장음표시 사용
341쪽
ritandis necessatium foret. Non contentus autem adhuc hac mensura, aliam mtionem addit,qua itidem amputetur nimia ipsarum longitudo. Spectandum igitur tradit tempus, quod consumunt tragoediae, quas moris sit una die, unaq; conuoca tione multitudinis,recitare:S ad eundem terminum recte perduci possse unam cpopoeiain tradit. ut si viij. horarum spatio spectatores in theatro pluribus trag dijs quae agantur, oper m dantes, manent, ad idem spatium proferatur epopoeia: exrusti mari enim polle totidem horis homines eum voluptate audituros epicum carmen recitari. Admonet igitur epicos,ne malas corpus epopoeiae conficiant. qitImaceruus suturus sit Omnium illarum tragoediarum,quae una die in scenam ind ucuntur,si simul texantur: quamuis enim in theatro eodem modo carmina epica non recitarentur, tamen vocabantur etiam,qui audirent, eum illa recitari debebant: aut si etiam non uocarentur amenta spatium, quod consumebant In actione tabularum. videbautur etiam aequo animo consumpturielse tu recitatione, lectioneque epici
- t Habes autem ad magnitia nem extendendam anultum quiddam νομ' apro tu ruia in t qardia non comingit quae simul gerantur, mulo
ri partes imitaristeginis,suae issimae V si ovibus en, pane blum: in epopoeia vero, quia narratio est, Bet multastartes simul facere a memperduci: aquil us Furi v I otibω Augetur 'mmatis mοσέ s.'Quapropter hoc habet bovum ad magnificenti ad gignendam mutationem m eo, qH audit, oe augendum dissimillus episeqs de nun
que,cito complens,cadere scit tragoedias.
Cum ostendistet, quantum natura harum rerum pastu siquantas tepopce ae magnitudo,& quam latos fines hoc poema habeat, tradit extare quiddam, quod magnopere adiituat ipsam in hacre comparanda,corporeq; ipsus augendo, quo inninquam'auxilio quodam destituta in tragoedia Id autem est, ut accuratὰ exponit,quod eum genus quoddam narraIlomisit epopoeia licet in ea eodem tempore multas patres fingere peragi, id est ad finemeum, qui est ipsos perduci δe absolui: quarum partium expositione suarum propriarumq; existentium,non u t In tragoedia, im po ratarum, & aliunde astitarum, augetur moles eius poematis. Hoc autem minime concessum est in tragoedia, quia illic ratio null1 inuenitur, qua idem ericiatur: ut artes scilicet multae simul geranti ir sed ea citum pars, quae in scena versatur, qum; udici histi num itinc adumbratur neque enim ea commemoratio est: sed quae agantur oculis spectatorum proponuntur, atq; ita exprimuntii sitan quam illo ipsis tempore primum gerantur. Est igiciar hoc, ut produci inquam corpus epopoeis pollit magnitudoq; ei debita acquiratur proprium ipsus bonum, atque id quidem amplum &copiosum: quo scilicet illa superat tragoediam . exponit autem, hoc deae monstrato, quae commoda inde nascantur:assi atq; posse acquiri multum magnia ficentiae ei poemati hac ratione d est facultate,quam illa praebet se tractantibus, au- sedi suum corpus. Non parum autem illud ornatu cum hoc,quo in primis eget,
ipsi adhibetur: amplum enim de grande in primis id poema esse tabet. alterum a
342쪽
m I. LIII ARIST DE POETICA. is r
tem commodum,quod ex eadem re ducἰtur,este inquit, quod ope illius, Is qui audit,mutatur : varietareque rerum animum reficit: in prim s cnim poetae cauendum est, ne tedio quodam aud tor capiatu tacui malo facile hoc affert remedium: vel potius nasci illud non sinitaertium autem commodum,quod inde capitur, est, quo dcum oporteat dilatare epis iis ipsius corpus, atque inculcare eb res aduenticias non ullas quae ornent id poema, epitadia Ipsis erunt dissimilia inter se: nee periculum erit ne fastidium gignant in animo eius qui audit.dissimilia autem erunt, quia epiα sodium hoc aptum erit ex huius reI narratione.aliud verb ex alius. Nascetur igitur huius mali vitatio ex diuersarum rerum narratione, qiue simul fit:simul autem hoc pacto quia e media alicuius rei expositione transi tur in aliam. Rationem etiam reddit, cur vere hoc magnum bonum epopoeiae dici pollit:nam contrarium eius, id est similitudo epi diorum,obest alteri poemati:facitq; ut accidat inde ipsi maius incommodum,quam accidere alia ulla de causa pollit: simile enim inquit, cuius rei canatura est ut cito expleat:hoc enim mali semper secum portat similitudo, ut satiet ac fastidium gignat, cadere facit tragoedias, atque omnem gratiam ac seu rem amittere . Hoc quoque timeri debere cognouit Cicero: in enim in primo libro de i
uentione usum argumentorum traderet, praecepit, ut sedulo vitium hoc declinar tur: inquit enim. Variare autem orationem magnopere oportebit,nam omnibus in rebus similitudo est satietatis mater. pro hic manifesto idem vale quod valuit multo supra,cum auctor inquit, dolens aduersiain casum amici. ιπή - A Ux-.'I. πεπεν rω μοι . non tantum autem hoc nocet tragoediis, si in epop xiae modum extendantur, ut quidam putauerunt,uerum omnibus tragoediis, in quibus inuentum sue it,quamuis Iustam mensuram habuerint: nam illius modi aut nullae sottaisse,aut paucae admodum omnibus seculis scriptae fuere. Cum vero auctor hic, ut supra quoque alijs locis, tetigerit diuersam este rationem duorum horum pocinatu, quorum alterum tractatur ita ut res ipsae In scena reserantur: alterum vero in commemoratione illarum manet, libet admonere, sermones etiam eos, qui 1 veteribus
dialogἰ appellantur,este tractatos ambobus iis modis. nunc enim scribuntur moroepopoeiae . quod seruauit Cicero in ii ibris de oratore ad Q. fratrem & alijs nonnullis:nunc uero sunt instar tragoediae cum scilicet per nae ipta inducuntur quasi tunc de rebus illis agentes. Significauit hoc Cicero initio primae quaestionis Tuseu lanae his verbis: illis enim omnibus posteriorem hanc rationem sequutus est. Sed quo commodius disputationes nostrae explicetur, liceas exponam quasi agatur res, non quasi narretur. Sed in disputatione quoque de amicitia tu idem sectilet, ape tius sui consilij rationem reddidit:inquit enim. Quasi enim ipsos induxi loque tes ne inquam Sc insuli saepius Interponereturiatq; ideo seci ut tanquam a prase tibus coram haberi sermo uideretur.
