장음표시 사용
221쪽
mp. 8. De ro, quod in quolibet fluore ad istae sunt inmissilii particulae , ut patet in eXperimento Torricellismatio. no, si supra hydrargirum innatet aqua , ex ea, duim lsuprema tubi pars vacua redditur,ascendunt frequen. ltissimae bullie aereae, quae prius ob eXiguitatem incon spicuae erant,& dc inceps in bullas vastissimas amplia tur ob remotionem incumbentis poderis atmosphaerii Idenaque comprobatur in glacie,in qua exurgunt plu res buli aereae, quae prius in aqua fluida latebant,Vialibi dictum est . Et summopere aduertendum, quod minor copia aeris reperitur intra aquam glaciatam in vase clauso, quam includatur in aqua stagni,quae aerieontigua emdum gelat; in illa enim paticissimae bulla aerear reperiuntur, in hac copiosissimae,& grandi0res. Ratio huius discriminis est, quia aer sicut facile aburadit a queas particulas ab eius sup ficie, sic aererspirulae insinuantur intra aquam . Hoc suadetur, quia videmus linteum madidum in loc' umbroso expansum , etiam hyeme exiccari, & si irante vento, citis,
me arefieri. Hoc certe contingit,quia aeris particulae a Vento agitatae abradunt aquea franula, & eadei violentia plurimae aeris particulae insinuari debent ist-tra aquam, a qua vinciuntur, ut inde effugere n0lla possint. Hinc fit, ut aqua conquassata in confinio aeris spu mosa reddatur, & sicuti comprehenduntur ab aqd bullae aereae grandiores, sic alii e minores, &aliae id conspicuae ob exilitatem ibidem remanebunt, cum ab ea extricari non possint, ut patet experientia
His positis , quia in anfractibus , & vesiculii
pulmonum semper adest aliquis succus aqueui t& serosus ibidem instillatus , ut lubrici, dibiles
222쪽
biles reddantur ,' Atque talis aquea serositas co Cap. g. D. quassata a vento aeris inspirati in spumas pro . euldubio facesset ; & hinc aqua illa impraegnatur a particulis aeris . Cumque eadem aqua per poros venarum facile exudare, & penetrare valeat, fieri non, potest,quin secum deferat ei inclusas aeris particulas, easque sanguini immisceat. De hoc effectu dubitari non posse mihi videtur; nam licet aer solitarius per poros cori ,aut venae pertransire non possit, bene commeabit cum aqua commissius, siti tuisus nempe in mis. nimas particulas, ut videmus per poros ligni, V cutis transpirare aeris minimas particulas cum fit mis, & sudoribus, at grandiores acervi aeris embolo insufflati per eosdem poros exire non possunt, quia nimirumiplamet ramositates particularum aeris inter se con- eatenatae , & contextae impediunt transitum per p rorum angustias, ut alibi ostendimus. Haec est ni fallor,via expedita transmittendi aerem intra venas pulmonis , & modus facilis commiscendi aeris minimas particulas cum alijs minimis sanguinis partibuS.
