장음표시 사용
81쪽
su siet nominasse melos Sed cum arbitrer intelligi debere eum, quem celeritas ac tarditas temporis,ordinem quendam nacta,gignit, tum grex ille mouetur ac saltat, planum est hunc numerum in voce non spectari.quare non potest contineri in verbo illo ui 1M. omissi is igitur est, nec locus illi suus verbis auctoris allignatus,quia ille ob scurus dubiusq; elle non poterat. nam cum infra in partibus ipsis tragoedit qualibus inueniendis. tantum appellet: nec rhythmi mentionem ullam illic quoq; faciat, eadem de causa credendum est id ipsum sedisse: praeterquam quod in numeris illis cant ut accommodandis, non magnopere exercetur industria poetae r aliunde enim ipsi eo adportantur. quemadmodum fieret de illis, qui in sono vocis & omni, instrumenti musici notantur Ips nanque diligentia poetae, cognitioneq; aliqua musicae artis, sabricantur. Animaduertendum autem metra ipsum vocare versus, qui Oduntur ab actoribus atque omnes deniq; partzs tragoediae, exceptis cantibus chori, qui μίλ. vocantur, ut secit in problemate illo, cuius supra sententiam expressi: cum enim quaereretur, cur Phrynicus in melicis yotius poetis, quam tragicis numerar tui, tuquit. : δατή-ή- πι- μι aia πως Παγω Me rρεν. Est in servptis libris hoc diuersum a lectione excusorum,quod non arbitror repudiandum: cuenim formis impress habeant patrio multitudinis numeto Myῶν, in illis est eadem uox dandi casu: puto igitur,quod in definitione Aristoteles dixit εκοῦς i. ειδον, nuclpsum dixisse uno nomine, breuitatis causa MAMν: In hac enim lectione cunctos calamo exaratos consentire vidi.
μαλι ιI, A,ό Eis αρυν ς, αἰ εγει ἀί . Quia autem agent faciunt imitationem primum quidem necessario utique esse debet aluiua pars tragar iae oculorum ornatus: deinde cantus, diritu: in his erum faciunt imitationem. Voco autem dictionem, i am metrorum compositionem: cantum autem, 'odi imper picuam habet omnem.
Vt tragoediae definῖtionem eruit ex iis, quae fuera disputata sunt, ita nunc partes ipsius duci ostendit ex iis, quae in definitione posita postea sunt: quae itidem pro certis haberi debent, nec labefactari possimi. Primum autem quia dictum fuerat tragicos inducentes personas, quae agant, imitari, in hoc tanquam firmo quodam ac si bili solo, confirmat partem tragoediae esse ornatum corum, quae exponuntur oculis spectatorum: illa enim omnia ita instructa& ornata, ut respondeant rebus, quae aguntur, multum adiuuant intelligentiam earum rerum, ac verisimiliora ipsa re tadunt. Intelligit autem ornatum scenae, vestimenta histrionum, formam urbium, viarum atque aedium, omniaq; huiuscemodi, quae non tantum splendorem habent, sed naturae earum rerum, quae reseruntur, seruiunt. Si autem alia quapiam ratione illi de non agendo imitarentur, non sequeretur ut apparatus hic pars esset tragoediae: neque enim in epico poemate, quod narrando, commemorandoq; munus suum peragit, locum habet aspectatio: auribus enim res illae, non oculis adportantur. Uerum quia tragoediae quoque placent, si legantur, & non cum recitantur solum, intelligens hane partem non esse ita necessariam, ut sine ipsa sun litus intereat tragoedia. l. o Inquit. Aliquam partem, quo significauit ut in numerum partium ipsa redigi debet, ita non esse primarum partium. Post hanc autem, illo modo cognitam esse partem, sequi dicit alia ratione, ut cantus quoque ac dictio partes sint: confirmare nanque hoc volens,inquit eos,qui imitantur, tentes his tanquam instrumentis imitari. in quo animaduertendum est, quod ad Graecam locutionem facit, ipsum praepos tionem e. adiungere nomini quod refert has ipsas res, ut supra quoque ipsum nos et fecisse adnotaui: quare, ut illisividentur potius hetc tanquam materia accipienda: in
82쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA. - 19
da: In qua exprimatur res, quam poeta suscepit imitandam: in apparatu nanque&iunctura illa pedum: nec non in cantibus ipsis, quibus etiam adhibiti sint rhythmi, estingitur id iactum. Cum autem rationem iam reddidisset. cur hae quoque partes baberi deberent, ne quis scrupulus in animo alicuius oriretur, quid intelligeret, nominibus illis explanat : inquitq; se vocare dictionem, ipsam metrorum compositi
nem, significans astrictam certis mensuris pedibusq; esse tragicam orationem. - . di ditiise vero: id quod potestatem, quam habet, omnem notam ac perspicuam habet. Omnem autem, quia non quaedam cantus pars nota est: quaedam autem ignota, sed
omnis ipsus vis, ac quid moliatur in nobis apertum est, dea quolibet nullo nego
Quia autem actionis est imitatio: agitur autem a quibusdam agentibus:
quos necesse en qVales quo ames Ermoribus, oe sententia: propter hos
enim, cir actiones esse dicimus quales quasdam, duae actionum causae natura
sunt, enter tia ρο mores, . secundum bin a Psecuntur finem suum: or in-δ etium depelluntur omnes.
