장음표시 사용
151쪽
Ardentium agnitio . Cap. XXIX. AMentibus haec superueniunt, arida lingua, aspera &nigra, uentris roso,deiectiones pallidae, sitis uehemes, uigiliae nonnunquam etiam delirium.
Ardentium curatio. Cap. XXX. Horum alterutrum fieri necessarium est.si persecte morbus solui debet: aut biliosos excerni humores, aut eos dem extingui.Excernuntur itaq; per sudores, uomitiones,& imum uentrem. Extinguutur aut frigidae potusquo nos urentes febres,causos appellat,ex toto curamus.Sustinere eos qui his cruciantur, non aqua sola conueni tmeq; mulsa dunta Nat,uerum aquosa multa exhibita. Na qui huiusmodi morbis conflictantur,sola potione sustentandi sunt. Porro balneum illis solum ustii est,qui citra tumorem inflamatorium,aut erysipelatium, ardenti febre laborant. Quod si uero concoctionis noctae percipiantur, multo magis ipsis conducet. Qui ex salso humore,febrim ardentem concep'runt,tiis est inutile. Verum ijsdem ptisanae etiam cremorem cibi loco offerre conuenit.
Febrium quibus ex affectu erysipelaceo origo en, curatio O agnitio . Cap. XXXI.
FEbres quae ex Erysipelaceo uiscerii affectu procreantur ,
his notis agnosces .interna seruet immodic dolor urget uehemens,praeterea sitis excruciat, & ardor immoderatus. Sumatim ex indicijs accerrimae bilis cum pauco sanguine putrescentis deprehedes. Hunc in modii curabitur. A balneo in totu abstinere decet. Aqua frigida per morbi statu uehementi,hoc est frigidissima utendu est: per initia no ite. Extrinsecus uero refrigerantia imponetur:& si nihil haec promouerint,etia intro eadsi sumere aegri cogentur.Maxime ipsis conueniunt lactucae,& quae pare his facultate obtinent a foris & ipse lactucae succus idoneus est, adeoq; in tybi & semperuiui, & reliqua refrigerandi uiri ute praedita .se4 praestatissimo parte plurima utimur. Nam liquorem restigerantis alicuius expresitim pilae cuportulaca inijcimus,deinde cotusa exprimimus. cum ustis exigit,modico polentae mixto haec in aqua frigida mersa, refrigeramus. Linteum uero duplicatum in ea intinctu extrinsecus aut ubi calor sentitur,praecordijs obtendimus,non diu adli rere sinentes uerum aliud frigidum eius loco applicantes. Ia ue
152쪽
& oleum omphacinum medicamini nonnunqua miscemus.
ecticarum febrium agnitio. Cap. XXXII.
, Ectica sebris non in humoribus,& spiritu solu, sed iamia partibus etiam solidis consistit. Haec absq; dolore consia ilit,&qui ea detinentur, nequaquam febricitare se exi
ant: nem enim calorem percipiunt,cu uniuerse ipsis pase illa aequaliter sint ex calfactae. Duplex hecticarum febrium cies est, prima ardentibus magna ex parte superuenit quae rogantur adeo ut tempore corporis ipsius cordis madore innant,uel etiam multo adhuc permanente. Quae uero ma te etiamnum humiditate fiunt cordis corpus occupantes, e potissimu accenduntur.Vnam sane ipsius generationem
didimus .Reliqua uero est cu statim ab initio invadit , pri-n origine diarijs sinitiem,ex moerore, ita lassitudine maiona cum exustione in sole,sortita. Haec igitur non difficul- cedit remediis. duae uero ex ipsis in marcorem qui Graelicitur μ ασ-lutos deuenit Omnem resipuit curationem. At-
haec sane cognitu est facillima: oculi siquidem praeter moi concaui eam testantur,& lemae ipsis inhaerescentes aridae, dispositio quaeda squalida,uiuidi ipsbru coloris flos e mar,frons sicca est & intenta Quin etiam connivent plurimu , occupati, quemμdmodum dormiturientes. veru affectio, nus non est, sed uigilandi impotentia: tempora collapsa: & quid.n. aliud praeter ossa & cute solam habent λ Nam si adatis ipsis uentrem inspexeris,neq; intestinu, neq; uiscus ni superesse tibi uidebitur: praecordia sursum convellun- Ω cutis ipsis extrema resiccata est,pulsus gracilis, creber &is. Caliditas autem primo occursu laguida,paulopost acris,dens erumpit. quousq; igitur humiditatis aliquid reliquulectica solum febris dicitur. Cum uero periclitat, ne nihil dius humoris supersit,absolutus iam marcor constituitur.