Metrum autem heroicum ab experientia quadrauit si enim quispiam in alio quopiam metro narrativam imitationem faceret, vel inmisis, insssicorum viii videretur heroicum enim si ad imum cν tumidissimum metrorum est. Quare linguas σ tra attones recipit maxime: ex
mia enim ρο narratiua iratio inter abas iambicum uero σ tetra mea
trum, mobilia. hoc quidem,saltationis idoneum: hoc autem, rebus age
343쪽
Cura de longitudine operis epici disputasse e quantam res illa ferret, ubi figi termini eius deberent, indicasset, transit ad alterum, in quo itidem discrepare tra didit epopoeiam a tragoedia, iriore discrimine iam patefacio. id autem ingenus ca minis, quale polistimum ipsi accommodatum sit. Tradit igitur heroicum atque hexametrum carmen cognitum esse illi mirifice conuenire, atque omnium consensu
ipsi tributum elle: quod tamen non factum sit rat Ione hoc monstrante,& veritarem huius rei docente, sed usu, periculoq, facto multorum: primis enim temporibus,curudis adhuc atque inchoata epopoeia seret, qui incubuerunt in illud poema, plura versuum genera usurparunt. Reliquorum igitur ita viiijs cognitis omnes probarunt , quod heroicum vocatum est: ipsum enim contra intellectit in est eodem pacto granditati eius poematis congruere. Hoc igitur est, quod inquit. Carmen heroicum periculo ipsius facto congruit.& quae sequuntur. Quod vero ait. Siquis etiam id poema tracbaret varijs generibus versuum adhibitis simulq; mixtis illo etiam modo intelligi poste,non aptam esse confusionem diuersorum carminum dignitati cro Poetiae, valet ad idem declarandum:vt cum huius rei indicio liquido perspiciatur hoc
nunc non quadrare, existimari etiam debeat eadem re docente,tunc probatum non fuisse. eq/ν κεια autem - vocat epopoeiam, quia imitatur exponendo & narrando, ut supra dictum est. non res ante oculos ponendo,quod facit tragoedia ac comoedia. Docet autem Aristoteles, quod usu cognitum sit, rationem etiam habui cse, quamuis veritatem huius rei magister aliquis tune non aperuerit. inquit enim. Heroicum nanque maxime stabile e numero metrorum omnium: in primisq; tumidum atque inflatam est. addit etiam, quod non nihil valet ad id probandum re tamen tanquam cumuli loco huc allatum est, ne hoe nesciant qui legunt. & eam causam elle, cur praeter cetera genera versuum capiat id carmen de peregrina vocabula,& verba translata: ut enim haec pranditatem quandam prae se serunt ac splendorem,
ita imitationem hanc atque poetim,practantem elle inter ceteras & altiorem locum tenere.NOu contentus autem accuratus magister hoc constituere, vitium etiam alimrum quorundam, quae hue adhiberi imperite potuissent domici ait enim. Iambiacum autem, carmen, & tedrametiunt , inobili litavit. Quare s illud aptum fuit,quia
In primis stabile est ;haec nullo modo idonea esse pollunt, quia valde mobilia sunt. Cum vero intelligatur voluille ipsumi uscemodi aliquid significate, vide lum est
potius lagi debeat quam ut palΓm habent libri omnes, αν.r rex: verbi enim huius ea vis est, ut notet ea, quae mouendi alias res facultatem magnam habentinon quae ipsa proci tuta ad motum sent: & tamen mobile respondet stabili non motivit. vet rei declarandae inua ita loquamur; nam quin a is, stabile valeat, dubitari non potest: V nde etiam Horacus iso eos stabiles appellauit. Suspicionem hanc meam
aperire alienum non duxi: neque tamen non video receptum nomen locum hic habere.: vocareq; potuisse Aristotelem tau is κινα rem, quia moliendi vim incitandiq;
lios habeat . Quia autem varia generamotionum sinit: nec idem gemas ni0tris re ser atque primit iambicum carium, qaod tetra metrurn, lioe etiam diligc ernio strat : inqμit enim alterum eorum, Id in tetrametrum, esse Idoneum saltationibus testerum rem, iambicum videt cer, fiatum esse rebus gerendis, vi sequar Flaecum in voce hac exprimenda, πρ r. enim videtur illere Uere voluisse, eum de i nil, o rei de inquit, Et natum rebus agendis. Emis amem inexcusis olim libris legereturr
ratis scrIptum offendi, probauI semper iudicium hac in te Paccij, qui cum inuenis . set in aliquo exemplari μὴ: svara , fidelitatem huius lectionis cognouit.: me , Itoq; iplam alteri illi praeposuit: nani hoc fecisse ipsi im duce vetere quopiam libro, aliquo modo testari postum, quia ipsἡ quoque nutus sum quendam,in quo
