장음표시 사용
111쪽
mericani, toti Orbi ob garrulitatem ac colorum elegantiam , non Vero ob crustus & nutrimenti praestantiam, celebres. Qui licet dictarum retagionum fervidiorum alumni , nul libi tamen putem tantam copiam &varietatem dari quam in Brasiliae
mediterraneis : quos communi no mine Aiuru δί Arάca ; minores Vero Iudi, vulgo Perroquet Vocant. Vtraque species edulis CaterVatim semper vo
litant, nimirum bini ac bini, altoque ingrato clangore silvas resonare fa ciunt. Vt enim plerasque Brassiliae aves incredibili colorum pulchritudine visium quidem; ita nullam fere cantu auditum demulcere, alio loco proba vi ; Psittacis autem ilis praerogativa concessa videtur ut felicissime garri re,imo tanquam ratione praediti,cum hominibus colloqui discant. Mirandum sane, in vasta hac solitudine Scbarbarie , ubi tam crassa brutalitas ipsbs homines occupat; Psittacos ta men & Simias adeo caeteris animalibus non sbium praelucere docilitate, sed&humanos gestus & Collocutiones ad amussim imitari ac aemulari. Omnis generis Psittacis lingua est lata& crassa, cum solidissimis praeter morem ligamentis & nervis, quasi perpetuo motui garrulitati faventibus;ita
ut merito Psittaci a Graecis etiam αν dici mereantur. CicU- ratUS unUS atque alter quem domestico meo custodiendum dederam saepius de nocte se ipsum eXpergefaciens, vel a nobis appellatus, semi-Qmnus sublocutus est, unde constitit, non falsiim esse quod Scaliges in Ar1stot. de Aquilis venaticis aliisque avibus testatus est,scilicet ea animalia quae Ova pariunt non solum dormire sed & somniare. In dissitis nemoribus altissimas
occupat arbores tota psittacorum . familia, unde temporius ex ipsis nidis eximuntur Ut garritum humanum addisicant. Nam ubi adoleverint, manibus se tractari haud permittunt. Mediterranei Barbari, tot elegantis simis psittacorum Coloribus non Contenti, eos deplumant, cutemque variis tincturis inficiunt, quibus postea ad pompam sese exornent. In CariSarboribus nidificant,ubi foramen e A i v χ v & A R A C A.
112쪽
tra rotundum faciunt, ac ova duo aut tria Columbinis similia imponunt, sine nido ali quo ficto. Ova si tangas, non idcirco a parentibus deseruntur, sed aeque feliciter exacluduntur, quod fit stib finem mensis Iunii: plumati pulli circa Augustum auferri solent,
tuncque vermiculus crassias, in quolibet narium foramine unus, & quoque inflammitate capitis tuberculum quoddam in quo itidem similis vermis latet, omnes brevi sponte excidunt, nullo manente vestigio. Fructibus arborum delectantur. Pulli eo rum non minus in pretio habiti quam in Europa Columbae; quos assati, frixi, elixi adeo sapore aemulantur, Ut meminerim Convivas inter epulandum deceptos, qui loco Columbarum Psittacos Comederant. Q amobrem, quod adeo ejusdem cum Columbis sint qualitatis & dignitatis supervacaneum duco earum narrationi diutiuS inhaerere. Lon gaevi sunt admodum sive agrestes sive cicurati. Sciopetis a militibus figuntur in silvis, vel ad crocitantem Psittacum ex arbore, in cujus ramis auceps latet, facile capi se patiuntur. Nil enim viso aucupe terrentur, sed ut laqueo trahantur ad collum conjecto pectant, nec aufugiunt uno captato,Win mantica qua praecinctus est auceps, ipsis aspicientibus reposito. Ρ1RACVROBA I. PICV1Ρ1NIMA II. Praeter Columbas domesticas Europaeas olim huc allatas, quarum fiammum in Columbariis est incrementum, variae quoque dantur species indigenarum silvestrium Columbarum,Palumborum & Turturum, quae nostratibus, Colore, magnitudine, figura,
indole &sapore partim simies, partim dissimiles, easque utpote ejusdem familiae sub