Jecticarum febrium curatio. Cap. XXXIII.
r Ectica febre laborantes,statim ab initio nutriri deside-- rani,humorum rodentium gratia. Maximum uero rea medium huius est,uictus humectans. Conuenit igiturn maxima ptisanae cremoris halicaeq; sorbitionibus, Sparaeterea adiecto aegrii nutritu,moderato frigidae potu cu-
si neq; inflammatio quaeda,neq; humotu putrefactio subi et est,atsi
153쪽
est atsi magnam inde offensam fore coniecturaueris, frigida
tibstinere oportet, extrinsecus autem impositis, quae refrigeaeant auxiliis, uti. Balnea uero hoc morbo obnox iis, quolibet tempore sunt i φης' ' Duurr II De semitertianis. Cap. XXAιιυ - .QVandoquidem tertiana eu rigore,quotidiana uero citra illu invadit: quae ambaru mistura costat, horrore inducit,qui minor quide res est rigore, maior autem perfrictione Quapropter cu horror squali ab utrisq; extremis interuallo,naediu amboru rigoris nimiru & frigoris occupet, Quod cotemperatis inuice extremis accidit,non abs re nomen huiusmodi sebri semitertianae indiderunt.'orro duplici modopeneratur uel enim duae accessiones in ide tempus concurrui, uel statim ab initio ambae inuice iunguntur.Qn igitur terti na praepollet,magis horrifica febris essicitur,& rigoris et nonnihil per accessionem assumit.Protinus aut talis calidior est de ardentior,tum vomitione quandi bilis,aut deiectionem, auem adore adfert.Quando altera pituitosa superat,perfrictiones quide summa exercet,pauci vero horrores:neq; tii sitis, neq; ardor in his affigit.Cum pares magnitudine sunt tertiana intermittens.' quotidiana continua, insultus quidem accessi nis cit horrore accidit. At cum ex pituita prouenies sebris precelluerit,depressiones pulsuum fiunt,& horrores. Si uero calis dior praeualeat subito ac una uice incalescunt. Talis sane euexacta semi tertiana,ex aequivalente duarum febrium, puta tertianae intermittentis & quotidianae continuae teperatura proficiscens Non exquisita uero uel bilem largiorem, uel pituitam causatur,quae iam magis etiam curationi reni titur, cum modicus humor a copiosioris dominio artisq; auxilio expedite uinci possit. Si enim pituita sit superior,praesidijs maximὰ
utemur quae in quotidiana exposuimus: sin autem fauabilis, ijs quae in tertiana comprehela sunt: In totum ei quod urget incumbentes,sed ita,ne alterum prorsus negligamus .
De morbis publicὰ grassantibus. Cap. XXXV.