Vt paulo supra secit, eum declarare nolest, partes esse tragoedIar apparatum, lictis nem, & cantum: initio enim posuit quiddam, unde ita se rem habere liquido cogno isteretur: illud autem certum & exploratum erat. ita nunc eum alijs partibus in stigandis operam det, ex antepostis ducit, partes item Ipsus esse mores & sensum anima, quae & ipsa explorata edent. Vnde initio horum, quod valeret ad Amitatem earum lententiarum Ostendendam, posuit reui particulis ut sepe declaraui, reddi debet aliquid,quod indicet certo id, quod Insertur inde nasci.& haec est ratae,qua viatur Aristoteles in nouis aliquibus rebus superioribus adnectendis.& si hic quiddam est, quod explicatione egere putauit. intelligo autem in eo, quod antecedit, & quod plerunque ut certum poni solitum est: quare utitur ad huiuicemodi sententias com sis tuendas leuibus argumentsi & ὰ genere eorum, qua Graeci, σ vocare coinsuerunt: quod in superiore sun lamento opus non fuit. Sed hoc relicto, quod si quens est, de a veterinus etiam Grecis interpretibus anima luersum, ex hac sentemtia, tragoediam imitationem esse actionis serie,qua apparebit elicit duas illas, quae restabati t. partes tragoediae: ordo autem hic est. Quia imitatio est aetionis, tradoedia scilicet: hoc vero prima in parte definitionis postum est: Agitur auton ab aliquabus agentibus: neque enim agi quicquam potest, nis snt qui agant. Addit autem ij, qui agunt,feri non posse quin quales sint, in motibiasq; atque animo impressam habeant qualitatem quandam, id est ut aut auari sint aut benigni aut timidi aut sortes, aut miseescordes, aut duri, siue demum aliquibus huiuscemodi naturis insgnitiaue
ad eas procliues ; a ratione autem sensuqi animi ques tatem accipiunt: qui aut acuti sunt, aut tardi, aut sapientes aut stulti. Probat vero hoc, ut opinor, a simili: argumentaturm hoc pacto: cum enim sacta etiam affirmemus esse qualiae quacunque qualitate ipsa notata esse dicimus hoc enim videtur valere particula τά-, quam adiungit nomini itiae. non alia de causa ipsa qualia esse dicimus, nis quia proficiscuntur ab his rebus, id est a moribus de a sensu animi. quare ex stimandum est ab iisdem rebus vocari quoque homines quales, ut illud μα. Abis reserat voces, quibus supra usus est, id est : quamius ari, traii aliquis pollet, intelligi debere duabus illis vocibus, non indolem & rationem sed homines, ut tradiderit auctor, vocarisacta hominum ab illis ipsis qualia, & ab eorum qualitatibus nomen capere. Quod aute sequitur, est redditio illius quia, & αγναχ ὼ- , ut Greci vocant: ut enim ed per-
83쪽
vendier usus est sentent ijs illis,quae cum aut sua vi exploratae, aut supra tune verationibus confirmatae sint, reddunt etiam,quod adiungitur,planum atque exploratum. hle autem quod adiungitur positis illis,est, Duae simi causae actionum nariine impulsu, sentiis inquam animi & mores: quod valet nisi fallori homines impelli ad alia quid agendum rationis subductione. & rationem postea sensumq; animi sita enim appellemus t erit enim res notior qualis sit pluribus signineata nominibus semen causamq; esse eorum, quae facimus: & ut rationem ita mores: stat enim alis, qui quia hoc aut illo modo morati sint,seruntur ad facta illa, ad quς natura ea ipsb agit. Adiungit autem Alistoteles,& secundum has adipiscuntur, & a fine depellumitur omnes: quod valet prout homines consilio dc ratione valuerint: nec non, ut motibus his aut illis praediti suerint, aut fieri compotes suorum votorum: adipiscique quod sibi proposuerunt, aut inde pelli: totum enim sere in his positum est.T. hie,ut infinitis alijs locis, Aristoteles posuit pro . nam quin πο, γου, valeat a proposito depelli, nec poste obtinere,quod concupieris dubium non est.Pii-sillus scrupulus est ea parte, cum inquit κωκαν τι et ur, quomodo muliebri nomiane utatur: cum altera illarum rerum, quas intelligit, neutro genere vocetur: nesue
enim videtur apte posse sannininum vocabulum neutrum complecti. Sed ut ad superiora redeamus.Cum in definitione tragoedia dicta sit esse imitatio, non actionis simpliciter, sed actionis honestς,omisit hic nomen, quo illa distinguitura comoedia, quς α ipsa imitatio est actionis,sed humilis de ab letae de iocosae, quia Id necesibrium hienullo modo ςrat: nec quicqua faciebat ad id, quod probare volebat: satis enim ipsi fuit repetere ipsam esse imitationem actionis. infra etiam in redditione, id est ubi ostendit, quid necessario sequatur ex superioribus sententi js: quod prius erat accusandi casti correxi restituiq; nominandi casu si iis , ut legi debere liquidbPersi eitur, suffragantibus etiam huic lectioni calamo seclptis libris: apta enim sunto nomina a verbo vi. κω, quod nulla ratione pat ream constructionem: sed ut .uriae. δ .r, quae inquit, nominatiui casus sunt: illae enim res HGκ πιγ κει u MAE . A b i id est habent eam naturam,ut sint causae fa tum humanorum : ita etiam vocabula illa, quibus ipsae illae duae cause notantur . i a lia ris
s fiatu em athonu quidem mutati anti: appelli enim Iabulam hane compositione rerum: Mores autem secundum quos . quales quo am esse syrmamus eos, qui agunt sententiam autem , ea, in quibuscuri, dicentes
demonstrant aliqui sim etiam enuntiant memem suam.
