Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

531쪽

G sedipe pericula iam peregrino insoli Numero carentia in meumsubii caput, GUr spitem nAssumi domo eiectinissa,

uster j nun eruare non inducerer.

A ristoteles mi Rhet. ubi agit de aff. misericordiae,

dicit eos esse ad in sericordiam proeliues Κοτανουτωρ ἐχ

lia se habet, ut recordetur sibi, aut suis eiusmodi mala eos

ἐν tu messent. Omnes cum valemus facile consilia aegrotis damus dicit Teretius perfuncti enim perieulo , vel ab illo longe remoti desectantur sua securit, te, & miserantur eos, qui ex gitantur adhuic: quorum alte rum attigit Lucretius liba-

Suaue mari magno vexantibus aequora ventis , lis terna magnum asterius stectare peridum P Non quiamerari quemqhamst iucunda voluptas ,

Sed , νψusipsiemalis careas, l: Quibus in verbis no videtur denegare posse coniungi mise- ricordia,cum voluptate sui,& securitate,quia illi qui sunt in periculo proprio excutiunt metu,&solicitudine propriaesa jutis aliorum misericordiam, ut ante dicebamus de dome' sicis dominos deserentibuS. Δις-ππιαυτόν. Bis enim eundem.J Locus hie Thucydi dis magnas excitaui uturbas inter medicos, magnasque c0Rtrouersitas,quae utrinque suos haben t propugnatores, & ad uersarios. tres vero potissimum feruntur,prima an pestilen tia bis eundem inuadat, & maiori an minore cussa pericul0 seeunda an faci tἀναπος, ν idest, recidiuam, tertiaan assue

scere quis possit pestilenti js , ita ut semel atque itexum mosi bo4iberatus assuutudine patiendi minus laedat . quod uir net ad prim una multi sunt, qui secus iudicet, a asserit Jhgicydides. Marsilius picinus in antidoto epidem. capit refutat. Nec putet qui semel ab hoc morbo liberatus ess,iς seu non posse hoc in casu perire , quia praesentia' lentia bi, miςr Vnum ex Florentinis rostris hic morbus inuasit, si ieundem secundo perfecte liberatus,tertis'mortem euader e nβη p corripiat tuit. Eodem iterum anno in me se Septembridiberassi '' iHam mulierculam a peste, sanaequidem erat, Vt

532쪽

sepe sospites extiterant, Vt cum inter morbosos versaretur post diem decimu octauu iteru infecta periit. M. Antonius Montistianus Medicus Florentinus subscribit Marsili test,

monio,S ait quaestione a 2 aliud tamen agens ,& obiter. ubdimus in pestilentia,quae per Florentiam anno IS 27.grassabatur, in qua ad septuaginta fere millia corporum absumpta sunt,nonnullos bis, terve ab illa inuadi, tadem mori, alii etiam alias complures huiusmodi recitant historias, Laurentius vero Ioubertus tantum abest , ut sententia hae probet, ut etiam asseveret, eos qui semel a pestilentia fuerint correpti fieri ad illam suscipiendam denuo promptiores: contrariam sententiam cum Thucydide multi tenent. Massarias eam tuetur, qui primo libro rationem reddens cur Vespillones inter peste correptos sine periculo versentur, ita disputat. Huius rei causis cum alite ab alijs afferatur, certiorem illam, & veriorem caeteris esse nos existimamus,

quod ii plerique antea pestilentia laborauerint, si quidem

communi fere omnium consensione,longioreque experi ita iamdiu confirmatum esse videtur, ut nemo bis pestilenti morbo assiciatur, quod priuatim annotauit Thucydides, qui hoc imprimis nomine quicumque euaserant,beatos ab

aliis aestimatos fuisse tradit, ac si illi nulli amplius mortis pejriculo essent obnoxij, quod quidem priuilegium quamquamaiori ex parte verum,neque prorsus a ratione alienum esse nos arbitramur, lud tamen quod apud nos res ipsa monstrauit, haud perpetuo veru esse, & quandoque fallere censendum est, in quibus postremis verbis solutionem, etiam

attulit controuersiae. Diomedes Amicus cap. ao. citat Thucydidis hunc locum 55 probat sententiam,& causam etiam affer tandem.n. ait,verior fortasse est Thucydidis obserua-xjO, quia iam qui pestem euaserant, pura habebant corpora, ae virtutes fortes,alioqui minime tantum motum vici stent. Joannes Heurnius in libello de peste huius facti eam dicit esist causam, quod is humor,qui facile pestem concipit,totu Sfuerit in illo morbo evacuatus, alij quoq; multi in Viramq; p rtem sunt auctores sententiam ira, sed breuitatis studio praetereo, hoc unum afferens pro solutione controuersiae , quod scilicet neutrum perpetuo verum, sed ut plurimu Ob .iςruationem Thucydidis veram esse, si legitime fuerint si, q nati,

