unum enim ingenium via
rei perficiendae vix sussicit. Sequitur vero quod idem & ipsum demonstrat. Sin a tem , maxima & plurima: id est si inde excluderis, nec obtinete potes, ut omnibus eodem pacis ornatus sis, saltem studere debos, ut meliorem maioremo; eorum partem eonsequare, id est ea, quae iserint maioris ponderis, ac quanto plura illorum potueris. Quod deinde adiungit, stimuli vim habet: valetq; ad necessitatem oste dendam ,quae quas poetae ipsi imponitur tanto studio se ornandi,& facultatem hae. si ullo modo potest, adipiscendi. illa autem sandatur in instituto citis temporis, aesertasse parum aequo iudicio eorum, qui tunc de tragoediis existimabant. Significat enim Aristoteles id per se pulchrum, ae pmclarum esse, & omni tempore, si obtuneri pollet, laudem mereri: sed ea late prope necessarium: magisq; ab omni poeta tragico tunc ei rei studendum, ut reprehensonem fugiat ;&non incurrat in uoces eriminosorum. Inquit igitur. Pruseritin & vi nunc insimulant poetas: quibus ve bis declaratur quod dixi: parum eo uos illos esita in iudicando: quasi enim inquit. cum hae tale sit omnino hic mos, plurimiq; reperiantur, qui libenter poetas accusent quidquid non omni ex parte persectum atque absolutum in illis notarim, reprehendant: verbo enim tam indicauit eos hoc studio delectari , & atriapere omnia,quq possint ad reprehendendum. Vnde autem mala h c consuetudo fluxeris, declarat, dicens. Cum enim extiterint singulis in partibus boni poet , id est eum' inuenti sint tragici, qui singulas species tragoediarum egregie tractarint, meritoq; liudati in illis sint : μιρο enim hic ipsum arbitror vocare ut supra quoquesecit, quς propriu μδ. appellantur, id est, cum iam extiterint non nulli, qui intritice mores expresserint: aliiq; , qui assiumenta Iurbulenta, plenaq; acerborum mal rum cum laude peregerint: eademq; ratione cum hac state inuenti sint, qui retia
quas duas species commode persectiti sint: cenim significare voluit, cum appellauit illos bonos poetas: hi inquit postulant, ut unusquisq; poeta, unus ipse superet omnes illos in ii; rebus bonisq; , quq propria sunt singulorum illorum: nam hine etiam perspicitur, quam indignum hoc putet nequeenim inquit aequalem se illis aeparem prςbere, sed vincere ipsos ac longe superare: hoc enim valet mum, quo usu est. Sςd etiam verbo illo , idem significatur. Ostendit enim id ipsos pstexe tanquam i quum & rectum: quod tamen huiuscemodi non est Nam οῦ,α , v late dotem aliquam, &quasi virtutem ae tume insta multo ipse vutur e ei
247쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA 18 i
momine eode significatu: vero hic accusandi casu,no generandi ἰκατε, ut antea inexcusis erat, legi debere cognoscitur etiam testimonio omnium scriptorulibroru .
Iussum autem σ tragoediam aliam σ eodem dicere nihil ortasse obsis
Iulum: Hoc autem quarum eadem Zficario oesolutis.