. Quinque Iam inuentis partibus inagoedi unam,quae adhue restaba Indagati vel potius,quae sit illa, statim ostendit: non enim in ea explicanda ita laborare,ut in superioribus oportuit: neque e tanta mole ipsam eruere, ut proximas vicinas duas neccc se suit: quin potius eam dc partem esse tragoediae ,& magni quidem ponderis pamtem apparetiquare potius declarandum fuit,quid illo nomine sgnificaretur. Tradit igitur fabulam esse actionis imitationem: id autem constituere volens,ac verum esse docere, inquit se vocare sabulam compositionem rerum: nam confirmare ipsum quod dixerat, ac ratione cius rei reddere, intelligitur ex particula D, quae in sequente sententia post in est: verum quia vocabulum hoc fabula sui opinorὶ plures noti nes habet: nec vere de omni fanula dici posset, eam esse compositionem rerum,indicat, quam sabulam esse huiuscemodi affrmet,id est illam, te qua hie agitur: quxq; intelligitur cum disputatur de tragoedia: nisi enim ita accipIatur, non video, quam vim hic habeat nomen illud re u , quod monstrare rem soleti de non sine causa doctus accuratusq; interpres Madius, timet ne mendi aliquid hic st: legiq; debeat siue
etiam patrio calii multitudinis siue tari: ipse enim quoque diu Iuspicatus sum
84쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA. 61
πυ- legi debere: Nam quod dura aliquantulum videtur esse construmo verborum, s ita legatur,repperi exempla multa huius locutionis, in qua non suo loco postum est aliquod verbum apud hunc auctorem, ut qui non alienus esset ab hac compositione: in extremo enim j.libro παυτικα , inquit A a re si, οἰ: & non, qui erat planior ordo verborum. re τὸ in ij.quoque
ubi ait, refellens παλι τειαν Platonis. ἐοικε δε τοῖς ψιμπ δο- νψ me λανα κων, cum planior structura, sensusq; certior esset, scribere M eme . ν ει απsν-ακωκά son αδ-: neque enim id accommodatum esse poterat agimcolis: sed reliquis utile erat, ut qui agros colerent, communes haberent uxores & liberos : ita enim minus illi inter se concordassent. non deessent & alia testimonia, quae idem confirmarent, si opus esset . autem πραγματ' , valebit, harum, quae aptae sint tragoediae pangendae, rerum: nam si argumentum alienum esset, nihil i
uaret recta constructio ipsarum. Si igitur sabula, de qua agitur est series apta&compos tio rerum, vere dictum est supra fabulam esse imitationem actionis: neque enim imitatur illa aliud proprie, quam serium eam & molem eorum, quae facta sunt. Quae autem scquuntur, seruiunt suterioribus: cum enim supra demonstrasset haberi debere mores & sensus animi verbis expressos, partes tragoediae, appellauit autem ipse has res & Haemαι, quid verbis sis accipi velit, nunc declarat: ac primum inquit
se Vocare mores eos, quos cum ingeneratos esse aliquibus videmus, dicimus ea de
causa ipsos, agentes aliquid, quales: nam τι itur ipse addidit, quod semper studiose facit, quia non unum aliquod certum morum genus, sed quicunque illi sint, in telligere se, Ostendere vult: &auari enim morati sunt, & fraudolenti,& mendaces & s perbi & molles omnes deniq; , qui huiuscemodi aliquid insitum penitus in antimo habent. Sensum aute ac geriti xν, ut Graeco verbo utar, tollendae difficultatis causa, se appellare dicit ea, quibus in oratione utentes demonstrant,probantq; aliquid, sue etiam aperiunt, enuntiantq; quod in animo habent: brini, muris enim quod inquit, significat, cum aliquid iam editum probant: argumento .l; aliquo aut confirmant aut refellunt. sed etiam vobis ostendere atq; aperire quid sentias de aliqua re, dianace partem esse affirmat. Animaduertendus autem est modus loquendi, quo ipse inquit απι Λικi :νυ τι, praepostionem.huc adhibens, vi supra muli slocis adnotaui ipsum secisse, cum de iis rebus loquitur, quarum ope poetae aliquid exprimunt atque imitantur: vel potius in quibus tanquam In materia quadam ac solo sundant imitationem, de usurpat haec verba diu μί ris . nam illic quoque ιις est. Sed insta quoque ubi rursus ostendit, quaevis dianceae sit. na inquit. ανειαν A , es, ί τι. Videtur igitur signiscare ut illic sententiam manere omni illa in parte oratiouis, qua probant aliquid aut aperiunt quid sentiant singillatim de ali qua re, esseq; ipsam in illa quas materia sulam ac dilluminatam: Nam quod insta
etiam in declarando isΘω inquit Gaia εκ in δ-λον--, ualet eo loco ia. . , ubi de omni illa in parte qua. Praeterea quod ad sententiam uerborum facit, non ad certam aliquam illorum construendorum rationem, scrupulum in se habet, qu modo nunc docere uolens, quid ualeat Θ., mores dixerit esse illos, unde vocamus quales eos, qui agunt, cum paulo supra tradiderit homines etiam dici quales
Histi de qui sunt diuerso ingenio de ria Inde etiam soliti sunt uocari quales, &longe aliter quales. Quare non uidetur haec uera dc exquisita ratio esse hos fgnita candi, postquam alij quoque, diuersi ab his, eodem pacto ostenduntur: & tamen infra quoque idem repetiuit: nam inquit eodem modo candem rem declarans. m.