533쪽

'o In Thucyd. Narrat. Pellibemu

nati, S deinceps sibi consulant,ac prospiciant in ratione Vi

ctus,ne rursus paratum ad ignem pestilentiae corpus reddi vel plenitudine,ac copia humorum, Vel cacozhymia, neque impedimento est, quod in Uno aut altero euenisse obserui rit Ficinus, aut quiuis alius, nam cum ars medica sit conte cturalis, non ideo illius dogmata euertuntur, si in uno, aut altero,aut etiam pluribus non respondeant, dum maiori ei parte vera sint. Altera cotrouersia examinat a Philippo In grassia parte 4.trin. de pestilentia cap. 2I. bi narratur quo dam,qui bubonem pestilentem experti iam erant, eo de. nuo tentatos, & concludit Ingrassias eos, qui bubone ite. An pestis rum recrudescente recidiuam patiebantur, non integre fuissest x xς- se sanatos, neque vero conualescentes dici potuisse,quia sci morbus recidiuam non faciat recte curatus,no negat tame eundem locum morbi ueneno debilitatum,posse rursum collecta materia etiam post annum sexagesimum corripi bubone, eum tamen non fore pestilentem, aut con tagiosum, dc ex hoc Thucydidis loco,& auctoritate conci dii perfecte sanatos, qui integram recuperarint ualetudinem ex morbi saeuitie uendicatam, melius esse affectos qua

antea, si minus obimxios ipsi pestilentiae duabus de causis primo, quod morbi naturae iam assi leuerint, nam ab assu tis uulgo etiam iactatur, non fieri damnum, secundo quod fomes ille,& quasi esca humorum ad suscipiendam pestem idoneus, ac paratus desit,utpote consumptus iam plane, Seuacuatus Idemque non negat fieri posse, imo multis ea nisse ostendit in illa peste, ut post integram sanationem,do'nuo inficerentur, & tandem etiam neglecta ipsorum ab ip sis salute, non euitandis occasionibus contagii interijsse,

hoc in singulis est intelligendum,nam generatim darita pς stilenti js quandam quasi recidiuam, Βακοψαν, in prim/parte est demonstratum uel ex ipsius Thucydidis in hac ipia pestilentia testimonio,licet possimus etiam de illa dicοῖς non esse ueram recidiuam, quia scilicet, no integre dςh: 'atque cessarit, sed solum latuerit ad tempus, mox collo I uiribus se denuo prodiderit maiori cum damno . tertia ψ- mum proponitur a Fracastoriolib4.de morbis contagi0ηΤ de qua se uerba facturum postea pollicetur, sed non p'. istit, quod ego sciam: aitin. c. irin fine,)Nsdam pOxxψ μ

534쪽

hius,qui in mediis pestilentiis uersantes securi esse consue uete, de quibus quaedam suo loco dicemus, & utrum consuescere pestilentijs possimus: de qua quaestione facit etiam An ebis uerba Massariasaib, i .ubi quaerit, unde nam plerique, impti sestseerepemis uero V espillones,chirurgi,& alii infelici huiufinodi set , uitio destinati ministri,dies, noctesque in media pestilentia uersantes a tanto periculo illaesi conseruentur , quod enim

fiat reconditorum medicamentorum vi; quς secreta appellant, ridet hoc,& dicit ex quorunda C inione id effe assuetudini tribuendum,ait enim. Alij magis prudenter, & subtiluter in longiorem usum,& familiaritatem hoc referre consueuerunt, quasi uero lautusinodi homines huic pestifero commercio diutissime assueti, quendam ueluti h abitu contrahant, unde sine ullo timore uitam hilariter u luant, dc periculum omne despiciant, quando nemo est qui longioris consuetudinis uim non facile intelligat, δί illam ueluti alteram naturam esse nesciat, quod etiam uidetur Ingrassias probare, qui, ut dictum est,in consuetudinem refert, quod bis non assiciantur contagione, sic in aliis morbis coni,