Aeris particulas sanguini immistas non augere eius duxilitatem , nec producere effervescentiam in corde ob vim eius elasticam , au
Praeclari ijdem Authores, qui affrinant, aerem in pimium sanguini commisteri, non parum laborant σx vuια , & mechanicium operandi modum eiusde E e a aeris
223쪽
Cast: 8. De aeris sanguini adiuncti declarent . Aiunt enim prici tibiis, ti particulis aeris immita sanguini fluxilitateii eius augent. Huic sententiar assentiri non possumo.Quia si aer ob sui maximam raritatem. & nuxilitateri augeret aquae liquiditatem: , & fluorem, profectδ,qu6m ai or copia aeris misceretun aquae, eo magis fluxilita,
cresceret, igitur spuma magis fluida esset , & faciliuiolaueret, quam aqua pura quod est falsum Praeterea fluxilitas pendet ex subdiuisione corpore diuisorum in minutissimas particulas, quarum facies. sint leues , & figurae sint minus asperae, & angul0se,2
aeque graues inter se,. ut alibi ostendimus . Modo aer non videtur esse magis fluidus, quam aqua, aut mercurius, quia aer componitur ex particulis ram0sis, & spiralibus, & amplioris figurae, perimetri, quam sint particular aquae, eo quod peranglistos p0'
ros cori' aqua, & mercarius affluere possunt,non Vero aer , ergo aer immistus aquae , potius minuet eius
suxilizatem. Nec quia aet rarior,&leuior est, quam aqua , ideo maiorem fluxilitatem habebit , nal oleum minus fluidum , quam aqua, leuius, & rariu est ill a. Insuper congeries vesicarum inflatarum miniis flui da est, quam congeries globulorum ligneorum, sicae tera sint paria , scilicet sint aeque laevigata , dc aequς lubrica , quia vesicarum facies ob mollitiem pellicu'larum, & compressibilitatem aeris contenti facile c0 aptantur , & grandioribus coutactibus se mutuo deo'scul antur at ligner globuli ob duritiem fere in pβὴ ctis se tangunt, ideo unus: facile excurrercstper alterum globulum , non sic vesicae , quae . ampli. nta rubus sivelliti connectuntur ast ipsi/ζ
224쪽
iere potest. Eodem modo particulae aereae spirales , usu respir,& cedentes , nediim amplioribus contai bus uniuntur, sed etiam mutuo colligantur, & ideo difficile una spira super alteram excurrere, & diffluere potest, sectis autem in aqua,& in fluoribus reliquis,qui constant ex particulis inflexibibus, & duris; & ideo coa- tactus sunt minutissimi, proindeque fluiditas eorum
Hinc concludo, quod aer,si consideretur eius consistentiad anguini admistus, potius minuit fluxilitatem sanguinis Secundo loco aiunt,quod aer sua vi elastica rares etionem sanguini inducit, ex qua suboritur effervescentia, & fermenta tio quaedam, quae perlaetionem sanguini confert.& cordis motum irritat. Alij postea proferre non verentur,aerem habere nitrosam naturam , quae a caliditate agitata sanguinis: motum promouet .. Haec omnia , ni fallor,videntur maiori se curitate pronunciata, quam firmis rationibus, comprobata, nam si aer sua vi elasticae aquae commistus rarefactionem ei inducit hoc continget, aut quia ip sam aqa ae substantiam, transmutat, eiq; confert con
sis tiam ratiorem ; veli quia bullaemaeri; incluse ai0res: , amplioresque fiunt; at neutrum effici potest, Vt patet ad oculum in siphone vitreo angusto, in. quo quae moles idem spatium: occupat, siue ibidem adsit.
aer, siue non.. Denique aeris particulte intra aquai inclusae potius comprimuntur,& condensantur a. pon dere incumbentis aquae.
V que ratio huius operationis clarius percipiatur,iς et ta,intra acertium areme misceri plurex vesicas in
225쪽
Dp: s. De Baias,proculdubio arenae granuIa inter se eodem m6.
mutuo tangent, ac prius ,& ideo vis elasticabinaris. Vesicarum non rarefaciet arenam,& Vesicae a pondete incumbentis arenae potius comprimentur, & densi64 res fient. Quare compositum ex arena , & ex vesciae non acquiret maiorem raritatem. Simili modo adfsua vi elastica rarefaciet aquam continentem ae
Si vero velint, quod aer sua vi motiua elastica dis iungat, separetque eas sanguinis particulas, quae conglutinationem aliquam , aut concretionem in Venis , visceribus contraxerat, di tali turbatiuo motu aenin pulmonibus fluxilitatem sanguini conferat , patet quam sutile sit hoc adiumentum , quando adest causa potentissima, quae discissionem conglutinatarum pa tium usque ad minima eficere potest, & ideo fluidis simum fanguinem reddere. Haec causa est expressio per capillares fistulas vasorum facta a torculari pulamonis inflati , &i compressi a resilitione costantin. Non videtur magis vera assertio de aeris nitrosa natura, siue illa dependeat ab immistione partiui terrestrium , quae aerem inficiunt, siue ex propria γα intrinseca aeris natura. Nam in primo, casu aer id se continebit,ne dum atomos nitrosos accensibile dised etiam particulas gelidas, & condensationem in ducentes, & ideo motum rarefactivum sanguini non inducet. In secundo casu nitrosa natura aeris, SVis rarefactiva erit mera conditio materialis machi narum eius , quibus tam propitia, quam noxia cali ditas esse potest, nempe machime aliquando condοῖ sari, & aliquando a calore rarefieri possunt. Videm η
im Vim, rigiditatem arcus ferrei ab igne debilio '
226쪽
, & mollescere, at ab eodem igne ligna , dc pili tea- C,ν. q. Ρε
duntur , induranturque. usu respira-
Praeterea, si particular aeris vere essent nitrosae, aciacenderentur a contai tu ssammae candelae , 8c crepitus efficerent, quod est falsum. Insuper noto, quod substantia propria aeris non rarefit ab actione caliditatis, sed potitis ab admistione exhalationum,seu particularum ignearum, veluti a cuneis agitatis, a quibus interceptae spirulae aereae potius comprimuntur, 3c condensantur; ut alibi insinuauimus.