Pergit explicare animaduersiones quasdam, quae cognitae poetas Ipsos instruunt idipneterea eos, qui de ipsorum scriptis iudicium facturi sunt, erudiunt. Hoc autem preceptum huiusmodi est: Nam quod dixi : Iustuox autem, & ipsum nota est huius reii valetq; ad officium ostendendum. Docet igitur quomodo intelluatur, quae tragoedia eadem cum alia si & quae diuersa: nam postent in hoe multi selli, qui .utarent tragoediam eandem esse omnem illa, qua illem argumentum habet: aliam veto diuersamq; semper, eam, cuius discrepans cst argumentum: cum res aliter se habeat: longeq; aliud nos in statuendo de hac re jectare oporteat. Si vete itur de hoc existimare volumus, no oportere nos inquit fabulam argumentumq; ipsum spectare:utiq; ipsa tanquam norma quad m certa: ita attindere potius,an plicatio ipsius. dissblutioq; eadem aut diuersa sit: trag*diasq; ea , quae eundem nodum, eandemi explicationem eius nodi habeant, quamuis persenae diuersae sint, factaq; discrepanistia, unam eandemq; putare: quae Vero diuersum nodum longeq; aliam dissoluti nem habuerint, quamuis de personae & Les exdςm snx, alias ac diuersas inter se fishulat existimare: nam cum intelligeret accuratus huius artis magister aduersariso opinioni multorum, possim; aliquo modo non sine ratione, de hac re illo pacto sentiri, caute locutus est: ac fortasse addidit, & tamen ueritate fretus protulit, quod itinnimo hibebat: de cum illi sabulam tan um spectarent, id est factum ipsum ac perso hi, ausu, est dicere, tota linea dissentiens ab illis, nihil fortasse oportere nox hoe spoctare. ita μύθω autem dandi casu cum dixerit, significauit ob fabulam: quia illa tanta pondetis non sit, ut nos secutἰ eam recte de hoc existimare possimus: ouam verb siru rati bis voravit, hic appellat: duobus enim his nominibus idem signise i. r. Verba vero illa αῖ A, habent ut opinorὶ hanc Vim: nos vere tragoedias illas unam dicturos, in quibus est, quod adiungit: dc quod, secuti superἰorem normam . recte facete no possumus, si huc oculos dila erimus,.sine ullo errore facturos. Cum autem p ceptum hoc satis ut arbitrorὶ explicatum si si videndum est , an sorte pocsim I pirum exemplis quoque illustrare. Sophocles. igitur.& Euripides ambo Elo citam seripserunt, id est ex facto illo, quo Orestes, socia sibi illius facti adiuncti Ele ctra, interfecit Aegisthum S Clytemnestram, trag diam consecerunt. nodus eius sabulae non est idem, quamuis ambae ducant initium a rebus malis, & desinat in has. quia Sophocles finxit Electram ad id temporis uirginem domi sedisse: Euripide,seeit illam, ab Aegistho cum colono quodam tu matrimonium collocatam extra uisbem uiuere. Sopsoctes meminit illius somnii, qu d uehementer perturbauit Clytemnestram, quare misit m utera illa, quibus mori t nc erat placare manes mortuorum. ad bustum Agamemnonis, ministerio Chrysoth idis, alterius ipsius filii. Iuliae te usa. Huius vero somnij mentionem nullam fecit Luripides: neque enim Et ctia. quae in agrum amandata era quicquam scire poterat eorum quae matri subit beontigissent. Fingitur apud Sophoclem Orestem mortuum, cuius rei falso nunt Ioneillu, &ipse,&, socius illius facti, paedagogus emcere potuerunt, quod cogit binti laetitia enim affecta Clytemnestra Virum rure euocauit, ut secum domi gaudis illo seueretur qui ea demus timore omni ex animo suo pulso minus prouidit saluusuae: unaque cum Impura illa muliere minore periculo potuit obtruncari nam hoe etIam diuersum est, quod apud hunc Clytemnestra natus quam Aegisthus, necatur. Euripides hoc eommento usus non est: secitq; Oreuem & Pyladem ab Aegistho. In astto manent: nymphisq; rem diuinam sinent ut hospites, participesq; ius sacri.