legitur, quod si illo etiam pacto legeretur, non viduo cur motus narrativus accipi debeat pro carmine heroico: vocando enim ipsum narratiuum, videretur eum intelligere, qui in omni narratione est. Quare narratio etiam, quae soluta oratione fit,& historia ipsa, eundem hunc motum naberet. Quod vere, quidam ita verti hunci locum debere putarunt: Abundat enIm narrationis motus dijs: iidemq; existim runt intelligi oporaere, exornationibus, uereor ne decepti sint: longe nanque alia . P vis
344쪽
vis est, quam crediderunt nominis που ig.:nec ostendit illa vox copiam & abundan tiam alicuius rei,sed praestantiam & dignitatem inter ceteras eiusdem ordinis: reddit enim rationem auctor hac part cur heroicum carmen maxime recipiat in se&linguas & translationes: eamque esse dicit,quia cum hi ornatus sint, imitatio illa, quae munus suum peragit narrando,ac res gestas commemorando.eximῖa est ac pnustans inter ceteras uincitq; dignitate reliquas i tationes,quae diuo se ratione eff-ciunt,quod volunt. Sed cum tota res,nisi salior, aperta sit, non oportet accuratius
de hoc disputare. illud potius videndumquomodo non sibi ipsi aduersetur audior.
Si nanque eximia est inter ceteras mutatio epica, qua ratione ipse contra iudicium multo rima,anteponit tragoediana, tuae imitatur referendo res, non narrando , es
Adbuc autem absurdius ibi misceat aliquis ipsa,quemadmodum Chae remon. Quapropter nemo longam constitutionem in agro fecit , quam he Nased quemadmota dicimus, i a natura docet,quod congruit ipsi partiri.
Reiecerat iam ab opere epico duo carminum genera, Id est lambicum versum letetrametrum,ud non respondentia ipsus amplitudini: ipsum enim stabile, plenum dignitatis:illa vero mobilia. Nunc autem docet, si quis confuderit plura versitum
genera. & nunc, hoc:nunc vero, illo, inducat personam aliquam utentem, peccaturum eum magis: ter laturumque rem,quae iustius multo reprehendatur atq; e
plodatur:cui tamen culpae assinis erat Chaeremon, qui tragoediam scripserat, voca eam Centaurum,in qua admiscuerat Omnia vel suum genera. Vnde non longe ab initio huius libri exagitatus est ab Aristotele. Accusat igitur tragicos hic, qui Indi ceban t histriones, non uno aliquo Vrentes carminum genere, qualecunq; Illud δε- reti ipsoq; contentos, sed diuersa variab; simul usurpantes,si qui sorte huiuscemodi exoren t: neque cnim putare dcbemus ipsum in cantibus chori hoc improbare,cum partes illae tragoediarum apud optimos quosque eius poematis auctores resertae sint omni genere versiculorum,modis muscis aptorum: ut enim In catilenis illis hoc locum habet,ac mirifice quadrat,ita alienum valde est a sermonibus personarum.Nec tamen non aliquando illi ipsi pocis summa laude digni,hoc commiserunt,ut in ore histrionis grauem aliquam personam reserentis, ponerent aut tetrametra, aut et gos,ut Sop.iocles fecit in extremo Oedipo t anno, qui Creontem, suadentem illi xegi,ut finem faceret deplorationis suorum malorum:intra tectumq; subiret, Indi xit tetrametris utentem:quo etiam carminis genere respondet ipsi Oedipus,& idem etiam usurpat in Elausula fabulae chorus: nec non Euripides, qui in A ndromacha. mulierem hanc ipsam induxit Ilii excidium dessentem, usam carmine tristium reta. expolitioni apto. Non debent igitur reprehendi poetae, cum modice hoe sicii tratque illo ipso tempore,quo id gerunt,faciunt id tempori seruientes: & rebus illis. quas tractant. Adiungit autem Aristoteles,quod aliquo modo extra rem est: valeteamen ad id, quod precepit,comprobandum hoc enim quasi vidisse uniuersos illos dicit, qui cum prolixam aliquam materiam aggrederentur: &, ut inquit, longam rerum constitutionem scriburent, nullo alio carmine nisi hexametro usi sunt: cognouerunt enim natura duc longae materiae conuenire longum carmen,& quod maionatis quiddam pre se ferret. Nec tamen existimandum est intelligi tantum voluissa auctorem, dicendo longam constitutionem, epopaeiam, sed ut verba ipsa sonan GDmnem coagmentationem rerum prolixiorem:& quae longitudinem in se haberet: nisi nanq; hoc pacto cepit Iet ipse:a nobisque itidem capi voluisset, non magnoper Proballe quod volebat: nunc autem mirum quantum valet ad confirmandu quod
vulsiosterulendumq; valde accommodatum esse huic poemati heroIcum versum Y cum
345쪽
ingenium hominis, effundit si, hie quoque in laudes ipsius, atque inquit. I lom rus autem& aliis multis de caulis dignus est qui laudetur,& no parum, quod Vnus
