Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

411쪽

MEDICATRICE s. II actionum exercitatione multum juvamur consiuetudine ita haec ipsa quoque medicatrices cum mentis, tum corporis,

vires 633 ad 6 quascunque in facilitatem agendi disponit, qua potentiis

nocentibUs sese opponere, noxas ab his illatas corrigere, partes affectas in integrum restituere promptius, commodius, elicius, queant. Ita vel morbi etiam adsuetudine magis holerabiles tractabiles redduntur, ipsaque Venena

mitescunt. Quocirca patet, cur EX Uetustissima observatione, quae a multo tempore in consuetudine fiunt, etiamsi deteriora, insuetis minus turbare bleant 'Cur consueti morbi mitiores 'Cur valetudinarii saepe praeter exspectationem longaevi 6 s. Haec summa es remediorum

naturalium, quae data homini sunt, ut se adversus plurimas morborum causas tueri incolumem queat. Horum Virtute essicitur, ut morbo longe frequentior sit sanitas mi multi perraro morbis assit gantur; nonnulli etiam in anitate nunquam

412쪽

quam interrupta consenescant magnus denique aegrotantium numerus sponte, absque Medici ope , convalescat. 6 6 Merentur autem ideo quoque accuratius perpendi, quando indubium est, artem medendi non prima bium

inde cepisse initia sed & his ipsis naturae viribus ita inniti 18, 9), ut sine illis exquisiuissima ceterum Medicorum

omnium industria ne unum quidem servare sanum, aegrumve sanare possit.

Iisdem qui prudentissime uti novit, artis fastigium attigit. 647. Atque ista cum perpetuae observationis sint, a nemine quidem in

controVersiam vocantur. Verum de illo diseeptatur acriter, ex quonam hominis principio ea omnia profluant: utrum pars corpori, pars menti, anne huic soli debeantur universa Utraque sententia suos habet patronos, claros viros, qui magnae contentionis disputationibus inter esse litigando nec vincere tamen, nec Vinci potuerunt. Unde constat, rationes utrinque

413쪽

MEDICATRICE s. 73que asserri non improbabiles quidem, at quae nec liquido demonstrent; litemque adeo, quae intra meras opinationes consistat, haud post dirimi. Nec serme spes est unquam prorsus diremtum iri, quando nimis ignorantur vires ac fabricatio corporis, mentis natura Tacultates, mutuique, quod inter sese alunt, commercii fundamentum ac leges.

6 8. Dixeris sane potiora esle illorum argumenta, qui utrique hominis principio suam inest agendi vim contendunt; si cogites, multos in nobis fieri motus 6 o), non inscia bium, sed & refragante anima, quosque contra Vellet anxie, non fieri alios, quacunque causa suppresses ejus imperio nequaquam resuscitari poste, at stimulo corporeo faciles ex superstite autem in partibus de corpore vivo resectis vi vitali 1ό9, 18i liquere, dari in corpore Vires motrices, quae non a mente pendeant neque porro intelligentem a stulto, aut adultum

ab infante, hac re vel minimum di Terre quinin in brutis animantibus id ge-

414쪽

vel vegetantia iis carere neque tamen eosdem semper adeo rationales este, ut

non plurimum saepe noceant IO ), denique in illis ipsis etiam moliminibus, quae in dubie ad mentem attinent 6 3),ciendis hanc non magis sui compotem esie, quam in animi perturbationibus s32 seq.); appetitusque ejus ac fa- 1lidi non modo praeter omnem deliberationem nasci, sed vel invitae quoque ab corpore male affecto veluti obtrudi, pro lege sensibus praescripta, qua ad

Certa corporis mutationes definitae in anima cogitationes, constanter eaedem,

6 9. Haec tamen cuncta 6 8 , multaque alia, quum aliter sentientes non sint Cod Vincendo, neque etiam blide ab his refutari queant stuperest, ut quisque, quae maxime placeat, sententiam ample statur, aut, quod sortasse consultius, universa quaestio in medio relinquatur, Pa thologos saltem aut Practicos non amplius exercitura, donec a Physiologis ad

415쪽

MEDICATRICES. liquidum perducta fuerit. Utrum tanti interest, a Naturae cum HIPPOCRA-ΥΕ morborum medicatrices appellentur, an vero cum aliis Anima, aut Archeus 'Quando, qui diversa de his sentiunt , ad eandem tamen sanitatem homines perducunt, vel medendi methodo etiam convenire postunt.

De Symplomatibus Singulatim.

63'O SYΜΠΥΟΜAT quum partem status morbosi essiciant, cum aegro, tum

Medico, manifestissimam 88); videri

posset, nullo ad ea cognoscenda opus esse negotio ut quae sponte insensus incurrant. Neque profecto opus foret, si sufficeret nosse, quaenam adsint, nec penitio eorundem requireretur inspectio. 63 I. Praecipuum nempe fontem continent, unde, quae ad detegendam morbi naturam, di agnosin, prognostin faciunt, depromuntur s III, IIT, IIS). Oportet itaque Medicum, qui iisdem legitime uti velit, singulorum causas, sedes, variasque ad morbum relationes,

rite intelligere. Bb sa.