uno Capite comprehendere , & uniuscujusque iconem exhibere constitui. Majores Colturibae Piracvroba, minores Pisu inima ab indigenis appellantur, quae pinguiores uti que &praestantiores caeteris habentur. Pleraeque si ad speciem suam referantur, Collim bis,Palumbis & Turturibus nostratibus magnitudine cedunt,sed rostro subinde majori, minusque adunco & cras . Coloris sunt diversi & eleganter variegati;nunc ex caerulleo cum albo & dilute flavo mixti; nunc cinerei vel sanguinei. Quaedam ex Africana quondam prosapia natae pennis teguntur per totum viridibus instar Psittaci, & remiges ala rum ex Viridi fuscescunt. Omnibus crura de pedes eleganter rosei, vel crocei coloris,& unguiculi fusci atque acuti. Aliis cauda plane nigricat, aliis medietas exterior alba; ita ut praecipua avium disserentia, cum nostratibus ejusdem speciei in perpetua Colorum elegantia & Varietate consistat. Omnes hae raro separatim volitant, iisdem' que locis nidulantur, & amicitias inter se exercent, nisi quod subinde certis temporibus
113쪽
sese jungant, ob fructuum silvestrium defectum, quos certatim depopulantur. Pin
guefactae ad Silvas remotiores recedentes siclopetis facile figuntur, &rnaxima copia a militibus & mancipiis venum exponuntur. Aliquae earum,imprimis Turtures, cicurari sepatiuntur. Pane, radicis farina,vescuntur. Defectu dicti alimenti, fructus avellanae magnitudinis, ex arbore illa littorali, Mariis dicta, deglutiunt, a quorum usticaro carum adeo amarescit, ut minus esculenta evadat. Quamobrem iis fructibus vi, gentibus,minus expetitae sunt. Mensibus pluviis potissimum capiuntur,&grato alimen to sive silvestres sive faginatae existunt, nostratesque bonitate aemulantur, nisi quod car ne sint magis sicca & calida, atque fervidum sanguinem generent, ac proinde ejusmodi alimenta, ut alias monui, in hisce calidioribus regionibus postponenda ab iis qui sicco si int temperamento. Pulli ante quam adoleverint eligendi, & si macri sint, jusculis elixantur eodem modo quo nostrates aliquando Anates & Columbae praeparantur. Ι Α Β I C V-G V A S V.
In dissitis locis juxta fluvios & lacus frequens est insignis haec avis, quae Brassiliensibus
quibusdam Labicu- acu, aliis mediterraneis manduapoa, nostratibus dicta. Rostro est magno, crasso, inferius cano, elingui. intra ossea coloris albi in vertice decoratur. Corporis mole Ciconiam facile superat. Cauda brevior cum alis desinit, maxima ex parte albicantibus, exceptis alis remigibus, quae rubini colore transplendent. Pelle ejus satis dura detracta, caro quovis modo praeparatur, rarius tamen assata apponitur. Carne quidem est proba sed sicciori. Tempore hyberno sive pluvioso pinguescit, gratoque fit incolis alimento. Facile a barbaris & militibus vel sagittis vel sciopetis petitur. Id a Gallinar
114쪽
MACVCACUA . Gallinae silvestris est speciescucagua, sed domestica nostrati cras sior & major ; adeoque Carnosa ut duarum Europaearum Gallinarum
superet, iisque dignitate & sapore quoque non Cedit: imprimis si ejus
cuticula tripleX rite dematur; atque elixa vel assata apponatur. . Mansi IC-
facta aeque ac silvestris leguminibus& optimis arborum fructibus vesci amat. In dissectione viscera & ova rium Gallinarum more disposita in veni, sed ova Anseris magnitudinis, ex caeruleo viridis coloris. Quae quo tannis bis ponit, idque quindecim vel sexdecim simul. Rostro est recto, oblongo, nigro. Alis nigricantibus sine cauda. Capite & collo punctula to ex Obscure flavo & nigro. Cruribus caerulescentibus. Multae sunt diveris species, quae Omnes facili negotio figuntur & capiuntur. Humi gradiuntur, sed ad hominum
conspectum in arboribus se abscondunt. CVRICA CA & MAT VI TVI.