Necesse Vi igitur omnes tragoediae partes esse sim, sicundum qua b uaedam tragar a is: haec autem fiunt alis,mores, oe dictis, stentet
85쪽
ci PETRI VICTORII COMMENT.m ct apparatus Er concentras: quibus quissim enim imitantur , duae parites sunt: N autim im amμr, a. qua a tm I tantur tres Iraeter has, nulla.
Expositis singillatim partibus lis tragoediae, quae qualem Ipsam reddunt, nunc earunt numerum cogit: sex ; ipsas esse animat, nominibus illarum deinceps positis: separauit autem dicendo ne i tragoediam ope illarum qualem,partes has a partibus, quae quantam ipsam essiciunt i nam quod addidit illi voci quaedam, declarare voluit non uno modo,sed pluribus fieri ipsam qualem. Adiungi vero Ipsis no poste aliquas doce repetens superiorem diuisonem,qua tradidit tribus modis distingui posse sita dium eorum, qui aliquid imitarenturi aut enim discrepare illos in ter se, quod diuerss rebus, & tanquam instrumentis aliis utuntur ad imitandum, aut quia ratio, modusq; diuersus est, aut quia longe aliam materiam imitantur, Quibus igitur imita tur duas partes esse inquit: non tamen nomine ipsas appellat: intelligit autem com centum & dictionem: supra enim nominatis antea illis, assirmauit, Ipsas esse, in quIbus essicerent imitationem, qui studio hoe fingendi atque linitandi tenerentur. Vt
autem imitantur: ita enim vocat modum,quo exprimunt res, unam partem esse Inquit: illa vero est, quam vocat ν ιν neque enim aliam ullam viam rationemq; ha bent tragici qua imitetur, nisi ante oculos eorum, qui spectant,omnia ponendo, reserendoq; facta illa, inductis in scenam personis smulatis,quae tunc illa gerat. Quas
autem imitantur tres esse inquit: quae verb hae partes sitit, dubitari non potest: tres enim manifesto sunt, quae rectat exceptis illis, id est fabula, mores &sententia. Imutantur autem tragici poetae & coagmentationem illam rerum, quae fabula est appel- Iata, de mores eorum, qui ea gessisse seruntur: nec non sententias etiam, quae conueniant personis illis, aptaeq; sint iudiciis illorum probandis : iisq; , quae aduersari via deantur, confutandis. Addit autem in extremo praeter has nullas partes Inueniri, uae reddant tragoediam qualem: neque enim aliud quicquam praeter duo illa ,quae oessit, afferri potest,quod sit quasi instrumentum imitandi: modum; itidem unus Ille est: nec extant res vllae, praeter enumeratas tres, quas imitentur, id est struem tu Iam, compositionemq; rerum de mores & sententias, quas dixit.
His quidem eietur non pauci ipsorum, ut ita loquar, utuntur formis: σμnim assectationem habet omne, mores, o fabulam, oe a mnem, e r co
centum G cruentiam eodempacto.
Cum sex esse tragoediae partes ostendisset, quae reddunt eam qualem: addit nune bonam mVnam ii partem poetarum in iis traga liis,quas scribunt, adumbrare illas ipsas partes. quoa lignificare videtur nasci potius a rei ipsius natura, quae quasi impellit ipsos ut hoc faciant, quam ab arte & peritia ipsorummeque enim omnes,qui se ad scribendum conserunt, docti sunt plenamq; huius studij scientiam habent. V rum autem esse, quod dixi,ostendere videtur,quia cum causam eius, quod protulit. afferre vellet, Inquit. Omne factum argumentum ve tragoediae , continere in se illa . O milia, ut cum res ipsa cuncta ea inclusa in se habeat,poetae qui ipsam aggrediuntur. nullo negotio illa persequantur: ac si non omnino exprimant, saltem leuiter ipsa a tingant: quod enim factum est, quod in scenam referri non possit, ante oculosq; spectatorum constitui: sed illud eum mores suos quosdam habet, qui a poetis in scruptis estingi possunt: aut enim saeuum factum est, aut clemens: aut auarum, aut lib rate: aut plum, aut nefarium. Sed etIam ex omni secto videtur at quo modo fabulaeonfici posse, si quis commode apteq; partes Ipsius coagmentare sciat. eadem ratio
est reliquarum paruum: illas enim quoque omnem actionem in se habere eertu est. vi Hac -
86쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA. 63
Hae autem nisi fallor huius locI sententia est, obseuri sane,& quod non sine causa
negotium facesserit Madio interpreti, erudito sand atquς accurato viro . Ita vero a cipi ipsum oportere, singulis penὰ verbis diligenter ponderatas, ostendere conabor. Primum autem quod inquit, non paucos ipsorum uti liti formIs, arbitror poetas i telligendos: de poetIs enim antea manifestb loquebatur, cum dixit, quibus imita tur, & ut imitantur: & quae imitamur: quare de iisdem etiam nunc loquitur, assi mans non paucos eorum uti his semis: quod autem in medio huius sententiae collocauit verba, quibus tanquam corrigeret, atque emendaret, quod dicere in animo habebat: ac tanquam modum quedam illi voci adhiberet, arbitror Ipsum ea deca se id secille,quia non paucos dixerat: hocq; illud esset, qnod egeret moderatione ac imperamento, quia revera fortasse plures poetae inii enirentur, qui non Valde vi renturhis formis, si quis id ut accurate ex uisiteq; dictum acciperet, quia in ipsoruscriptis tenuis tantum quaedam atque obscura earum similitudo foret: nequς enim puto id prolatum suisse ab Aristotele, quia μδa appellavi si quae vere usia vocari de bebant : neque etiam quia statim usurpaturus erat verbum parum apte, & quod rorum corpore praeditarum proprium csset, non earum, quae sine corpore sunt, ut quia dam putarunt : Graeca enim consuetudo passim capit verbum Uz hoc modo, ut Aristoteles etiam multo infra, qui ait. ά ά . Quod autem Madius, ut in subtilioribus Aristotelis libitis euol dis diutius occupatus,ita in hoc explicando non sine laude versatus, putat 1 ιν accusandi casu legendum, magnop re probo iudicium ipsius: diuq; ipse quoque eiusdem opinionis sui, cum in vetustis. simo exemplari ita scriptum offendissem. Quare accedente ratione veritatem sententiae auctoritati antiquae lectionis, nunquam dubitavi, quin ita foret legendum: vis autem omnis huius sententiae, supra a me, ut opinor explanata est. Nam vanItas peris uulgatae scripturi, de quantum notio ipsius, si a in nominandi casu scriptum sit, pr bari non pollit, non aebet accurate consutari: vero quod inquit, valet omnem rem actionemq;: neque accurate quaerere oportet, quod verbum id reseran nullum enim in propinquo positum est, unde aptum esse postici sed ipsum per se manet, neque eget ullo, quod ipsum sustineat: continet enim in se concursum omnium natur tum ac rerum: itaque saepe hoc nomen usurpatum inuenitur. In extremo positum in me quod valet similiter, non significat, ut arbitror uno eodemq; pacto sex illas saltes formas ve, ita in quolibet facto inueniri, ut non magis minus vehaec, quam lua in ipso sit: sed valet eas etiam, quae non valde videtur illic Inueniri posse, tamen illic esse, in tragoediamq; commode,inde sumptas, Inseti posse.
tatis esi, non hominum ,sed action is oe Uitae felicitaris infelicitatis retenim felicitas in actione ea: σfinis actis quaedam est, non qualitas. Sunt
autem secundum quidem mores quales quinm secundum autem actiones,ffices vel conetra. Non igitur ut mores imitentur, agunt: uerum mores complectuntur propter actiones. Qua propter res abuti finis tragoediae las
87쪽
Cum supra sedulo indagasset omnes tragoedix partes, quae qualitatis sunt, inuentasq; postea ex omni facto req; ipsas erui posse affirmasset omne nanque factum in te esse inquit, ut quasi ornatum illis sit, atque ipsas quodammodo in se contineat
quia non cunctae partes eandem vim habent, docet nunc quae potissimum ipsarum macini momenti est ad constituendam tragoediam, tradens sabulam huiuscemodi esse. Cum autem quaestio haec magni ponderis si nec desueriti siqui de hoc aliter senserint, pluribus argumentis id confirmat: nec tamen uno suoq; nomine ipsam appellat, ut paulo antea secerat in partium singularum enumeratione, sed utitur deletiptione ipsius, verbisq; iis,quae vim ac naturam elus euoluunci supra nanque dixerat.
