장음표시 사용
61쪽
perationem aliquorum: sed materiam ludicram & urbanam tanqtiam in dram te persecutus suerit: hoc enim arbitror valere θροα ei Or: neque dictum ab au choreputo ipsum hoc sectile, quia personas tantum inter se loquentes induxerit. quis enim non facit hoc epi si neque etiam omnes, qui communicant inter sese mones quoslibet, aptum argumentum dramatis sunt. Valet igitur H aeuocreati tanquam imaginem dramatis, & fabulam comicam condidit .Quum autem Ilias &Odyssea dramatica poemata sint, itaniae rectu vocari possint: nam hoc signficauit auctor, quum inquit Homerum scripstile fibulas dramaticas, peccaret ut opinor qui iuncti, hoc verbo uteretur In significandis illis operibus: diceret'; illic poetam ιαμ α nes xesu: quod enim illo nunc utitur Aristoteles, ut ostendi loquitur de Margite quod iocosum poema instar erat comoediae: quare sine culpa, ipsum intelligens, usurpare potuit id verbum, quod est proprium comicorum & tragicorum.
Nam quin valeat Homerum non penitus secutum fuisse vestigia priscorum: nee uti illi secerant,vituperationes cecinis te, dubitare non debemus: neque enim significat Aristoteles ipsum,ut quidam acceperim liceri uin genus comoediarum, quod scilicet plenum maledῖctorum esset, non probasse. intelligit autem poema ipsus Margitem vocatum. Margites nanque suit, qui speciem & umbram quandam com aediae prae se serebat. confirmans vero Aristoteles,quod dixerat, Homerum scilicet primum monstrasse lineamenta comoediae: nam Margitem ipsum umbram quandam speciemq; illius retinuisse non protulit,inquit, largitem,quam nationem Ilias & Odystea habet ad traga Aias, eandem ipsum habere ad comoedias. Cum autem initio fiuius sen
tentiae dix si et eum magna Homeri laude, ipsum superaste ceteros poetas in rebus glauit ita trictandis :dignumq; est equi in illa materia principatum obtineat, redditrat onem elus dicti, patefaciens quibus nominibus tantopere celebrandus sit, diata materia principatum obtineat, reddit quibus nominibus tantopere celebrandus sit, diagnusq; tam grandi testimonio, a mungens. Solus enim non tantum quia recte, verum etiam quia Imitatioivs dramaticas fecit. Solus igitur quod inquit, valet praes rendus reliquis,& in summo loco collocandus :qui enim vincit ceteros in aliqua re, atque illic principatum obtinet, solus aliquo modo estuaeque enim socium illius laudis aut pretem quempiam haberie autem quod inquit,significat eum egregie munus sui imῖimplesse. nee in aliquo lapsum sit isth, quod desiderari possit in abs bluto pers Ooq; p si cui mirifico bono ac peia diuino,adiungitur,ut ostendit,quod versibus persecutus etiam est imitationes, quae ii scena agi pollini, in qua personae ipsae itiducantu , noh voces simq; corum reseruntur: ut exemplar hoc fuerit non paruumttag T litum: h c enim poema hic puto significari ab Aristotele, unde tragoediae pa- et ipse Mooatas est.& si sunt partes quaedam in Odyssea, ex quibus sertas te comm de comuntia conflari possit: vr peribitae etiam aliquae ab eo poemate non alienae, quamuis proprio quodam opere Homerus cssigiem comoediae exprimere volueri id est, Margit civi infra manifesto narrat Aristoteles
Cum autem apparuisset tragoedia comoedia, qui ad utranque poe' ferebantur naturae quodam milium: hi quidem pro iambis comici ex titere: hi vero pro hexametris, tragici evasere, quia maiores, plenioress h
noris figurae haesium,quam illae.
Cum ostendisset in poematibus Homeri quasi per transen nam videri potuisse sphries & tragoedici&comoediae, adiungit nil visis postea illis ipfs poematibus que studio quorundam,operaq; tande cruperant,quos etiam qui fuerint,no indicat,auch res exilium illarum inchoatarumq; fabularu : adiungit, inquam, eos, qui impulsu inclinationeq; quadam naturae serebantur ad utrinque poesin, id est ad materias aut graues
62쪽
graues t istesqtie,aut leues ac ludicras, qui antea nondum conspecta specie tragoedis Ad comoediae: neque amplitudine ac dignitate horum poematum cognita, mansi csent in vetere suo cursu,extitissentq; aut heroicorum aut iamborum poetae, repetite
relictis iambis,& epicis versibus, comoediae ae tragoediae opifices suille, ut qui prius iambis usi suissent, repudiato eo studio, genere illo metri vituperationes aliquorum stribendi, comoediam fabricauerint: & qui prius hexametris versibus laudes & pN-
clara deonim hominumq; facta celebrassent, posthabito eo genere metri, studioq; , tragoediae doctores exciterint. quod inquit, valet ut albitror, cum illa exorta esset, & quali patefacta, letectaq; iam suisset: antea enim tanquauri caligine quada operta erat. Vsus est hoc verbo, ita aucto, Aristophanes quoq; Ἀπια his enim verbis accusat illic Praxagora foemina,quae cum colo, de lana in concionem Venerat, unde mulieres le cognosci potuit, cum contra illam assi et nullam corporis partem aperire debuisie . i. . H σὲ ἔπι -- ,lio ποῦ σωμαne e 'Aν - κ*lμακκαε- Clam lolii . Cuni autem In appellandis comicis, tragicisq; poetis Arist teles iunctis verbis usus fuerit, illos enim vocavit κο uti δοη-: hos Vero Teαν - μηδα α : : aliquoque modo & ipse complicare verba potuerim, seoclum uim eorum nominum exprimere volui. imitatione enim Gricorum Cicero quoque d MLdocere sabulam . Nam quod hic auctor inquit καm τἰωοίκεε πι Φυσιν, idem valet,
