Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

391쪽

D SEMINIIS ORBORUM. 39I6o . Insiunt in homine secundum naturam quam plurimae assectiones, ipsis vitae ac sanitatis principiis necessario innexae, quibus fit, ut corpus humanum non quarum Vis potentiarum impressioni resistere, eoque nomine etiam naturaliter ad morbos dispositum dici queat. Haec igitur naturalia Vocabo morborum

seminia.

6O8. Quorum quidem alia ubique

semper in omni homine obtinent, ideoque universe generi humano communia ac perpetua fiunt; alia Vero propria, quae in singulis tantum in Veniuntur, nec in

iisdem omni tempore, aut eodem constanter modo.

Seminia morborum naturalia, communia. 6O9. ΟΜΜUNIUM praecipua haec sunt. Firmarum C. H. partium cohaesio nexusque haud in stuperabilis succorum multitudovi crasis facile mutabilis canalium numerus,mollitudo,subtilitas, impli

catio superficies meatibus undique patens principium vitae valde sensile 471',

392쪽

39 SEII. ORB. ΝΑΥUR C ΟΜΜ. fugax si 87); functionum omnium ac sin-lgularum generale fundamentum in motibus harmonicis positum mirabilis universae tum compagis, tum oeconomiae, consensus ac conspiratio mutui denique mentem inter corpus commercii leges latae, nec pro lubitu variandae. 6IO. Naturam hominis ita comparatam qui conseri multiplicibus potentiarum, quibus per vitae munia exponitur, Viribus f i adios) is facile videt, non

imparem modo esse quibusvis noxis repellendis, sed pronam quoque in On-

nullas ruere.

Minima morborum naturalia, propria. 6 II LAΥΙΥUDo sanitatis uti multam admittit disserentiam; ita, quod quisque sanus sibi e naturae instituto privum habet, quo sit , ut magis , quam alii, ad aliquos morbos proclivis sit, horumque idcirco occasionibus minus resisterequeat, inter seminia haud inepte referre li

6i2. Quae vitae humanae periodum

393쪽

variant, aetates hujus loci sunt. Naseitur, crescit, perstat, decrestit, moritur homo e lege naturae. Cuique horum statuum sua quidem propria est sanitas: at partium, facultatum propensionumquectam animi, tum corporis, magna in singulis discrepantia. Ex hac igitur Viatheses profluere debent, quae quamlibet aetatem in alios atque alios morbos proclivem reddant.

613. In sexu haud minor dissimilitudo est; sive, quas privas sibi iasin semina habent, partes spectes, seu reliqui etiam corporis habitudinem, aut uni Uer-1am oeconomiam. Inde uti alia est maris, alia feminae sanitas, ita&cuique sui sunt, in quos per sexum magis inclinat, morbi, mastulini , seminini. Posteriorum praecipue tanto major numerus est , quo plura sexui sequiori munia incumbunt ut

merito uterus sexcentarum in muliere aerumnarum auctor dicatur.

6Iq. Temperamentum ponit singularem C.H. sani in selidis succisque suis dia thesin ac proportionem, Viriumque motrici-

394쪽

39 SKΜiNIA ORBORUM tricium gradum, unde singularis profluit

functionum tenor, qui dum sanitatis modum non eXcedit, in diversimode temperatis tamen longe diversius est. Multiplex haec distrepantia uti totidem deflexiones ab una sanitate, persectissima, indicat, ita haud pauciores ad statum morbosiim appropinquationes. Ex quo conseqUitur, ut quaeque temperies in illud morbi genus, quod proxime contingit , propendeat, hujusque idcirco seminium continere haud immerito dici possit. 61 . Eadem ratio est δεοσυνκφάσιας a privatae partium singularum habitudinis, qua hae a generali corporis sui temperatura abludunt, discrimine ut plurimum vix , nisi per effectus quosdam , observabili, nec&oeconomiam in ceteris admodum turbante. Mirabilis hinc saepe oritur sensibilitas, qua potes te rerum, quas alii facile ferunt e millibus uni fi

unt nocentissimae.

616 istorum vero seminiorum 6 in ad is pars praecipua sedem videtur habere in principio vitali si TO), quod,

395쪽

NATURALI , PROPRIA. 39scum per universium corpus late dirisium

sit i7s), amploque polleat consensiu 178, 179), iustum de quaque functione sibi vindicet si SO), si quo gradu,

in homine ceterum sano, agilius aut torpidius fuerit, potentias nocentes in morborum generatione plurimum adjuvare

poste in dubium est 19s, 199.). Atqui

sanitas multifariam admittit virtutis vitalis tam in corpore toto, quam in singulis

partibus discrepantiam i76 177). Morborum Seminia, quae sunt praeter

naturam.

6I7. INGENS praeterea numerus est eorum . quae sive congenita, seu post nativitatem contracta, praeter naturam corpori ita insident , ut quum ipsa morbo a sint, etiam per potentia nocentes concitata alios insuper excludere morbos queant, merito hinc seminiis annu

meranda .