fabulam esse coagmentationem rerum. Hanc igitur nunc rerum coagmentati
nem maximum omnium esse inquit: ac superare ceteras formas, quod in reliquarum nulla tantum roboris ac virium, quantum in ipsa sit ad constituendam trago diam. Probat auia hoc verum esse primum a definitione tragoediae, spectataq; ipsius natura. tragoedia enim est, inquit, imitatio,non hominum Aractionis: supra nanq; in ipsa definienda dictum est tragoediam esse imitationem actionis. Qubd si contralmitatio seret hominum tragoedia, in ea fortasse maiorem vim haberent mores &motus animorum quIm actior magis enim haec haerent hominibus, quam actior inim multi reperiantur qui non agant: nulli autem exten i, quibus non ingeneraus ni aliquI mores . Adiungit autem rei explanandae causa e declarareq; volens ,
quod angustius in definitione posuerat, & vitae, & felicitatis & infelicitatis: per vitam enim intellexit, ut puto, non omnia quae in visa spatioq; temporis, quod vixit, alicui contigerunti neque enim imitatur tragoedia omnia alicuius facta, etiam dissidentia, sed vitae Ipsius exi tum, & qualis dento; illa suerit, fortunata,Inquam an misera, quod saepe unum tantum factum praestat, hoc autem vertim esse: itaque accipi id verbum debere, declarant ea, quae consequuntur: arbitror enim quod addidit iaci staδauu νι- και κακοδουμ :ν Ain, declaratione esse antecedentis vocis. Unde Cicero
μονίαν, vitam beatam appellare consueuit, &-, Vitam miseram: praecia puὸ enim tragoediae captare solent vitas hominum insignes aliquibus egregiis commodis , aut atrocibus malis. Valet autem ad opinionem hanc meam confirmadam , quod Solon quoque ita beatos homines ostendit,ut testatur auctor ipse in x. libro de moribus ad Nicomachnm i quum enim qualia necesse est fuerint facta ipsorum ii dicasset, addit quae ad vitam etiam pertinerent: verba Aristotelis haec sunt. A
tationem esse tragoediam, εc rerum valde secundarum, de rerum miserarum, indicat
obscure utrunque genus tragoediae, Mid quod prosperum exitum habet, & id quod aduersum ac calamitosum.Hoc autem, quod postremum rostat, vere dictum esse docet hoc pacto. licitas enim in actione consistit. valet vero id non posse felicem, beatum ve quempiam vocari, qui non agat, sed tantum motibus laude dignis ornatus sit, honestis i habitibus animi instructus: sacta enim hominum sunt, quae beatos Ipsos reddunt i cum scilicet 1 virtute praeclarisq; habitibus proficiscuntur: ut contra alia facta, contrariaq; superioribus , sunt quae ipsbs miseros efficiant. Addit autem eudem rei confirmandae aptum: Et finis hominum est actio quaedam: intelligit verbactione honestam,quamuis non exptimat, cuiusmodi actio illa st: facta enim quoq;
turpia actiones sunt. Aperit autem hic magis quid eiiciat atque refellat, affirmans: Et vitam beata manere in actione: Sc finem, quo reseruntur omnia In vita, esse actionis quoddam genus: nominat enim illud,quod non valet tantum. vi efficiat nos beatos: neque finis est nostrarum cogitationum:& inquit. Non qualitas. quamuis enim aliquis statutum in animo suo habeat omnia gerere, quae virtutem oleant, Sc aut i
sta aut sortia, aut liberalia secinora sint: contentusq; si his egregiis habitibus, nee unquam aliquid agat, quod illinc prosectum intelligatur, nunquam beatus vere vocabitur . Quam vim au tem habeat mores qui & ipsi tragoediae pars sunt, ac reliqui habitus animorum, patefacit dicens. homines ex moribus,quibus praediti sun i, de essis de vocari quales, ut mores illi habitus ve extiterunt, id est iracundi, lenti, asperint
88쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA. 6s
beatos aut contra, id est miseros. Quare M.Regulus, qui incidit in res maxime aduersas : cruciatusq; corpore sustinuit acerbos, miser suit: qui tamen iustus vir ac se iis extitit, cum fideq; se gessit: quae omnia qualitatis sunt. Addit autem Aristoteles, quod & ipsum multum valet ad idem demonstrandum, id est ad ostendendum plus factis, quam moribus tribui oportere in tragoediae partibus existimandis : videri quoque id posse ex institutis hominum, diligenter eius rei ratione animaduersae ut, inquam,se illi in vita gerant: & utrius ipserum alterius consequendi causa, pe utuntur: cum enim aliquid seruiet alteri, illud cui serviet, maioris dignitatis esse mani sesto intelligetur. Et demum argumentum ductum est ab iis, quae vim habent finis, &iis, quae reseruntur ad finem aliquem: πιλη nanque &ea , quae sunt ου - κα potiora prioraq; sunt illis, quae adiuuant eum finem, & sunt e του. Non igitur sinquit nomines, ut mores imitentur & exprimant, agunt antea aliquid: sed contra una cum aliis rebus, quae prodesse eorum consilis pollunt, assumunt mores, seduloq; ipsos comparant, ut facilius ea quae volunt, ita efficere possint: hoc mina arbitror signincare πι- μποι in is γεσι δά- tyme: 6 1 λαμβαλν nanque, priore sui parte, quae addita ipsi est, concursum etiam aliarum rerum, quae smul corrogatae sitit, ad iuuetitq; id opus, significat. His autem positus confirmatisq;,concludit iam ratione, quod probare voluit: clausula enim est primi argumenti, quod inquit. Quare res &sabula finIs est tragoedia: finis autem maximum omnium. Vnde intelligitur, quod
explanatum non est, ut perspicuum tamen relictum, coagmentationem rerum,sabu lamq; et se maximam prestantissimamq; omnium partium tragoediae, quod Initio as- firmarat: cuiq; constitit endo toto animo incubuerat. πράγμα in autem quod inquit, intellexit aptum rerum ipsarum ordinem, quem συασιν πραγμα VOcare consue
uici id autem perspicitur etiam voce, quae consequitur: addidit enim rei declarandae causa, καὶ neque enim simpliciter res fabula appellari possunt: sed ipsarum rerum quaedam structura atque apta composito. Correxi autem, quod initio huius partis mendose prius erat πρα9M n umero multitudinis, & consensu scriptorum liat, rorum, & veritate ipsa lectionem illam refellente: unius enim, non plurium secto. rum, imitatio est tragoedia.