atque illud,quod supra dixi eum de poesis distinctione loqueretur, quae tanquam discerpta de dilacerata sit a diuetiis ingeniis, α, - ιμ- .Θ. . Cur autem ipsi subito uetus studium suum deseruerint: causamq; huius mutationis exponit Aristoteles, dicens, hoc eos secisse, quia schemata haec, id est forma,specIraq; trag*diae ac commdi maiora& honestiora erant, quam schemata formae 4; eorum poematum, quibus antea dediti erant . in tenuioribus autem illis scriptionibus anaea occupati suerant, quia nondum in lucem venerat amplitudo tragoediae, aut comoediae,quibus semel pectatis,manifesta facta est humilitas eorum poematum, & ab omnibus repudiata nemo enim est, quin cognito aliquo bono, specie illius ducatur: ut pauci cotra sunt, qui nouam rem atque utilem ingenio suo excogixare possint. Non dixit autem Ariai toteles formas tragoediae & comoediae ampliores esse id a epopoeiae: neque coni Mi haec poemata cum illo, quod magnifice ab lutest; tractauit Homerus, sed cum superioribus illis: quorum alterum vocavit vituperatione: altetu vero hymnos & laui dationem: planum. n.est rinam comoediae honestiorem esse leui illa forma, qua norabant prius vitam factaq; aliquorum.nee non tragoediae sermam,ill qua scribebat laudes praeclaraq; sacta aliquorum, grandiorem extitisse. Quod ad veritate fidem; scripturae sicit, ope duoru calamo exaratorum librorum restitui hunc locum, naancuantea ac decurtatu:desiderabatur enim in principio huius sententiae haec verba παρασαδμrae A sie rexγω - - κωμωδι-: quo vitio scripturae non perspecto,quidam coniunctionem Α, initio eorum verbor quae sequebatur, addideran t, ut aliquo modo
id coli reret cit superioribus,cuius particulet vestigium nullii in illis libris extat.Instaeum, cu Hon desuetit grauis de eruditus vir, qui tradiderit in quibusdam seripi s liabris legi pro in iam αμ--; dc pro ἰπῶ ἰπον--; quod ipse offendi in omnibus quα
uidi exemplaribus, testari debeo: cuncta enim cu excusis ea parte sesere cognoui: Via detur'; Aristotelςs gen e versuum, quibus utebantur, illic appellasse poetas Ipses: statimq; cum significaret qui facti essen*nominibus, quae ostenderent fabros oc a ctores eorum poematum usum fuisse.
Umerere Iero fratere i tragoedia iam, quod is i ia streres pertinet,
Cum & originem tragoediae comoediaeq; ostenssisset: & unde illae manassent, sta
sicasset: quia vitabat in animo alicuius desiderium nasci posse intelligessi an mia
63쪽
goedia, quod praestantius poema est, quam comoedia, adhuc completa sit, nee optari merito quippiam debeati quod eam absolutio in reddat: an contra addi ipsi quidi 'piam pollit, quod multum valeat ad eam ornandam docet hanc quaestionem huius loci non esse : disputationemq; quam nunc instituit, nullo modo hoc requirere. Qitia autem de eo duobus modis agi potuit Iet: natura enim ipsi is ae uis seorsum spectati potest hoc pacto: vitantum diligenter consideraretur, qu Id ver tas postu laret,ae certa ratio eius re a peritis docti scii, Viris tradita: quamuis Id fortasse spectatoribus non probaretur: an diuerso modo, ut ponderaretur vitium ac victus ipsius , reserendo rem ad eos, qui in theatro sciant: quibus etiam aliquando non satissa ciunt quae satis recta sunt: suosq; numeros habent. Neutro igitur modo quaestione hane agitatam huius temporis este assirmat: poscereq; ipsam aliam accuratam disputationem. saepe significat, Vt hic quoque videtur, superiori alicui animaduersioni notiam aliquam adiungere: hoc enim videtu adferre praepositio verbo σκε τοῦ addita. Usus est hoc verbo, eodem pacto aucto, itidem Aristoteles iiij. libro de animo, cum dixit. 6. - ei c ναι--:t, 'G- ανΘe me Da et nec non In j.Topicorum. Θ ατρα valere hic spectatores, manifestuest, vi hoe Ipso In libro infra cepit hoc verbum, illo loco. δε μνια προ- μα ita.mo Art/ is .eα-6. Sed Aristophanes quoque in sabula,qnam ab equitibus inscripsit, Demosthenem ita inducens loquentem. - - H: τὸ DΘἰατρο διsire, spcctatores OIm, acuti ingenij viros, a Ipi voluit,quamuis theatrum ipsum tale estis procillerit. O .od verb et vae Inquisiostendens non esse propriam huius rem potis disputationem illam aliis mullis locis eodem pacto locutus est, ut in primo lutitorum eorum de moribus, qui vocantur a α μ μκ αt quum enim de parte illa animi disseruisset quam Θριτ ικ i, ut a,quod animantes Ipsa alantur, &augescant, non incommode appellari posse inquit, affirmauit non debere quarti tunc, si t ne illius,an non sit,uirtus e & iisdem verbis usus est in re valde simili tradenda. illa autem sunt :