248쪽
ficii, Meeptos . illic Iesunsobtruncasse: post au tem Clytem nestram, In insidias tr ωm ab Electra, dc iptiam etiam ab iisdem necatam. quare hoc in primis declarat vinculum harum fabularum esse diuersum. Dissolutio line dubio longὰ alia est: Sophocles enim serit trietempta Clytemnestra laetitiaingenti affectos Orestem atque Et
mam. compotes iam attera ex parte eius res, quam toto animo expetiuerant: nam
intus interfecto Aegistho , foras postea non exierunt. a gritudinis certe moerorisq; signum nullupi illic reperitur. Apud Euripidem contra, machina necessaria fuit: ad- Mentusq; DIosturorum , qui de mandarent quae oportebat ,& consolarentur ipsos.: statim enim caede facta, Orestem atque Electram doluit id fecisse: scelerisq; se con indemnarunt, qui materno sanguine te inquinassent. Declaratum igitur est nisi sal-Ior fabulas has, quamuῖs factum Idem sit, iis de causis, quas ostendit Aristoteles,dI vers as appellari debere. Sed eum Aeschylus quoque eodem argumento usus si . imdeq; tragoediam scripseri t, quam vocavit χα aream, ut factu ipsum idem est, ita etiam apparet fabulam eandem cum Electra Sophoclea esse: eadem enim prorsus ut detur
magna ex parte coagmentatio illarum rerum: Venit enim Orestes clam Argos, apseruitq; qui foret Elisae, cum cognosset illam ex longa de graui querela, quam tota
habuerat ad let puchrum patris: necnon ex accuraro sermone, quem cum choro h
buit eum illic in renisset caesariem, quam ipse in eo busto dedicarat. qua parte tamen propius accedit ad coagmentationem Euripidis. Agnitio praeterea altera eodem p cto ab Aeschylo, quo ab Sophocle tiactata est. nam Orestes cum a sorore agnosci v luit , usus est signis extra serositis, apud hunc veste ab illa olim elaborata, apud S phoclem anulo . quem pater olim gestarat. Sed etiam somnium Clytemnestrae illic exponitur, quod magnopere auxit animum Orestis. praetcrea falsa illa narratione ituite vlus est de se mortuo: interfecit etiam ambos illos domi. additu tamen in Cho phoris Orestem, quamuis putaret se rectὰ sectile,ae itudine magna comotum fuisse ob caedem maternam: neque solum hoc, sed etiam iubito seriis agitari coeptum quo in statu rerum tragoedia desinit. quare machinae vias nullus fuit. finis igitur Coephorarum Aeschyli, & ipse similis est Elestreo illi Sophoclis, nis quod apud Sophoclem
sibula terminatur ante aduentum furiarum. Sed hac nunc relicta. Eodem fortassaracto superior sabula Eurip;dis , & eiusdem Iphigenia in Tauris, una eademq; tr foedia haberi debent: quamuis facta longe alia, valdeq; discrepantia intersesnt: dissolutio enim atque exitus utriusq, valde smilis est:terininan tur nanque ambae in robii, secundis. Sed etiam machina in Iphigenia adhibetur. in qua re hoc etiam auia Winduertendum est, non videri ipsam in neutra illarum magnopere necessariam festi se in nodo aliquo expediendo, nne'; imponendo rebv. illis, quς fictae iam erant, acivotis eorum,qui secerant, restandcoanti verum p. tius in rebus, quae postea fieri debebant, demonstrandῖs, locum habuisse: antequam enim nautae armamenta expodissent, de equites a Thoante missi fauces illas portus occupassent, fingi potuit nauis
Orestis effugit te. Eodemq; pacto in Electra Dioscuri docent quid facto opus sit, comsilio Orestis Electraeq; iam ad exitum perducto: neque enim quod appareat pericu tum ullum illle ipss Instabat, ut in sabula O rine: ubi Menelaus poenas ab ipsis occiata coniugis repetebat, dc omnis multitudo Argivorum concitara contra ipsos erat.