giosis, ut gallico tradunt, scribunt enim nonnulli illos minus infici, qui quotidie inter scorta infecta uersantur, dc rei

ueneree perpetuam operam nauant,c6 trahunt enim assuetudine quasi quendam habitum, quo minus laedantur. Haec qu stio similis uidetur illi, quae in cotrouersiam reuocatur,&disputationem, an aliquis assuescere possit ueneno, ut An an sutriatur: nam quidam fieri posse arbitrantur exemplo usi gi ouillius puellae, de qua Avicennas, quae ab infantia nutrita uenenis, uenenum etiam aliis osculo, saliua, dc coitu indebat, dc anus Galenice, que cicutae,uel napello,ut quidam dicunt assueta,illo nutriebatur,dc aliis quibusdam similibus exemplis,contra docti quidam uiri omnitio negant, de qua quaestione multis et non indocte lib. 3. Antonius PortuS .cap. Iq. Τ dc s 6.ut uero soluatur a nobis hic nodus, dicimus, quod quemadmodum docti probant ueneno non posse nutriri 'Rςmpiam , quamuis fit magna uis consuetudinis , ut scit, ςςt, interdum efficiat ne noceat,& facilius illius incommo'd superentur, siccios assuescere pestilentiis homines non possie arbitramur,minus tame laedi posse a caulissentimus,

535쪽

In Thucyd. Narrat. Pestilentia

patiuntur, & non tam cito inficiuntur, ut hi', qui cum ill6

nullam habuerint congruitatem,quod uero isti non laedati tur in pestilen tia,id acceptum reserendum puto corporum temperamento, quod sit dissimile inquinamentorum postilentium seminariis, sic narratur in quibusdam pestiletii, ut his,quas recitat Euagrius, M Nicephorus Calli situs,quo

dam dedita opera cu infectis uersantes,ut inficerentur, nostpotuisse, quavis cum peste laborantibus degerent, contre Etarent, atque etiam concumberent, alios uero in eadem pestilentia, uel solo aspectu aegrotantium correptos,uel etiati more, & imaginatione, sic legimus extitisse pestes, quae minus laederet senes,quam reliquas aetates, quasdam in qui bus solum viri, nullae foeminae, quasdam contra, in quibus tantum virgines, & grauidae periclitarentur, caeteri non ite, quasdam etiam, quae stilum aliquam nationem, ut de ea ferunt, quaeda sileae grassata olim est, quae tantum Helvetios ne, q inficiebat Italorum, Gallorum neminem, ut de illa etia, magis v- quae tatuim gentes, paganos vexabat intactis christianis, Dum g de qua Euseb. hist. eccl.9, c. 8. quasdam magis diuites, quas ημβ 2ym magis populos, & plebem. Alexander Traianus lib. r. dem.gal. capit. I 8. teitatur in Indijs occiduis pestis genus esse,quae Indos tantum inficiat,atque interimat, nostrates V

ro ; & si cum eisdem passim versentur, nihil offendere, sic quasda illi bruta vexare legimus , & inter haec q uasda tintilboues,Vel porcos, vel alias species, quasdam etiam solas ad bores, & quasdam rursus omnibus communes ,&homini bus,& brutis, de ipsis etiam piscibus de quibus tame magn*cotrouersia,utrum assiciantur pestilentia,cum neget Aristyteles 8.de historia animalium c. 19. & virum omnes piscol=nam licet de lacu stribus, & palustribus constet, quidam iὸ men sunt qui putent in mari alto degetes,& in fluminibη petrosis ab omni esse pestilentia immunes,huiusmodi Vci' fuisse pestem hanc Thucydidiam nempe omnibus cqmmynom animantibus colligi potest ex uerbis Thucydidis ii uerantis supra,quadrupedes,& alites quascumque, Sigent S gustassent insepulta corpora pestilentia interην 'ωστρη κτωειν. Ita ut interficeret.J Non negat ades posse iterum semel liberatum pestilenti morbo xRR

iii illud incidere, sed non tantam vim asserit habuiης 2

536쪽

terficeret, secundo loco, quod de eadem pestilentia debet intelligi: nam in alia nihil vetat,id vero euenire dicendum, quod non integre sit expurgatus, &resolutus fomes mat rice in venis delitescentis aptae ad concipiendam peltilentiae flammam, & ignem, quia cui dicebat Hippoc, in aphori