ctis; libris deprauatus est, unde libentius etiam meplo illo utar, ut simul ipsum currigam, maculamq; eam e politissimo schiptore deleam : quum enim illi habeant:
i quae lectio sine ulla dubitatione vera est. mim '
ν ἰγγε- ψοω οἰ ρά ER.' 'Nata igitur initio extemporanea ct haec ρο comoedia: σ altera quiadem ab ia qua dithyrambum canebam: altera a ero aι - ιrhi thallica, quae Uiue is hoc tempus manent quibusam in ciuitatibus legibus in Umtis , confirmata, faucitim creuit, ulterius semper producentitus, quantum
Cum assi asset id quod aliquis fortasse hic quaerendum putasset,non esse huius tempo is,docet, repetito ortu huius studi j poesisq; ipsius, quod sanὸ studium initio
suo tenue & obscurum sui in quem locum res venerit, quantumq; dignitatis ei partum sit, cum tragoedia ut iam docuit, conflata sit, grande praestansq; in primis poema . Quod igitur inquit si rμo e si μην. , non intelligit tragoediam ex tempore,& nulla meditatione primo tractatam fuisse: hoc enim nunquam ab eo supra diaetiim est: nec vessimile ullo modo est factum esse, sed significat poesim ipsam a principio talem extitisse, quod aperte iam protulerat: narrauit enim rudes illos poetas,
quidquid subito in mentem vel buccam potius ipsis venisset, solitos edere: quo stiata loco usus in iisdem verbis. unde magis perspicitur verum esse, quod dico: inquit
64쪽
enim dZ Mνου τά πω νινἰκ mxi em απιν quare constat poesin illo modo n tam . εώχ. . vero vocata estpoesis, quae illitismodi seret. & sane hoc loco rem potius talem, quam qualitatem solum ipsius videtur hoc verbu valere: constiumq;
auctoris suit ostendere sessi sillod id, quod iam indicaui, ex leui admodum initta re ad summam speciem dignitatemq; perdiustam esse,& quomodo denique tragoedia& comoedia creuerint: quaeq; ratio suerit Ipsaru augendarum demonstrare: Nam detragoedia,quae nullo modo contemnenda iret,sed honestatem aliquam iam haberet ac pene persecta esset ipsum loqui, in teli igitur etiam inde quia supra assima noti oportere nunc sedulo inquiri,an adhuc suas omnes partes ipsa haberet, ac veram sex
mam recepisset. Quum igitur principium poesis humile inconditumq; fuisse test tus esset,inquit, haec, id est tragoedia, s supra enim importunam hic esse tradens quaestionem illam, te tragoedia tantum locutus fuerat.Ad extremum etiam, proposita sui recordatus, de tragoedia selum videtur loqui, die, id est ipsius, sinsulari numero dicens in inquit igitur, & haec & comoedia exorta est: de quarum pocheon excellentia iam dixerat: Non contentus autem monstrasse primum initium ipsarum, & huius deniq; studii, humile angustumq; suille, caput etiam originemq; propriam utriusq; poematis monstrat,& unde ills prodierint, declarat: & es teram sane, id est tragoedia, prosectam ab illis qui dithyrambum canebant: quo grandi genere carminis celebrahan t laudes Liberi patris & aliorum deorum clarorumq; virorum: alteram vero ab his, qui canebant phallica: que phallica obscena molliaq; poemata erant, quibus rustici homines ornabant numina quaedam agrestia lasciua, phallos & ithyphallos adipellata V t opinor auic ne aliquis fictum hoc & inane putaret, narrat apparere usque ad ea tempora quaedam vestigia eorum. Cum autem nisi fallor, mirum videti deberet, quomodo incompta illa & procacia carmina expolitis illis temporibus In aliquibus ciuitatibus lorem haberen K docet id datum institutis veteribus & ritibus eorulocorum: tanta enim vis est religionis, ut quaedam etiam, quς non valde probentur, ab hominibus imbutis illis moribus, conseruentur: nec, ut videbatur fieri debuiste, eliciantur. Non sine causa autem aliquis suspicari posset, longe alio genere versus olim v sfiitisse qui dithyrambum canebant, atque inferioris aetatis poetae illi sec rintinam & ex hoe & e superiore loco videtur elici ipses quondam hexametrum in men usurpaste, si epos hoc unu genus versus scinper valere existimamus: non multo enim supra inquitiM A oc rι ει ι - τραγωδα ,καλι quibiis versis manifesto significatur eos, qui natura facti erat ad argumenta grandia persequeda, relicto poemate illo,quod prius colebat,tragoediae scribendae se dedissemet mentio ulla fit,quod illi genus carminis variaverint: nic autem asFrmat tragoediam ortum habui flexi, si
ο - αν ri. ἡ Θ euuAn. si igitur Idem poema varijs locis dictum est fluxisse, nunc ab his,
