장음표시 사용
81쪽
Quomodo dentes ab iniuria asserantur. Cap. XXIX. D Lntos ab interitu uindicabis,si primum caueas ne cibi
quos ingesseris corruptionem experiantur, adliare ne continue vomas, deinde escas dentibus incommodas, nempe ficus aridas,mel coetum quod durum nimis sit,palmulas uix fragiles,adhaec omnia glutinosia,quael adeo frangi eontumacia sunt,ut denteis commoueant insuper uitare oportet, quae denteis stupefaciunt,perfrigida cuncta & putrida Conducit itidem secundum cibum denteis purgare.
Quomodo grauis auditus corrigatur. Cap. XXX. AD grauem auditum corrigedum, uincit primum meatus per quos audiendi facultas est , sordibus expurgare rper interualla autem linteum dropaci intinctu ipsis demittere atq; prius expressum retrataere. summe enim meatus
purgat,& smul auditum auribus reddit.Deinde aliquo erui instar inserto,meatum ad diem obturbabis:postea ipso exempto quotidie oleo amygdalino, aut nardino, aut chamaemelino . aut pingui anserino,cum exisuo sellis bubuli perunges. Rusesus diebus aliquot interpositis, sinapi, & ficis contritis iactum penicillum ad horas duas imponis, inde hoc exempto insundis oleum, quod in asiphodeli radice excavata efferbuerit.
De oculorum caligine. Cap. XXXI. E caligine oculi corripiantur,quii in aquam frigida temergis, illos diu in eadem apertos esse coueniet .hinc enim robur uisiti adijcitur,Lectione uero no te satigabis,uino eraso & dulci abstinebis.similiter cibis qui in stiperiore uetre diu remorantur,cococtu difficiles, & qui humores lentos,cratasq; generant:ite cavebis eruca,porru, & omnia quOrum acrimonia sursum effertur. Vitare etia oportet supinum incubitum diuturnu, frigus uentos c5tra oculos flantes, fumis, S puluerem. Iam uero aqua oculis instillare quotidie ad mensem totum, iuuat. quae in hunc modii praeparatur, sceniculum uiride fictili uasi extrinsecus picato, cum aqua coelesti demittitur,deinde exempto foeniculo quod reliquum est repones.
P Lurimum noxae ciborum repletio concillatiquamuis. n.
probe quippiam uentriculus concoquat,uenae tamen nimium repletae, laborant, distenduntur, rumpuntur, Obstruuntura
82쪽
struuntur, flatu implentur, & ualde grauantur deterrimum autem habetur in morbis,uenas este repletas. at uentris repletios urget, interim uomitu quod redundat,interim per aluum excernituriin totum inualidior haec,ea est quae uenis accidit, non
tamen & ipsa admitti debet, sed si quis impendio plura assumpserit, statim eum uomere oportet. periculum etenim est,ne obita concoctione uenae repleantur: magisque si intemperantius cibis continue assumptis,nullam deinde uacuationem experiatur, uomitu, igitur sollicitari debet prius quam cibi co rumpantur. At si aliquid eum impediat, aluus Bluta frequenter succurrit. sin minus illa fluxerit, certe diutius dormire &potui aquam calidam frequenter lumere,consiliu est. Vbi iam abunde concΘxerit, praesertim aluo largi ter fusa , lauacris so- menti sque adiuuare, salsamenti parum ac potionem dilutam exhibere oportet. At si neq; descenderit aluus, neq; celeriter obita est concoctio, sed corpus uniuersium graue,ad motus pigrii,& sommolentum suerit,mens praeter rationem quodamodo torpescat, uenarum repletionem esse cognoscas. Qui uero pretier haec lassitudine premuntur, eos conquiescere dum uentriculus ingesta concoquat, deinde laboribus inanire expedit.
Ezrietatem vomitus repente obortus discutit:item aqua& mulsam liberalius superbibere uincit, atque sic vomere, usquedum plurima reiecerint,ac stomachi uellic tus obtundatur. a uomitu solium ingressi copiose unguentur reliquo tempore conquiescent,& accurate & cooperti diutise e dormient,quousque temulentia discutiatur.