6i8. Primum quidem huc reserantur assectiones occultae, quae , etsi nihil ad modum vitiosi in ulla corporis parte auti a

396쪽

facultate prodant; neque etiam ad naturalia seminia, communia 6O9), aut proprii 6i 1 ad 616), pertineant; nihilominus data Occasione, in manifestos erumpendo morbos, Vires suas noxias declarant. Illiusmodi videntur diatheses haereditariae, tum ciniter materno aut ex nutricis lacte prognatae, quae seminum similes, per annos saepe, absque sensibili labe aut functionum laesione, Q-pitae latent; at sitio demum tempore, faventes a istae conditiones, in analogam sibi morborum speciem mores cunt. Morbosae igitur habendae fiunt; quum generalibus sanitatis differentiis 6 ii non comprehendantur quanquam cujus generis alienatio a statu naturali singulis sebsit, haud satis constat. Morborum, qui per accessiones cintermissiones circuitum faciunt, eadem sorte ratio est. 6 I9. Alterum genus est assectionum mediarum, quae reapse quidem praeter naturam sunt, talesque se per sua signa produnt nec tamen ita graves, ut Vulgo pro

397쪽

SUNT PRAETER NATURAM. 397 pro morbis habeanturi 123); quum functiones haud turbent 38). Quandoque igitur diu absque noXa feruntur, ac tantisper a Pathologis ad morborum causas potius relegantur s8, 23, aq);

dum proprio incremento auctae, aut aC- cessione aliorum vel seminiorum, vel potentiarum, adjutae, veros demum ac palam agnitos morbos pariant. 6ao Morbi itaque impliciores, supra enumerati Ias m q. , ad hunc locum pertinent omnes &singuli , quotquot aut propriis viribus, aut complica tione cum aliis, nondum eo magnitudinis creverunt, ut unitatis munia manifeste perturbent ut qui proclivem modo ad aegrotandum reddunt hominem. Cujusmodi sint selidorum debilitas rigiditas is , 6 ), irritabilitas torpor I9O, 96), nonnulli cavorum morbi et a), ut instrumentarii 213); poti sectimum vero vitia fluidorum, cum absoluta 26 ad 3oa , tum relativa 383 ad ia). Totidem haec seminia sunt, quae Ocyus, serius, data occasione, sui

398쪽

398 MORBORUM SENIINIA, QUAE

generis morbos eXcludere Valent prout locis citatis est videre. Nec sane plet horain cacochymia hunc fontem penitus

exhauriunt.

62 I. Tertium genus est vitiorum manifestorum, quae uti morbosis Tectibus palam sese declarant, ita Vel sponte, vel aliarum potestatum concursione, in morbos alios, pecie diverses, degene rure queunt, nequaqUam Um sumptomatibus confundendos 97, Os). Eo igitur nomine seminiis omnino annum eis rari debent, quod prociivitatem ad sui generis affectus ponant; tametsi ipsa nec

immerito inter morbos reseruntur. Naturae simpliciorum morborum , ante

sis ad la expositae, id per effectus suos abunde ostendunt quum e plerisque sibi permissis alii atque alii scaturire

leant. Intelliguntur hinc morborum meta schematismi, exitusque in alios morbos. Nec sane minima haec pars est eorum, quae addi agnosi ac prognosin in praxi rite instruendam requiruntur. 622. Quocirca patet , seminiorum

multa,

399쪽

sUN PRAETER NATURAM. 399 multa, quae praeter naturam sunt, in hominem invehi actione potentiarum nocentium , adeoque ut harum effectus,

merata esse, eandemque rem, Ut diversimode spectatur, potentiae nocentis,

seminit, aut morbi loco haberi posse. De disserenti causarum morbificarum

constitutione, 623 Iae demum perspicere datur, quam multiplici modo verae morborum causae 62 constituantur Tametsi enim hoc commune omnibus est, nasci eXpotentiis nocentibus 4e minii inter concurrentibus 77); haec ipsa tamen principia multum diversae sunt origil nis, nec eadem semper ratione alia aliis sese adjungiant. 624. Primum quidem potentiarum nocentium multae sunt tanta vi praedi- tae, ut non nisi seminio naturali, com

habeant ad causam morbi constituendam, hinc vel sanissimos ceterum statim in

400쪽

o DE DIFFERENTI CAUSARUM morbum conjiciant. Mechanicae pote

ωplura alia hujus loci sunt. 6 Quod si seminia, quae praeter naturam uni 6 II), intus alit homo,

res non naturales, etiam innoxiae, cum

his in morbi causam concrescere valent; ut adeo tum praecipua morbi pars seminio potius , quam potentiae nocenti , adtribuenda videatur. 626. Quum vero potentiae nocentes etiam semini morbosa creare seleant 622), quae nata, dein cum illis rursus concurrendo, in morbos tandem abeant; manifestum est , easdem blas, continuata diu actione, quidquid ad morbum constituendum requiritur, inducere posse, nullo licet seminali vitio praegresb.

Incongruus rerum non naturalium usus

vel persectissimas sanitates ita haud raro pessumdat. 627. Quandoque seminiis morbosis accedere debet naturale seminium, proprium 61 I), quo maturescant Veluti , atque apta reddantur ad generandum morbum s