qui hexametrum carmen colebant: nunc ab iis, qui dithyrambum canebant, uId tur concludi poste dithyrambicos usos antiquitus carmine heroico. An hoc nullo modo verum est: im nanque senari j quoque versus aliquando vocati sunt: ac somtasse alij etiam non nulli, magis accommodati cantibus ac saltationibus indicat hoc Aristophanes, qui tanquam norma quaedam merito semper habitus est Attici se monis. in batrachis nanque ita secit Euripidem loqui, cum Inssitura quedam sua exponeret, quae sequeretur in scribendis tragoediis. in μν ua; 'm χρω-ν ις, ου si, quo loco interpres inquit. - tauiis ,νrrm, Lysiam καλουσιν. Priscam autem tragoediam sere totam a choro actam suisse,a me alias demonstratum est. qu re magna versuum mutatio eo tempore facta non suis te existimari debeti sed illi ipsi,
proprij dithyramborum, illic quoque congruebant. Sed addere illis libet, eum a ctor paulo post tradat, illa aetate potan hanc extitis le&satyricam& pronam ad saltationem, tradere Athenaeum in xiii l. libro antiquitus omnem poesn satvricam constitis te ex choris, ut tragoediam etiam eius temporis. quare nullos habuit te ipsas hiastriones.Sed explicata iam sententia huius loci, quae ad varietatem lectionis, & vim quorundam verborum pertinent, videamus. Primum igitur varia incertaq; script
ra est in prima ipsus parte: sunt enim libri seripti, in quibus, ut in excusis generandi
casu legatur: sunt etiam qui nominand -κ Mondidi διαnxa habeat et
sed superior lectio mihi m gis probatur: ae sine dubio planior, certiorq; est. Prae
65쪽
terea eum & in exesis & in calamo exaratis sit tar , s paulum immutatis, no spirituq; eius vocis iam legeretur: ut tanquam monstraretur tragoedia, vellor sortasse i ctio foret: apertior quidem certe, & magis cohaerens. ων, quod tamen quidam sine causa suspectum habuerunt, accommodatum hic valde est a verbo ductum: quod valet principem se praebere alicuius cantus; proprie autem, ut veteres grammatici tradiderunt, vicitur ac lyra. Id vero illi confirmant testimonio Hesiodi, qui in scuto,inquit.θιά δ msior nec non Archilochi.cuius liceverba citant M W πω. e. Vnde perspicitur Ulum nunc cii gens randi casu: nunc cu accusandi,iungi: ut Aristoteles quoq; illo usus est: quod animaduertit etia Budaeus, qui erudite multis excplis collectis, de notione viq; huius verbi disputauit. Peccarunt itide,qui coniectura ducti putarimi pro re, sublata postrema litera esse legendum: neq; in quo vitium seripturae esset, viderunt: antecedens enim verbu fuit corrigendum i cum enim in excuso olim ab Aldo libro G- ωα legeretur, inde extremum clementum fuit demendum: ac pro μα- μα ire, tertia persona suit restituendum: non enim Aristoteles narrat se an, bitrari phallica manere quibusdam in sentibus, sed asseuerat illa restare: causamq; cur illa penitus abolita non sint, affert, significans ipsa legibus ac ritibus eorum P resorum ita confirmata suisse,ut adhuc extingui non potuerint.
Et cum mulas mutationes suamuisset tragarga. ruieuit, quia suam nauturam nacta H. Et histrionum mahuugnem ex uno ad duos primus NI chlus perduxit, oe partes chori minuit:storationem quae 'rana conce
raret an uit. Tres autem, oesimae ornatum Sophocles.
Cum supra communIter Indicasset primam tenuemq; originem tragoediae ae e moediae,monstratis etiam poematum generibus rudioribus, ex quibus illi prosecte olim fuerunt, nunc ad tragoediam reuertitur, de qua etiam antea singillatim dissorebat: narratq: ipsam,cum inultis rationibus variata esset: diuq, huc, atque illuc iactata suisset: qui nanque ipsam colebant, longe aliis Ingeniis praediti, inter se in ea fingenda discrepabant, tandem quieuisse: liberamq; fuisse tot, ac tam crebris iniit tionibus, postquam natura suam consecuta sit, & in eum locum, statumq; uenerit, ut commode illic manere posset: quamuis autem suam veramq; formam iam cons cura esset. tamen cum adhuc tenuis impolitaq; seret, des derari in ea videbantur. quae dignitatem ipsi adportarent: & ampliorem undiq; honestioremq; eam redderent. ostendit igitur qui primi huic rei incubuerint, & quid ei ornamenti studio suo attulerint. Primum autem narrat Aeschylum primum numerum histrionum auriust,& cum unus antea tantum histrio foret, qui una cum choro tragoediam perage ret, ad duos ipsos adduxisse. Quae verba cum videantur significare priscos tragicos uno tantu histrione contentos suisse qui munus omne fabulae cu choro substineret rAeschylum autem alterum addidisse: utiq; solitum duobus hἰstrionibus omni in s bula, hoc nullo modo verum est: in cunctis enim Aeschyli tragoedijs, quae extant. plures duabus perionae reperiun tur. Quare putandum potius ipsum intellexisse ausum Aeschylum duos hist iones eodem tempore in stenam inducere, cum prIores, quamuis & ipsi conficerent sabulas ex pluribus histrionibus, non inducerent tamen ipsos inter se sermonem instituentes, ted seorum exponentes, quod ipsis videretur: vel cum choro potius, qui illis teporibus in sabulis plus iusta parte habebat, loquentes. Libet etiam breuiter commemorare, quod hic traditur de numero, temporini
histrionum ab auctore, idem etiam referri a Laertio in vita Platonis, cum simili hoc.