Ad fluviorum & lacuum stagnantium oras frequenter obambulant aves Curicaca &Matuitui, quarum posterior ejusdem quidem speciei sed tantum magnitudine gallinae, cum prior haec Oloris magnitudinem subinde aequat. Non immerito illam Numenio Indico Clusii comparaveris, quod ejusdem paene sit figurae, natura: dc natalis soli, pau'
115쪽
es; exceptis circa magnitudinem & colorem. Lusitanis Maserim dicta, & Iconi Ibi dum veterum cognata Videtur. Rostro est admodum longo, acuto sucisque messoriae instar incurvo , Coloris ex igneo fusci Collo quoque oblongo, plumis albicantibusta flavo mixtis. Cruribus itidem praeter morem oblongis rubri coloris: parte femo ris supra genu, tibiisque si aperioribus, ad medietatem utque pennis destitutis; quod cum aliis avibus in paludosis locis versari selitis commune habet. Brevi est cauda alas non superante, Coloris albi Cano mixti, ut in Ciconiis. In humidis pratis Lumbricos venatur, quos rostro ex terra eruit. Pisciculis quoque cirCa ripas fluviorum insidiatur. Carne est saporosa, satis bona, ut inter epulas apponatur, imprimis si rite praeparetur
si fidelia dealbandae fluviorum & lo corum lacustrium incolae M acco lae. socos indigenis. Quarum aliquae Stellares, Belgis dictae, eae
que ut colore ita & carne caeteris
facile praeferendae. Barbari & Euro pari post carecta latentes illis perpe tuo insidiantur, easque tum sagittis tum siclopetis facile figunt: quae si
nondum adoleverint, militum CX
petunt tr. Haec, qUae primo se offert, rostro est longissimo, recto dc acu ro; lingua brevi & acuta; collo haud adeo longo; Capite parvo. Plumis est undique variegati coloris, more Ardearum stellarium, sed ala rum pennis virescentibus. Carne est satis proba , & a nostrati bus aeque ac ab indigenis ope
Ad Ardearum quoque species rese renda videtur haec a vis socos, licet pulchritudine eas longe stiperet. Rostro est a
cuto, in eXortu eX flavo virescente. Crista eleganti in vertiCC
erecta, cum egregiis plumis deorsum de pendentibus , ex ni gro Cineret Coloris. Collo & gutture CX variegatis subtilibus egregiis plumis orna to. Pinguescit Circa lacus paludosos & ri-Vos, imprimis mensibus pluviis. Paucae est carnis , sed bonae &ab omnibus expetitae sijuvenis sit. Multae aliae dantur adhuc Ardearum species edules, sed ut magnitudine ita & bonitate carnis inter se discrepanteS. i
116쪽
Tertia haec soco, pisciuora, quae erecta incedit, & decenter, rostro est longo, Scuto, nigro. Collo & pedibus pro mole corporis setis longis. Pennis & plumis minus elegantibus vestitur, quae, ut nostrates, albo, nigro & brumo variegantur. Indole atque alimentosis qualitatibus prioribus similis est. Iacana. Gallina palustris. Nostratibus I A ς A N A . Quarum quinque ad minimum species vidi, natura & figura sibi similes, sed magnitudine & colore potissimum disterentes. Omnes Π vero colorum elegantia europaeas Gallinas palmstres longe superant. Frequentissimae sunt in lacu- bus stagnantibus. Hanc unicam ex familia r utpote pulcherrimam & facile maximam CX-ι hibeo. Corporis mole, cauda, capite Gallinam silvestrem aemulatur. Sed rostro, Collo, Cruribus,& Coloris varietate, ab iis dissimillima: crura enim, eorumque digiti, nuda, ut in ripariis sblet, longissima, flavi & viridis sint coloris. Caput, Collum, alae,& pectus elegantissime splendui,si cut Pavones. Omnes in anteriori parte alae Cor-l niculum habent acutissimum, quibus se defen-ν dunt. Mensibus pluviis potissimum pinguescun
- Vermibus &pisciculis,sicut Rusticulae palustres. vescuntur. AEstivis mensibus macrae sunt, ac pro' inde tunc minus expetitae. Caeterum boni saporis est caro, sed sicca, proinde condimento opus est.
117쪽
Quod supra in genere de Brasiliae avibus ripariis monui, id nunc in specie huic Gua
j sive Rusticulae aquaticae tribuendum, scilicet probitate Carnis Cum pluribus monia tanis avibus certare. Vt enim figura & natatura Rusticulam aquaticam paucis eXCeptis
aemulatur; ita & dignitate gustus illi non
cedit quocunque modo paretur. Tota avis fusici est coloris atque hinc inde albo puniactulata. Rostro admodum longo & tereti, in extremitate incurvo &fusco. Cruribus &digitis pedum longis. Caudae vestigium nullum . Caetera communi more avium dis posita.