Praeterea sine actione quidem nulli modo fieri posset tragoediar sine mos
ribus autem extare fosset: recentiorum enim flurimorum traggiae carent
moribus: Er omnino poetae multi huiusicemodisiunt cur icturum am ad Sol notum se habet '. Polygnotus qui em enim bonus ea desicra Ormorum. Zeuxin autem pictina nublis habet mores.
Alterum hoc argumentum est, quo idem probat. plus scilicet conserre ad traptodiam constituendam sabulam, quam mores: omnino enim puto legendum ἔτι tas x xi oue: non, ut in excusis antea legebatur. συλ μμ mi, xy ve: ita nanque in duobus exemplaribus inueni. Contra Verotervulgatam illam lectionem sedulo dispuatat Madius, qui salsam eam inanemq; est conuincit: pneterqtiam quod in meliorubus libris eo modo scriptum non est. Vis autem ipsius aperta est: quis enim dubitat, quin id, sine quo aliquid manere, statumq; suum tueri non potest,maioris momenti sit ad illud perficiendum, quam id,quo etiam ipsum destitutum aliquo modo tamen constatinam sitie facto aliquo velle tragoediam fabricare, esset perinde atque sine sindamento velle domum Oificare: selumlenim ac fundamentum tragoediς est actio. Affirmat igitur, hoc nixus,vacuam ab actione tragoediam nullius ullo artificio conflari posse. de quia hoc ita planum est, ut non egeat ratione, ipsum non probat: sed F iij contra
89쪽
contra usu venire addit in moribus: quia sine motibus tragoedia scribi potiautem hoc non ita certum alicui videri possiet, ostendit id verum elle exemplo alia quarum tragoediarum, id est earum, quae a maiore parte recentiorum poetarum scriptae forent i cum penitus illae sint cxpertes morum. Idem etiam confirmans, rei augendae causa, adiungitiinueniri deniq; multos poetas,non tragicos scilicet solos sed aliorum etiam generum, qui huiuscemodi sint,id est in quorum operibus nullum vestigium unquam huius rei appareata poetas enim intelligitmonimenta ipsortim, noillos ipses, qui poemata ea condiderunt.Multum autem hoc valet ad id,quod probare vult, constituendum : conformari inquam polle tragoediam aliquam vacuam amoribus, cum inueniantur potitae quidam, qui ita ab hac re remoti fuersit, ut umbra nulla morum in eorum scriptis existat, siue id voluntate, siue quia eius rei praestandet facultatem non habuerint, effectum sit. O stic igitur svropinor in valet simpliciter: s pra enim dixerat, nouos tantum poetas & inserioris aetatis huiuscemodi esset nunc autem addit generatim, communitem , plurimos huiuscemodi inueniri, & non si tum recentes. Ne autem hoc mirum aliquibus videretur, & ut falsiani exploderetur, similitudine pictorum id confirmat: in quorum studio idem etiam mandesto usu 'exit: cum pictores quidam inueniantur, in quorum tabulis mores nulli usquam apparenti contra vero alij omnibus suis oriribus mores astingant. ἰpse autem certos quosdam hui ut artita j, qui ita affecti inter se si ierint, appellat, tradit i Zeuxidem, ummum pictorem, nullos unquam mores inpressiste: quare collatum eum cum P
lygnoto ita discrepasse ab illo, ut tragicos quosdam inter se in hae morem descriptione dillimiles extitisse, probare voluita Polygnotum enim bonum expresibrum m rum sutile tradit, ac laudem magnam in hac re merito consecutum: δ-Θὸc enim σω prorsus legendum arbitror, ut sine in cunctis, quos vidi, calamo exaratis lubris set tum offendi. Quare qui ex altera illa lectione qio habet - Θ-, sensum elicere voluerunt, atque in eo omnes ingenij neruos contenderunt, frustra, meo iuditicio, laborarunt. Sed ipsus etiam vitium antea Paccius viderat, atque eam recte comdemnarati bonum autem imitatorem exprestoremq; morum suille Pol 3gnotum inquit : quia hoc etiam perperam & vitiose aliquando fit: quis enim dubitat, quin de Pictor, de poeta in moribus eringendis labi possiς, & in ea re conanda peccare ὶ Nam
quod Madlus, etiam indicauit certo teneri ex hoc contextu pictores vocari poetas ab auctore: unde ipse putat ceteros etiam artifices simili ratione recte vocari poetas polle, id est effectores,non video ubi hoc Aristoteles duxerit: nam verba illa: κα, ολως πMA IOVu meoi ri rei αῖ α κ*ζεν non significant reserendos esse pictores in numerum poetarum: sed exemplo pictoriana, ut ostendi, probant inueniri poetas,
qui morum expertes snt, ut illic, quod notum, & exploratum erat, pictores inueniebantur. Vt autem hic tradit Polygnotum bonum carnu:1ν suille, ita in viij. M. ιν de Irso, ut egregio imitatore morum, loquitur: elimq; ἰΘisu, id est moratum ea de causa vocat: quia scilicet imaginibus, quas fingebat, mores assingere sit solitus . Plianius quoque in xxxv. libro de Aristide Thebano loquens Inquit. Is omnium primus animum pinxit, & sensius omnes expresiit, quos Vocant Graeci .Θ . Quaereret autem aliquis, cum indicio Aristotelis intelligatu riscorii tragoedias mirifice mores personarum exprimere solitas: vicisseq; hoc ipso in bono nouas & recentiores, qu modo factum hoc sit: qui nanqite inferiores aetate in hoc studium incumbebant, eruditiores erant, magisq; instructi ad id poema undiq; persciendum: 'uare debebant studere huic bono comparando, nee pati se superati tanto in ornatu a rudioribus Mimpolitioribus An artificium ipsum: ingentiq; acumen iunioribiis nocebat cum
enim Omnes tragoediae pulcs summa contentione expolirent: omnemq; ornatum orationis eo adhiberent: argumentisci exquisitis cuncta confirmare studerent, sina-plicitateni illam, quae maxime apta est ad mores declarandos, de quasi materia quaedam ipsorum est, corrumpebant: atque ita, dum nimis studiose reliquas concinnitates sectabantur, hoc eximio bono carebant. Videtur etiam ipse Ita de hac re sentire: qui in extremo huius libri affrmat orationem nimis excultam & splendidam obse rare, de quasi operimento quodam eo allato, tegere & mores ipsos & sententias . facivus vero id inci poterat, si codem quoque ratio exquisita argumentandi accellisset Non
90쪽
Non multo autem longe ab hoc loco assimat, ut existimo, veteres tragicos popul re genus dicendi, carensq; magno artificio, solitos actingere personis, quas induc bant in fabulas.