66쪽
quomodo philosophiae partes auctae sint, a quibusq; studium illud suetit exornatu,
ostendere vellet. Primum igitur exponit, quid In tragoedia olim factiim sit: narratq; primis ipsius temporibus, chorum totam sabulam peragere solitu. postea vero Thespin, cuius,ut inuentoris huius poematis,meminit Horatius, unum histrionem inuentile, ut chorus requiescere, respirareq; posset: secundum ver , Aeschylum: tertium
autem Sophoclem: persitq;, quod primo ille in animo habuit,mostrare, Idem etiam philosophiae usu venis te. Idem Isitur ille, quod hic Aristoteles, de tragoedia narrate docetq; pri terea quis extiterit illis, qui unum illum, quo usa primd fuit, adiuncto choro, histrionem ipsi adportarit: quod reticuit hoc loco noster magister. Addit auctor
Aeschylum etiam partes chori minuisse', cum antiquiores tragici maiorem partem sabulae fingerent a choro peragi. & sane superat etiam in hac re Aeschylus inferiorestrasicos, quamuis superiores emendarici neque enim arbItror hic Aristotelem dic re Aeschylum minutile numerum personarum, ex quibus chorus constabat, ut interpretes acceperunt. Nam quod ille inquit, m m. videtur potius, hoc
quod docui, valere: dubitariq; non potest, quin id, quod protuli de chori munere apud veteres, verum sit, quod magnum scilicet illud foret, & pusilam partem sibi
lae, in qua se excercerent, histrionibus relinqueret: nam Aristoteles praeterea hoc manifesto testatur in segmento illo problematum, quo complexus est quaestiones cumctas,quae ad harmoniam facerentacum enim quaestio est et, cur Phrynicus, priscus tragicus, melicus potius pocia,quam tragicus haberetur, docet hoc factam,quia ipsius aetate cantus in tragoediis multo plures erant, quam versus pronuntiati ab histrionubus.Animaduertendum autem cum vitium in hae re superiorum emendarit Aeschylus, ne ita quidem ipsum maledicta aduetiariorum subterfugere potuisse: hoc enim ipsum obiicit ei Euripides apud Aristophanemr amborum enim horum concert
tionem apud inferos inita sedulo facetusumus hic poeta expressi Linquit Igitur sum
1σινεν. videtur igitur culpam superiorum tragicorum in Aeschylum derivasse Euriapides, vel potius, cum optimus auctor tradat ipsum partes chori minuisse, non ve dicat ipsum omnino a vitio in hac re: quamuis enim correxetit in hoc antiquiores, potuit tamen adhuc leuiter illi culpae haerere, cum inferiores magis inde se remou rint. Quod etiam adiungit. Et orationem, quae prima concertaret, comparauit: sic enim expressa ui singulorum verborum, in re non omnino certa vertendum putaui rnon valde planum est, nec constat significare ne voluerit histrionem primarum partiuin, an prologum.Primarum autem partium histrionem veteres vocare soliti sunt, qui malorem potioremq; sabulae partem sustineret . quod hic accommodatum non videturi neque enim quae primae in scenam veniunt, maius quam reliquae eiusdem sabulae personae onus necessario sustinent. accipere autem prologum illa voce diis cultatem etiam in se habet: non enim Aeschylus, sed Euripides Instituit, ut quae piama in scena persona veniret, argumentum fabulae exponeret. An superiores quoq; tragici hoc plerunque faciebant, ut argumetum sabulae non longe a principio ipsius aperi tentati omnino necesse est accipere illis verbis hoc initio statim tragoediae fieri debere: sed a1 4-ν-μὼ λαμα intelligi potest prologus, in propinqua etiam sede collocatus: ille nanque ita quoque primus ad pugnam descendit,quia antequam partes vllae fabulae ponderis alicuius agantur, munere suo sungitur. ςί autem cum v centur histriones, quod quasi concertent inter sede laudet studeantq; superare a Guersarios: siue omnibus viribus contendant expclinere per nam,quam agunt: ω--Uν να- , Iuncto nomine non solum qui primum locum in his tenent, sed qui primi In scenam descendunt, uidentur appellati. vi autem facilius aliquis perdi scat vetit tem huius rei, oportet animo cogitare traecidiam, formam sane suam Iam adeptam ttenuem tamen illam, & gracilem: ut intelligi scri licet pollit tragoedia este, sed careat rene omni suco ac sanguine. primu autem unum tantum histrionem aliquid age tem In scena habeat, deinde magna ex parte a choro peractam, & non singulas ipsius partes ab actoribus ipsis expresias. Quadrat igitur magis, ut exilitas illius & inpers ctio intelligatur, accipere ipsam destitutam tunc sutile hoc bono, nee habuisti adhuc, quod valde vulς est ad animum spectatorum illuminandum, de omnem caligia D iiij nem
67쪽
nem ex ea sabula disturbandam, quam histrIonem primarum partium eo adpori tum non sutile: praeterquam quod in omni fabula, tentiu etiam&subtili. In qua nuniuriis aliquis actorum sit, videtur aliquis esse .lcbem,qui ceteris antecedat ,& maiorem partem illarum rerum, quam ceteri, sustineat. nam 'ex' verbum, quo Ipse usus est, videtur huic rei ostendendae valde accommodatum, ut scilicet dixe it Resichylum primum hanc rationem coiecisse,& ingenio suo molitum esse, quae aditum patefacerent spectatoribus ad factum illud facilius percipiendum. Cum autem multis locis hoc verbum in hoc Ipta libro usurparit,in iiij. etiam inquit.υ.
