장음표시 사용
101쪽
G V A I A - G V A C V . Tota provincia infinitis Crustaceis piscibus, imprimis Cancris aquaticis & terrestribus scatet: quorum aliqui medicamentosi, ut sito loco probari; aliqui alimento siue aliquorum qualitates latent. Ego ex multis paucos perstringam, qui inusim quo tidiano omnibus maris accolis sint. Compertum est, hic quoque totum genus crustaceum deponere tempore plenilunii antiquas CrustaS more serpentum, infimaque ventris parte erumpere, ut nova elegantiori vestiatur. Ρlures sunt species Guatia, quibus cognomina varia addita. Illorum qui simpliciter nomen GuάM audiunt, alii albicantes non edules, quos praetereo: alii edules, quorum primam iconem hic exhibeo,utpote qui aspectu, magnitudine & dignitate caeteris facile silerior, ac proinde Guaraguam dictUs, eoque magis acceptus, quod non adeo frequenter capiatur. Tegitur testa elliptica, in ambitu multis exiguis corniculis, stiperius autem convallibus praedita. Octo est pedibus Cum quatuor juncturis cruris pilosis, unguiculis nigris, brachiis inaequalis longitudinis, forcipibus validis rostratis & denta
tis. Color totius cancri sive vivi sive cocti est sature rubens. Multa & grata est carne, quae optimae nostratium minime Cedit, atque ingenti peregrinantium solatio existit: aegrotantibus quoque expectoris morbis multum prosint. Sequitur Gima lara, inter magores & Clegan. flores variegatos habitus; tanta vi natans ut per OS aquam exstimet, quasi ex fonte exiliret. Testa lu-- nata in utroque latere po- :sterius exsecta, & in aCU mina desinens. Colore est obscure brunia', & maCulis ex albo faves CentibuS, striisque brunnis elegan ter Nariegata & Ornata. Pedibus est ollo, Cum
102쪽
quatuor solidis internodiis; brachiis S tenaculis Galli rostrum cum sua crista repraesensantibus, ita ut Gesherus merito tales Gallos marinos appellasse mihi visus sit.
later Cancros marinos aliqui generice nomen Obtinent , & ad dito cognomine distinguuntur, ut siri rebi&stra Apsta, &alii. Omnes hae species fundos aquae salis obam bulant, rarius ad littora prodeunt , nisi amore Ambrae griseae, quod emari alluit, ideoque magno tantum refluxu capiuntur. siri locii, cujus iconeni tantum exlhibeo, est Cancri mediocris magnitudinis . In testat meditullio nigricans cordis figura, aliaque ornate depicta sunt. in ambitu ipsa testa brachiaque dentata fusci colo ris , forcipibus ex caeruleo albescen tibus. Crura sex ex albo & viridi mixta: loco septimi & octavi cruris posterius duo remiges partim Caerulei,plani,hirsuti,quibus natando cursum potissimum dirigit. Oculis est parvis prominentibus & longe a se invicem distantibus. Corpus int rius caerulescit. Caro est optimi saporis, nec facile nocet ventriculo, etiamsi multa
quantitate ex aceto comedatur.
V VA V NA 1. Varii palustres variae magnitudinis , Cancri dantur, interque eos maxsme usuales mnomen audiunt. Ego illos tantum exhibeo qui H --a, & cujus femella Cunuru dicitur. Vterque est bona carne, sed mas foemina multo major & minus hirsutus, sicut ex Iconibus apparet. Corpus illi est ellipticum , si1perius convexum: ab utroque latere cruribus quaternis, totidemque est internodiis hirsutis castanei coloris : oculis havescentibus Cylindraceis, quos erigit & recondit. Bra Chium dextrum cum suo forcipe, grandius sinistro, x interius acutius. Testa est coloris olivacet, inferius flavescens. Carne sunt satis probabili, nec potui animadvertere marinis dignitate cedere. Inter minores Marinos Cancros Maracoani censetur , qui corpore est quadrato, fulvi coloris, cruribus octo, rarisque pilis fuscis vestitis. Brachiis est duobus, sed adeo C v N V R V IL
103쪽
dideo magnitudine discrepantibus,ut MARACO AND sinistrum minus sit uno e pedibus :Cum e contra dextrum adeo sit magnum,ut totum corpus pos illud abso condere possit. Forcipe itidem est admodum lato, extuberantiis praedito.
