장음표시 사용
81쪽
inter Pisces edules nu- P A R V .meraltu ille qui Parά dictus, eleganter squamOsiis ; lunulasque flavas in nigricante corpore gestare videtur. Pinnae stiperiori & inferiori in sine prominentiae duae testar funiculi versiis caudam
extenduntur. Piscis est Ia tus M subrotunduS, non tamen crassiis ita, ut parmticipare videatur naturae& figurae Passeris squamo si lati: dissert autem ab eo, quod utrumque latus ejusdem sit Coloris, & utrimque oculatum , nec Passertim more tanquam altero oculo Orbatus natet. Cauda est circinata &instar ventilabri extensia. Qui Acarauna nomen accepit, praecedenti Parrisimilis saporo,natura& figura, paucis CXCeptis Cir ca Caput, Pinnas & Caudam. Hic enim in utroque latere prope caudam acutissimum h abet acu leum, quos in latere re condere & evaginare potest alios laedendi cauti. Cauda est extensa bifida. Color squamarum niger. Affatus & elixus in pretio habitus, quod facilis sit digestionis. In mari circa fluviorum Ostia capitur.
Lusitanis placuit gallo appella re. Cujus etymonsi reserant ad Gallum sive Fabrum marinum, de quo Rondeletius, At drovandus, Gesiae- rus & alii tracta
rant. Planis potiusquam subroth indis piscibus astriben dus: licet pinnis ,
primis nigris fila mentis longissimis
vulgari Rhomborum & Passerum familia discrepet. Cute est laevissima, non squamosa: adeoque splendentis argentei coloris: Pinnis & Cauda plane virescentibus. Vbi primo capitur , grunnit instar porci Marinus est : praestantia & duritie carnis fluviatili praefertur: proinde ab omnibus p 'xitcr incolis vel coquitur vel frigitur in sartagine, atque pro bono gratoque Cibo h 'bptur . In quibusdam semen sive lac, in aliis vero ova reperiuntur. proinde hoc genu
82쪽
non ponendum inter eos de quibus Aristoteles lib. q. hist. Animal. cap. II. testatur, In stirpibus & testaceis non solum, sed Sopificibus, scilicet Passere, Rubellione &c. esse quod pariat δί generet, deesse autem quod maris ossicio fungatur. GVA IBI-COA RA. Gualbi-Coara, Lusitanis Buraeo de Vinha, squamosus est piscis, genteo & m lino colore splendens. ejusdem splendoris & coloris est linea quae per utrumqua latus secundum longituginem tenaici Magna copia G scopulis marinis littori vicinis ad nos defertur a piscatoribus, ob carnem friabilem in pretio habitus a multis. Cauda est bicornis, quae septimam constituit pinnam. Iguaraia, piscis marinus saxatilis; Percae ut magnitudine ita & figura atque gustu non multum dissimilis . Asiatus & elixus bene sapit: mensibus pluviis maxime pinguescit, victitatque Circa scopulos , unde unco eOSeliciunt barbari sagacissimi piscium
insidiatores, qui ex mari reduces multos argenteo & incarnato colore micantes copulatim venum mponunt. Totus piscis elegantibus squamulis in ambitu serratis cooperitur: branchiis quoque & aculeis pinnisque acutissimis armatur,quas pro
libitu erigit, iisque potenter ferit piscatores. Caudaepars reliquo corpori subtensa longissima est, desinens in pinnas surcatas satis longaS. G V E B V S V . Etiamsi hic piscis cetaceus, quibusdam notis, imprimis vero pinnae dorsalis elegam
tia, & duobus processibus osseis in ventre a raphiis veterum nonnihil abludat, illis tamen plane adcensendus, praesertim si praecipua externa & interna ad examen revocen tur. Itaque noster ebus , Lusitanis Ficuda. Inusitatae figurae piscis squam pensiculatius D. domestico meo graphice depingere jus corpore est oblongo, tereti, rostro acuto osseo, Utrimque mobili, ore edentulo, lingua tereti oblonga. Cauda in duo cornua diducta, ad c juS exortum duae auriculae membranaceae. Praeter pinnas ventris, juYta caput duo ossea hacilliformia corpora extenduntur in multam longitudinem: maxima illa pinna dor salis Constans membrana pergameni aemula, costis, maculisque variegatiS interte taest, quam prohibitu in sulcum recondit satis profundum. Squamis caret, sed cute crassa spinulis aspera ex cinereo argentei coloris vestitur. Carne est copiosa, pingui, non spi
nosa nec glutinosa, sed satis bona, imprimis sijuvenis sit, alias b ulis &nautis dicata.