ille e numero Poetarum omnium labii ignoraula,quae suae partes sunt: luod'; expectari merito a se debesis missenae sitae seruire vult. Explicat autem hoc Arinotcles. patefacitq; utilitatem huius mima quiuis nullo negotio uidere potuiti et sacere hoc Homerum nec tamen quid boni in eo seret, cognouillet. Ille uerb&hoc subtiliter Vidit,& quid longa animi prouisione notas et . nobis etiam notum esse voluit. inquit igitur. Ipsu in enim poetam oportet pauca admodum dicere,suaq; ex Persena loquimam quin se immisceat aliquando in medios illos sermones, facere non potest. Reddit autem statim rationem cur poeta pauca admodum debeat suo ex ore Proserre. Non enim est,inquit in his omnibus,quae suo nomine edit, Imitator: id est amittit penὰ eo tempore nomen poetaetin imitatione nanque omne ipsius officium P situm est. Ut autem initio huius praecepti exponendi tulerat in cadum Hom rum, ita nunc celetos poetas reprehendit, qui quid oporteat ipses sacere, ac magna partem ossicij sui non cognouerant:inquit igitur,contemnens illos. Ceteri aute Omnes per Iotum,id est omni in parte poematis concertant, de quasi in puluerem descendunticum rard admodum immiscere se cum illis, quorum personas imitantur,dςberent,& certis quibusdam in locis tantum:&eo quidem tempore paucis agere. adiungit etiam cum ostenditiet eos gerere quod opus no erat,ip s omittere quod toto pectore amplexari debebant. Hoc autem est quod inquit. Imitantur autem Pauca S raro. tota igitur via hi errabant Vt autem hos, indicatis explanatisq; e rum Vitijs,uituperauit,ita Homerum, qui contrarium secerat, patefiatis ipsius vi tutibus, vere a te laudatum declarat: ait enim. Hic uero cum initio tantum 'umdam locutus fuerit quae procem ij vim habent, connectunt narrationes illa subiato relicta sua persona,inducit virum, uel seminam, uel alios quosdam mores: quiabus postremis verbis ostendit se, cum est virum, intellexiisse Homerum in viro alia quo inducendo solitum exprimere mores virilis sexus, ac loci etiam condicionis sequam in vita ille habebat ut etiam, cum inquit seminam: nam certos etiam mores muliebris sexus habet, quos variant tamen aliqua tum diuersae sertunae in eo ip s u.Addit autem,quod consilium penitus poetae apetit, nihil ipsum inducere e Pers morum,& quod speciem aliquam eorum non habeat:ad neutrum enim genus ransit quod seruat ad extremum huius sententiae: quamvis cuncta haec, in Omniabus calamo exaratis virili genere,accusandi'; casu posita legantur,quae lectio muluto planior est ita enim illi habent, uti ἐδε ι' ιχωια . Θα. Non igitur,s sctiptura haec fidelis est,contentus sult dixisse Homerum nullum hominem vacuum a minribus in poema inducere: d rei magis explanandae causa virtutisq; ipsius declarandae,adiungit omnem hominem Ipsum solitum inducere pMditum motibus . dc in quo similitudo magna huius rei appareat.
oportet quidem igitur in tragor se facere admiredite: magis autem continiit in epopoeia quoI ratione caret , ob quod evenit maxime id, quia Amirabile est, quia non spectant in eum, qui gerit: quia ea, quae aes ne ctoris insectationem, in scena exigentia, ridicula τtis V rerent. Hi
346쪽
PETRI VICTOR II COMMENTmine clam sunt . a iratile autem iucundum en . cuius rei signum ess omnes fiam addentes Equi ei, quo actum eo, nuntiant, ut rem gra
Affert aliud, in quo vincit epopse tragoediam:supra enim quoque docuerat si verare ipsam eandem,quod facilius quam illa potest proferre magnitudinem tuam: nabetq; quiddam in se positum,mirifice hoet ipsum adiuuans. V t igitur necesse habent & tragicus & epicus poetae extendere corpus suarum sabularum,ita utiq; summo studio excitare debent admἰrationem, fingentes aliquid in sabulis suis, quod
aptum ad hoc sit: commune nanque hoc amborum Abhoc autem minore negotio
epicus efficit,quod ostend e vult Aristotelestio veri, Id constitus docetq; nullam rem plus valere ad admirationem gignendam, quam finsere quippiam, quod ali
num a ratione sit: nec consentaneum ullo modo esse videatur. huiuscemodi enim fere sunt e quae admirationem inouent, ut notia & inexpectata. Hoc autem in