Oculis sibi invicem oppositis longis
de eminentibus, instar aciculae te nuibuS , quos momento erigit, 3c in rima rursis recondit. Edulis est, atque boni nutrimenti, sed praecedentibus dignitate inferioris. Tandem ex terrestribus UnUm promam, eumque facile praestantiorem, Guanhismi ab Indigenis vocatum. IS Corpore est rotundo. Cruribus octo
nis pilosis sibi aequalibus, quatuor internodiis distinctis. Brachiis est duobus, sed dextro multo major snistro. Oculos altissime erigit, atque momento in longa cavitate abs condit. Turmatim antra sibVesperam deserunt pabuli gratia,& silvas paludosas cum magno strepitu oberrant, in
sequentesque non raro Cua dunt, quod celerrime currant, & quidem transversim: tinacque oculos ad latus convertunt, brachio longiori utcunque elevato. His vesperi barbari non solum, sed & milites insidiari amant. quodque adeo bona sint carne , integris cohortibus sufficienti sunt si istentaculo. POTI I I Y Α. Locusta Poliquiquilla crebro ad nos e mari& ostiis fluviorum defertur. Testa eius stequentibus eminentiis instar corniculorum acutorum anterius scatet. In quolibet
104쪽
latere quinque habet crura, totidem internodiis distincta. Q dlibet crus unguem
habet incurvum, acutum dc pilosum. Oculi prominentes Cylindracei: ante eos, stupra os, quatuor cirri exortum sumunt spinosi, inter quos duo minores teretes non spinos, ac ulixa medietatem bisecti. Posterior pars Corporis septem juncturis sibi invicem apta positis constat, cauda desinente in quinque pinnas. Testa tota coista sanguinei fit colo ris, ejusque caro aeque in pretio habita apud magnates ut nos ratium; a quibus cum ne que sapore neque alimentosa qualitate discrepare animadverterem , ulteriori descri ptioni non inhaereo. Varias Gammarorumspecies suppeditat Brasilia, quorum aliqui intestis habitant, sed minus petiti ; aliqui sine conchis degunt, Mgenerali nomine Poti exprimuntur. Ille autem qui Guarisuru nomen audit, elegantia & dignitate caeteris facile silperior, cujus iconem tantum exhibeo. Vulgo Cama raon dicitur, qui fusci est coloris, sex cruribus cum imbus internodiis spinosis& aculeatis, unguiculis in extremitatem desinentibus. Cirri prope os prodeunt, quorum duo longissimi, quatuor breviores& tenuiores, quibus cibum tenet,atque frequenter ex fluviis & maris littore, omni fere tempore, sed mensibus imprimis pluviis, a piscatoribus ad incolas deferuntur. Cocti optima sunt carne, nec Europaeis cedunt.
105쪽
Actenus de Piscibus,nunc de Avibus agendum. Quod antequam
aggrediar, Operae pretium erit, de carum indole & Conformatione
pauca in genere praefarier; Missis Gallinis 3 Columbis aliisque Palmipedibus huc ex Europa illatis, quae haud magnam subeunt in me litis vel in pejus mutationem: nisi quod in calidioribus hisce regio nibus prolificae magis sint, atque incubatus minori temporis spatio soleat absolvi quam apud nos frateS. De indigenis itaque Brasilice Volatilibus potissimum dicturus, quantum inter se va
rient, δί quantum cum veteris Orbis Avibus aut discrepent aut conveniant. Si diversitatem plumarum, & Colorum elegantiam, spectes, nullis totius mundi Avibus cerudunt: verum cantu longe ab Europaeis silperantur. Vt quaedam cicura toe aedes quidem garrulitate, ita silvestres Clangoribus inconcinnis nemora rein arefaciunt, sed vix at terutras grato aliquo modulamine aures demulcere compertum est. Mensibus pluviis maxima earum pars pinguescit, ob fructuum & vermium ubertatem. Mensibus aestivis ad ripas fluviorum ConVolant, Cibi, aeris & aquae Captandae causa, ac plurimae tunc ripariae evadunt, ibique dum secure apricantur Casles aliasque aucupum te clinas haud facile evadunt. Pauciores quae rostro vel unguibus sunt armatae, hostes suos minus extimescunt, atque in cavitatibus arborum, vel humi, se fidunt; verum plurimae in simmitatibus altarum arborum , ramorumque extremitatibus ad serpentum in sidias eludendas mirum in modum nidificant. pro penuria aut abundantia alimenti, ut abitus sic reditus tempora observant ad loca vicina. tantum vero abes: ut mare trans
