장음표시 사용
101쪽
prono duntaxatexistunt,pulsus in eis magni, molIes, citas Moebri. Humidioris frigidiori ,pulis quidem molles, mores autem pusillanimes,timidi.& pigri: talium pectora pilis uacat, ac nequaquam iram retinent diu,quemadmodum neq; ad eandem proci ues sunt Frigidum & siccum cor pulsus duriores dc exiguos essicit. huiusmodi corde donati minime omnium irae sunt obnoxii,sed ubi semel eam conceperint,diu retinent: po ctura ipsorum omnium maxime pilis uacant. t Auctor earum annotationum in Paul. Aeginetam quas Cratander sormis expressit anno 1 s 4 . & Oroscius locu hue peruerterunt. Ita enim legendum putant, ατολμοι κω ἀμεληταu cum ex fide exemplaris uetustissimi artis paruo Galeni ex qua totus hic locus desumptis est quod Aldus sequutus est,tegendum sit μελλουτω. Hλλν της. n. significat μπερθετικὸν, id est, cunctatorem. Et με λκτις uel μελλήσμος, id est cunctatio propria eorum est, qui cor frigidum habent ut scribit Gai lib. rQι κρ εον. Quod autem Oroscius ex Oribaso legendii putat κω ἀτολμοι ει τι κολουθαγοι καὶ α μελητα aeque magnum uitium in ea scriptura. Nam pro M γὼ omnino legendum est α γοὶ,id est,pigri Nam λουθαγος affectus est cerebri potius quam signis,quo cognoscas cordis frigida intemperie) pro ἀμελκτω uero legendum est mλλητα, ut iam ostendemus. Fere .n .sit ut curiosi hi ι'Na r.χὶ , παραδι ωτri inueniantur.
Iocinoris temperaturae notae. Cap. LXVII. IEcoris calidi notae,uenarum latitudo, flavae bilis copia, per
aetatis aute uigorem,etiam atrae,s nguis calidiorieoque to
tum etia corpus existit, nisi cor obstiterit, praecordia & uenter pilis obsita sunt. Frigid:oris indiciu ,uenae angustae, pituita copiosior,sanguis,totusq; corporis habitus frigidior,nisi a cor de incalescat: praecordia S uenter pilis uacant. Siccius iecur te natur, sanguis crassior minusq; redundas,uenae duriores,ac uniuersia corporis habitudo aridior Humidioris notet sunt,sanguis copiosiis est humidus,uenae molliores:sic etiam totum corpus, nisi cor restiterit . Calidi simul S sicci indicia sunt, praecordia maxime hirsuta, sanguis crassior simul N paucior,amara bilis copiosissima, ac in artatis uigore, atra, uenarum latitudo duritiesque: pari modo & totum corpus calidum siccumque. - . . Siquidem
102쪽
siquidem eator a coriae procedens, stigiditatem a Iocinoro prouementem potest eum cere,quemadmodum S stigiditas caliditatem, siccitatem uero non potcst cor humidius ad contrarium perducere. Constat autem quod si in ide utriusq; principii temperamenta concurcerint, totum omnino corpus, ill
arum ratione astici. At humidum simul & calidum iecur, minuuq calidam S siccum praecordia eisicit hirsuta, plurimum uero Ianguinis, uenas grandes, habitum humidum Sc calidum, nisi cor obsistat. Quod si utraque qualitas longius a naturae modore sierit, morbis qui ex putredine uitiocs humorum habent originem,corripiuntur: idq; magis, si plurimum humiditas, parum calor incre erit,ac humoribus uitiosi fiunt. Caeterum hu dius trigidusq; glabra habet praecordia, sanguinem magis pituitosum, nec non uenas angustas,totumq; corpus similiter afncit,nisi cor ad contrarium deducat. Frigidum simul & siccum iecur corpus emcit, modico sano uine, uenisque angustis, & sibaidius,praecordia glabra,nisi & hic cor superauerit.