tragoedia maiore cum periculo fit,ae non sine iusto metu ten tari illic potest, quia re eam absurdam esse, ac repugnare rationi apparet: apparet autem, quia agitur: dc oculis omnium, qui in sema sedent, subiicitur . pene igitur exclusi sunt tragici modo hoc,viaque aliquid admirabilς sine periculo sonflandi :epipi vero tutius multo, ut exemplo Homeri demonstrat, hoc aggrediuntur, quia non cernitur oculis allinquid illic, sed narratur.in narratione vero latent haec: nec intelligitur tam facile illic quippiam repugnare rationi: nec minus tamen ea de causa ipsum admirationem gignit.Sed haec ex uerbis auctoris eliciamus. Cum igitur dixisset in tragoedia sane etiaoportere fingere aliquid quod admirabile sit addidit Magis autem cotingit in ep
poeia,quod ratione caretri ego enim αλενis: non ut pilus in excusis erat, α α ινλ: cui
verbo nisi fallor in locus hic essς nullo modo potest: cum contra,illud, quod rostitui,mitifice hoc loco qu ad i. quare ausus sum, upritate sententiae me hortanee,ita emendare. Nam quin infra de eo, quod absonum uidetiar, & MIenum a r cone disputet,dubitari non potest. Exemplum certe Homeri Euius modi est omnisque ille locus, quo Achilles Hectorem lectatur fugientem: interdicitque nutu capitis militibus Grecis, ne in eum tela coniiciant: illi autem manibus dimis lis in a. nem,& exitum eius pugnς, tanqua spectatores in theatro essent non milites in acerrimo praelio expectant. Adiuuat etiam non parum coniecturam meam locus huic valde similis,qui est paulo insta,ubi aperte Αννα appellantur, Quare hic quoque cum inquit m rini τ ά e , ,aut κλανα sunt intelligenda aut certe facta illa & loca, quae quin a ratione vacua sint negari non potest illic uero agitur de insultis illis sententi js, quae prope sunt eum locum, quo Vlysses in Ithacam exponitur. Quod Viritur inquit Aristoteles uerba enim ipsius rei explanandae causa ponam ὶuανυ δε ci δελετω ον τ- τὸ αὐγον, valet ut opinor Magis autem locum habet in epopoeisId quod expers est ratinis: faciliusq; illic tractari potest: enim arbitror Mns are , locum in ea habet , S commodius illic reςipitur . nam quod sequitur. a ''ι γε Θα ιςα τα Θα ιας:i, manifesto significat, ob quod,sellicet ἐλογι.: & quod
ApEt striationis, ueὰIt e nascitiir quod admirabile est: vi enim ipse supra disputati v illud praeciei id, quod parum consentaneum est, nec uidetur essici ullo pacto pociusso. h meam luat', ut idnativionem gignat. Quod itidem hic prius perporam erat si, tanquam asuerbium soret, emendaui seiungens partes, quae errore librariorum coaluerant:fecique ut esset Ei, id est opera cuius, ae ut, uisiare enim ualet hic quod solet,euenit ac conflatur,id est nascitur inde, & habet plerunque eum sonum. Reddit autem rationem statim citis,quod supra dixerat, sacilius ferri posse in epopoeia,quam in tragoedia,sedemque mapis illic habere id,quod expers est rationis fieri enim dicit, quia is qui audit non habet directos oculos in eum, qui gerit:neq; perspicit eam rem:quod in tragoedia fit: tantum enim auribus accipit quod exponitur. Quare non intelligitur id esse preter rationem, ac nullo modo uerisimile,ut intelligeretur,fi res oculis subiecta foret: ipsi enim planius, squid uitii il- ala est,notare post uni. Probat autem hoc illustri exemplo : uocetque si id, quod ab
347쪽
Homero tractatuin est sine ulla reprehensone, I tragico quopiam In scena ageretur, habitum iri insulsum, risum spectatoribus sine clubio excitaturum. id autem iudiuerso poemate diuersam uim habet, quia fallὶt in narratione, clamque auditore
est, quod absurdum illic est: in actione vero , in qua tota res ponitur ante oculos spectatorum,non sallit . quein autem locum Homeri intelligat,apertum est: ame', supra indicatum. sed etiam prius hoc Robottellus animaduerterat, accuratequet explicarat. Valet uero multum ad hoc declarandum omnemque dubitat onem tollendam,quod utitur eodem verbo Aristoteles in ea re ostendenda,quo pocta ipse usus fuerat:cum enim insulsitatem rei monstrans, inquiti. A ανα, si ιν, Homerus gestum illum corporis exponens, cinit. rit u καἰ α τι δ i M. . Et mautem locum trastulit Virgilius in AEneidem suam,cum finxit AEneam sequi Tu num perterrefactum,reliquo omni exercitu a pugna cessante. Subtiliter vero hie craditus magister ostendit quid absurdum illic uideatiinexplanatque id vitium, quod
tegitur apud auctorem, quia narrando imitatur, non agendo.illud autem est, quia uniuersae copiae G cbrum stabant,& non insectabantur hostem fugientem: quod eorum munus erat:Acbillesque carite Graecis uetabat, ne ipsum vulnerarent. aspectus igitiu illorum stantium,sertistuntque uiri suis interdicentis ne in Hectorem tela convcerent, ridiculus futurus suit: in epico tame carmine,id est in poemate, quod rem verbis exponit, hoc latet. Adiungit auctor, quod admirabile est iucundum este,ac voluptatem gigner significans, ut iucundum poema eisciant, suauitatisq; plenum,operam dare pocias. ut fingant aliquid admirandum. admirandum uero