Quibus cibi corrumpuntur. Cap. ' XX XIIII. CIbis in uentre uiciatis,si quae corrupta sunt deijciuntur
maximum ad sanitatem est compendium:sin minus, ij' quae leniter subducunt aluus irritanda est. Huiusmodi autem malo assictis uomitus ante cibum, uini dulcis potu excitatus , conducit. Nullum praeterea cibum uel nidorosum, uel graveolentem,uel in totum corruptioni opportunum aD sumere ipsos consuluerim, sed ea quae boni succi fiunt deligere. Iam per interualla temporis mediocria alium subducere, ex
ijs quae mediocriter purgant, ita affectis confert. De
83쪽
le praestat, in augmentum promouet, & uirile magis efficit.Quantum uero ad animum spectat, impeditam intellioentiae uim dissoluit,iratos mitigat, eoque melancholicis coitus, si quid aliud, remedium est accommodatissimum ritem alio modo insanientibus integritatem senium restituit. Iam ex pituita morbis uenus est utilissima: caeterum alii etia cibum respuentes,'eius cupiditatem hinc recuperarunt: alis . continuis per somnum ueneris imaginibus liberati siunt. Porro natura ueneri idonea est calida,& humida,ut quae reliquis falacior sit. Minimὰ uero coitum excitatu ctus qui siccat refri-peratque,artas senilis,tempus autumnale. Quapropter uictus ratio humida calidaque adhiberi debet,mediocritas,& laboru,& ciborum. Quemadmodum uero moderati labores, ita etiaconcubitus ipse mediocris conuenit. Nam S ad opus incitat, ct facilitatem quandam consuetudini praebet. Requirit autem libido,si quid aliud,alimenti exuberantiam, eoque cibi potillimum ualentis materiae utiles sunt: ex piscibus autem polypo des . ut qui alioquin etiam ad uenerem incitare credantur bis adduntur, molli cute praediti: ex oleribus au tem, Orminum , erysimum, eruca, & rapum, quae in medicamentorum uicem dantur: ex leguminibus prosiunt, faba, cicer, ochri, & doli- ideo etiam ueneris ardorem obtundit. magnifice autem probo uuas, ut quae humectent, t& spiritu sanguinem repleant, qui in uenerem proritat. Quum igitur concubiturus es, nimiam satietatem, cruditatem, lassitudinem, cavebis: Item ne uomitus, aut purgatio praecesserit. similiter repentinum alui profluuium : inueteratum enim fluorem uenus desiccat Hi uehementis coeundi cupiditates non laudo, sed potius eis consiuio,praesertim ij quos morbus aliquis infestat. Saluberrimum igitur post exercitationem,balneum, moderatum
Mue cibum,uenerem exercere ita enim uiribus conducit, & fri Cus obortum minus efficitur. Τempus autem concum
opportunum est, secundum cibum, ut supra dixi, antequam mmnus inuadat, lassitudo siquidem ex coitu contracta, ob dormienti statim remittitur. Id uero tempus etiam
84쪽
procreandis aecommodum est, tum alijs de causis , tum quod mulier consepita,genituram facilius retinet, et Hic locus sic legitur in antiquis codicibus, καta metύματος ἐμπι πλῶτι τὸ σωμαβ δη- ρς αφροδί α. Idest , cor
pus statu implent, qui ad libidinem excitat. Qui sensus sim- pilaior est. Ad eos qui lieuere exercere nequeunt. Cap.XXXVI. Aturalia cotinue pingui ungentur,cui adiectum sit narcissi radicis momentum,aut cocci gnidij, aut pyrethri, aut herbae pediculariae , aut seminis urticae,aut uiticis. Praebibere autem ante uenere oportet piper, aut latyrion auderucam, aut cnicum,aut simul omnia. esse confert ante cibum bulbos tostos, bentes ac exiguos,cum sale & oleo, aut scillae marcidae modicum:item compositis aduersus hoc uitiu inscri .ptis remedijs utendu est:item subinde lasciua legere competit.
