Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

421쪽

A L I T. 2Imiae, quam morbi aliquando inducunt. 662. Superficies partium laevitate vitiosa peccat , cum in callum durescunt integumenta, aut contentis ultra modum distenduntur,aut,quae plenitudine protuberant, vascula, ob influxus vitalis defectum collapsa, bsidunt. Inaequalitatem contra emciunt succorum distendentium subductio vaseulorum turgor ab humoribus nimia copia appulsis, aut ob constricta oscula elabi impeditis; erosio ab acri; substantiae degeneratio; eruptiones multifariae, c. 663. Magnitudo corporis partisve

praeter naturam aucta vel imminuta;

quanquam supra 26χ inter morbos instrumentarios memorari debuit frequentius tamen symptoma est, quam O bus, documque ideo inter qualitatum sensibilium vitia meretur 262, 2634664. Excessiis, omnis generis tumorum 26 a), qui aut universam corporis stiperficiem, aut partem singularem, O Cupant, comes, ponit Vel volumen materiae auctum, vel exstaperantem ejus

422쪽

et UALITATE SENSIBILEsquantitatem, nititurque contentorum ad continenti ratione ultra modum aucta,

atque ex doctrina de morbis lidorum continentium 2OO ad 2II rite applicata maximam partem intelligitur. Adjungit

antibus in exosto si , condylomate, sarco mate, fungo. st consecutio distensionis a rarefactis, ab obstructis aQ9. ), ab humorum abundantia 38s seq.), a multiplici cacoch mii, ab errore fluenti

nationei IO), refluxu impedito, C. 66s. Minuta quantitas a contrariis conditionibus pendet. Succorum inopia

393, 39s, 396), deficiens influxios ii), solidorum collapsus, contractio 2O9. q. s), erosio, maxime huc faciunt.

Linde evacuationes enorme S, ar2S-mum, tabem ἀτρροιαν, totius aut partis, comitatur. Memorabilis praecipue

423쪽

ALIENAπAT. 423 est, quae sebito in morbis sese prodit, subsidentia, vel habitus universi, vel

partium singularium, quae tumuerant. Spasmus humores intro compellens κενεαγγειa, circulatio elanguida aut cessans, vis vitae defetiscens, metastasis, gangraena, tum sere in cause est, lent. Excretorum vitia. 666. MULΥΙΜΟDIs quidem vitiari excretiones postlint, sive actum excernendi spectes, sive partem, unde excernitur,seu materiem denique, quae oras prodit. Horum tamen quamplurima non adeo propria sunt huic titulo, ut non rectius alio reserantur. Haud pauca sane morbi nomen merentur, supra qOI)inter errores humorum jam exposita. Plura ad causas morborum pertinent, suo quoque loco fri&seq.)ante tradita. Alia, etsi symptomatum rationem habent, potiori tamen jure actionibus laesis annumerantur; quia non id, quod excernitur, sed ipsa excretio, peccat. De retentorum

vitiis, quae hoc quoque loco ab aucto Aa 3 ribus

424쪽

ribus commemorari blent, eadem valent. Quum igitur 'uantitas materiae excretae , deficiens, aut excedens , commode inter excretionum laesiones tractari possiit supersint modo, quae in qualitatibus excretorum a statu naturali mutata sese produnt, hic exhibenda. Atqui horum multa Variis locis OI, ps 366 38a, O a)jam tradita sunt omnia vero singula, cum praecipuam habeant in doctrina signorum utilitatem, specialior eorundem expositio, ad Semioticam Pathologicam 16 II potius ableganda, cum maXime no morari non debet.

morbis sese manifestant, haud alia majoris momenti si mi, magisque aut aegros, aut Medicum, urgent, quam quae functionum Xercitationem perturbant. Unde accurillam singula prout suis ex causis profluunt, ex D Osuionem

merentur.

425쪽

AcΥIONE LAESAE. 42s668. Dissicile tamen est in tanta rerum multitudine, tamque arcto neXU, ordinem invenire, qui justae methodi legibus examussim respondeat Quae molestia, gravis Physiologis, athologis etiam gravior, nec prorsus superanda, disiensionem inter Systematicos haud minus tolerabilem, Uam inevitabilem, reddit ordiemur itaque a vitiis illarum facultatum, quae per Universum corpus distius e aut multis partibus communes sunt ut quae deinde sequentur, singularium actionum laesiones clarius intelligi queant. Sensationes mohstae ex morbo. 669. SENΥIRE mentem dicimus, cum ex corporis sui affectione ideas concipit. Id qua ratione fiat, eXplicare non est Medici 6s) Aptitudo autem ad ciendas sensationes, latissime, per corpus diffusa est uti permagna datur rerum,

quae sentiuntur, arietas organa nacti

sumus senseria, singulari quaeque apparatu, suis disposita locis, quorum inter-

Ventu

426쪽

426 SENsAT. oLEgΥ. Ex MORBO.ventu qualitates sensibiles rerum extranearum nobis, suo quaelibet modo, exhibentur. Inest praeterea in multis partibus sensibilitas quaedam, quae de naturae necessitatibus monet, cumque opus est, ad satisfaciendum iisdem compellit. Denique sensius aliquis universe corpori communis datur, cum prioribus nequaquam confundendus, morborum praecipue comes, quo fit, ut mens doleat, angatur, agitetur, quum injuria partibus quibusvis insertur. Is igitur, etsi pecUliare organum nullum habet, prae ceteris tamen primo loco considerari meretur, tum ob frequentiam & violentiam symp- tomatum, quibus obnoxius est, tum quia reliquis sensationibus sese immiscet.