nulla ratione tam facile conficitur,quam ut supra ostendi, rem aliquam,quae aue se a ratione sit, constituendo,hoe vero ut docuit . minore cum periculo tentant epi-
ei . Quod vero admirabile est voluptatem glutierinio primo etiam libro de arte dicendi ii Mem verbis protulit nisi quod illie ostendit id pleraimq; contingere; sed et ii
Cicero hoc in partitionibus ita se habere affirmauit lapsius enim luec verna sunt. Fit etiam suauis oratio quum aliquid aut inuisum, aut inaqdi tum, aut nouium dicas: delectat enim quidquid est admirabile. Argumenici etiam quopiam confirmare voluit,quod In extremo dixeratiquidquid admirabile sit id etiam iucundum este: atque inquit, hoc etiam declarare,quod cuncti,qui rem gestam nuntiant, aliquid es adfigunti nec contenti sunt re ut fieti videriint, aut ab alio sactam acceperunt, e ponere . id vero ipsos facere inqui siquia quo magis rem admirabiliore, secerint, eo magis putant se rem gratam facturos iis,quibus id narrammon enim studere inquit ipsos rem augere alia de causa, nisi ut oblectent auditores.Cicero etiam ri prima Philippica motis huius meminit tradens,eos,qui sibi discedenti ex Italia narrariit, quae Romae facta essent hoc seruasse. Quod απαν , ,,ουσν inquit,usus est verbo illo,unde poema hoc ipsum vocatum est απαννε ιχtquia poetae hi sensuntur ossicio nun- iij.Mque exponunt commemorantq;,quid factum sit. Notandus etiam est modus loquendi, alienus a consuetudine, quod inquit καν Me τοι , δc non, u m aflvm,nisi potius credi debet ille proprius esse Atticorum atque exprimere mi visce id,quod auctor vult: neque enim significare tantum vult auditorem non videre eum,qui gerit eam rem,quam oculos habere auresbsa respectandae occupatumque totum esse in ea audienda:scit enim in eo genere poematis res gestas non luminiabus, sed auribus, accipi. V t opinor autem facit hoc ad eum locum, quo praecepit in coagmentatione rerum esse obseruanda quae nascuntur a sensibus, neceilario comitantibus poeticae,quia illic saepe numero a multis peccari soleatilioe enim nisi sal lodunum eorum est,in quo,nili aliquis diligenter caueat, facilis errato locus sit.
348쪽
118 PETRI VICTORII COMMENTDocuit autem maxime Homerus alus falsa dicerepta oportet: est a 'rem haec captio quaedam putant enim homines , quando hoc exissente hoc
fuerit, tacum fit factum fuerit ,siposterius est, prius ese vel ri. hoc a
tem est mendacium: οὐ quod iam utus primum mendacium: sed neque hoc extilente necesse esse,velfactum esse. ela ponere. quia enim seu iac verum spe, capitu allacia illa nocter ammus σprimum t exissem.
Eius, quod a ratione vacuum est, atque κλινον In disputationibus de sabulis voc tur,memἰnerat modo Aristoteles:idq; magnopere aptum esse tradiderat ad gignendam admirationem:qua In re praestanda,huius ipsius rei auxilio,vincere poema epi-Cum ostenderat tragoediam,in eo,quod expers est rationis: similitudinemq; habet rei absurdae,manet etiam saepe mendacium.&hanc causam esse puto,cur nunc disiserat de ratione salsam rem aliquam inserendi in animos hominum: cuius rei rectὶ ordineq; saciendae auctorem fuisse narrat Homerui docuisseq; ipsum ceteros assi
mat, quomodo id callide confici pollet. Hoe igitur est nisi fallor quod eruditissimum hunc huius artis magistrum impulit,ut nunc de eo disputaret, & haec videtur senten tia esse huius loci. Inquit autem. Docuit autem maxime Homerus & alios res falsas exponere ut oporte quibus verbis arbitror significare ipsum voluisse H merum non tantum hoc astute & ratione quadam viil quum opus fuit, tractas te, verum etiam viam modumq; reliquis indicasse, quo hoc cum laude praestarent, Mut ea res meliore modo geri administrariq; potest: hoe enim puto valere quod ait. δω: neque ita accipio haec verba, ut Pacclus interpres accepit: existimo enim audi rem laudasse Homerum,non tantum quia doctiecit alios mendacium proserre, sed quia veram rationem hoc Mesendi monstraret. me δεῖ igitur, id est recta ratione &via:ante ipsum enim quoque aliqui salsis utebantur,sed nondum veram certamque rationem huius rei inuenerant. quod verb supra dixerat maxime hoc ipsum fecisse.