ἐν παις νουσοιαν υπο oφωδεα, quae reliquuntur in morbis reuersiones facere consueuerunt, neque tumen recidiva dici potest aut debet, sed nouus morbus, noua pestilentia iudicanda,veluti cum quis morbillis,dc vari lis qui morbus pestilens ab Arabibus et dicitur, & a recemtioribus coniungitur cum pestilentia, Ragesque inscripsit de his librum idest, de morbo pestilentio secundo capitur, aut tertio, quod interdum euenire tradunt medici,quoties prima vice non bene fuerint repurgata corpora a terrea illa iace sanguinis in utero matris cotracta, id enim accidit sanguini, quod vino, quod ubi ferbuit Miam perspicuum factum esst,perturbari rum potest,nisii fuerit primo

recte expurgatum, pellecta vero emendatio non fit aut nuturae imbecillitate,aut materiae vitio,&contuna acia,aut pinrorum angustia, aut eausae excitantis leuitate, in his enim non dicitur recidiua, sed nouus morbus, S ut in his immunuta primo aggressu materia minus periclitantur secundo loco, ita etiam in pestilentia, quamuis iterum inficerentur, id erat absque periculo interitus, quia facili negotio recupetrabat valetudinem, cum causa morbi leuis esset, δί in summis tantum putrefactio, non interna conclu1a, M sordida,

de qua dictum est inpra. Beati dicebantur. J Non absolute, quia ut

Ouidius praeclare. -- Disique beatus. Ante obitum nemo,supremaq; funera debet ,

Qua sententia praeclarus Poeta Sophocles Oedipum Tragoediam aliarum reginam conclusit dicens.

τοὐ βίου περα nu , μηδεν ἀλγωον-. idest, --. Neminem beatum dixeris, Vitae ante finem ullo sine exactum malo.

Sed prae comparatione sui,nam minus malum loco boni aecipitur,& qui in extremo discrimine versantur felices eos

537쪽

D Thucyd. Narrat. Testion M.

in νεste praedicant,qui sunt Vacui ab eo periculo, in quo ipsi sunt; te beati esse non in eademnaui, quanauis etjam n ortui: sic dicit Z6si. diςψnxsir mus in Galieno cum peltis Barbaros inuasisset minores vi. ' μ ' populis longe calamitates sibi illatas, & beatos se praedi. cabant atque etiam ciuitates captas, quamuis Viduatas ctu,

Diodorus Sic. libro M. de peste Carthaginiensium. ωρ, 4

ut ab omnibus beati prςdicaretur, qui in bello occubuissent. sic apud Vergilium praedicantur bςati iam extincti dum in mari iactitur procellis Aeneas.

O terque quater ue beati. cinante ora Puttam Troia ub mrnibus altis, contigit oppetere: . - Isic in tertio de Polyxena. O felix ante alias Priameia ingo, i HI nilam ad tumulum Troia AbMoenibatis altis ,

& in decimo Aeneadis Euander. Tuqueὸ sanctissima coniux,

. Felix morte tua, neque in hunc eruata dolorem.

sic apud Homerum Vlisses in ue. OdyssTunde Vergilius illam

accepit Aeneae. τρὶς μακαρερδα AGατετρακις,οιτοτολοντο,

idest, Ter Tanai atque quater felices, moenibus altis , Sub Troiae qui animam magnis effudistis atridis, Et Diod. Siculus bibliothecae lib. t . quinque aut sex ad summum diebus grauibus affecti tormetis interibant,ut ab Om nibus beati dicerentur, qui in bello mortem. oppeti j istent fuit vero haec opinio Metrodori, S: Epicuri, qui poneb/st teste Plutarcho in libello,quod 116 est iucudauitasec. fpl ουσίαν ταγαθο -ἀκροτητα τὰν τοὐ κακου substanti)m boni,& summum gradum,mali fugam, idemque Epicuyψ

νρν ιι γα κακον, idest, gignere incomparabile gaudium, my

538쪽

gnum euitatum malum. Plato vero refutans horum op nionem concedebat esse iucundas malorum, & molestiaruvacuitates, sed tame non esse Verum, dc summum bonum, sed quandam quasi σκιογραψίαν adumbrationem, eos uero ignoratione, το μακρον um2αι 1 arἐραρ, idest, medium sum naum existimare extremum.