Dolor.

67o DOLOR, qui ad Medicum pertinet, est tristis sensatio sui generis, quam ita percipit mens, ut semper ad aliquam sui corporis partem, tamquam quae Vim patiatur, reserat. Dolet itaque, quia corpori suo male est, hocque restituto

prae

427쪽

praeteriti doloris sine dolore reministitur. Immodicum Vero, quod in ea sensatione est, facit, ut mens non minus inde, quam corpus aegre habeat, malletque non tam vehementer assici. 671 Quum igitur dolor ponat sensationem nimis intensam patet eum niti

mutuo inter mentem corpus commercio sedemque habere non magis, quam sentiendi facultatem, limitatam, quae per universum hujus systema perque omnes lingulas corporis partes sensiles diffusa sit; , quae ad sentiendum in utroque hominis principio generatim requiruntur, conditiones ad dolendum quoque requiri. Has ideo, quousque a Physiologis legitime exponuntur, tironi notas hoc loco postulare licet 27).672. Corporeum ero, quod in quavis sensatione concipi potest, reducitur lummodo ad certas partium sensilium

mutationes, cursu non interrupto, per Continentes nervos, in commune sen-ibrium ordinate perlatas. Unde consequens est, ut affectio, qua dolemus, sita sit

428쪽

R. sit in mutatione partium sensilium nimis violenta, Uae cohaesionem, tenorem, vires earundem, in periculum adducat, injuriam vescontinuis nervorum fibrillis vel ripsi, unde hae oriuntur, medullae inserat, aut saltem intentet oportet sane mentem contristari, ubi horum aliquid evenit in illo systemate, cujus integritas naturae humanae tam utilis ac necessaria est 33 a). Potentiae dolorificae, consecutiones gradusque varii dolorum, id ipsum quoque confirmant. 673 Quippe dolor nascitur, cum paristes sensiles, Vi externa inter nave, Ultra quam commode serre queant, distrahuntur, aut percutiendo, contundendo, comprimendo, stringendo, contorquendo, vulnerando 2IS), laeduntur, aut denique acri vario stimulantur, roduntur, Uruntur. Quocirca innumeris morbis, ut symptoma, quod prae ceteris potissimum urgeat, supervenit. Morbicavitatum excedentium 2o 3), defici

429쪽

vitiati humorum motus qO6), dolorem plerumque comitem habent. 674. Est tamen, ubi bla etiam sensis-rii communis mutatio, aliunde nata, haud aliter dolere facit, quam si pars aliqua corporis injuriam pateretur, nulla interim potentia dolorifica 673 extra senserium ibidem praesente Cujusmodi fallaciam in alias quoque sensationes cadere poste ins bmnia atque deliria manifeste docent.

67s. Effcit dolor, si vehemens est,

in mente inquietudinem, laborem, angorem, pervigilium, impotentiam, delirium, vitae desperationem in parte Dfecta vis vitalis irritamentum vibrationes tremulas, tensiones, spasmos I9s , auctum humorum affluxum, congestionem, transitum impeditum, frigus, calorem, inflammationem, gangraenam, in sensilitatem torporem 196 , resis lutionem. Mutua autem consensione etianain

430쪽

D R. in aliis partibus dolores, spasmi, conVulsiones, imbecillitas, paralysis, circuit humorum Universalis perturbatio, febris, motuum Vitalium languor, syncope&c creantur. Tot malorum auctor simul tamen vitae custos est, qui de praesente noxa ejusque consecutionibus, mature monet, compellit ad me delam quoquo modo quaerendam.

676 inde magnitudini injuriae, periculive, plerumque resipondet doloris

gradus, qui tanto sere vehementior est, quanto potentiae dolorificae actio intensior proximam minatur destructionem. Augmentum quoque addit partis assectae fibrarum gracilitas 16 I. IJ, en si naturalis maJor, irritabilitas I9O), sensus tener; quibus si jungitur temperies corporis sicca , animusque impatiens , dolor in immanem excrestit. Summus ideo brevis, nec corpori nec menti diu tolerabilis, cito aut bivit aut selvitur. 6T T. Praeterea, quoniam sensationi

tristi, quae in quibuslibet doloribus inest,