장음표시 사용
251쪽
dem maligno contagio spiritu ucrasim coturbet, une momento illi canes concidant moribundi. Et op6t tet, ut tales particula venenatae sint valde pondei fas, adeo ut eleuari ad inficiendum aerem existentet in suprema parte antri non possint. Similiter fumi carbonum ardentium non condest. sant aerem cubiculi , adeo ut sua crassitie ad institaquae suffocationem afferat , quia ignem accensum non extingiuit , ut facit aqua , & aer antri Agnasti. Ergo potius dicendum , qtiod sulphureae carbonii fuligines, & fumi per nares cerebrum mordicando,&inficiendo, stupiditatem inducunt, & deinde mortem. Et adeo verum est, quod aer praedieti cubiculi a cat. bonibus accensis non interficit ob crassitiem,& dea setatem aeris, ut e contra ob nimiam caliditatem rare.
factus vulgo censeatur . Immo absque fumis carbonum ipsismet copiosissimae particulae igneae in aere hypocausti angores, & deliquia inducunt. Neque aer valde a vaporibus aqueis humectatus animalia interficit; nam aer, qui moratur in br0n'ehijs, & vesiculis pulmonum, nunquam aridus est, sed semper humectatur , I madefit a sero ibidem eXudato , & in vapores resoluto ab interna animalis caliditate ; quod euincitur ex vaporibus aqueis, qVisemper emittuntur in expiratione. At quando venti Australes, & pluuios grauedint pe pilis, & torporem inducunt, hoc, ut puto, c0b tingit ob pravas exhalationes a ventis illis allata iquae cerebrum conturbant, & obnubilant, aut qdi- cutis poros obstruendo,insensibilem transpiratisi ς'
Npn tamζn negabo, quod si aer purus ad sumnss '
252쪽
d adum eompressionis reduceretilis Vt in folle lusorio eth. q. n. se , ineptiis sane esset ad respirandum, & fistulae sub- vflu respir illissimae bronchiales,& graciles vesiculae Malp hi 'pri naea vi grandi elastica illius aeris compressi valde
distraherentur, & lacerarentur , & ideo angores molestissimos inducerent; pariterque transitus, & circulatio sanguinis impediretur, quia expiratio dissicillime exerceri posset ob nimiam resistentiam ambientis
Postquam exposuimus usem: praesentaneum respirationis , qui est immissio , de commissio aeris cum sanguine, a quo vitalis motus conseruatur, restat, ut aliam praecipuam utilitatem eius declaremus,quae ad perseetaim animalis conseruationem conducit. Estque structura, & efformatio. sanguinis, nempe proximi, &immediati subie eit,ex quo spiritus animalis procream tur, partes solidae nutriuntur, & reliquae operationes,& motiones fiunt.
Memorantur ab alijs tradita De originoqualitatum Euidentissimum est, concreta corpora sublunaria , ct uno ad alium statum transmutari, deperdita illa , offormatione, & illis facultatibus, quas prius habe-hgat, &acquisitis aliis diuersis ab illis: talis autem
Ostormatio acquisitae de nouo , cumsignoretur, in quo praeciae consistat, exprimi solet vocabulis generalissimi , superficiem potius, quam initimam rei naturamRς larantibus, visunt nomina actus, et elechiae, istu
253쪽
perfectionis . Nemo tamen negat, talem efformati4
nem, siue perfectionem acquiri per mistionem 1 tu
rium corporum simplicium,vel minus compositorii: pariterque concedunt cum Aristotele , ut exadta ini'scella fieri possit, oportere , ut miscibilia in particu las minutissimas dividantur , ut mutuis contactibuldii tersae particulae uniantur , & haec generalis doctri na controuerti non solet. Ambigitur solummodo de origine qualitatum, & facultatum activarum, de nouo in missis efformatis apparent, cum aliqui petent,eos de nouo erici,transeundo de non esse ad esse. Alij postea nihil de nouo viribus naturae erici credunt, sed tantummodo apparere ea, quae latebant
coarctata, & restricta, veluti vinculis, quibus dissolutis, & dimctis,agere,& operari posse varijs modis pro diuersa indole, & modificatione, quam si tu S, positura, ordo, & figura particularum permittit,& exigit.