Testiculorum temperaturae nots. Cap. LXVIII. CAlida testiculoru temperatura, ad libidinem procliuis
est,roecunda,& masculos procreat,parte is genitaleis celeriter hispidas efficit,ac uicinas etiam attingit. Frigida contra. Humida,copio δε ac humecto semine abundat. Sicca pauci & erasii seminis efficax est. Calida & sicca temperies mediocriter crassum semen progignit, estq; Qecundissima, ac celerrime ad libidinem iam inde ab in itio animal incitat. Tales itaq; testiculi hispida statim genitalia, eorumq; uicinam efficiunt, sursium,usique ad umbilici regione: infra, usq; ad media se
mora. ac eiusmodi temperamentia abunde uenere commouet,
sed celerrime satiatur,& si copellas,offenditur . Porro si humi Mitas calori fuerit coniuncta, hispidos quide in minus tales red 'dit copioso autem semine magis abundant,no tame magis ilalij appetunt, minus aute frequentiori concubitu laeduntur: liaute utraq;&humidu & calidum impense creverint, non sine noxa a uenere abstinent At humidi frigidique temperamen to testiculi,uicinas parteis glabras reddunt, ac tarde concumbere incipiunt. neque ad adtionem excitantur , t aquosum , xςnue, Sinualidum semen , ac scemine essicax proiiciunt.
103쪽
Siccum frigidumq; temperamentum,alia quidem similia pretia
dicto,crassius autem semen & plane exiguum progignit. t Scriptura uetus huius loci est,ύ -ῶδες δε κcia λε πον α τῶς τὸ Or0μοι κω ἄγονον ἐπι κῶ λύγονον, Semen ipsorum est aquosium,tenueq; ac inscecundum.quem locum ita legendum elle facile ex arte parua Gal. atq; adeo ex re ipsa intelligi potest. Sed id erratum Oroscius prius emendauit.
uae praetermissa sunt. Cap. LXIX.
SIngulae corporis nostri partes peculiarem quadam & temperaturam & uim sortitae sunt. omnium uero notas hoc loco exponere necessarium no esse duco, quum infinitar propemodum sint. & nos compendium scribere proposuerimus. Porro de iis egimus,quae potissimum totum corpus consortii quadam lege assiciunt, de reliquis eadem ratione & uia considerare praecipimus,temperamenta ipsorum tu ab excremetis, tum ex reliquis functionibus,tum iis quae superueniunt dignoscentes. Tempestiuum igitur est,ut oratione conuersa, doceamus quomodo totius corporis intemperies corrigi debeat.
Quomodo calida intemperies corrigatur. Cap. LXX. um itaq; in calidarintena perie bilis superet, si per in
feriora descedit, notu est omnibus,nultu oportere negotium facessere si ad superiore uentriculum tendit, uomitu evacuare,qui post exercitationem ante cibum factam aquae potu cietur. V tilius aute exercitiu ipsis est, quod non uelox ac ualidum est,sed remisitus tenusq;. Nonnulli uehementer calidi nequaquam exercitationem requirtit, uerum obam
bulatio balneumq; ipsis suffcit. ijdem lauacris quoq; secunducibum oblectan rur. Quibus adiuncta est siccitas, hi ratione uictus humectante indigent, ex cibis humecti balneis, &exercitioru ualentium & multorum abstinentia. Quare per aestatem citius lauat e,& a cibo rursus debent frigida hos potius iuuat. Venus autem siccis temperamentis maxime est inimicaecaue
da ipsis lassitudo, insolatus,sollicitudo, S uigiliae . Humidae SN calidae natura intemperies in pueritia morbis patent rheumaticis, pletoricisq;, & praeterea ijs qui putredini feruntur accepti. Itaque pluribus egent exercitiis exacta in uentre con coctione
104쪽
rectione excretio neq; per urinas. quapropter si etia ante cibum bis torve lavent,utanturq; aquis natura calidis,magnum statiunt praesidium Porro defluxionibus prospiciendum est,huacris, multa exerci tatione etiam ante cibum, urin q, aluiq; excretionibus Nihil autem prohibet, etiam apophlegmati ismis nonnunquam uti,& purgationibus,cibis boni succi, & uino quod urinam moueat,
mi modo stigida intemperies emende-
tur. Cap. LXXI. JNter frigidas inteperies, tres numerantur differentἰar, ex
quibus sicca est deterrima quod enim processu teporis senescentibus obuenit,id statim ab initio hos amigit Itaq; humectare eos & calefacere oportet,quod comode fiet exercitijs mediocribus, cibo humido S calido,uini calidioris potu,
somno pleniore, cura tame adhibita, ut quae in corpore recrementa quotidie procreantur,oia evacuetur. Caeter u uenus oes
sicciores,& praesertim qui praeterea frigidi sunt, offendit: solis aute calidis humid: sq; tuta Porro uitiosa quoq; frigida te perameta sunt quae humiditate habet co iuncta, & hare potissmurheumaticis corripiuntur morbis, prodest ipsis balneo abstinere,largius exerceri,uictus tenuior,unctiones mediocriter calidae mi aut frigidiores natura sunt mediocriter uero sicci humidiq; te peramento,horu calor sus itari firmarisi; debet,ac inlium iditatis siccitatisq; totius uict' specie, media deligi debet.