De iis qui immodice coierint. Cap. XXXVII.
Voniam ex immoderata uenere corpus ratius, frigi- dius,siccius, & imbecillius euadit,ratio est admouere nimiru quae desenti calefaciant, humectet,cofirmen que. Qui igitur immodico c5cubitu exhausti fiant, uestinaetis calidis operti coquiescet,sonoq; satis indulgebulidonec corporis cotentio subsidat,& illi ab imbecillitate sese recollegerint.
Si semen genitale redundet. Cap. XXXVIII. Nonnulli semine copioso & calido collecto,in uenerem
proruunt : quod cu in coitu egesserint, corpus inualidum & stomachum resolutum obtinent, extenuantur siccantur i,ob qua causam si rursus a cocubitu abstinuerint,capite grauantur,& anxij sunt, deinde statim ueneris insomnia experti eode modo assiciunt. Nihil igitur his quod semini augendo essicax est,sed potius & cibi & medicameta quae id comrumpat,offerri debet,& balneo lubos oleo rosaceo, melino, & omphacino perungere oportet. Satius aut est oleu cera addita, ne defluat,crassius emcere, miscereq; succu alique refregerante,nempe sen eruiui,solan i,cotyledonis &psilii j: ac horti quidem per estat reliquis aute anni teporibus, tum aliorum, tum lactucae succu: item lini seme quod aqua fuerit incoctum. 'nam hoc quoque refrigerantem succum exhibet. Adhaeola.
85쪽
mina plumbea lumbis subiecta,ueneris insomnia cohibet.Iam herbae refrigerante ui praeditae si cum ruta substernatur,& teneris uiticis surculis,idem praestant. Praeterea semen uiticis & rutae in cibo sumptum.Cauendum uero est, ne lumbis uehementer refrigeratis,tenes offendantur.
Si perfrictio nocuit. Cap. XXXIX. OV i frigori nimio patuerui, locis calidioribus decum
benti cyprino aut irino peruncti. postea ubi modita incaluerint,piper,myrrha cu uino dulci odorato & ueteri assumet, aut liquore cyreni acu cu uino uel aceto, aut pyrethru castoriumve ex aceto: cibo aut calidiore recreandi lanta
Si insitatus adu ssit. Cap. X L.
SI qui uero exusti in sole seni,his locis aeri expositis decu-bendum est,perfundendaq; frigida, facies, manus, & crura:si siti consciuntur,frigidam aquam qui alluerunti bibent. a que haec paulatim,& non una uice ac subito facere expediiciabum assument modicum,qui facile in membra distribuatuchumidiorem potius quam i solidiorem. t Vetus striptura hoc loco habet, σκληροτεραν, id est, duriore ,αντιτου παχ rέ κου quibus nominibus medici cibum solidiorem significant. uix unquam inuenitur πι- ,δέτερον in hac significatione.
De pituita in superiore uetriculo redutate. Ca. XLI. Vod si in aliquem interdum incidas fastidiente,qui
quidem cibos ualentis materiar auersetur, & si assiaciam 'r' copellas nausea assciatur, sola uero acria appetatin ijs quide oblectetur,sed uentris inflationem experi tur, nauseetq; ac paululii ructibus solis leuetur,interim uero &ipsi cibi quos assumpsit,praesertim in acore conuersi, uitientur, omnino intelligendii tibi uenit summa curationis existere,ut pituita a uentriculo abstergas. Ego quandoq; ita assectu noui, qui raphanis ex oxymelite sumptis, incredibili cassioris pituia .rae copia uomitu egesta, integrae statim sani tali restitutus sit. . ι Hie locus sic descriptus est in ueteribus libris.ει τω .
Mi μέν m. Id est, Quod si aliquem incia .
deris , qui cibos ualentis materiar auersetur,atque non satur. απ&Πτος enim uidetur positum ara H τῆ ατροπου.