Tandem in sinistro cordis ventriculo non adest fertior, vel ebullitio ulla, immo eius caliditas non est maiori quam sit illa, que in dextro ventriculo reperitur. Quod tactu ipso experimur,immissis digitis per cicatrices in corde animalis viventis. Ergo illa aeris pitros a natura a recentioribus introducta vana omnino est. Et proinde operationes,quas producit aer per respirationem sanguini commistus,valde diuersae sunt ab illis, quae haetenus excogitatae sunt.
EXponitur ratio mechanica continuae motionis tr mulae, quam aer sanguini immistus producere potest. Duas proprietates insignes habent machinae compressibiles, & resilientes , Prima est,qudd quiescer in eodem statu dilatato non possunt, nisi vis illa,quae inachinam comprimit, ac stringit, sitaeqiualis et,quakpisemet machina naturali instinctu se dilatare con 'tur ;
227쪽
224 BORELLI Ust. s. De tur; & quis aequalitas consistit in indivisibili , hi hi
usu respira' iuubd si altera virium reliquam superat, aut ab ea . -'imatio. ficit, quIes perturbatur, & minor Vis a maiori supe
ratur, ut in bilance contingit. Secunda proprietii lest valde diuersa a bilance, in qua, semel alterato aequilibrio, lanx leuior post ascensum, in eodem siue leleuato quiescit, nec iterum descendit: secus autem lin maehina contingit, nam si compressa fuerit malis, quam aequilibrium exigit, non quiescit in restricta, positura , sed sponte ab eius vi resiliente dilatatur. Et
quia in exercitio ciuuslibet motus acquirit mobiles nouum impetum , & hic ex sui natura suum effecturi producere debet, nempe ulteriorem translatione eiusdcm mobilis, ut demonstrauimus ; & veluti patet in fune pendulo, qui dum descendit Versus perpendiculum,acquirit vires eundo, a quibus e situ infimo iterum sursum eleuatur ferε ad aequalem altitudinem ei, a qua descendera i r idemque patet in virga fieribili , idemque in undis marinis, & in alijs innumeris. Igitur dubitari non potest , quod dum exercetur motus resilitionis, & dilatationis machinae, ipsamet acquirat nouos gradius ampetus; a quibus transferatur ultra confinia, quae exiguntur a natural1 machinae eiusdem expansione. Quare necesse est , ut denuis redegue ad eius naturalem compressam figurationem iat in motu,quem escit,se restringendo, acquirit quo que alium gradum impetus, qui otiosus esse nequit; ideo necesse est, ut plus iusto stlingatur ; & sic ses 'per. Hinc fit, ut machina cogatur continuare isse tum oscillatorium ad instar undarum , & pendulin
Postea,quia praedicti itus, & reditus sensim debili
228쪽
tantur ab externis impedimentis , hinc fit , ut tales Cap. g. R. . si illationes continenter imminuantur , & tandem ad
quietem reducantur . inare , si Velimus producer matio. tales undulationes absque interruptione, Oportet, ut nouis impulsibus externis reficiamus langi lores oscillationum , ut viribus auctis diu conseruetur talis
His declaratis,considero, quod aeris minimae parriculae sunt machinae spirales, quae comprimi a vi externa possunt , & deinceps sponte resilire ad iiiuar arcus , ut in siclopeio pneumatico patet. Tales autem aerear machi uulae sanguini commistae necessirio compressionem patiuntur, clim a poΠdere,ium a compressione ambientium viscerilm, vasorum,carnium, membranarum, & cutis animal investientium .Et si quidem talis compressio esset uniformis , & semper eius delata tenoris , aereae quoque machinulae persisterent in eodem statu copressis inuariato, ut exigit natura aequilI-brij. At quia partes fluidae, & solidae