V omodo sicca intemperies in uentriculo, ueluti exempla , deinde oe alia corrigantur. p. LX XI I. INtemperies sicca,alia est, ubi solida similariu partiu Obstatia reddita est siccior,quae nihil in medicina spei habet, aliacia substalia,quae ex humore cocreto costat, est colliquata: certia praeter has cu propria humiditas unde partes nutri utur omnino est absempta: quae cotinetur in olbus animalis partibus,roris modo eis inspersa, hanc igitur particulis sine nutri mento inserere,nulla rationequeas, ideoq; dissicillima estoria niti eiusmodi affectuti curatio. At quae in exilibus arterijs DCriisq; cosistit siccitas,curatione recipit,si singulas similarium Partiia,p:opria humiditate, humectantis alimenti auxilio re-- - - : c pleas.
105쪽
pleas. Balneum igitur temperatum conuenit, in quo diutius uersari hominem expedit: inde statim lac exhibere asininumiquod recens mulctum fuerit, & pauxillum mellis tepidi adiectum habeat: postea conquieicere ad secundam usq, lauationem permittes,tum modice fricabis simul & pinguiter,utiq; si lac quod sumpsit,iam omnino consecit, Id quod tum ex ructutum uentris mole licet coiiij cere. modicum uero temporis inter primam &secudam lauuionem,interuallum erit, ut quatuor,aut quinq; aequinoctialium horarum spatium interst,scilicet si tertio adhuc lauare paras: sin aliter, plurium . Quinetiam post unamquanq; lauationem,hominem , priusquam se uestiat,oleo perungemus: ac si quidem lacte oblectatur, post secundam quoq; lauationem id exhibebis: sin aliter,ptimam
diligenter incoctam, aut chondrum ptisana modo praeparatum .hinc ubi rursus conquierit,ad tertiam reducendus est lauationem, aut ilico ad coenam. Sit autem panis praeparatus
illi purus,& qui curiose in furno sit coctus obsonium quoque ex saxatilibus piscibus,aut ex albo iure asellus, S ut paucis alimenti summam complectar,concoctu sit facile,nutriens, minimeq; glutinosum & excrementitium. potus, uinum aquosum & album,purum,& quod minimam,si diluitur, aquae mustionem sustinet,oligophoron Graeci nominant,modica astrictionis particeps: atq; haec maximae siccitatis curatio est. Moddica uero non tam exacto uictu indiget, & pleniorem cibuti admittit. Proponatur autem & nianc siccitas priori similis copuleturq; et frigiditas mediocris et in qua ad calefacientium
materiam transeundum est: ac commemoratis modo adis ciemus: in lactis quidem usu, mel copiosius: uinum autem minus aquosium priore dabimus. Quin etiam estulenta omnia calidiora,idq: non naturalibus modo ipserum tempera metis, uerum recentibus etiam qualitatibus, exit beri debent. Nam dino pG terea unguento ungendus assidue uen ter est,aut in
Bichino. At uero licum siccitatis intemperie multa sit frigidia. tas, primum ipsam dissicillimam &uix emendabilem celetor. eisdem uero utere S melle per se distocto despumatoq; , uinuautem eliges antiquius. Optimum sane medicamentum talibus est,quo picatores allidue utuntur. Nillinere eo uentrent coueniet,ac pin auellere etianinum calidum. Caeterum iuuat
eos probe carnosius puellus una sic accubans, ut semper abdomen
106쪽
eus men contingat. Iam uero multae siccitati moderata ealiditasam, iuncta esto. In eiusmodi sane intemperie primum curationis
ιζ' modum seruabimus,ita ut mel prorsus no degustetur, ut num io' uero exhibeatur quod minime sit uetustum. Porro ciboS tepl- li dos,lactis modo osteremus,& uentri tu oleo tum crudo tum da melino perungemus.Vei una hos uehementer admodu rcsrim' gerare periculosum est,quandoquide haec affectio,sebras quo- λ' dammodo naturam,ubi calor seperarit, imitatur . Fingamusci . itaq; ruris calidam intemperiem praepollere,huic autem ad 5- iunctam esse humiditatem talem, frigidae aquae potu curabi se Rus,huc optime facit usiis ciborum alimngentium, sed qui cis ill tra calorem sint austeri. Quum