signiseauit alios etiam hoe ait ille,sed in primis hoc Homerii rectὰ tractasse Explicat autem stati quod obscure dixerat:affirmatq; genus id fallaciae esse, quo vasti Ingenij homines, peritiq; dialectices imponant rudibus, & qui notas non habeant captiones, qvie in disputando fiunt. Callidum igitur hoe genus decipiendi Impetitos excogitat ut Homerus, quod aperit Aristoteles,& fadicem huius erroris oste dit his verbis. Putant enim homines, quando hoc existente hoc fuerit: ves quando eum id sit, factum fuerit, si posterius est, & prius esse, vel fieri.in telligit autem elemchum illum, simulatumq; genus consutandi, quod nascitur a consequenti. labunis tur vero idiotae, quia arbitrantur, ut in libro sophisticorum Elenchorum inquit,retro agi, conuertiq; consecutionem: quod prorsus falsum est: neque enim id semper fit, neque in omnibus rebus: sed in iis tant quae undiq; pares atque aequales fiunt. Quare non tutum est ita argumentati:saepeq; fraudis illic aliquid subest nam cum ideontingit, non vi argumentationis ipsius con tingit,quae fallax est,sed natura earum
rerum. Cum autem hic ostendat non id istum locum habere In his, quae iam sunt, sed in his etiam, que adhuc fiunt, ut si eius generis sunt, vi hosterius priori comite tuti ae si id fiat eo tempore,ipsum etiam fiat: in Elenchis sophisticis meminit tantum
eorum, quae sunt: nam inquit. ἔ mTEA Oroe nis . non contentus
verbitae suit id in his indicasse. emendaui autem hunc locum, qui deprauatus erat, secutus fidem scriptorum librorum: restituiq; quod defeceratri . . videndum vera accurate, quid valeant ea verba. τετο A' ἰςι ηιλδος. an prolata ab auctore sint eo animo, ut doceat falli magnopere in hoc imperitos,qui existiment hoc valere ad aliquid probandum: veramq; esse argumentationem illam cum falsa sit: ita enim interpres accepit, qui vertit. Quod quidem mendacium est, siue potius ostendere voluerit duobus modis contingere, ut ratio illa inanis st:& quia posterius, quod dicitur es.se,non est falsumq; illud totum esse,quod dicitur esse. Quare adivnsit sequi inde etiam,ut primum falsum si quod ope ipsius confirmabatur: hanc enim vῖm habere videntur, quae sequuntur verba. ψ λεις. intelligens autem M
349쪽
dius non posse illa quadrare alteri sententiae, corrupta putauit, atque Ita correxit, ut ipsi eonueniren t. nihil tamen ipse varietatis in scriptis libris ea parte imient. quaa re conatus sum inde commodam aliquam sententiam elicere: quod nisi fallor) pr stici. Id etiam, quod sequitur. οἰ- a. si τουτου di, uit manifesto enim sta legi debet, ut sanὶ etiam quidam calamo exarati habent) hoc confirmat. proximὰ inquam egisse auctorem de illa ratione,quando id,quod posterius uocat, falsum est. nam ait. sed nem etiam cum hoc ipsum sposterius scilicet & auxilio culti probare te putant poc. se,quod prius estὶ est,id est verum est,&ita se habet ut dicitur, quicquam roboris est in ea argumentatione: necelleq; est elle primum illud:aut si dictius posterius est fieri, necelle ullo modo est primum etiam fieri hoc enim concisesgnilicauit, cum ait. οῦν ζ . Huc usque igitur nisi fallor satis belle iac procedit.in eo ve id quod sequitur, scrupulus est, difficultasque non parua, quod inquit. -- . mque enim perspicitur quid adponi debeat. in primo sanedibro de arte dicendi, quo etiain loco utitur eodem hoc verbo, disterens decia thymate, quod una tantum proupositione contentum est: quomodoque id fiat docens. tradit, quod desideratur ad ratione concludendum, ipsum auditorem adiungere de pisto post iterunt inquit, quod in exemplo quod ponit, apertum ac valde notum est, non debere adiungi, quia omnes homines id illo modos habere cognoscunt. In libro etiam iij. de moribus ad Nicomachum utitur nomine inde conformato, ἡρόθι mee quod valetao- celsio. huiulcemodi igitur aliquid hic valeat verisimile est r& si me non sillita alias etiam esse notiones huius uerbi. Sed qaῖa vereor magnopere ne hic macula aliqua sit, non libet mihi de hoc amplius quaerere. Causam autem affert huius erroris, docetque quid in fraudem rapiat homines, non omnino stultos, ho pacto. Quia enim scimus hoc verum esse, quod scilicet primo illo posito cons quitur. Verbi gratia hoc enim ipse exemplo usus est eum contingat, cum In ber ceciderit, tellurem madefieri. Is a nos illa indefacta, pluviaque aspersa, ilico pluisse dicimus:quod necesse non inralijs enim de causis suum terrae madefieri potest,non tantum coelesti imbre. Vt igitur in hoe ex pia maneamus .. quia compertum nobἰs est terram aqua aspersam csset hoc nimocul Is cernimus, animus no iter decipitur: & primum etiam verum putati tam , ponit, id est pluisse: hi ea enim consecutione primum id stat: consequitur autem tellurem tiqua aspergi. Usus verbest eo verbo quia sophistae utuntur genere ii captionis: imponuntq; auxilio etiam huius fallaciae, ut aliarum non nullarum, Imperitis. Locus e iis . libro de arte dicendi valet, ut opinor, multum ad hunc locum illustrandum: illic enim quoque testimonio Homeri auctor probat, quod vult id autem similitudinem alia quam habet cum eo, quod ptaecipit hic Aristoteles: a consequentibus enim docet constitui inquit igitur τοctam λαμ- 0 ωρουιειν. M B' 'φ-.