Initium utriusq; sabulae triste perturbatumq, est: idem enim adolescens diuersis temporibus duo aggressus est magno animo facinora, pietatis ambo, ossiciiq; plena: vutasti inquam mortem patris, &ὰ Colchorum tellure simulachriam Di nae Athenas comportare. venit autem in ea ipsa loca clam: doloq; in illis rebus esset endis usi e statis 1 quare in ambabus his sabulis, cum res tulillet, Vt auxilio aliquorum egeret ad rem peragendam, agnitione opus suit: nec Iamen Vt in Iphigenia, antequam soceret, Orestes deprehensus fuit ac pend vita priuatus in Electra: tantum enim illic ea pericula subiit, quae abesse non polliint ab iis, qui magnas eas res aggrediuntur,qirethaia pericula maxima sunt, bc grauium malorum pleniissima. agnitum utraq; in f bula Orestem fuisse bono illi fuit: & magnopere finem ipsius adiuuit. quare iis de causis puto non male colligationem harum duarum sabularum eandem possse exiit mari, ut iam expeditionem illarum similem esse paremq; declaraui. Nisi fallor iatur exemplum utriusq; rei adlatum est quod si non undiq; rares ipsae in fabulis a me i notat s
249쪽
notatis esse ab aliquo iudicantur, apilares aliae, magisq; huic rei ostendendae, accomna datae indagentur. rationem certe veram ac viam hoc intelligendi, omnibus d monstraui: neque tamen omnino similes, penitusq; easdem, in diuetas factis inusniri facile posse, est existimandum. pNsertim cum paucae admodum restent antia quorum tragicorum, quae casus eosdem Persequantur: maiore parte tragoediarum, quas illi secerun i, amilia vetustate.
Et hoe etiam breue praeceptum est: cum enim superiore In sententia nexus sabiti Ilium, solutionisq; mentionem fecisset, quid in his rebus crebro contingat, admonet: neque enim iidem semper poctae utrunq. praeclare efficiunt. Sed, ut sunt diuer-n hominum Ingenia, quidam,qui in es Iero plurimum valent, alterum cum laude nopraestant. An hoc naturae assignari non debeti neque existimandum est fieri, quia hule rei magis, quim illi, aliquis idoneus sit: neque hoc sane aperte dicit A ristote Ies, sed a cura potius, ac negligen ia proscisci vult, quod priore in parte studii mulo in posuerint: in postesiore vero ingenij vires remiserint: inquit enim. Multi a 4m, qui complicarunt bene, soluunt male, id est inuenti sunt multi peetae, qui eum egregium nodum, conne ionemq; rerum arctδm excogitassent, iidem pestea male oodum illum expedierunt. Cicero quoque sgnificauit hoc aliquando committere solitos quosdam poetas, non ingentj culpa, sed suga laboris: in libello enim de serie ctute ita induxit Catonem loquentem, cum probare vellet naturam ipsam rerum l5ce aliter suis in operibus se gerere, nec unquam selixam defatigari,quam sicilieet Ipse sequeretur, atque imitari studer : simili enim. hoc usus est in contrario visio osten dendo, qui sane inquit. A' qua non Verisimile est, cum ceterae partes aetatis bene de serIptae sint, metremum actum tanquam ab inerti poeta esse neglectum: illle enim trieumbi debet toto animo a poeta in diuislutionem nodi: eaq; p cipitc sabulae pars esu uae requi it plurimum diligenxix. Quod sequitur autem facit ad illo, Instrue o, declaratq; quod munus ipsorum sit: aix enim. Oportet autem ambo semperinum pliusvexcipi, id est mirifice prob/ri: & ita tractari, ut multitudo, quae In thea rio sedet, sensum animi sui indican αqu nmPere Ca re delectatast, declaran, si iussim det. plane Valet,quod dixi; ita autem a Grecis boe verbum opo sulpari solitum docuit Rudqus in eruditissimis suis G raece linguae commenta II, Ariuuiem plaudi a Latinis aliquando ira caprum sit, assirmare non ausin: nam exemis plum unum, quo ille fretus hoc testa est, incertum est: in optimo enim meo libiti Ioeu, ille, quem citat ad Atticum, non illo modo legitur, sed vἰctoriae quidem platia litur, qui modus loquendi iἷς uens. Significat autem Aristoteles hoc In eorumpsiEstate & industria positum esse, ac si in animum induxerint laborare, omnino Ideo, consecuturos: cum enim ita Persectam & Ornatam solutionem ut connexionem, esse oportere dicat, hoc manifesto declarat.
Oportet autem, quod dictum est sepe, recordari . oe non facere e parica
agmentas ronem tr ordiam: Usiparica autem dico, quae eΗ mustarum sis.