hulnida sola intemperies est,m siccantes cibi,ita ut non calefaciant,aut refrigerent valide, au-ὶ- Σiliantur adluec consuetae potionis penuria Si cum frigidita-i- te humida urget intemperies,optima remedia int,oia acria.s misceri autem his debent etiam quae sne manifesto frigorer astringunt.optima simul his est exigua potio, eaq; uini ualidei calfacientis. Hoc igitur modo intemperies qualitatuita curantur. Quoniam uero sepe in ipso uentriculi sinu contentus humor,interim autem in ipsas uentriculi tunicas absorptus,m te periem procreat,non alienum est de his disserere.prior itaque affectio si semel radices egerat,purgatione per uomitum facile conquiescit,si autem rursus ex alia quapiam aliisve particulis niluxerit,exactam requirit dignotionem, curatio uero statim subsequetur. Etenim uniuersam eam parti assedar oportet accommodare, cura adhibita, ijs quae recipiunt, ne facileque confluunt, admittant. Fiet autem hoc astringentibus diijs quae totum corpus ad bonam habitudinem perducunt: At uitiosos in uentriculi tunica humores mediocriter purgatibus educemus, cuiusmodi est aloe & ex ea confectum medicamentum amarum quod hiera picra dicitur. Verum quibus lenta simul pituita uentriculo impacta est, ijs prius exhi
ndassent quaecunque hanc disiecent . deinde purgatio tentanda. Quod ad uomitum sunt idonei, ex sumpta radicula Domant. Sin nec lentus humor sit nec crassus, utiq; abun- est aptistnaec: emo te uomuisse, item nauisa . proficit &absynthii succia in mulsa bibere,reliquarum uero partium in temperies haud absimiliter curare oportet, ita ut humoribus
107쪽
xum non habeat,redundantem in ea uel saniem uel humores, quemadmodum si id quod continetur, spiritus sit flatulentus,
evaporatu discutere ac uacuare conuenit.
Me alimentorum facultatibus. Cap. LXXIII.
Vum de alimentoru iacultatibus sermo, pars sit operis quod de finitate tuenda praecipit, proximum est ut iam dictis eum subnectamus, ubi prius quam particulatim i pia persequamur, paucula quaeda praelibauerimus. Quippe alimentorii uireis,si quid aliud, perceptas habere conuenit .Quae igitur attenuandi uirtutem obtinent, meatus aperiunt,uiscosa adhaerescentia abstergunt, crassa incidunt ext
nuantq;. Quod si diutius ea in cibo adhibeas, serosa biliosaq;
contrahes recrementa,ac si uberius ingeras, sanguis atra bile uitiosus redditur. Quare cotinuus ipsoru usus praesertim biis Itosis temperamento uitari debet, conueniunt enim solis ijs, qui pituitam,humoremq; crudu,lentum,&crassum collegerunt .Porro quae in crastandi uiribus costant , ualent is admoda materiae siunt,&si in uentriculo ac iocinore decenter fuerint concocta,boni succi sanguinem producunt, sed lienem S iecur obstruunt. Ex his alia fiunt crassi duntaxat succi, ut lenticula: alia uiscosia,sicuti maluae quibusidam utraq; contingunt,nε-pe ut & crassi sint succi,& glutinosa,ut testaceo tegmine praedita. Itaq; uictus extenuans ad sanitate tuendam tutior quam qui in crassat existit. au uero imbecillis sit materia no robur nec uireis corporibus suppeditat,ac oportet'nonnuquam ualentis materiae cibum, quu inedia quaeda prellit, mediocriter exhibere.praesertim uero citra periculii assumunt , qui se exercent,& quantulibet dormiunt, omnes aute quibus ante ciba exercitari no licet,crassi succi alimeta evitabunt. Imo neq; in otio degentes elusinodi cibos asi ament. porro quemadmodusummum Otiu maxime ualetudini tuendae obest,ita mediocris motus summu adfert praesidiu. Caeterii cibi inter eos qui incrassant & attenuat medit,omni u sunt laudatissimi,ut qui mediocre lubstantia sanguine procreent. Talis itaq cibus corpo- ribus nostris cogruit. qui aute uitio Es humores gignit,noxius est,eoq; temper caueri debet. Iam di uaria ciborii genera assumere,cautio est,praeter tim si ex diuersis constent facultatibus.