PVblicd grassantes comunesq; morbos nominat qui multissimul obueniunt,quorum ut generatio, sic etia causa cois est.Cibiq; igitur coes praui,illiusmodi morbos com , munes pariunt: item aquae uitiatae potio, exercitia immode-
154쪽
ita,labores quibus qui', assueuerat omissi,inedia, repletio,
iq; dum fames grassatur, aut Decundus annonae prouentus L Item regionum naturae, coes subinde morbos intulerunt,aae nonnunqua palustres sunt, aliquando barathrum habent cinum,quod uaporem exitiosum prauumq; exhalet. Haeclide no continue accidere consueuerunt. aer uero nos amens,teperamenta corporu comutat, uel calidior impendio,
i stigidior,uel humidior euadens, siquide in alias causas ne, te oes simul incidimus,neq; eis toto die immoramur. aer aum qin omnibus circussistis est,& per inspiratu attrahitur, ut imalium corpora, pro teperamenti ipsius immutationibus aut afficia sinecesse est. Qui igitur haec intelligit, non solum γrbos ex unoquoq; aeris statu futuros praesagiet, sed etiam fiant prohibebit, cotrarium immoderatis circunflui aerisnperaturis uictu accommodas. Itaque corpora morbo alicui propria intemperie uicina,haec a simili circudatis nos aeris eramento deprehenduntur. Quae cotraria coelo temperie inent, praeterquam'nullam offensam experiuntur, etiam liora fiunt,du repugnans aeris immoderatio temperamentinoderatione punit,ac qui hoc nouit, secundam ualetudinebitur,contraria corporibus inducens,nunc refrigeratia scit,nunc calida: aqua quidem superinfusa refrigerans,itidemo, ciborum inedia,&potu largiore: calefaciens au te, ope-enis,laboribus,cibo liberaliore,& interdum parciore.prae-:a lignorum aceruatim constructorum incendio haud me-rriter aerem ad calidu & siccum mutaueris, si tue humidus fit,quo modo Acronem agrigentinum fractitasse serunt. In antiquo codice hac aliquanto explanatiora sunt in eon haec uerba ita legutur. Ori meιε--ολρ,τρυrμ τας
i: Id est, Aer qui nos circunstat uel calidior, Pigidior,uel siccior uel humidior temperameta immutat. am huius loci ueram esse scripturam uel ex ijs quae de e
i re scribi Aetius intelligi potest.
De pestilentia ex commentarjsy cap. XXXVI.
Estilentiae grauissima omnia superueniunt et nihilque in hac sicut in aliis morbis singulis occultatum. Etenim
155쪽
delirium accidit,& bilis uomitio, praecordiorum Intentiones, labores,sudores largi,extrema algentia lui profluuia urget biliosa,tenuia,& flatu lenta urinae cernuntur aquosae,tenues, biliosae,nigrae,mala habent subsidentia, suspensa pellima, nares destillat, pectus ardet,lingua torrida est,siticulosa, remissa, to quent uigiliae,conuulsiones uiolentae, aliaq; multa praua. 4 At si quis pestem uenturam praenoscet,ex malignorum anni temporum,& uitae studiorum ad sanitatem haud conducentiu ani' maduersione,aliorumq; animalium praecedente interitu , his apud se consideratis, & illud praeterea perpedito cuiusmodi siepraesens anni tempus,qualisq; uiniuersus annus. Inde si quidequalis uictus ratio esse debeat, optime deprehendes: utpote cum anni tempus, si quidem recte ortum est, ex sicco humidununc euaserit necessum est uictus ratione desiccare, ut humor superfluus absumatur.item uentris quoque habenda est ratio. Quibus superior uentriculus pituitam continet, uomitionibus sollicitare: quibus autem sanguis inundauerit,secare uena Oportet. Iam per urinas purgatio,aliaeq;, & totius, corporis, proficiunt. Quod si etiam aeger ardore aestuet,& flamma usq; ad pectus pertineat,haud abs te fuerit refrigeria pectori applicare,& potionem frigidam offerre,idq; non paula tim,nam magis hoc pacto incendit,uerum una uice ac semel, ut flammam extinguat In quibus autem ardor interiora occupat , summa uero inalgescunt,cutis in superficie frigida percipitur,praecordia contrahuntur, uenteticolliquata, partim se pra,partim in ferius transmittit, uigiliae urgent, mens desipit,lingua est aspera,hi calefacientia requirunt remedia, ut calor per totum corpus distrahatur,tac si alio quopiam modo ab internis soras poterit elici. Iam uero & haec potio utiliter praesumitur. Aloes partes duae guttae ammoniaci partes duae,myrrhae pars una. Haec in uino odorato contrita instar dimidiae fabae exhibentur.nimirum quotidie. Haud noui, inquit Rusus,qui hoc potu pestem non stiperauerit. Haec quidem Rusus memoriae prodidit. Galenus autem tradit ad pestilentiales putredines bolum armeniacum salubriter potari. Simili selicitate etiam Τheriacem ex uiperis magnam prodesse. Etenim in pestilentia quae Romam inter necino morbi genere depopulata est,omnes quos nullum ex his medicamentis adiuuit,interiisse
156쪽
. LIBER II 1 simplicior & meo quide iudicio huius loci sensus uerior
st in exemplaribus manu scriptis Sic enim ea habent, σύνωροιθ' ἀν τις μελλοντα Resis τον λοιμὸν τῶις πείρως, &c.
d est, coniiciet, autem quispiam suturam pestilentiam , si a
. Quod est in impressis καθωθεuin manu scriptis magis e ilanatum est, εκτου id est,ex prolando.