83쪽
Conformatio totius piscis Velocitatem non sistum, sed & pugnacitatem argu t. Cum enim unumquodque vim suam sentiat qua posset abuti, hic ab ipsa adolescentia contra homines non solum sed dc belluas marinas bellum gerit rostros tuo validissimo, victos que aliquando hostes devorat. In disiectione ventriculum interiorem multis piscibus oneratum vidimus. Tantae denique agilitatis &roboris est hoc rostrum,ut ipsum lignum illi cedat , si ab oestro pungente irritatus naVem eo petat. Diversa enim cornua inventa sunt, profunde navium Carinis immersa instar Clavi. Caeterae partes internae ejusdem conformationis & constitutionis sunt cum Xiphiis Sc Thiannis.
aperua, Lusitanis nise Porto. Qui si non idem quem Capriscum vel Carpum Ro11- deletius & Salvianus nominant, saltem ejusdem speciei esse facile probari potest.
Cum enim operosum adeo sit animalia sive vegetabilia novi orbis Americani adspecies Europaeas referre, condonandum nobis si similitudines aliquando claudicent ob infinitos naturae lusUS. Capite est porcino, dentibus Caninis, squamis & lineis elegantissime splendentibus ex caeruleo variegati coloris. In dorso intra pinnas & caput duo habet cornua, alterum alteri per tenacem membranam ann um, quae nunc in rimam recondit, nunc denuo erigit, praesertim si irritetur ad pugnam. Cauda in duo cornua satis longa dilatatur , ideoque potissimum discrepata Capriscis, quibus brevis & quadrata existit. Si omnes partes nostri G peroea conferantur & considerentur, non est dubium quin sit pugnax & VelOX. antum ad dignitates alimentosas, edulis quidem assatus, non coctus, verum uti que inter inferioris notae habitos.c V A R A-T E R E B A Gum Tereia, Piscis crassus, obesus capite obtuso, dorso thcurvato, unde corco dominor a Lusitanis & nostratibus nomen obtinuit. Triangularibus operitur squamulis minimis, ita ut laevis potius ad tactum quam squamosus videatur. Solis radiis CVO'utu , insignitur ex aureo, S hyalino caerulescens splendet. Edulisquidem, sed a Vul'go p0tissimum e etitus. Vt terra
84쪽
cet enim unum duntaxat aut summum duo ova testacea simul edant; eadem tamen il
lis foecunditatis causa est, quam in Gallinis quotidie experimur, quae unum ovum uni- eo partu ponunt , cum plurima alia in utero gestent, quorum singula postea ut prius absbluta fuerint, ita prius eduntur. Ex disiectione R arum idem comperi quod Ron- deletiustestatus est, perfecta ovain inferiori vulvae parte, & fere infinita in superiori ejus parte contineri. Coeunt tergo taminarum supinis earum partibus superpositis. Vterus iis est oblongus. Ventriculus parvus angustusque in ecphysin desinit, a qua breve intestinum dependet. Latitudine Corporis natant, quod pinnis careant. Tota Pastinacarum & R arum familia aculeis &radiis munita, quorum Venenatam qualitatem eorumqtie antidota multi prodiderunt authores, probaruntque simul noxiam vim iis solis inesse salva carne piscium, quae vesica est, sicut ego multoties quoque e pertus sim. Prae caeteris eminent illis quarum icones hic apponuntur. Prior Nar 2Ν - νί, ob sirequentiam & ustam quotidianum notissimus. Variae illorum simi species, quarum illa quam exhibeo a quibusdam Brassilianis NwAarasimma nomen accepit, a Lusitanis Bria, a nostratibus Pylmert. Est Pastinaca marina Americana, corpore magno , lato , ferme triangulari; constante ad utraque latera pinna latissima aequalis longitudinis. Capite porci sere magnitudinis & crassitiei. Ore subrotundo edentulo ς in promuscidem