Hoc sane confirmari videtur,nedum a re sta rati0'ne , sed etiam innumeris experimentis , quibus patit Varias laritas colorum induci ex mera superficiei alte ratione,& vires motruas in ipsis eorporibus latitant i, dissolutis vinculis, quibus coercebantur,exilire, stagere,quae postea cum alijs diueris indolis commist de modificatae a varia misti textura,possunt facultat imirae varietatis eXercere .
Sic Chimici ex mistura, fermentatione , separatio ne, & sublimatione aliquorum liquorum,& partic jὸ rum solidarum, nedum colores diuersos , sed sapor Φῆςre , Dices, & alios plures edueunt; & vires a j i*Τaliquandis inertes reddunt, aliquando mirificς vivificant, ut validissime agere valeant ε
254쪽
Exponuntur organa , & operationes mechanicae,
quibus mistiones efformari possunt in plaui iis, & animali. Vt erici possit perfecta mistio, quae in determinato
genere corpus concretum reducat, nempe, Ut talem
formam,talesque operandi facultates habeat, oportet ut prius corpora componentia usque ad minima diui- dantur. Quod in duris corporibus sit,contundendo',& terendo; in mollibus, aut suxibilibris,suscipiendo ea, & insinuando in canalibus discretis , & subtilissimis , sic enim , nedum fiet si ibdiuisio usque ad minima , sed si forte aliquae partes conglutinatae , & gruumefaetae fuerint , ab incuneatione violenta intra ca'naliculos exiles, & discretos, dissoluetur agglutina'tio. Et si praeterea corpora eadem lubrica non fuerint hom0genea, tunc quidem possimi particulis unius generis segregari ab alterius naturae particulis ijsdem Drg nis,quibus Ars, & Natura passim uti solent,quorum unum est cribrum , quo segregantur grana milij b hordeo; pariterq, Natura per cribru cutis animalis RPPOS sudores emittit,relicto sanguine,cui commisti Dςrant; similiter plantarum radices, & vasa diuersis fgdris perforata excipiunt ex eadem gleba succumgmarum in colo quintida, dulcem in arundine sacchari , acidam in malis Massilicis , pinguem in oliuis, &Rli a diuerses in alijs plantis seliguntur . Igitur eo dςm modo , si orificia cribri, aut fistularum, accomo
255쪽
2sa IO. AL. BORELM C,ν. g. De diuersarum figurarum, plane diuersi quore, iurecipientur Q quibus figurae consorin: i
A tali, inqtiam,organica dispositione, nedum esci possiet dissolutio concretionis praecedentis in parte, minutissimas, de segregari ea , quae unius, eius desii que naturae sunt ab aetherogeneis, sed praeterea ad instar chimicariim di lutionum possent separari par. ticulae actuose, seu spiritus, qui ex sui natura moti les sunt, dissolutis nempe Iunculis, quibus coercebantur, & sic libertatem nactae possent suam indolem
motivam exercere. Praeterea in tali terebratione per
orificia fistularum possunt particulae molles,ruidaeque acquirere configurationem consimilem prototypis, quibus fistulae excavatae sunt, ut plumbo, cerae,& cretae;simili artificio solemus figuras rotundas, striatas,& excavatas aptare, qualis nempe fuerat figura seraminis, per quod talis massa expressa fuerat. Faeta hac praeparatoria dispositione, inquirendum restat,quibus organis, quo artificio, & motu mecha nico illae particulae debito ordine iterum componda tur, Ut nouam conformationem, & indolem acqui
Et primo inter artificialia considero opificium spe ris texellati, aut musiui, in quo lapilli diuersarums gurarum, & colorum artificiose, & ordinate aptar tur , conglutinanturque debitis locis , posituris, configurationibus , ut resultet figura humana, , aut alteritis rei . Si postea ijdem lapilli minutissimi, & vehiculo fluido permissi, ut sunt pig menta pietorum,absque artificis laboriosa manuu dispositione posset quidem organum elaborari , qR' per