stoteles commemorauerit Iam quid comodi attulerit Aelchylus tragoediae: nee alij etiam &Graeci & Latini scriptores cessauerint ostendere, quibus rebus idem auxerit poema hoc ipsum, quod colebat, notum est Horatium tribuere illi inuentionempersonae & pallς: eundemq; tradere instrauille pulpita modicis tignis: docuisseq; ipsam magnum loqui, & niti cothurno. Athenaeus autem in Titonae primi libri rradit eum non solum stolam, plenam amplittidinis ac dignitatis vestem, inuenisse, sed multas etiam figuraes saltationum iis, qui chorum incrcent, Ostendisse, citatis etiam testiabus antiquis poetis, qui id confirmarent in quo animaduertendum est quam ipse vr lio vocat, Horatium appellare pallam: nam quod epitheto a Latino poeta significatur, idem etiam testatus est duobus verbis,amplitudinem,inquam,& honestatem eius vestimensi : inquit enim Aidis N A e. ιόν--τ - τhe in et-: & quae sequuntur: cetera autem non eadem ambo apyellant. Sed nec Aristoteles quoque tetigit quae ab Horatio inuentioni Aeschyli assignantur. nam quod instanarrat ipse Sophoclem inuenisse ναἰ- ex τια ,non idem est atque illud, quod tertio loco nominauit Horatius: narrat enim Latinus poeta Aeschrium primum scenam aedificasse, δρ eam quidem rudem atque e simplici materia construxisset contra auiatem accuratus verusq;.praeceptor huius arici, Sophoclem assirmat ornatum sple dotem , illi attulisse. Sed ordine ea, quae ab Aristotele Sophocli tribuuntur, videa mus. primum enim docet ipsum numerum histrionum auxisse: cumq; duo inter se loquentes inducisit Aeschylus, hunc tertium addidisse assi at, ut ausus sit ita si bulis tres Inter se de aliqua re disputantes personas inducerer nec metuerit ne seriamo illorum confusus ad aures spectatorum perueniret . quo tradito adiungit Id. de quo iam disserui, eundem etiam ornatum picturamq; scenae excogitasse. nam verbum iunctum, quo utitur, compositum est e Verbo rem ipsam, quae aucta amplifie inq; est,significante,& ex altem,quod Pictoris artificium rcfert. Animaduertendum autem initio huius partis Aristotelem secutum elegantiam Attici sermonis, dixisse μεαβν με-δαλεσα: eorum enim proprium fuit ita loqui, ut multis exemplis alimium seriptorum sicile comprobari posiet. Sed illis nunc relictis ipse in xviij. seginetato problematum eadem verba eodcm modo continuauitast cnim uim miae iiDαAμήe me. μαι is me Plato, qui docere volens desperandum non omnino elle, quin ad Dugem redituri aliquando sint adolescentes improbi, inquitim L, δε νίως . ,ayxeμεια δοMaeciam δι ' πιδα re in ari Paulo post etiam π εκ vocat, quod plerunque numerum magnum rerum signiscat, eum simpliciter numerum ostendere vellet: neque enim verae multitudo in tam paucis histrionibus
intelligi potest: eodem pacto paulo post usus in codem verbo, quum auctum quoq;
esse ni unerum epis torum traderet.
Adhuc autem magiaruri ex paruisse sis locutione rid cula, quia exsatyrico mutata est, sero grandietatem hone nate siuam nacta est.
Qivi vertit in Lacnum huc librum, ciuis meus,hic lapsus est, ut nullo negoco I telligi potest enim nominandi casus est, pendetq; a verbo,quod in extrem
positum est, αφιμνῶ .: quod sane verbum nullo modo valet quieuit, ut ipse reddi
68쪽
dit, sed suam propriamq; dignitatem est consecuta, ut magnitudo intelligatur: quae notio est superioris Graeci noni nis . neque etiam duo hic praecipiuntur in auctore, sed unum tantum exponitur: cuius tamen, ut facilius credatur,accurate rationes redduntur: cum enim supra docuit Iet non pauca, quae tragoediae speciem, amplitudia nemq; attulerunt paulatim, variisq; temporibus adportata illi suisse: neque enim simul,neque ab uno ingenio cuncta excogitata sunt,adiungit nunc magnitudinem sabulae eodem pacto sero ,& multo tempore post, quam illa in lucem prodiis ter, ad sua dignitatem peruenisse. signiscare aut volens ipsam prius sua iustaq; magnitudia ne caruisse, atque hac parte magnopere laborasse, adiungit ex paruis sabulis, id est cum primis ipsius temporibus tus illum quas eo us sabulς habereui: locutioq; itidem earum,tenuis & ridicula cile quod constituere volens: prima scilicet sui origia ne tragoediam humili abiectaq; oratione viam fuisse, docet id mirum videri non debere, quia cum transjt in tragoediam: formaq; illius immutata est, non prosecta est ὰ grandi aliqua specie, sed ex satyrico genere poematis discedit, quod lasciuum ac petulans est, ut conueniret ipsi mirifice dictio illa plebeia, licentiaeq; plena. retinuit autem multum illius locutionis cum iam natura vertille eque subito,quod omnium rertim proprium est, ut non facile veteres ritus exuant, locutionem variare potuit , aptam; sibi adsumere . Hic nisi fallor) verus sui isq; sensus est huius loci rneque enim existimandum est, verba hie ab auctore fieri de exclusione satyrorum, quos hoc loco no ostendit insertos unquam suisse in tragoediam. Idem autem, quod hic de magnitudine & quasi corpore sabularum commemorat Aristoteles, tradidit etiam in iij. libro rhetorices de locutione ornata & propria eius studij, illi arti eus nisse, assimans ipsam sero in lucem prodiisse: valde enim similis ille locus huic est. verba eius haec sunt ἰχ- - τι ται MIιν ἐώ προ Θι.