De ijs qui ex redundantia crudorum humorum syncope periclitantur. Cap. XXXVII.
Nonnulli,sebricitate incipiunt, ubi magnam crudorum
humorum copiam ore uentriculi simul ostensio, congesserunt. His & praecordia inflatur, & os uentriculi uanore mole,qua pro naturae modo cernitur : adhaec color ip-s ab albidius,aquosiusq;, magis est,mutatus. quibusdam ad ni-rius. Nulli taliu sanguis mitti sine maximo dispendio solet,tsi uacuationem desiderent. Verum nec sanguinis dimissi iem, nec purgationem sustinent, utpote quos etiam sine his cope se bito adoriatur. Ratio igitur mededi talibus est,qua fictione molimur. Incipere uero per initia statim morbi oporet,ac primum a se periore crurum parte deorsum, idq; linteis 5 admodu moli ibus,sed modice asperis. Deinde tota brachiab humeris usque, & superiore parte deorsum simili modo sunt ficanda. Vbi uero artus omnes abunde ealidi uidentur: & m us est,ne quis ex ampla frictione lassitudinis sensus superueiat,oleo relaxante uteris,ab astringetibus autem abstinebis. er hyemem uero etiam digeretium usus erit,quod genus estrionium,&chama melinum. Cum iam artus plurimum per-
acueris,postea oleum detergetur,inde adsipinam dorsi transias est : haem; tota perfricabitur similiter,ab hac rursus ad crua te conferes: & hinc ad brachia exinde rursus ad spinam . ita oto die lacies. Porro mulsa,in qua coctum hyssopum suit, his st aptissima,cauendumque,ne uel cibum,uel sorbitionem , uel 'uam exhibeas,uel omnino liberali ter bibere sinas,nisi mulam tribus primis diebus duntaxat,tuis ipse manibus, quas dii partes ordine perfricans. Sin autem robore mediocri sit,c aluus sua sponte commode non deijciat, cum fiducia aliquidb inferioribus partibus infundes. Quod si maior iusto recreiectorum Impetus ad aluum citetur . principio quidem percoquere
157쪽
coquere mulsam amplius oportebiti minus enim ea subduela Atti plenius seperuacua descendant, ne sic quide sisteda, aluus sed exhibendus pro aqua mulsa ptisanae cremor est. Si uero fuere pergatichondri sorbitione nutries. Si ex pulsu uires collapsas ob imbecillitate didicerimus,panem ex uino diluto e hibere conueniet: utiq; si nec uenter nec iecur inflammatione laboret quando si hac infestentur iam corpore crudis su eis reserto,nulla plane medicina periculo subtrahit. Sin autequandoq; crassi abunde humores deprehendatur,oxymeli promulsa continue exhibebitur. Ergo si aestas sit,& aeger calidi teperamenti frigidaeq; potioni assuetus, frigidum huic ostumelidabis.sin hyems sit,calidum omnibus. Sane balneum his est aduersissimu.Porro iis quos syncope iam premit,si partes modo commemoratae inflammatione uacent, panis exhibebitur
modicus,isq; ex uino quod celerem in corpus digestione adiuuet,statimq; ad frictionem ueniundum est, quae pro i radito quoq; iam modo administrabitur, uerum quibus ex flaua bruli,quae os uentriculi,infestet, yncope incidit,is frigida offere da potio est uinum tamen tenue, fulvum & uetus.