256쪽
νὸ se artificis industriosam operatioΠςm supplaret . Gν. g. mcogita fistulas illas repletas a pigmentis diuersi moia usu respira- de coloratis , tali modo inflexas, & contextas esse adtestar reticulati capillitii, ut extrema earum orificia desinant in debitis locis tabulae depingendare tunc sane a simplici pressione, & eructatione pigmentorum effiagerentur figurat illae hominis, & plantiae tam belle , ac si manibus artificis suis debitis locis
Hoc artificium solemne esse, ac familiarissimum
naturae assirmare non dubito. Quotiescunque perpendo,naturam nescire,nec velle producere, & nutrire plantas, earumque folia, &fruetus efformare , nisi particulas aqueas, aereas, &salitas, insinuando per cribrum compositum ex innumeris foraminulis , quibus capillitium radicui peruium est, mirari subit, qua necessitate, & quo insigni bono semper radicibus, & fistulis utatur; & diu meditanti, nil aliud se offert, praeter expositam Ordinatam siluationem , posituram, & configurationem particularum, quae partim acquiritur in transitu per accomodata orificia radicum diuersis modis configurata I & partim resultat ex debita particularum distri-hmi e , quam textura radicum conglutinat ad instar operis musiui. Vnde necessitate quadam ordina ta ab architectonica diuina sapientia fluores illi per-ς0lati , & transpositi in planta inducunt configuratio-Rζm, & indolem illius plantiae propriam , ut suo loco
ostendemus. Et hoc praeclare suadetur ex eo, quod ex eadem eleba ab eadem aqua irrigata , mriar, & innumerae x/dices pro varia earum configuratione, dc textura iuplan-
257쪽
odi. s. De plantas diuersarum magnitudinum, figurarum, eo
usu respira--saporum, odorum , eum innumeris proprietii
Immo, quod magis mirere 6 idem fluor e radicibhi unius , & eiusdem plantae exu tus, in ipso itinere hi truncum eius, si forte incidat in xadices musci, alterius herbae, vel in ramusculum alterius plant illi insitae, in eius cortice impactri aliam Omnino indole sortitur diuersam ab ea, quam prius habebat. lHis declaratis , redeo ad institutum.
Sanguis, confecto itinere:circuitus per uniuersum corpus animalis, reducitur ad cordis dextruae ventriculum valde deformatus,& ineptus nutritiolii. Nemo sane negabit, quod in exercitio motus mil-sculorum , dum violenter sanguis ab arterijs insinua turper anfractus, & porositates carnium particulη
spirituota, & aereae,magna ex parte dissipantur , consumuntur , quod suadetur ex subseqlienti lanitu' dine 1 & virium diminutione ό & languore. Ad p
partes impetum facientes una cum innumeris particu lis fluidis sanguinis amittuntur in nutritione partjppinsolidarum .animalis , nempe ostium, tendinum,carpi linneruorium, & spirituum; ex quo fit, ut sanguis re*neat minus fluxibilis, torpidus, & quasi cadauer004Τpartim ob dictam deperditionem, partim ob aliζῖ- tionem , quam patitur eius structura,ablatis,& trapi positis partibus a congruis locis, & posituri γetiam
258쪽
etiam potest ut grumefiant aliquae eius partes , quae dap. g. Da procliues sunt ad unionem, & coagulationem, siae tenim pars rubra sanguinis coalestre ob frigus, & eius pars fluida, serosaque a calore condensatur ἱ quapro pter miris modis crasis, & recta sanguinis conformatio deformari, & alterari potest , antequam denuo ad
Postea additamentum chili, & lymphae in corde ,& in arteria pulmonari confuso modo sanguinei multo magis perturbant. Quapropter sanguis tot modis deformatus,ineptus erit nutritioni animalis.
Exponitur mechanica operatio, qua completur icdnstructio sanguinis in vena pul- .e monari .