Fraeterea si quis deinceps collocarat sermones moratos, . tationes sententias probe conficias, e ciet quod ess tragardiae opus verum multo magis,quae his deteriori s Nitur, tragoeda erit, halens fabulam Er coagmem
tationem rerum. Arbitror ab accurato Interprete purgari in primis debere, cum id satis commodὁ sacere potest, auctore, quem suscepit declarandum: & cum varie legitur apud ipsum locus aliquis, quid sui iudicij sit de veritate lectionis aperire.Quia igitur in pluribus cusis libris particula negandi hic posita est ante verbum ποώσμ, quae abcst a pluribus calamo exaraus, quid existimem de varietate hac lectionis indicare volui. Fid liores igitur puto hoc in loco libros eos scripto in quibus illa non legitur.Sed etiam
quia Guit. Moret Iosumma cura Parisiis excussis est, eam inde sustulit . quare idem me sine temeri tate facere posse existimaui. Operam autem dabo, ut probem hanc altitera illa meliorem esse, quam sane an te me interpretes omnos secuti lunt, nulla memtione huius facta.Et tamen sententia huius, quam anteponendam iudico, explanata, s nisi sillor integritas ipsius apparebit. Argumentu igitiu hoc, in ordine tertium , huiuscemodi est. quo itidem probat partem tragoediae vocatam sabulam, anteponendam esse ceteris partibus, ac pi us habere in se momenti ad eam constituedam, quam, non solum mores, verum etiam plures alias partes extra ipsam simia positas: ac non sine industria etiam atque artificio a poeta tractatas. nec tamen negat ex illis etiam,
illo pacto distinctis, aliquid boni oriri: Mcereq; ipsas aliquo modo, quod est o
cium tragoediae, & ab eo poemate mortib expectatur. Sed aliud est, in quo sane tota res manet, obire munus tragoediae: aliud tragoediam esse Partes igitur illae, quas na rat, quae sunt tanquam membra variarum tragoediarum, factae ut dicit,cum legunt aut recitantur, commouent animos mectatorum,excitantq; illic & metum & mis, ricordiam, coguntq; demum alienis illis casibus illac imari: nec tamen componere tragoediam ex se valenta contra autem, ut apcrte tradit, quae partes illas non ita exculta, habebit, si fabula illic erit, id est series illa rerum & unius facti a principio ipsus ad exitum explicatio, verius fabula & erit & vocari poterit. Possie autem id, quod dixi, partes aliquas tragaretiarum,etiam dissipatas ac stactas, cum attente leguntur, si illi rei essiciendae valde idoneae fuerin dubitare non debemus: huiusq; rei periculum facile quilibet faciet. Quis enim non lugebit:.magnamq; vim lacrimarum effundet si, conuersa mente ad illud factum: specieq; hac ipsa sibi ante oculos propos ta, legerit fletum illum Oedipi: cum, Mostis iam sibi oculis, accurate ostendit choro se recte sectile, utileq; suis rebus consilium cepisse, quia nihil sibi in vita iucundum rest
ret: simulq; mente reuoluit omnem memoriam, Originemq; eorum malorum, in quae ipse imprudens incidcrat. Eodem pacto quis est adeo durus homo, qui no musericordia Hecubae moueatur, ein, illam legens, separatam etiam a reliqua fabula teum in Troadibus illa, commemoratis suis praeterius bonis, quibus maximis a fortuna olim ornata suerat, statim addit atrociae incommoda, quae mutatis rebus, accepistiset: casum; acerbos, in quos repente incidisset. prosechb tantus aceruus malorum, qui eam oppresserat, collatus cum seperioribus ipsius valde secundis rebus, excut rei lacrimas omni mortali, cunctis etiam illis rebus non accuratu relatis, ordineq; explicatis: sunt enim plerunq; cognitae personae uasi , infortuniaq; ipsam omnia explorata. Sed nequis Error nascatur: suut enim alie etiam non nullς partes eius sabuit , ab eadem misera muliere illa, non parum accommodatς ad fletum exci an