De his qui ob praetenues humores syncope oppri
muntur. Cap. XXX M. i tenuium humorum uitio syncope premuntur,diuersam a supradictis curandi rationem desiderant, ut quos dignoscendi notae illis contrariae testentur.Nutrire hos oportet paulatim & continue.Porro ad exitium spectare existimandi sunt,si uel iecur ipsorum,uel uetriculum in flammatio obsedit,uiribus iam languentibus. In elusinossi aD sectibus emortua illa species in facie celeriter apparet.sane nutrire est necesse: sicut etiam corporis summa densare, non secus quam priorum rarefacete, & frigidum ipsis aerem accersire. Vngendi simi praeterea astrictoriis unguentis. tum cibi ijs dandi,qui non admodum prompte diffuatu,non aqua mulsa, non ptisanae cremor,sed panis & Qrbitio ex chondro, di fructus austeti,qui non iacile corrumpantur,tum ipsi per se, tum uero S cum pane. Vinum ijs aquosum necessarium inter initia est iumptum post cibum.
158쪽
LIBER II Dereliquis occasionibus, quibus syncope succe
ssimi. Cap. XXXIX. R Eliqvη 0 ςς sioses,quae syncopas concitant , quatuor
sunt numero: dolor uehemens, uigiliae, immodica in nitio,ac in ijs qui aliena loquuntur, aliquando motus. sed & quintam, si placet,addas, nempe principiorum intemperiem. Celerrime igitur cor affectum in perniciem praecipistatur,mox cerebrum,deinde breui iecur.
De dolore. Cap. X L. ITaque dolor stupidus ex frigida oritur affectione.Pulsatirilis autem dolor magnae inflammationi peculiaris est. Sin aute tanqua a palo impacto,aut ueluti a terebro forari pue crassi intestini species doloris est. Punctorius autem, circa nebranas costituitur.pertundens uehemetissimis no heteroranijs solu,sed cephalaris quoq; accidit. Est aute pertundens olor, cum a parte primar io affecta,ceu a radice subito in ui inas perfertur. Porro distendentes utrinq;,neruorum dolores int,cum S laborat,& ad utraq; extrema tedutur.minime ue-o in latitudine porrectos nerui dolores percipi ut.at tensivos, lupefacientesq; dolores mebrana quide siub cute porrecta in-ucit,quae uero inter carne haerescit, tanqua diuelletes cruci us exci tat. multae si quide existunt inaequaliterq; inhaerescunt ipsam carne amplectu tur. Mebranaru uero quae ossibus ciseudantur,prosundi sunt, ipsorumq; ossium tanqua dolentiumnagine repraesentant.Quando igitur nulla extrinsecus dolos occasio fieri apparet,prscedes uictus ratio uenit inspicieda, ierit ne praeter cosuetudine otiosa,aut cibis homo usus fit larioribus,ijsq; ex ualeti materia,uel solita excretio sit retenta. Ia si ex aliquod,uel oia quoq; appareat,soloris causa est re- etio: ac qua citissime homo uacuari debet. Sic.n.licebit tibi laxima cu securitate ijs uti remediis, quae fluxiones dolentius particulisancubentes repellat. Si igitur sanguinis sit eopia, uod distedi ueluti in inflamatione oriri solet, protinus si ui-:s pati utur, sanguis dimittedus est, per magna uena patienti articulς propinqua.Vbi aute uitiosus humor dutaxat affigit,argandus est.Si utraq; coeant, ambabus utere uacuationibus,nguine prius emisso. Quod si his peractis dolor etiam re-rner,constat profecto in aegrotante particula impactu esse,
159쪽
quod assicit.Patet uero curationem ipsam per digeretia quoque medicamenta esse moliendam. pari ratione,&qui ex fl tuose spiritu dolores contrahuntur, curabimus: auxiliates simul in his potius tum extenuantibus cibis, tum per sede iniectionibus,item cataplasmatis irrorationibus atq; semetis ambiens ipsum corpus rarefacientes. Sin moles grauando,contundendoue dolorem excitet,moli eidem est medendum. Sin rodens humor est qui affigit, aduersissima huic sunt quae extenuant,& calefaciunt. Anethum oleo incoctum,dolorem l nisi& somniserum est: & uiride sicco magis.