' Deuehio tandem ad postremum usum praeclai ramo purionum, & respirationis; et prim5,quod sanguinis confectio in pulmonibus non fiat a vi alicuius fermeti ibidem operantis, euincitur ex eo , quod in pulmoni bus uesti silcei fermentitij repositi sunt, cum vesiculae Μ l iam e selo aere repleantur, et reliqua Vas hpei abstergantur a perenni fluxu sanguinis . Ergo Vcylti sat utilii; shbdiuisio in partes minutissimas fieri p0test in pulmbnibus absque fermentativo opere , sic mistio , et compostio eiusdem absque fermento fiet P0stea, ut dictum est , sanguis reducitur ad dex-mm ordis Ventriculaim valde alteratus, et deforma una cum nouo chilo truncum arteriae Pu in stris iAgreditur talis autem confusa aggerie
259쪽
mp: 8. De torculan pulmonum violenter insinuatur per inquiti.
this: Id ,rabiles canaliculos arterioso a quibus subdiuidui
majio. omnes illi fluores in minutisim . particulas, discissit leis, quae conglutinatae, et grumosae eradi. Praeterhi in percolatione suscipiunt particulo aereas e vesicu.lis Malpighianis transmissas; pariturque in transiti coguntur conformari prototypis, nempe suscipero conformationes similes eis , quibus fistula illae pet foratae sunt. Faeta hac praeparatione, de quasi ipsa, egimus,succedunt alis subtiliores ramificationes fistu larum, capillitium copiosissimum componentes,ad iii star extremitatum radicum arborum; ab hisce Villosi, fistulis suscipiuntur determinati liquores, nempe illa unaquaq;illi,qui figuriae orificij vasculi aptari,et ingredi possunt . Mox praedicta vascula , quae sint variHa-
flexa , et contexta ad lassar retis, ut V villis obserua. uit , feruntur ad maiores canales venosos, et desinuat in locis appropriatis, ut structuram analogam musi- .uo operi componant, et ibidem eructando guttulas in eis contentas,conficere poterunt exactam, perse etamque misturam , et compositionem sanguini con uenientam.
Hinc postea collectar portiones singuinis repubos centes, vivificat spiritibus per neruos transmisi ,ος apitatae a machinis aereis, deferuntur in truncum M 'Fimum venae pulmonaris , a quo euomuntur in uri Mum cordis ventriculum, atque validae vi eiacul Nihil spargitur sanguis per corpus uniuersum animalii
Et haec in re tam dissicili , et recondita, qΠλljΤ qvRS respirationis , conijciendo dici possie mihi ν Transtamus modo G indaginem coniectural '
260쪽
partium sanguillis,et structuri eius-Et Cap. g. Paritimo, VteX notioribus anologia quadam ad minus Uu respira-
Lactis structura examinaturaex analysi eius. Patet , quod lac componitur ex duobus diuersis fluidis . nempe ex glatinoso-pingui, seu caseoso, & exaqueo-seroso. misceri pini er dispersiovem particularum unius intra aliud fluidum , ut vini minutissimae guttulς intra particulas aquae dispersae mistum c0mponunt,non secus,ac grana milh cum hordeaceis
Debemus modo accurate inquirere, quomodo dispositae sint partes caseosae, & aqueae , ut lactis' idam consistentiam componere possint. Et qua arte meecta dica succus fermentitius coaguli mistionem illam disesseluat , ut caseosae partes a sero separentur, uniantur, di concrescant. Et sane,qua arte fluxilis compositio eiusdem cadidi coloris fieri possit , docemur a familiaribus expe rimentis; sicut enim minutissima farina marmoris , gypsi, alit triticiper aquam dispersa colorem unifor mζm eandicantem creat , sic posmunt moleculae albae ςῆfζ0sae aquae commisceri , & lacteum candorem re praesentare. Postea videmus iecretionem illius farinae R Vi maioris grauitatis speciscae , qua in fundum praecipitatur. At quia hoc in laete non verifica- cum videamus caseosas partes non praecipitari di innatare , & transuersali motu ad inuicem con '