volent, aliasque dissitas terras Visitent, ut ne quidem hujus Continentis mediterranea versus Peruviam unquam penetrasse compertum sit, quod adeo immensa sint interposita spatia, ut ipsos avium Volatus fatigare dicantur, omneque cum Peruviae tam animantibus quam hominibus commercium secludant. Palmipedes amphibiae agrestes &domesticae, lacuum &fluviorum alumnae, ob perpetuas virescentes herbas palustres, montanis dignitate non cedunt. Omni anni tempore ob insignem aeris temperiem Calidam &humidam pariunt. in minoribus vero squarum pleraeque quotannis tantummodo semel ova ponunt in vix ovarium reperire est: in majoribus ovaria, pariendique tempora, ex ConsuetiS naturae legibus se habent. Avibus fere omnibus, ut in dissecando videre Contigit, duplex quasi ventriculus a natura concessus est. Quorum alter ingluvies in infima Colli parte haeret, ut facilius Cibu111 maceratum pullis regurgitet. Alter, ventriculus proprie dictus, intra abdominis capacitatem, infra cor, pulmonem & jecur situs, ex duobus vel tribus praeter morem adeo validis & ligamentosis musculis compactus, ut mirum non sit, multa duriora & aspera facile alteri, imo ipsos calculos in eo laevigari. halestina a ventriculo superius orta secundum longitudinem sursum & deorsum utcunque re plicatastant. Felle, licet minori, omnes majores aves praeditae, quamvis situs SI color subinde varient; In minoribus vero ,. quantum visu consequi licuit, si non ipsum fel, saltem porus cholidochus apparuit. Heteres &renes, quod cum pace Veteriam philosophorum libere pronuntiaverim, plerisque concessi. Vesica autem carent, ni fallor, omnes, quod dum pitissando bibant, parvaque in iis redundet urinae copia, lotium
in Communem alvum cum sicco eYcremento deponant. adeo scilicet placuit naturae,
ut ne quid necessarii deesset vel redundaret stiperflui. volatilibus enim in aere pendulis oneri sine dubio fuisset vesica urina distenta. Primo se offerunt diverta phasianorum species, prae caeteris avibus vescis, prima
tum facile obtinentes. Licet enim circa ciborum electus & victus rationes tres conri Vae raro Consentire videantur : attamen cujuscunque terrae incolae vel mediocriter tan
tum palatum docti, in teneritate & nobilitate eorum carnis, facile convenire cre' diderim.
106쪽
Si in celebri hac ave Mutu carnis teneritatem & excellentiam consideres, G phasianorum est genere: quibus etiam figura & colore haud multum dissimilis; quamvis non pauca in eo concurrant circa indolem & conformationem Corporis, unde Pavoni comparari possit. Tota avis splendet prae nigredine, cui hinc inde aliquid viridis tran-dplendet, Cum albis pennis in cauda.Insammo Capite ex nigris pennis quasi mitellam gerit. Rostro est egregie incarnato. Oculis magnis nigris. Cruribus gallinaceis. Cauda longa instar Gallo pavi, quam erigit & extendit. Lubenter quoque Pavonum more in tectis vel arboribus considet, alteque Clamat Carnis probitate quo Iomodo praeparata, imprimis assata, nulli avium Americanarum nec Europaearum Cedit , ac proinde apud optimates ob dignitatem atque elegantiam cicuratur & alitur. MV TV PORA NC A. Reperitur & alia ejusdem species, cujus Iconem hiC appono , quam
gnitudine praecedenti Mutu cedit, dignitate tamen carnis illi par est, & indole plane similis, rostro potissimum & pennis capitis differens, quod haec rostro sit recto, & nigro
in extremitate, in eXortu Vero Cro
cet coloris: Astimmitate capitis ad colli initium nigerrimis pennis, in istar holoserici, cochleatim tortiS, decoratur, praecedentis Mutu multo majoribus & elegantioribus, quas in cristam crispam erigit. Haec ut&caeterae phasianorum & Perdicum species , pectoris Carnem, prae caeteris partibus corporis, habent magis albicantem, sicut Europaei ; eodemque modo cicurantur & saginantur cavea inclusi. Praeterea