tro utebantur: quia satyrica oe multum retinens saltatoriae artis erat tunc haec poesis. Locutione autem nata, i a naturasuum propriami metrum
cutioni est . signum autem huius rei est . plurimos nanque senarios iambis
os edimus insermonibus, quos inter nos habemus hexametros vero, raro, tunc solum,cum eximus ex modulatione apta familiari orationi.
Cum multa quae tragoediae adportata erant Iam docuisset,mIKfice dignitati eius, granditatiq; conueniensia, in quibus erat etiam graditas amplitudoq; orationis rqui enim primi aggressi erant tragoediam pangere, ridicula tenuit locutione usi fuerant, adiungit nunc ipsis versum etiam ei accommodatum inuentum suis te, cum primis ipsius temporibus, parum idoneo, ac nullo modo apto grauitati ipsius metro tragoedi avsa foret. Versum igitur senarium iambicum probatum suis te dicit: docens siniit, ut supra secit, ex quo principio prosectus ille sit: tetrametrii enim in usu priorum illorum, rudium tragicorum,suille assirmat: cuius vitio cognito, iambicum pro illo receptum esse tradit. Quia autem non omnino stulti fuisse existimandi sunt prisci illi, qui tetrametrum usurparent: pnesertim cum antiquis temporibus iidem fere Poetae ac musici forent, ut non debuerint in tam turpi errore volutari , docet id eos non sine causa sectile: viosq; fuisse illo metro, quia poesis eorum: tragoediaq; illa rudis, satyrica erat: multumq; retinebat eius studij, quod in saltationibus occupatum
69쪽
est hoc en Im valere arbitror, quod inquit. inc obri se suisse poesim illorum neque enim ut satyricam, ita ὀρχηκα ipsam fuisse tradit: sed aliquantulum illius diuersi studii retinuisse, procliuemsi, ad rationem artemo; saltandi extius te: illi autem con uenit mirifice mobilis ille versus. Non igitur ipsi peccabant in genere versus: sed nondum tragoedia sermam speciemq; suam nacta suerat: cui postea formae inuentie nullo modo ipsi aptum fuit mobile iri, & saltatorium metrum: sed aptum ei, repudiato illo, praebitum, id est iambicum. quomodo etiam hoc ipsum inuentum sit, docet affirmas postquam locutio apta tragoediae comparata est, nullum negotium sui cse metrum itidem ipsi accommodatum inuenire: ipsam enim naturam sua vi suum Propriumq; metrum inuenisse: quomodo aute hoc fieri potuerit, ut quas sua sponte hoc in lucem prodimi, nec oportuerit quempiam in hoc magnopere laborare, declarat dicens. Maxime enim e numero metrorum Omnium iambicum est aptum locutioni: hoc enim valet illum esse Ἀκ ,. quo vocabulo utitur. Cicero etiam extistimari potest hoe verbum exprimere voluisse, cum inquit in oratore de iambico, Ginsitimum illud esse orationi. Ratione etiam aliqua confirmare hoc volens, argum
latur a signo, id est causam huius rei non qu rit, sed ostendens id quod consequitur .
illo, tanquam nota quadam, probat verum esse, quod praecepit: ope enim notarum aliquarum veritas saepe occultarum rerum origoq; intelligitur. Signum igitur Nar sumentum huius rei esse inquit: plurimos nos lambicos versus proferre imprude ter in congrestibus , de cum loqaimur internos familiariter: hexametros vero rarb, ac tunc solum, cum excedimus ex harmonia structuraq; verborum, apta communi locutioni: ac fingimus deniq; orationem grandiorem. quam serat sermo familiaris. naturae autem instinctu homines in dicendo saepe edere versus iambos ita avertum est&auctoritatibus summorum doctorum Nexemplis etiam oratorum, ut dubitati de eo noti debeat. Hexametros vero aliquando etiam excidere ipsis inuitis, dubium
non est: ita tamen ur grandiloquiis ille sonus facilius animaduertatur. Cicero igitur in epistola quadam ad Atticum c lin stadiit et non hexametrum solum, sed eius generis hexametrum, qui spondeum pedem in quinta sedo habent, statim cognouit, uid commis siet, addiditq; . Hunc m, si cui voles pro tuo venito. Praeterea Socrates in Phaedro in trema vituperatione amotis, cum stati via cum illi is rei ostendere vellet, dixit heroico numero. e λ- ι φιλε , men vim σι-λsisti, Gς-: idemq; postea, cum a Phaedro impulsus esset, ut contrarium laudaret,
initio orationis suae se purgans, significauit editum a se versum illum, concitatiore secto: ut non sine causa cinere debeat, si laudare coeperit, ne magis e finibus exeat. - hoc loco non arbitror cantum significaN: neque enim in colloquiis, sermonibusq; similiaribus canimus: sed tamen, quia modum quendam vocis, sonumq; sermo omnis habet, qui modus variari potvi: &intenditur enim vox & remittitur, tunc,i nqui accidere possς ut in hexametros Versu. incidamus, cum egredimur m dum illum orationis, qui est aptus cotidianae locutioni: grandioreq; sono utimur: tune enim magniloquentia illa secum trahi numerum ςum, cogitq; nos imprudentes de inuitos in dicendo v sus hos edere.