υν- ut si quis illudis tot facis sabulam: istic quirim enim propter
250쪽
IN L LIB. ARIST. DE POETICA 18s
cschylus, diei labuntur, vel male certant. Siquidem auon lis M.f is hoc 'uno: in peripetiys autem σμ cibus rebus assequuntur, quae νο-
LM admirabilieri tragicum enim hoc . acceptum hominulus.
Vtilitatem superioris praecepti, de quam verum illud sit, cognosci polle assi atex eo, quod usu venit non nullis, qui ipsum non intest exerunt. id autem erat, ut via .leren t trapici tactae, ne coagmentationem rerum, propriam epopoeiae atque illi prolixiori poemati accommodaram, ribuerent trag Tdiae: argumentatur enim ab eo,
quod consequiuum est, dicens. Sisnum autem, quicunq; expugnationem Ilij t iam secerunt, de non singulas seorsum Partes:&quae sequuntur, id est documento sunt omnes illi poetae. qui, trag Miam stribentes, plenam integramq; direptionem iiij partemq; eius belli totam, qua id oppidum captum est, materiam illius poem it, secerunt:& non quod rectum est, ratioq, postulat, singulas seorsum partes perissctuti sunt, ac plures sabula scripserunt: cuncti enim sinquit vel labuntur, quo nullum maius incommodum accidit Poetae: Vel, quod ipsum etiam nullam dignita tem aut laudem habet. male rtant; id est cum tragcedia agitur, aegre aversoq; ab ea .rilmo spectatorum, ipsam ad finςm preducunt. Animaduersione autem hie diastium est, quod , cum i hic pyllc , Videtur materiem intellisere, quam mitii me rapiat tragoedia: dc tamen exitus ille eius belli, factumq:, quo iuum In p testatem hostium venit, commode videtur posse tragoedia una includi: cuius rei a gumentum est, quod infra, ubi narrat c pusilla Iliade multas tragoedias confici potuissse, de quae superarcnx etiam numerum insto tragoediarum in illis posuit huius Giuli subulam. An discrimen est in eo, quod hic adiungitur: totam enim integramq; at it. Quare aut factum quoque illud plures partes habuit, dc eas quidem, quae tuateria sint non unius tantum sabulae ἰ ves x Iam expugnationem dices Ilij, intellis; tiorum bellum, quo Ilium deuictum est. Quae, anicquam sententia abibluta sit,riolata in mediumq; coniecta sent,exempli Vim habent: extitisseq; aliquos,qui hoc
nullo consilio vii, tentarint, declarant; quemadmodum etiam ostendunt inuentostion nullos, qui vitio eius rei cognito, illud vitaverint: eamq; uberioris eius fabula partem sumpserint, ex qua aptς xog di conficeretur. Neque tamen existimare dribemii, Niobes fibulam partem cisse e pugnaxionis Ilij: hoc enim salsam prorsus estisia signifieare hic voluit sui opinor Aristoteles idem in hac re, quod in illavsu urinire, ut integram totamq Nio lem, ac Brimas plenas miserae illius mulieris aliquῖ, una tragoedia complectatur: aliqui aut in Pari disiectam pluribus temporibus Ufim in scenaim serat . Euripidem igitur Aeschylumq; appellat, qui in hac re diuerusa ratione se gessierunt. V ter autem corum laude dignus iit, ac, quod poscit ars, via deest: de uter culpae lixrcat, non omnino initi fallor in certum est: neque enim hoe .perte ostendunt verba auctoris : Strag diae ipse, unde M liquido perspiceretur,
petiere. Qui ante me commentarios consecCrunt in hunc librum , putauerunt Asieli, tum in hoc peccasic: Euripidem autem a culpa asuisse, vel potius laudem in hoeineresisse. ipse tamen, contra existimo Acictvlum Ilus in hoc vidis l. : Euripidem .sio hie hallucinatum sutile: praesertim cum ab Aristotele traditum si peccare in hoe saepe Euripidem solitum, nec saxi bene sabulas disponere: Nec sequitur ut quamuis Aeschylus aetate an tecesicrit, non Iasivum sicuius rei in taligere potuerit, quam