nobilioribus hisce avibus squod multis aliis negatum est) ingluvies Ventriculo prae jacet, quae semesum& crudum cibum prius recipit, quasi aliquid similitudinis cum ruminantium animalium genere haberent. Ova illis sunt grandia, dura dc alba. Tertia
107쪽
8 et Tertia Phasiani species, mediae est magnitudinis
intra duas praecedentes , Iacu Pema dicta. Qia' ino men fortasse accepit a suo clamore, quia adeo alte
minerim per deserta Cuin peregrinarer, ipsa nemo ra re nuisse a multarum clamoribus gregatim voli tantibus. Gallinae dometasticae nigrae similis est , eiusque plus minus magnitudinis , multasque cum ea partes corporiS communes habet; nisi quod Cau da sit longiori, pedibus Mcruribus magis rubicundis,& longis , staturaque CrC-ctiori incedat, tum quoque verticis plumas in cristae modum erigat. Caro ejus . praecedentium carni gustumnutrimenti praestantia non cedit: quamobrem supervaca ncum puto, dicta repetere. Postquam de di ersis Pliasianorum speciebus egimus, merito siccedunt Perdices Lamia dictae. Iarum duae in silvis littoralibus dantur species,m OreS, & mi noreS.Hae magnitudine nostratibus cedunt illae figura Carnis mole & praestantia, Europaeis Perdicibus paressimi. Vtriusque pennae stini per totum corpus Obscure flavescentes, Verum fusco mixtae atque maculatae. Caetera quae ad Perdicum nostratium indolem,carnisque teneritatem,atque viscerum Conformationem pertinent, adeo hisce Brasiliensibus quadrant, ut Vix
quicquam selidi a me huc adferri possit, quod non antea ab Authoribus ornithographis satis superque
Egregia haec avis sivestris Cariamam aquatiCartim quoque est genere, udosisque locis ob praedam delectatur
more Ardearum, quas mole Corporis non sbium, sed& carnis dignitate longe superat : quasi peculiare esset
hisce Calidioribus regionibus, Ut aVes aquaticae pleraeque montanis non sint dignitate inferiores : sede contra te neritate Carriiς ipsis rusticolis Euro paeis aquaticis facile pares inveniantur,inter quas censetur haec Cariama. in exortu rostri adunci flavescentis crist am plumatam nigricantem erc cham gerens, oculos habenS aureoS.
Totum Corpus pennis vestitum griseis fusco undatis more Falconum. Cla-I A M B V in or
108쪽
mor est instar Gallo Pari taminae , & longe in silvis auditur suo equidem malo, quod aucupes convocet. Toto fere anno probatissima est carne, ab optimatibus inter primas delicias expetita. Mansi iefacta aeque ac silvestris affatur & coquitur.
Licet Caracara Accipitris fringillaris sive Nisi habeatur species, quae Lusitanis Ga-ziaon dicta: tamen non inter vere rapaces censetur. Palumbis, Turdis, Columbis & Gallinis infesta, quibus perpetuo insidiatur, & facile potitur,quod visu,volatu, guibus &rostro firmis, acutisque valeat. Carne est satis laudabili, imprimis si juvenis sit. Ε- gregia est avis, Cauda ex albo & fusco variegata. Pennis rari coloris cum albis & flavis pinctulis. Aliae praeterea ejusdem speciei existunt, praestantia carnis praecedenti pares , figura quoque externa illi haud multum absimiles, quae ab Indigenis Tegrutio & Maio dictae. In hisco, caeterisque plurimis eaedem appendices sive intestinorum diverticula inferne conspiciuntur, quae passim in nostratium avibus deprehenduntur. Inter tot diversas Anatum &: Anserum Brasiliensium species haec Ipecati principatum facile tenet, quas
Lusitani uno nomine Patos nominant; ad. Anates silvestres Indicas referendae, etiamsi ad Anserum paene magnitudinem accedant. OmneS egregie variegatis sunt pennis sic ut nostrates Anates domesticae, a quibUS,Ut corporiS mole, ita & pedum colore su sco , rostroque adunco & nigro, differunt; imprimis autem crista Carnea , CaniS at
bisque maculis insignita. Foramen juxta cristam rostrum perforans quod narium vice fungitur, in hac imaginea pictore non expressum est. Carne sunt multa & pingui, nostratiumquo teneriori. Inter aves amphibias pal'mipedes' primatum tenent facili negotio Uguntur in altis arboribus considentes,
109쪽