ν χεροι προσω- .Hoc uero sacere, quod anum illam eo tempore fecisse dIxit, signum est, ut ipsemet tradidit, qui statim inquit, eos qui flere Incipiunt, consuesse manum oculis admouere. Unde supra rationem hanc vocavitia eM. Illustre autem exemplum huius sallacis,& quod ad rem falsam constituendam adhibitum est, inueniatur apud Boccacium nostrum in v. fabella secundae diei,ubi quomodo impurus h mo,qui vigilabat fidem secerit vicinis, tunc E profundo somno excitatum, signi ficauit. inquit enim ipsum exerto capite E senestra accensa autem erant in tota viij nia illa lumina iube oscitasse, & manibus oculos pressisse ' quod facere solent, qui ex graui somno excitantur. unde stulte qui viderunt,credidere, sequuti illa signa, ipsum paulo antea dormiisse.Sed alia etiam exempla huius doli ex eo Ingenioso scilis plore sumerentur: & sane quicunque imponere volun persuadereq; suod falsum est,si arte hoc faciunt, huc recurrunt, quum Inuentor fuerit huius callidae rationis Homerus, qui crebro eximieqsiquum oportebat, tuo in poemate finxit aliquos hoc facientes. Verba,quae testatus est Robortellus inueniri in Mediceo libro,cum a me quoque & in eo ipso exemplari,& in alio etiam reperta sint, non omnino contemne da puto:praesertim cum auctorem huius sallacis rationis tradat Aristoteles fuisse Homerum, apud quem de hac re copiose agitur: induciturque Vlysses pedes lauandos praebere nutrici qua occasione ille agnitus ab ea est ex cicatricci notum aute est v
350쪽
teres scriptores partes plurimas Homericoria poematum a rebus, quae illic gerun tur,appellare consuesse.verum quia nihil illic video, quod faciat in hane fallaciani disputandi:agnitioq; , cui illic onera datur, non hoc pacto facta est, sed a signo aduenticio protecta, uereor ne in telligenda sit sabula Soplioesis,cui Niptra nomen impositum sui illic enim quippiam tractari potuit, quod huc pertineret: luculentuq, exemplum huius captionis foret, Sed dubium etiam est, sint ne haec vetba auch tis, siue ab aliquo olim in margine alicuius libri adnotata suerint. qui praeterea ostendere voluerit duci posse exemplum aptum ad hanc fallaciam demostrandam e sabula illa Sophoclis: nam vidςtur absurdum, cuin Aristoteles docuerit principem fuisse, huius salticiae Homerum; docuisseque ipsum quomodo recte ordineq; salsi aliquid proferri posset, in exemplo postea afferendo usum eum suisse auctoritate alius potatae. Et tamen quantum ex natura eorum verborum perspici potest,praecipue autem ex cou iunctione, quae in eorum ordinς secundum locum habet, illa potius legitima auctoris sunt pustii nanda. ΠροωρNoota τε αδεω απι - κότα, αἱ ν ς δε ατα Gu. απί πα.
Aliud nune praecipit,quia&lylum cognitum. ac diligenter seruatum non me δiocti auxilio esit poetis: locebitq; ipsos qua potis limum materiam: aptam lini s uoconsequendo, lumant. occurrere enim ipsis possunt argumenta, ita in tet se diuer. si, ut earum alterum egenere sit eorum, quae enici nequeunualterum vero ex illis, quae exitum hinent:nec tantum estici posuini,sed etiam nullo negotio sunt. Cum igitur videatur repudianda omnis materia, quae continet quippiam,quod fieri non possit anteponendaq; ipsi ea quae facilem euentum earum rerum habet, atque in
telligitur ab omnibus cotidie vis uenire, admones acutis limus huius stud ij magiaster poetas,uis illi inateriae quae inici no poteRadiunctum fuerit, ut ueris milis ut, crediq; facile possit gesta esle:altera vero,quae essici potest aliena sit ab opinione hominum, nee videatur probbri Posse eam iactam . priorem sumant: posteriorem v xo hanc, non aptam consilio ipsorum, relinquant. finis enim poetarum est acii. isciassensu meorum qui audiunt:quare accommodare se debent ad eorum iudicia, de ea proferre,quae sint apta ad persuadendum : quamuis aliquando sint, si uere sp ctentur, beneq; de illis existimetur, eius generis ut nulla ratione possint emes. Hoc, zuod nunc sedulo praecipit, infra etiam repetit, ubi docet quomodo diit blui pol nt,quae uitio dantur poctis:ait enim studio artibue poetarum magIs expetendum
esse iis,quod fieri non potest, si aptum est ad persuadendum, quam quod heri potestssii alienum est ab existimationibus hominum: quare salsd saepe insi mulari podistas , qui hoc commiserunt. Capere vero ipsiim hic εἰ ac pro Iri κνω perspicitur fatis apermutenim . -- contrarium est eius, quod dixerat αδ- - , ita απι a/x.
eius, quod vocarat hoc autem secit, quia quae verisimilia sunt, vim liabent persuadendi,& facile irrepunt in animos eorum, qui audiunt. Quod ad integritatem lectionis facit,vidi calamo exaratum librum,in quo praeterea est, N: ita enim in eo lagi r. προαatisoru διι : nec tamen statuere pollum politum ne id ab auctore suerit, cuius sententia necessaria prorsus hic est . quia erat constetudinis Attiis coturn saepe id in sermone omittere, cuius sermonis stat studiosissimus Aristote- Iesaiam initio quoque Analyticorum priorum, id desiderari maluit, quam illic aperia legi quis igitur scit, an rei declarandae causa adiunctum hic ab aliquo se sit Eodem pacto coniunctio Mu, quae insta bis ponitur, abest a duobus libias. Sed haec quoque sit ne an non sit, parui omnino refert: nam infra eo loco, quem indicaui,ubi eandem sententiam repetit, semel posita est. Semel vero relicta. Noa oportet autem in his praeceptis certum aliquem ordinem requirere: ut posterius scilicet a priore prorsus aptum st: neque enim in his nunc rebus admonendis, quae