108쪽
via enim concoctionem non,ut par est,sortiuntur .
Actuca manifesto & refrigerat & humectat,eoq; somnuaccersit.ut autem inter olera ualenter nutrit, ita boni
succi sanguinis efficax est Intibum frigidi humidiq; te
amenti,sed minus quam lactuca existit. Malua refrigerat de, sed non euidenter, magis aute humectat: unde etiamum subducit,idq, propter genuinam eius uiscositate. Bela bsteriri a uentie subducit,eoq; stomachu largius conaestaidit, iecoris lienisq; meatus aperit. Brassica bis cocta si eda - , alvu cohibet: semel autem no tamen uehementer cocta, oleo & garo,uel sale comesta,magis stubducit, quemadmo-m succus ipsius etia lenticulae efficacius purgat. Hac magis auc marina brassica alvu emollit : manifesto false,& subama: ide praestat halimon,amphoris aute salia qualitatis parti-ps, aluum subducit,magis quam brassica stomacho condu. ,ceu astrictionis modicae compos: lac & semen producit. itum & atriplex humida quidem & uentrem soluunt, sed pam alimenti praestant. Omnia spinosia ut scolymos, attracty-:, eiusq; generis alia stomacho praeter cinaram conducunt,aar cum dura euaserit,improbu succu procreat, quapropter timum est incoctam cum oleo,garo,&coriandro assii mero pium .hipposelinum,sion,& smymium,omnia urinae ciendet ni,sed smyrnium aromaticum spirat,magis acre, urinae du-rndae proficit,& mulieribus menseis comouet: apia suauiora int, ideoq; stomacho magis amica. Eruca calida est,& seminisfficax,ob quod libidinem & capitis dolorem,qua cephalaramicunt,excitat. Nasturcium,ocimum,& sinapi, calida quidem c acria,sed maxime nasturciu: concocta uero difficilia, stomaho inimica,& uitiosi succi . Vrtica extenuat, uentrem subduit, modice alit. Gingidion simile est scandici, astringentis Rion parum amarae qualitatis particeps.praeterea stomacho co ruit, ut etiam cibum fastidientibus cu aceto assumptum,profiriat: parum uero alimenti corpori ministrat. Porro sylvestria licta olera maxime uitiosos gignunt humores. Capparis cibi rupiditatem prorita iecocis lienisq; meatus aperit, pituitam Subducit. Vtendum uero ea est ante cibum alium, ex o3ymelice aut ox elaeo. De
109쪽
M PAULI AEGINETAE De 'aragis. Cap. LXXV. t B Lixi,' ctucae, triplicis,maluae & betae, planta quide hu
mida est,asparagus autem siccus. Contra, raporum, si napis, radiculae, nastorcii,pyrethri,brassicq omniumque
ali orum quae calida sunt planta quidem sicca, asparagus autehumidus est. At a spinosis stirpibus palustris & hortensis, asparagi, item qui a bryonia decerpuntur, stomacho quidem utiles sunt,&urinam citant,sed invalide alunt. At si probὸ co- uantur, magis quam ij qui ex oleribus sumuntur nutriunt. Consimili modo & cham daphnes asparagus agit.
De js quae radices esculentas habent. p. LXXVI.