quas post lotionem in aqua frigida liubeunt captandi aeris causa. Idem de indole Mearnis praestantia caeterarum Anatum silvestrium minorum dictum volo , quarum aliae cristam plumaceam gerunt, aliae sine Cristis sunt, quae omnes nomen Mareta ιά audiunt. Hanc aliasque aves hisce affines sine ingluvie, sed cum gula capaci inve . ni. Penem praeter modum longum rigidum Circumfert, donec sceminam sive in tertara sive in aqua reperiat, quam oppressam adeo sine motu tenet, acsi ambo clavo in coitu affixi essent; solummodo mas capitis gesticulatione, & Crebra anhelatione voluptatis sensium exprimens. Ita ut inter summe salaces aves haec Anatis species recen
Sequitur domestica palmipes' eca Guas' dicta, ob carnis boni talem celebris. Mole & figura corporis mediae magnitudinis in ter Anates & Anseres nostratium. Caeterum pennarum & colorum elegantia Utrumque superanS. RO-stri extremitate ad medietatem est flavescente; mox rubra macula mediam partem capitis egregie
tingente. toto Corporea Vertice
ad caudam albo colore Cygni instar nitescit. pedibus est anatinis ex flavo rubescentibus. Pinguescitaeque in terra ac in stagnis. Dignitate carnis, Anatibus nostratibus similis, & apud magnates in pretio habita. Caeterum fertilis est avis: magna & multa ponit ova, omni fere anni tempore incubatum brevi absolvens. Salax quoque haec species. Mentula Caeterisque partibus internis generationi dicatis praeter morem validis & magnis. Caete ra viscera selitae constitutionis sicut in nostratium Anatibus.
Mainguem familiam quoque edulium palmipedum sed marinorum serorum recepta. Anseris est magnitudine & figura. Caeterum magnis illis Mergis nigris nostratibus non dissimilis, adeoque adunca parte rostri extrema ad rapinam piscium Composita, ut Corvum aquaticum Gesineri aemulari videatur. Capite est crassiusculo & rotundo. Oculis paulo fulgentibus, collo oblongo & ornate Cygni more incurvato. TO-xa Mis iusci& subnigri cantis est coloris , colli tantum parte anteriori flavis plumis de Crata. Circa fluviorum ostia in mari vivit, in littore autem nidificat & ova ponit. Velox est natatrix urinatrix, atque aucupum insidias eludens. Carne est eduli M
110쪽
bona, imprimis si juvenis sit, sed quod perp etuo piscivora , a quibusdam contem
Diveris magnitudinis Struthiones ilic reperiuntur , ita tamen ut maximae Afri canis minoreS aliquanto eYistant , mandu-Guasu Brasilianis, Lusitanis dictae. Rarius in districtu hoc Paranambu censi, sed frequentius paulo versus Septentrionalem tractum fluminum ripas obambulant . Caeterum ejusdem cum Africanis sint si gurae & indolis; ferrum quoque de lapides deglutire amant, eaque inconcocta & integra per anum reddunt. Tres habent in pedibus digitos anterius verses, Unguibus nigris, crassis, haud acutis ; posterius unum digitum silbrotundum , grosssum, unde dissiculter in area laevi aut tabulato incedunt. Collo simi incurvato olorino, capi'tC anserino, oculis elegantibus nigris, rostro compresso. Alis sint parvis, ad volandum quidem ineptis, quarum ope tamen alteram instar veli erigunt & expandunt, adeoque Cursum promoVent non solum ut gregarios canes , evadant, sed, quod mirum Visii in vafris itis avibus, alterutram alarum distendendo, dextrorsum M sinistrorsum ita cursum dirigunt, ut barbarorum tela eludere norint. Caeterum plumis per totum cor' pus griseis instar gruis , in dorse longioribus & elegantioribus cooperiuntur. Caudae vero non sunt ejus nodi cristis praeditae, ut Africanae vulgo pinguntur. Plumis per dorsiam expansis ad anum usque, sed ignobilioribus & minus elegantibus. Ponunt OVa, Ut Caeterae Struthiones, sed minora, eaque in arena fovent, maribus iis sedulo incubantibus. Salaces sunt admodum , mentulamque aliquantum adunCam Vi brant sepe, donec reperta scemella eam rigidissime ineant, suppressamque diu immo bilem teneant. Carne & fructibus opti mis , tum quoque pisciculis ad ripam allum' tibus vesci amant , ipsique Ambrae griseae non parcunt, si ea ad littora potiri queant Carne sitiit satis probata & solida, nos ratium olorum M anserum aemula, quamobr Minter alimenta ab incolis inpetita.