86쪽
LIBER I. ' i auomodo facile quis uomat. - Cap. XL 1 I.
Oniam ualide uomentibus multa solent absilrda superuenire,como ham fuerit quomodo quis facile u mat,exponere Etenim uomitus pituitam inanit, eaput leuat,& ne qui auidius nonnunquam cibu ingesserint cruditate laborent, item ne qui uinum liberalius sumpserint, oia sendantur,prolubet. At quae offerentur, neq; acerba, neq; si ea erunt,sed partim dulciora humidioraq;, partim acriora. -- mendatur ad haec raphanus, eruca, salsamentum uetus, origa num uiride, cepae momentum & porri. Promouet uomitus etiam ex leguminibus plisana cui mellis 'aliquid additum sit , ferculum ex fabis stesis consectum,magisq; carnes ipsarum. uerum non solum cremores ipsarum, sed ipsas quoque integras deglutire oportet, eoque uomiturus non diu mandendis ipsisImmorabitur,omnia uero per coctione mollia flaccidaq; eruta Iam constat, uina dulciora deligi oportere , ut quae in stomacho magis supernatent, atq; eam potionem tepidiorem assumi.Cofert etia amygdalas melli intinctas comedere,ac placeritasgustare: item peponis & cucumeris semen maceratu detriatumq; cum melle assumere, radicemq; cucumeris contrita ex melle .At qui ualentioribus uti uolunt,narcissi bulbo aquae incocto,uinu temperant Mouet autem uomitiones tritium quoque unguentum,si digitis eo perunctis, irrites. Porro uomentis interest,ne cesset uel intermittat, usque dum omnia eiec rite a uomitu os colluat, faciemque posca aut aqua abstergat . id nanque dentibus conducit,& caput releuat.
Quae sanis aluumsubducant,o qua urinam
moueant. Cap. XLIII. V Eterum nonnullis satis esse ad secundam ualetudinem
tuendam uisum est, si aluus quotidie & urina pro ingestorum tum cibi,tum potus copia,sine uitio & abunde zesponderet. acquum uacuatio iuxta assumptorum propor tionem accidebat, commendabant: sin minus, promoue bant, urinam quidem scandice, apio, asparago, petroselino , anisio, nepita, Origano, absinthio, graminis carduique radice, cytisis, adiantho , omnibus in aqua elixis, quorum
87쪽
decoctum cum uino potui exhibebant. haec enim pervesnam sanguinem repurgant, unde non parum utilitatis percipitur. Aluum adiuvabant terebinthina: ex qua oliuae magnitudine dormituris deglutienda offerebant. At quum magis subduc
re e am cogitamuS, rheu momentu admiscebimus. Accomodata deiectioni sunt,oua sorbilia:ex oleribus, beta, malua, ite cochlearii ius, atq; haec sorte abunde erunt. Efficacior est herba mercurialis,in aqua cum sale elixa comestaque, eiusq; decoctu
potuit datum similiter folia sambuci . idem praestat polypodij
radix duaru drachmarum pondere,falsamem inspersa,aut etiain ptis ana sorpta, adhaec serum lactis cum sale aut melle , adtreis heminas quatuorve assumptum: ueteris quoq; gallinacei ius, tum per se, tum cum cnici drachmis duabus nonnunquam S aloe trium cicerum instar secundu coenam recte assumitur. Praestantissimum uero ei epithymu in uino post mediocrem comam potum: qui uehementius uacuare desideret, mane epithymi drachmam ex oxymelite,uerno tempore ebibat .
IN quibus uenter aegre descendit, & stomachus imbecillis
medicamenta ad subducendum essicacia non sustinet, clysteribus utendum est,quum pituita quidem in intestino residet,ijs quae fiunt decocto caricarum,betae, nitri, sy luestris cucumeris radicis, melle,oleo chamaemelino,aut anethino quum siccitas magis urget, ijs quae constant,althaea, foenu graeco,chamae melis, oleo, mellis exiguo interim etiam oleum per se di-imiliae heminae mensura iniectum, abunde proficit non tameneontinue id faciendum est,ne natura his irritata, spontaneae excretionis obliviscatur.