416쪽

6sa Adde, quod morbi etiam compositi, cum in symptomatibus suis, quorum diversa concursione constant, spectantur qi I), distinctam horumce notitiam exigant. ut Vere ac nodate X-plicari possint. 613 Pathologia igitur rationalis ordinatam primo tradere expositionem de, bet omnium lingulorum alicujus momenti symptomatum , in qua inveniri, cum opus est, queat, quaenam cujusvis sit natura, quam diversa origo,in quae

aut partes, aut Vires, in quoque assiciantur. Nec sane prius multiformes eorundem complicationes, etiamsi curatissime digestis, recte aut proponere, aut cognostere licet. 6sq. Ingens autem numerus, Ut molestiam creet in ordinando, fatis tamen Commode recepta dudum divissione tripartita, adactiones laesas vitia excretorum, ac qualitates sensibiles alienatas, refertur 119 . Ulteriorem singularum classium digestionem major minorve simplicitas, mutuusque aliorum cum aliis

417쪽

SINGULA ΥΙΜ. ITnexus, haud dissiculter determinare pos sunt. Idcirco vitiositates qualitatum sensibilium praemittem US.

sualitates sensibiles alienatae.

63s. QUIDQUID, praeter actiones&eXcreta, in corpore aegroti, vi morbi astatu naturali mutatum, ope sensivum a Medico percipitur, id ad hunc titulum referri debet. Cujusmodi plurima sunt, quae , etsi quandoque patum aut nihil incommodant, notari tamen atque intelligi debent; ut latentes intus causae morbique, ex quibus profluunt, inde cogno- stantur. Praecipua tantum attingemus. 616. Color stuperficiei corporis, quae visei patet, ex permistis integumentorum , qui proxime subsunt, translucentium succorum, aut&solidorum, coloribus constans, uti multa etiam in sanis varietate ludit, ita pluribus causis modisque vitiari potest. InterceptUS, Ut nimius humorum influxus eorumderri

418쪽

18 UALITATES SENSIBILES trientium qO herrores Varii; cacochymia multiplex crassis per πεπασμὸν 637),

admixtionem, separationem, coagulum, attenuationem, corruptionem, mutata;

vitium ipsius substantiae integumentorum aut, qUae subjacent, partium, maximopere e faciunt. Inde omne genus morbosae decolorationis in pallidum, rubrum, flavum, Virescens, i Vidum, purpureum, fusciam, nigrum, sive universim, seu in singulari modo parte obtineat, X plicari potest. 6 I Foetor acidus, putridus, rancidus, fracidus, animam, perspirabile, sudorem, sputum, alia e X crementa, humo res parte SVe, praeter naturam inficiens,

quam multiplici materie causaque nascatur, ex supradictis 3O7, 3 IO, 3 Ia 3I 3,3 i , as 327, 328, 37s elucesicit.

618. Calor sani corpori nati UUS, circuitus vitalis comes, Xcessu supra calorem atmosphaerae mensurandus, sicubi in morbis ad enormem gradum intenditur, ponit impetum humorum Vehementem, magnam vaserum resistentiam, san

419쪽

ALIENAπAT. I9guinem copiosum , valde densum , dia- thesin hujus inflammatoriam uti, 367, aut nimis oleosam 316, 36 ), cacochymiam acrem, putredinem, rancorem, motum vitalem auctum Iro hinc irritamenta a soris ingesti, applicata, aut intus concitatis I7 I). Augescit etiam magis, cum calor externus, aut prohibita ventilatio, accesserit. Potest adeo pro conditionum concurrentium numero, intensitate, duratione, sede magis aut minus excedere, totumqUe corpus, aut partem modo, Occupare. Unde patet non infrequens id symptoma esse, nec paucos morbos comitari. Effectus autem,

quos producit, exi a , as, q66, 467, 3o9, 1 perspiciuntur.

619 Sponte hinc fluunt, quaecunque ad caloris imminuti intellectum pertinent. Nec latent causae atque consecutiones caloris ac frigoris alternantis, aut in diversis corporis partibus eodem tempore inaequalis. 66O. Utrum morbosa affectio etiam in homine ignem ciere electricum O-

420쪽

geto QUALI TE SENSIBILEstest, qui fulgurante ictu se si manifestet,

cum corpbra aliena contactum minantur Symplomatis inauditi suspicionem novissimum quidem exemplum movit,

nec plura tamen deinceps confirmarunt.

An huc referri quoque debent spontanea hominum incendia, vel ad cinerem Usque conflagrationes, quae in historia medica memorantur Τ66 I. Duritia partium morbosa nascitur ex rigiditat. 16 intemperie sicca 386); contractione 'O9, s); errore nutrimenti ); distensione ab humoribus multis 38s, 387, 39 ),Valde mo

qOO, o a', concretis emunctoriorum obstructione luxatione 226 , hernia 23οὶ fractura 2IT , tumore Vario, Sc. His autem contraria mollitudinem an ducunt. Renixus justo major aut minor, qui auctam minutamve elasticitatem si6O, 6s), ut symptoma, comitatur, inde quoque intelligitur. Nec Obscura os ratio humiditatis &siccitatis nimiae s