Ad θntexes,hoc eIt corporis colliquamenta. Cap. XLI.
Vum per uentrem aliquid non ex estulentis, pocu- I lentisq;, uerum ex ipsius corporis substantia excer- -- nitur, humore in aluum ipsam coctuente : qui quidem gauae bili continue per uomitum,& infra erumpenti co- similis est,odoris autem foeditate ab ipsa dissert, tumis deiectus rustis magis,& crassitie glutinosus, interim uero oleosus appareat,tunc nimirum caro pinguis & recens coacta ab a denti sebre resoluitur,& eliquescit. Malo inueterante, n5nihil etiam ex ipsis solidis partibus absumitur. In hac perniciosissima febri frigidae potio utilis est, quae ex fonte frigidissima petitur. Huiusmodi quoq; esse conuenit cataplasmata,& epithemata, quae reses gerent, thoraci,& praecordiis imposita.Item cibi restigerantes, recte offeruntur.
De uigiliis in febribus. Cap. XLI I.
AT uero eorum, qui immodicis torquentur uigilii Acmra & brachia uincire. t quo tἴpore somnu captare solet, iubemus,& excitari. nonnunquam palpebras aperire icon niueant copellimus,donec abunde fatigentur. Inde subito uincula soluimus, lucernamq; tollimus, & alta esse quiete iniungimus. si nihilominus uigiliae pertinaciter urut,ubi acces.sio remiserit, fros nigri papaueris capitii decocto illuitur, natibusq; offert papaueris albi cortex torrefactus detritusq;,& madragorae radicis levigatae tantundem cum uino,& rosaceo malagmatis serma fronti applicetur, serpilloq; cum meliloto in passo decocto. Hoc etia in accessionibus est utedii, uel trita papaueris capita excipietes pane cu rosaceo,uel eiusde cerato illinimus.
160쪽
inimus. Cibus quodammodo sit magis accuratus Adljciatur utem sorbitionibus capitum papaueris albi seminis cochlea-ium trium instar. t oleribus commisteatur papaueris nigri, si uidem solia suerint uirida,quantum tribus digitis potest com rehendi: sin minus,tria qua tuos ve papaueris capita sicca, si- aut incocta deligantur. Si ne sic quidem somnus accesserit, pa
aueris lachryma, aut sicco mandragorae circumlinetur. Iaminctus ex papaueris capitibus compositus, & praesertim ex fa- a,mensura cochlearij, uel unius , uel dimidij potus, somnum requenter accersivit. In quibus autem caput non facile-hu-aoribus repletur,& uigiliae intestant, utere in declinationibustiam tali suffitu. soth amomi, costi, amabo singulorum uncia. arpobalsami drachma, styracis, amomi, ammoniaci, bdelliirythici,mandragorae radicis,lachrymq papaueris,singulorum rachmis quatuor. Ex lignis cupressi accensis siussito . t Haec uerba sic leguntur in uteri codice, Μ Ἀβαλλον ζων
orum uero qui multis uigilijs torquentur, crura & brachia abemus, quo tempore somnum capere solent, ligari, & exci-iri,palpebrasque sepe aperire & claudere cogimus donec,&αὶ ui senses magis concinnus est. 't Id se legit in antiq lib.τοὶς δἐ μοις συνεκθέα μηκωνος ελου , simul coquatur & ferueat cu oleribus pauperis nigri.
Curatio soporis noxj, qui cataphora Graecis dici
tur. CV XLIII. 8 Rons posca lactis modo tepenti abstergitur, & semma valide ligamentis excipiuntur. naribus admouentur quae incisoriam facultatem obtinent. In remissionibus etiam cuurbitulae ualenter dorso,& spinae defiguntur. Si uero morbus iis non cedit remediis,etiam quae sternutameta excitant obitiuntur. Ciborum materia sit sit, quae incidat,diuidatq;, ueluti a praeceptis de finitate tuenda eu comprehensum. '
uratio doloris capitis in febribus. Cap. XLIIII. SI capitis dolor in febribus affligit, post conuenientem
febrium uacuatione in accessionum declinationibus, caput inungi debet,primulia communi oleo crudo, uel