UTimur etiam glandibus subinde stercoris excernendi gratia, & in quibus id quod per Elysterem inditum est,
non egeritur. Finguntur autem glandes ex sale tosto, melle, & nitro: item thymus discocto melli additur. Fiunt etiam ex resina terebinthina,& nitro: interdum & cocco gni dio modico . Sed quia uellicatus mouet, parteis ipsas oleo delinere conuenit praeterea pyrethrum aut piper admiscetur, conuenitque resolutionem expertis, &ijs qui ex perfrictione inflatioues contraxerunt. Insuper centaurium pici & ce
88쪽
rae commiscetur,ac naturalium relaxationibus aptum est prae-idium. Infantibus autem etiam suis grumus ano imponitur. Fit quom glans ex ficu cum nitro .
De tu quae per os ct nares caput euacuant quaeq; eisdem partibus desinuntur. Cap. X LVI.
HVmores in capite residentes per sputa uacuamus,quod
si modice facere uoluerimus, piper cum mastiche temperabimus: si largius uacuare libet,pyrethrum aut lierbam pediculariam mandi praecipiemus. item anemonae Om nis radix mansa pituitam prouocat, capparisque radicis corteX. Itaq; huiusmodi remedia serosum excremen tum uacuat, cras sam uero lentamq; pituitam, sinapi cum Oxymelite gargarizatum,aut sapa in qua origanum, aut hysopum sit incoctum. Ego autem sapam cum sinapi,& oxymel ite misceo. At si cerebium muco purgari desiderat,acribus remedijs, quorum non nulla etiam stemutamenta mouent , evocabimus. Itaque
anagallidis utriusq;& anemonae cuiusuis,& betae, succus pernareis purgat: item cucumeris sylvestris soliorum succus naribus ipse & per se & cum betarum decocto succoue infundi tuta sternutamentum uero crudis humoribus qui in thorace, pulmone,& capite continentur,non expedit. Quod autem ors illinetur tale est: sapo cum betae secco palati regionibus & columellae delitus bene facit,idem etiam per nareis purgat, me lanthio uero quod iacile paratur,ad narium illitionem subinde usus sum,interim aceto acri pridie macerans,deinde postridie cum aceto rursus laevigans insundensq; naribus. Nonnunquam oleo ueteri idem melanthium derritum,similiter illeui. sic igitur & Archigenes eo in narium obstructione usus est Priori autem,ex aceto,Crito in morbo regio uti solebat.
Quae mersiis ducunt. Cap. XLVII.
QVscunq; uxinae ciendae sunt, eadem omnia mense
ducunt, nempe brasticae radicis decoctum poti m. persicae radix ,ruta,chrysanthemon,dictamnii,&eru car semen: item quae ori uuluae stibiiciuntur,menseis commouent,ut ruta cum melle trita,aut porri succus, aut allium tritu subiectu,aut myrrha cum uino laevigata, aut leporis coapulu.
89쪽
Quae sudorem mouent. Cap. XVLIII.
Udorem eliciunt chamae melum aridum tritumq;,oleo in-1persum,si summae cuti ualide insticetur: seseli, pyrethra,cachry,anysium,similiter oleo inspersa. item nitrum tonum non nimis tenue, cum oleo essicax est: adhaec salis flos oleo temperatus, & liquor cyrenaicus aqua dilutus corpori infricatus epotusq; ciceris magnitudine: Pari modo nepita &pota cum mulsa,& extrinsecus cum oleo infricata proficit.
De aere. Cap. XLIX.LAudatissimus aer est,qui exacte purus: is autem nimirum erit qui non ex stagnorum, aut paludum uapore turbidus exurgit,neq; ex profundo quodam specu p silentem aura exhalante prouenit: ita qui ex cloaca quadam magna ciuitate expurgante turbidus exit, uitiosus est. Quinetiam nebulosus similiter sanitati no facit,quemadmodu item qui in cauo loco altis undiq; motibus inclusus, nulla aura recipit. Hoc igitur modo uitiosus aer omni ex squo aetati nocet, omniq; temperaturae: sicut optimus prodest. At qualitate uarians aer colore dico rigiditate,siccitate,& humidi tate, nusmiliter uniuersos assicit. Etenim temperatis corporibus aer temperatus utilis: intemperatis,qui contrariam temperiem habuerit confert.