cornigera An ma non culinae solum sed& me dicis usibus inservit.Fr quenter quidem pecora
Cornuta in terra & ma ri ; raro autem in aereaVem Cornu gerentem videre contingit. ACce
dit, quod sicut Rino Cerotis,C erVi,aliorumque terrestrium, Ut & ma
ritimorum, imprimis monstri istius MonOCerotis, Cornua medicina
lem imo antidotalem qualitatem praetendant: ita quoque hoc cornum vertice Anhyma pro minenS, caeteris facile
palmam praeripit. A vis itaque haec sorma, fi gura , & usu quidem ,
haud tamen cantu celebris: inconcinnum & altum clamorem in silvis edens, HyM, V)M. Rapina est & amphibia: nidum struit e luto ad arborum caudices super terram,fur ni figura. Pavone imo Cygno major est foemina cujus Iconem hic exhibeo; mas enim quem nancisci non potui in nemoribus, duplae est magnitudinis. Carne est probata, Pavonis aemula. Prominente pectore incedit, sed raro sola, verum junctim mas & foemina. Testantur omnes pariter incolae, una mortua alteram instar turturum lugere, &Vix a sepulchro discedere. UPorro haec Anhym ostro est nigro paulum incurvato, collo oblongo, oculis aureis, pupillis nigris. Capite est Galli Indici simili, plumulis variegato, cui in vertice Cornu erigitur, extremitate sua antrorsum versus incurvatum, duos digitos longum, calami scriptorii fere crassitiei, osset coloris. Alae, dorsum, cauda nigricant; venter Cinereis&nigris pennis Variegatur. Crura potissimum pennis nuda, sed cute susca tecta. Quilibet pes quatuor digitos obtinet longos, unguibus corniculatis. In cujusque alae antica parte ex ipso alae osse Cornua brevia triangulata enascuntur. Quibus itidem vis anti dotalis a barbaris attribuitur. Mihi autem de virtute verticalis cornu constat, quod in Convenienti liquore maceratum ad Bij plus minus, contra febres malignas & Venerna potissimum assumtum cum successu saepissime exhibetur, movendo sudores, & ma'
118쪽
lignana veneni qualitatem ad circumferentiam Corporis. Nec minus quoque feliciter usurpatur cum vino in multis gynaeciis.
majoris Rusticulae est magnitudine. Aproprio clangore, ut niuitae aliae aVeSBrasiliae, nomen accepit , atque eX patulo rostro acutum sonum edens , Imar, perpe tuo clamat. Praeter inusitatam rostri magnitudinem, & dentatam conformationem,
admiratione potissimum dignum, quod levissimum& tenuissimum sit instar membranae, ac loco linguae pluma sive penna nigra mobilis in eo contineatur. Capite est parvo , Compres , Collo oblongo & nigris plumis in extremitate circulariter finienti bus obsito. Pectoris & ventris plumis eodem modo conformatis, sed colore flavescente cum pavonio mixto , line eleganti sanguinei coloris transversm intercurrente. Dorso M alis ex nigro viridicante fulgentibus. Cauda instar Picae longiuscula san guinei ex parte coloris. Rara haec avis in densis nemoribus habitat, fructibus potissa mum victitans. Cicuratur non sbium ob elegantiam sed quoque ob usiam rei familiaris. Caro enim ejus est edulis & boni saporis, sed littoralibus populis minus frequens. Interna egus viscera more aliarum id genus aVium conformata inveni. Jeteis. Vegetabilia , & Sensitiva quaedam, licet aliunde advecta, tractu
temporis inter nativa recensentur: COproinde minime praetereunda,imprimis quae usibus humanis inserviunt, sicut
haec Meleagris sive Gallina Numidica silvestris, Congensibus in eteo dicta. Aliquae ex continenti Africae Circa Sterra Dona ; aliquae ex insulis Africae vicinis . adseruntur, parum ab hac icone abludentes : Utraeque ob fertilem proVentum in Brasilia adeo multiplicatae, ut ab omnibus opulentioribus eas cicu-xari & saginari videas. Si corporiS ma gnitudinem & crurum pedumqUC Con' formationem consideres, nostratium
gallinas aemulatur ; si figuram avis &Caudam dimissam , Perdici simillima. Capito est parvo, cui mitella Cutacea susca imposita ad utrumque latus Capitis alba,&Crista rubra ad tempora protensia: rostro flavo , curvo. collo tenui oblongo,quasi Coro nato. Pennis nigris elegantissimis, maculis albis variegatis, totUm CorpUS Ornate Coo' peritur. Caro inter delicias expetita Gallinae nostratium non cedens ; imo probo ali mento saginata more Perdicum, ad earum dignitatem accedit