Adhuc autem episeodiorum multitudines, m cetera ut singula ornatas, si dicuntur. De his quissim igitur tot a nobis dictasint: mubum enim
fret se opus eseisingillatim percensere.
Cum studio recentiorum, accommodatius tragoediae metriim Inuentum esse di. rasset,duce praecipue natura, quorum opera alia etiam non nulla, quae pertinebant ad ipsus dignitatem inuenta docuerat,addit nunc eorundem cura, cum pauca prius
epilodia in tabulas includi solita essent, vel unum potius aut alterum in unam fabulam ν
70쪽
lam,numerum episeriorum auctiim suille: quae res multum valuit ad tragoediae corpus augendum,cultumq; ei ac splendorem esserendum: antea nanque fabulae minores & exiliores erant. Non tamen arbitror numerum eorum certum & definitum unquam sui ite, sed ipsa aut plura,aut pauciora, ut aut ipsa breuia longave erant, aut sumentum issum sabulae,itidem pusillum aut magnum. Cum autem plura adhuc diligentia & studio iuniorum tragicorum conformata & emendata est e sciret, ne multus in illis enumerandis: eorumq; accelsione explicanda seret, comuniter nunc tradit eodem pacto singulas partes tragoediae ampliticatas & exornatas ab illis suisse dici: hoc enim manifesto valet, quod inquit κοσμηθὸν ia hi is m. quod Verbum respondet ut opinor in superiori illi ἡ rimu , . nam hinc quoque percipitur, quod eo loco admonui, supra in verbis auctaris illud, in μί - Θbe noni nandi casu positum esse. His autem hoc pacto explicatis, ostendere volens a se affatim declaratam csbe pro tempore tragoediae originem, amplificationemq; , concludit hanc disput tionem, licens ea quae iam tradita a se sunt,satis habenda: si quis enim omnia accurate recensere vellet, nimis magnum laborem susciperet: ad eiusq; exi tum non Actile perueniret. Eodem autem pene pacto locutus est in juibro de moribus ad Nicomachum: quum enim significare vellςt non posse omnia compreliendi oratione, quae statum p clarum vitae alicuius aut ornarent, aut violarent, si contingant iis, qui exsanguine ipsius orti sunt, aut amicis: quia illa & multa sunt, & magnopere inter se discrepantia: nec non quia haec magis attingunt illos: haec ver , minus, inquit. καο καΘi a. A s-ς ira
Comoedia autem est.*t diximus, imitatio deteriorum quidem: non tamen in omni vitiuenere sed ridiculum turpis es ars: ridiculum enim infere
tum quod tam oe turpitudosine dolore, quae non interimat: ceu flatim ridicula facies, qua turpis est ac d gorta sine dolore
Cum supra communiter non nihil disse Isset de tragoedia, atque comoedia: relictaq; statim comoedia, tragoediae progressum breui explicasset, redit nunc ad coma diam: eamq; quod commune ipsi est, cum tragoedia atque omni parte poesis, imit conem esse dicit: testatur enim se hoc antea protulisse : imitationem inquam esse comoediam: fecit autem id statim post propositum suum explanatum: cum multis
enumeratis, Omnes pOςiis, ut praetereaS etiam non nullas artes imitationes esse duxit. ilico autem discrimen posuit inter ipsam ac tragoediam:cum enim meliorum imitationem esse dixissςt tragoediam: comoediam contra peiorum imitationem esse tradit: verum quia multis modis mali esse possunt mortales, statim declarat quibus culpis assines intelligat eos, quos materiam esse comςdiae ostenderat: neque enim in omni genere vitiorum volutatos aptas esse personas finge lis comedijs assirmat: sed obuoxios potius quibusdam erratis ac lapsimis, quam grauibus peccatis ac sceletibus contaminatos,idoneos huic studio esse existimat. Nam quamuis ipse comγdiam esse dixerit imitationem G 'ρων inec certo ea voce teneatur personas ne, an
res intellexerit: praeterea'; infra, de tragesia disserens, Uirmari t illam esse imit tionem non hominum sed actionis, arbitror tamen homines hic accipi debere: --bo enim haec genera sabularum, cum propositum habeant sacta quaedam imitari, homines etiam imitantur: ab illis enim ipsa prodeunt: nec existerent actiones, nisi essent qui agerenti iocos verb,dcres quae risum moueant, est e materiam com diae indieauit etiam Plato, atque id quidem satis lepide,quo loco in symposio facetissimam personam loquentem inducit: haec enim apud eum pronuntiat Aristophanes vii