De aquis. Cap. L. A rum N pterea S uirtutes.& uitia cognita habere
expedit, ut que ex multiplici ipsarum usu magis sere quam omnia alia ad quamliber uictus rationem requi. rantur.Ea igitur optima aqua censenda est,quae nulla aut gustu,aut odore qualitatem repraesentat,sed protinus bibedi sua usta est, & uitu pura limpidaq; , quum uero etiam a praecordiis statim descendit, melior alia quaerenda non est. Nam quae in praecordiis residet diutius,uentre ferit,inflat,grauatq;, uitiosa censebitur, huiusimodi aqua neq; cito calesit, neq; refrigerat, sed quae in ipsa relixantur,tardilliine peiusq; decoquu tur. Praestat itaq; talem aquam experimento discernere Qui uero notis quoq; eam uolet agnoscere,iis quae dicentur attendat,quae enim ad septentrionem spectat: a sole auersia, tarde permeat, aegrae concoctionis lente calescit & refrigeratur: quae autem ad orientem erumpit,ac per mearum quendam, aut terra co- .. latur
90쪽
latur puram,eademq; citissime calest. iterumq; refrigeratur
protinus,hanc optima esse existimandu est. Probatur ite quae
aestue frigidior,hyeme calidior est. Nouullii & pondere aqua
examinant, leue praestare credentes,hoc igitur si aliis a me comemoratis accedit,commendatur,uerum sola haec bonae aqugnota non suffciti At imbrium aqua auctore Hippocrate leuissima est dulcissima,limpidissima, tenuissimaq; eoi sol le
uisii duim & tenuissimu attrahat, ac id no ex alia aqua solum, arerum ex mari quoq; & corporibus: quapropter etiam omniuproptissime coputreicit,ut quae diuerus ex qualitatibus sit co- fata. Nemo autem aqua putrefactioni opportuna deterrima esse existimet,na mutationis facilitas uirtuti potius, quam uitio tribuitur.Quae igitur aqua optimae notas habet, si pro plectiam putrescar,ea cessebitur saluberrima, & si quu mutari incipit,occasione raucedinis,lusticulae,& grauitatis uocis iis qui Liberunt praebeat. Ac inter imbriu aquas. aestiua quq tonitru decidit iraestantior et quam quae nimbis denussa est. Ex glacie & niuibus aqua,insaluberrima est. Nam ea congelascente, rota pars tenuiqr exprimitur. Porro palustrem foediq; odoris Rabsurdas recipientem qualitates,recte decoques,atq; ita mediorem redditam potui dabis uino temperatam: si adstringit, dulciori: aliam uero acerbiora. Non nullas percolare expedit, nempe limosas salsas,& bitumen reserentes. At frigidae nimiua cibo assiimi deben t, non tamen subito,ac una uice. Non desunt qui cibos & potiones aduersus aquarum uitia inuenerint: ac alii cicerum deςoctiones praebibunt,uel eadem quoq; edui:
alii caucalidem similiter cum pisciculo quodam elixam, item sceniculum reliqui betam & cucurbitam sale conspersam cuuino dilutiore presumunt
De lauacris . cap. LI. Rigidam lauationem ita quidem laudo , ut non iis
qui nullo uictus delectu agunt, ex usu esse dicam , uerum solis illis qui accurate uiuunt, & laboribus, & cibis sicut expedit, utentes. Porro multis qui amplius inter dum restigerari de Merant, abunde est natare per aestatem , si iuuenes sint, carnosi & frictionibus aute ex calfacti. Sint au-xςm qui aquam ingredientur, neque uenere, neque alio quo