119쪽
Abselutis praecipuis& nobilioribus aVibus edulibus; describendae nunc quidem re
starent tot minorum myriades, quarum pleraeque nomine vernaculo Guira exprimun
tur, & additis Variis cognominibus distinguuntur, atque in catalogo vulgue tum Volu crum, Passerum, Turdorum, Fringillarum, & similium, recensentur : sed , quod ratione qualitatum adeo inter se Congeneres sint; tum quoque viscerum conformatio ne & constitutione cum nostratium ut plurimum ConVeniant, particulari earum de scriptioni supersedeo , ne lectorem aeque aC memet remorer , quamobrem instituto meo satisfactum iri puto, si pauciores usuales , uno quasi penicillo graphice depingam, atque earum icones simul si1b eodem Capite Conjungam. Aliquae opacorum nemorum alumnae sunt, fructuumque silvestrium, imprimis Maetabus, Pacobas, Papάios, Gualisas, Arasse, perpetui praedones: aliquae Vero fluviorum ripas obambu lant, vermiculisque & pisciculis Vesci amant. Saepe frixae , raro autem tostae appo nuntur, quod paucae & siccioris sint carnis, sanguinemque in nobis fervidiorem ge nerantis. Nostratibus aviculis sapore& alimenti bonitate, paucis exceptis, plerum
que cedunt. Gu IRA PUNGA MAs. GVTRA PUNGA FOEMINA .
Utraque Guirapunga, mas &scemina, celebris, tam ob multam Carnem pinguem, quam ob clamorem & dupliCem sonum quem edit, idque non toto anno, sed mensibus aestivis, vigentibus fructibus Ac u. Pectus habent bifidum seu convallem, per medium secundum longitudinem; tracheam amplam; unde est, quod alte clamare possisint, silio potius quam aucupis malo. Vtraque Turdelam majorem superat . Pennis vestiuntur suscis & nigris, quibus virentes sunt intermixtae, rostro longo, acuto , Or que admodum magno & patulo. Crura,pedes caeteraque nihil differunt a communia-vium norma. Mas & foemina Vix inter se discrepant, nisi quod illi sub gutture propendeant particulae carneae nigrae; huic vertex plumis decoretur mollibus. Inter praestantiores aves, sicut Turdelae nostratibus, habentur. ira Guainumbi, Palumbi est magnitudine,plumiS undique elegantissimis vestita. Vertex quasi mitra ex pennis sapphirinis decoratur, in CU-jus medio macula nigra, magna. Guttur, pectus & venter fiunt lutei. superior colli pars, dorsium, alae M Cauda, grami nei coloris, admixto thalassi Πο, more Anatum vel Pavonum. rostro est oblongo, nigro, incurvo ab utroque latere , superne & inferne serra
120쪽
nigris, pedum digitis & unguibus vulgari modo dispositis. Cauda longissima ex dua bus pennis rectis facta, & multis plumis transversis vestita. Fructibus gaudet. In altis arboribus nidificat,unde siclopetis facile figitur. Cicuratur ob elegantiam & carnis bonitatem, licet enim columbis dignitate cedat, minusque carnosii sit, tamen rite praeparata pro cibis apponitur. v IRA QIERE A. Gutraquerea, Sturnum magnitudine aequat, etiamsi ob alarum & caudae longitudinem major videatur. Est ex fusco cinerei coloris cum maculis flavis & albo mixtis. in vertice circulus apparet aureus. rostello parvo, triangulari, parum adunco, a cujus initio in utroque latere multae setae crassae sitillae exsurgunt. Caeterum nihil peculiare praeter caudae elegantiam. Vesica esst ejus caro, sed sicca. Fructibus potissimum victitat.
ira - isnoia, Fringillae fiant magnitudinis, sed corpore magis procero. Caerulei potissimum coloris, exceptis extremitatibus caudae & alarum. Mensibus pluviis ob fructuum ubertatem pinguescunt, & tunc caro earum magis saporosa , fringillarumque loco comeditur. TII E PIRA NGA.
Tityiranga, Avicula haec cantu, consormatione, pennis Fringillam nostratium aemulatur , nisi quod corpore sit magis carnoso δίcauda multo longiori, plusque sanguinei co loris per omnes pennas appareat. Gregatim VO- litant, & facili negotio retibus δί decipulis magna quantitate Capituitur. Eodemque modo, ut nostrates Fringillae, praeparatae apponuntur.