Apus & rapa si bis eoquatur,nihilo minus quam reliquae stirpes allit,csitinue aut assumpta,crassum succuma procreant. Bulbi astringunt,absterguti cibi cupiditate
mouet,stom achu cofirmant,& uiscosos pectore humores eliciunt : bis incocti ualetius quide nutriunt,sed nihil emol bunt, amata iplbru qualitate sic abolita,praetetea sente genitale aurgent,libidinemq; excitat, si largius utare. ite inflationes& tormina,partui. Quod si ex aceto cu garo & oleo edatur, suauissimi sunt,flatus no generat,valeter alunt, cococtu faciles pasti- nacae uero,dauci S cari radices quide minu, si rapa nutriunt, calidae aute aromaticaeq; manifeste sunt, S urina cient: Si uero immoderatius utatur aliquis uitiosos humores gignunt re aegre cocoquutur coi radicum ratione. Nonulli sylvestre pastinacadaucu nominat,essicaciore ad urina cienda uirtute praeditu. Radicula quae graecis raphanis dr extenuadi calefactediq;
ut reis obtinet .sumitur recte ante cibu ex aceto & garo, a uiducendae gratia: secundu cibum,nequaquam Cepa,alli ubpor Tum,& ampelopi assim acri uirtute donata,corpus calefaciuis extenuat,& crassos in eo humores incidunt, bis cocta, parum alunt: cruda,Orno nihil .Atqui alliu magis meatus reserat, humoresque discutit.Sunt aut porris sicciora ampeloprasa, utpo' te sylvestria. In totum Oia cruda olera,si edatur, peiores quam cocta siccos procreantiac plus humoris excrementitii continet. Verum quae codita, uel muria uel ox alme reponuntur,stomacho prosunt & appetetii ςxci tat,crudos humores incidui,
sed aegre cocoquuntur:& si abutare, uitiosos succos gignunt. De
110쪽
' Vber humorem de se reddit qualitatis experte,sed frigi diorem & crassi succi .Fungi uero frigidi pituito si & nisA li succi sunt:in his ipsis minus nocetes boleti sunt,qua itatis expertes,si probe coquantur. Qui uero ammanitae di- untur, secundia ab his ordine obtinet: aliis iungis abstinen-lum,plerique siquide ipsorum lethales: Ac ipsi boleti nisi exastius decocti edatur,periculi ocrasionem frequenter praebent.
Destumentareis. Cap. LX X VIII.
EX iis quae frumentacea nominantur, chondrus egre
gie nutrit,& glutinosos parit humores, uerum elotus, prauus habetur, quonia prompte crassesces, cococtio- iis expers permanet.probatur magis cremor chondri, si totus robe ptisanae modo fuerit decoctus. Alica in caeteris chodro uidem respodet: sed alvu magis astringit. Triticii, elixum sae, cococtu dfficile est,&inflationes creat: ubi uero conco-tionem expertum est,alimentum praebet ualentissimu . In paem autem coactum minus inflatim inusq, aegrὰ concoquitur,tpote sermeti & salis particeps. Inter panes firmissimus est ligineus,deinde ex simila,tertius a quo cribro nihil excussumst,Graeci syncomiston quasi dicas cofusaneu appellat. Sordias panis minus quidem nutrit, sed magis per aluum deiicitur. mylum parualimenti prςstat,quemadmodu & panis elotus, λrdeu frigidae facul talis est & absterseriae ptisanae modo incoum,humectat ; torrefactu, quemadmodum polentis fit, de cat. Polenta per aestatem ante balneum cum aqua pota, siti edetur Panis ordeaceus fragilior est,& parum nutrit. Mazafficilius concoquitur flatusq; magis quam panis ordeaceus gnit et melle aute adiecto alvu citat. Auena & calida est,& im: e illis malesiae. Milium & panicum refrigerant,siccant, pam luna nutriunt,& aluit cohibet.Omnino aut milium panico praestantius. OryZa uix concoquitur,paru nutrit, &uentrεtinet. Porro ptisana in hunc modu coquitur: uni eius partiuae quindecim & olei momentum adiiciuntur, ubi ebulie-ir acetum quoq; addes. quum iam exacte cocta suerit,sal te- is superinlicitur, in quibus da porrum S anethum ei miscet. a ter una auena chondrusq; in ptisanae modum decoquutur.