animalis mille modis agitantur, mouenturq ,tum ab internis, tum ab externis causis, fit, ut in inulae aereae, quae sanguini admisite sunt,non quiescanr aequilibratae in uno, codemque statu compressis , d necesse est, ut ab aduentilijs concussionibus motum oscillatorium supe-x Ni expositum concipiant , qui nunquam ad quietem, reduci potest , quamdiu animal viuit , eo quod nun- qu in deficiunt nouae percussiones a respiratione, a I lsu cordis, & areeriurum, a motu mustulorum, & 1 Rulle alijs causis internis , & externis, a quibus rei Rurari poterit tremulus ille motus machinularum Rςri. . inare necesse est , ut sanguinis particulae pes η δzi motu semper concutiantur , agi denturque R
229쪽
illo oscillatorio motu machinularum aeris ab eodem,
Commistio aeris per respirationem intra sanguinem limmissi, vitam animalium producit, &conseruat.
Videtur automa umbratilem quandam similitudinem cum animalibus habere , quatenuS ambo sunt corpora organica se in uuentia,quae legibus: mechani. cis utunti ir , & ambo a facultatibus naturalibus m0tientur. Videamus modo , an ex artificialium cognitione rerum naturalium proprietates indagare aliquo pacto possimus. Conflatur horologium ex pluribus rotis dentatis artificiose interse connexis, quae a vi motiva ponde' ris appensi certa lege agitantur, ut cursiim Solis, 2 Lunae designare,& alios motus effcere valeat. At quia talis vis motiva ponderis appensi si libere ageret,n 0 mento rotas omnes conuertendo, ad instar turbini , cursum horologij compleret , & proinde non Vis i lconformis , &aeqtialis motui Solis, & Lunae k Vtqβ huic malo occurratur,apponi solet libra , vel pendiligo scili atoriu ; quod legibus mechanicis itus,& reditssi aequitemporarieos ericiendo, violentiam cauta uae, & motus omnium rotarum dirigit, regulat , Contemperat, Vt operationes conforme cursui soli i l& Lunae resultent . Obseruo postea, quod animalium vita, sed siones vitales in perenni , & non interrupto con
230쪽
consistit ; agitantur enim artus, S p rtes omnes soli- Car. ηεdi,quidae , & spirituois , dum corpus mouethir , & usu respirruansportatur in varijs locis,dum cibaria ingerit,con- 2iti. . eoquit, chilificat , & in sanguinem Vertit, dum nutauit , & reficit partes deperditas , dum motus sensiti
uos edit: & in summa nihil stabile in animali , dum
Praeterea omnes prsdicti motus vitales fiunt certis, ac determinatis velocitatibus, rithmis, ac periodis , quae si praecipiti cursu eiscerentur,non essent amplitis
vitales, & ideo vita non conteruaretur.
Nemo insuper dubitat, quod,praeter organa summa arte in animali praeparata, datur quoque causata, motiva impetum faciens , & hic est spiritus, qui intus alit, & infusus per omnes artus molem corporis ani malis agitat. Verum talis spiritus ob mobilissimam eius naturam furibundo,& phanatico motu organa animalis impelleret , & sic animal non esceret vitales operationes, pro ut exigit finis naturam. Quare ut in horologio, sic an animali, seu automate natu ne adiungi debet machina regulatrix, quae necessitate mechanica refrenet Vim motivam , ut non transgrediatur leges a Diuino
Architecto institutas. Talis porro machina similis esse videtur regulatori pendulo horologij, nam illa quoque sua vi oscillatoria motum sanguinis, Sc spirituum
x gulare debet,iae temerario, & furibundo cursu eos dis duere permittat. Et ut in horologio amoto, vel interrupto motu pζnduli actio eius cessat, & veluti suffocatur,sic amo vel impedito motu oscillatorio,animalis vita eκ