desinente cartilagineam, habentem quasi fossam in medio. Cranii cavitas satis capax est cum multa cerebri substantia. Post oculos in quolibet latere spira-ctulum amplum, pomi vulgaris Capax; intra haec, branchiarum solia recond1ta jacent, ad latera inferius a fine Capitis in quolibet quinque, ob longas incisiras. Color totius stiperius ferreus, maculis albis per totum inspersis. Cutis tota glabra lavisque. Caudae longitudo quatuor pedum & trium digitorum ; quae sensim gracilescit. Paulo post exortum Caudae superius parvam pinnam curtam habet, & mox post eam duos hamulos sibi invicem supererectos, piscatoriis hamulis similes & incurvatos. Caro boni saporis est, si issiciens quadraginta hominibus saturandis. Ita ut quantum puncturis acu leorum humano generi obsit ut in libro de venenis demonstravi) tantum probitate carnis prosit. Altera
85쪽
I A A E B A R A. Altera Raiae species Iabebara, aliis Dbebirete appellata, ejusdem magnitudinis cum Aie figura autem obtusi vomeris ad latera tuberantis. Cauda longa, cutis glabra, coloris fusci. Carne quoque ut praecedens Nara probata & boni saporis. Idem piscatores mihi testati sunt de aliis Rajis ; quae huc adferrem, si historiam prolixam, non brevem edulium piscium exhiberem narrationem. C o R o C O R C A. Coroco ra Piscis marinus squamulis majusculis argenteis operitur.
Carne est probata, sed dura, ideoque
a delicatioribus non adeo eXpetita.
Pedalis est longitudinis. Frequens
toto fere anno. Pinnas habet sex,qua rum dors alis acutis spinis sustentatur quam in rima recondit. Murmur edit Corocoro quando capitur, unde nomen accepit. G V A R A P V C
arapum , Lusitanis Cavais , Besgis Corpore est, ubi adoleverit, septem pedes longo , non squamis , sed cute laevi argentei & caerulei colorista, intercurrente linea a capite ad caudam ex tenuissimis squamulis Contori potissimum, marinus quod ibi pariat, licet in ostiis fluviorum dulcibus aquis subinde videatur delectari. Si ad species Europaeas reseratur, minus cum figura δί natura Scombri quam Pelamydis & Thunni Aristotelis convenit, quamvis corporis procerita te elegantia, atque Carnis quoque dignitate utrosque superet. Noster hic Guartpum, ut Thunnus, est quoque gregalis, piscivorus, Velox; mensibus pluV11s coiens pinguescens. Proinde tunc omnibus passim incolis tam recens quam salitus & in penuxCConditus, magno est oblectamento. Carne enim quamvis sit sicciori, salubri ramCH
86쪽
ram, magnitudinem, pinnas, Caput Caudam denique surcaram considereS, nulli melius Comparandus quam Chalcidi
gie splendet. Barba est alba. Piscatores milii testati sunt, tum mensibushybernis, arenosis locis maris & circa fluviorum ostia capi. Teneritate carnis & nutrimenti praestantia haud inferioris notae habetur quam Chalcidis. PIRATI A ΡVA .Piratiana, Marinus est piscis, nec unquam in fluviis repertum memini. Maximae fit molis ubi adoleverit, si e ultra ducentorum pondo, ob carnis & pinguedinis copiam: sed tunc ob elegantiam & aureum colorem potius, quam ob usus humanos eXpetitus, quod adeo tenacis sit carnis: quando autem gracilis, atque infra decem pondo existit, ab optimatibus in deliciis habetur ob multam pinguedinem assatus cocto vel frixo praeferri solet. Squamulis vestitur adeo parvis, ut ad tactum glaber videatur,
etiamsi antrorsum mulceatur. Totum corpus & pinnae omnes coloris siliit ex obscuro aureo h epaticii huic autem colori per totum retis in mo dum cinerei coloris liturae cancellatae obtenduntur.
Piramet ara Mulli vel Barbi videtur species. Vtrique Salmonetae nomen ab Hispanis inditum. Quae de Mulli figura,indole & dignitate Salvianus Gesherus,&Matthiolus prodiderunt , huic nostro applicari possimi, paucis tantum exceptis, praesertim quod in Pr maculae grandes rotundae nigrae in latere utroque appareant; Cauda etiam in fine auream habeat fimbriam: convenit autem cum mullo & Barbo, quod in inferio' ris mandibulae extremitate barbam habeat constantem duobus quasi funiculis crassiusculis; color quoque piscis a capite ad caudam dum vivit sanguineus sit, isque post mortem in aureum & flavum mutetur. Quam colorum mutationem , PliniuS nonsbium sed&Rondeletius aliique recentiores Mullis quoque attribuerunt, iisque im primis qui barbati sunt & in alto mari degunt, sicut noster hic Piramet ara, qui ut coloris elegantia, ita & nutrimenti praestantia in coenosis stagnis viventes longe superat
Carne eit friabili, cum aliquo lentore M pinguedine, ac proinde minus durabili, nisi
87쪽
eon diatur. Hepate est ex albo rubescente, sine felle: quamobrem ex hepate condi
later Edules Marinos pisces suisbaco numeratur, corpore gros , pingui, multa probataque carne praedicus. Vestitur magnis squamis partim Cinnabrio partim argenteo colore splendentibus, intercurrente linea rubra a Capite ad Caudam. Coctus astato prae ferri solet. Viscera omnia ejusdem Coloris de Conformationis ut Asellorum nostratium. Pirabebe. Piscis volans, si ve Hirundo piscis,non Brasiliae proprius, sed,ut ex variis authoribtis liquet, omnibus innotuit inter TropicoS na vigantibus, qui figurae & ala rum magnitudine, carnis di gnitate, Colorisque Varietate inter se discrepant. Plurimi autem Haleci similes exi stunt. Quibusdam ad utram que alam in initio ejusdem parva quasi ala exit. Con
brana subfusci coloris, habentque plicas, & sustentantur Spinis tenuibus per longitudinem extensis. Sicut ex hac priori icone videre licet, quae capite & corpore crassiori depingitur. PIRA AEBE ΙI. Altera autem colore, figura corporis, & alarum imprimis, multum discrepati Alae enim ejus duplo sunt longiores & multo angustiores sine plicis. Tanta denique inter
88쪽
Pisces volantes discrepantia a capite ad caudam, ut nihil fere inter se commune habeant quam quod alati & edules sint. Piscatores promiscue vivos hamis assigunt,profundoque mari immittunt, atque ingenti scenore illos redimunt, dum eortun persecuto res ipsi decipiuntur & capiuntur. Merito Hirundinis nomen illis attributum ob volatum, quia demisse earum more volitant, atque instar illarum aviumquae e flumine aquam hausturae, vel e terra festucas collecturae. Millenos videre est ex Oceano ibito sele vantes , quae, dum fuga sibi consulunt, ut rapaces pisces, imprimis Delplainos, evadant, subinde a circumvolantibus avibus in ipso aere capiuntur, Charybdimque evitantes in Scyllam incidunt. mox iterum ad humectandas alas, squae brevi temporiS atio ex siccantur) leviter aquae stiperficiei se immittunt: unde fit aliquando ut in naves praeci tentur, grataque praeda fiant pubi nauticae, quae coctos pro grato alimento Halecum
Guatucupa, Coroema Lusitanis, nostratibus piscatoribus Rusd Asellum primit. sane sapore & dignitate si Asellos Europaeos non superet, saltem iis par est. praeterea figura & magnitudine spaucis concessis pro naturae lusivi ab iis non multum
recedit. Minoribus squamulis rotundis ex auroargenteis splendet. Pinnis & ventre est albicantibus. Linea quoque argentea secundum longitudinem per medium latus tendente. Piscatores testantur, nusquam in fluviis sed in mari capi. Carnis bonitate cum saxatilibus contendunt, tamen pro diversa victus siti ratione deteriores vel meliores es ficiuntur. Omni anni tempore fere capiuntur, magno incolarum solatio & oblectamento. Aselli hi pisciculis vescuntur, quos integros devorant, quia dentes tantum habent priores , non adeo ad incidendum, quam ad retinendam praedam
Timum, 'ixeagussa, intex Acus numerandus. Rostro est osseo. Non squamis sed cute tegitur, partim oliVacei, partim argentei coloris. In mari & fluvio rum ostiis frequens. Carne est sic , non spinosa, atque boni saporis, praesertim in fartagine cum oleo vel butyro fidius. Sed ob paucitatem carnis amensis divitum rejicitur.
Dubito an inter Acus pisces miseres Petim balocium teneat. Cute est glabra, iam star Anguillae, Coloris primum hepatici, mox maculis corruleis-virescentibuS insignis Capite & rostro admodum producto. Caro ejus vesca, licet pauca & sicca. Corporc est non exacte tereti, sed compresb & latiusculo.
89쪽
V V A A R A N A. Hubardua, in ostiis fluviorum degens, si ulli pisci Europaeo, Certe Truttis maxime com parandus , sive figuram externam squamarumque seriem, sive Carnem ejus Consideres Colore tamen differt, quod hic ex argenteo mire splendeat. Ore est: edentulo, una de lapis illi loco linguae eminet. Piscis ab omnibus passim expetitus, sive coctus, sive in craticula asiatus, nisi quod infinitis sit perteactus spinulis. C v R V 1 Varii ejusdem generis, sed diveris speciei plices. Laeves, non squamosi, barbati, dul Cium aquarum perpetui alumni reperiuntur. Quorum sex potissimum mihi innotuerunt, qui Incolis familiares sint, &vili pretio distrahuntur, partim ob frequentiam , partim quod Iudaei a non squamatis abstineant. Lusitani & Belgae hos omnes Betrias appellant; sed ladigenae cuique nomen stium indiderunt. Primo Curuί Secundo Mundia. Qui ambo omnium facile optimi censentur, tam ratione palati, quam nutrimenti: atque licet raptu fluminis simprimis divi Francisci, ubi potissimum abundant) in mare prolabantur, dulces tamen aquas non de sexunt. Vterque est barbatus ted cirris barbae discrepantibus. Vterque cute cinerea, non squamosa, tectus; sed primus solum maculis perpetuis variegatur.
90쪽
His supra enarratis dignitate esculenta siccedunt duo majores, Gum D & Guira-guasu dicti, quorum icones admodum sibi inter se similes exceptis Cirris, qui numero, situ & magnitudine differunt, ut ex appositis Iconibus liquet. Ambo laevi cute,candidicum diluto flavo & aureo mixti coloris fiunt. Capitibus obtusis & d a testa munitis. Septem pinnis, Caudasi arcatagrsei coloris. Quoius modo praeparati apponuntur. IV N D I A V.
. UmmSYZ0-c pird est conico, d a testa tecto. Quatuor cirris brevibus MLenuibus, duobus vero superinslongissimis lunatim extensis Totus pisicis arzentei est coloris,