πταραχρω--Subito gaudio elati J τοπτεριχαρὲe pro , insperatuS euentus spe replet animos, dc αγω&e-δc animum deducit ad excessus, ut hoc loco ad quodam rhodo immortalitatis spem . Euripides dixit insperata gratiosa. ἐκ των αελώμα χαρις, βροτοh,

uuae ρ ter euenere stem mage gnata sunt, Mortalibus, qliam quod sciebant fore. Graecus Scholiastes interpretatur ταενεςωο περιχαρει, insu

gente, insperato, & inopinato gaudio. Henricus in marginali annotatione dicit videri deesse praepositionem- ρ,aut relictam, esse subaudiendam,ante τῶ myαραχρημα, hoc sensu, tunc uero ipsi praeter gaudium, quod in praeiens percipiebant etiam leuem quandam spem in posterum habebant, se nec ab ullo alio mortis &c.& in annotationibus mox etia erit veram hanc fore lectionem. ἐλπιδὸρ τι ον, Spem quandam habebant . J Quatuor in Quatuor spe inesse solent,bonum quod speratur,dissicile,& arduum,' Rquia alioqui non esset bonum, iuxta illud Platonis τα καλαχαλεπα, idest, pulchra, & bona dissicilia, quod sit futurum: nam de praeteritis non est spes, quemadmodum neque consultatio: δc quod sit possibilis,ex his, quae ficti possunt: nam αδ λατα, idest, quae fieri nequeunt, stulti est sperare: nam ut dicit ille philosophuso τὸὰ σκελ- ,κοα ταῖς ελπια τανατα δ'ἄ δ ιαῖ- fidest,&cruribus, & spe incedendu, quantum res ipsa patitur,licet etiam spes multa fingat; quare Plato dicebat spes esse somnia vigilantium, quod nonnulli Pindaro, quidam Menandro ascribunt: quo respiciens Vergilius de Amantibus dixit:

' qui amant

Et ideo cum hoc pene ex his esse quae fieri no possunt,qui nunquam accidebat,ut quis a nullo morbo conficeretur, fieret

539쪽

ss In Thucyd. Narrat. Pestilentia

fieret quodammodo immortalis : ideo quamuis penE immortalitatem sibi viderentur adepti, e litata peste, leuista. me erat spes, ii modo erat,quia erat πεινατον δc est mira ariplificandi ratio,cum in his quoque spς emergeret,qus spe rati nequaquam ratione possent,respondetq; hςc spes supe riori desperationi ex aduerso. Leuis. J Epithetum nouum spei. Sic Horatius epistola s. ad Torquatum: Mitte leues spes, es certamina diuitiarum.

Vbi arbitror ab Horatio dictum, quasi philosopho ridente,&carpente hominum stultitiam,& leuitatem, qui praeter mista bono, spe aluntur futurord, Menandri fortasse recor. datus,qui leues dixit homines nutriri spe. Αι δ' ἐλπιδες 2γοσκουσι τους κενους δεροτῶν. idest, Spes nutriunt mortalium leuisimos. Scholiastes Graecus nouam assert interpretationem, ψιθυο κραυτούς ἀπο τηρ λυπηρ, idest, leuantis ipsos a molestia, ut siti nomen verbale pro participio: praeclara equidein semientia,namsola spes malis hominu medetur ἰ quare elegam tissime Tibullus de illa ait: Iam mala ni sem laeto, kd credula vitam, Spes fouet, ct melius cras fore siemper ait,&c. Quam sentemtiam ex T heocrito expressit, qui ita ad fiduciam exhortatur. θαρσειν χρας λεῖ ατ ρ, τά αυριον ἐασεο ἀμ νον. idest, Fidendum bone Batteseret melius lux craflinafrursan.

Et Hesiodus fingit solam spem in vase Pandorae relicta mortalibus ad solatium. Ouidius de Ponto etiam lib. I. Eleg,..eleganter persequitur spei essectum hunc.

Haec Dea cum fugerent celeratas numina terras In diu invisasse et, rema sit humo. I

i Hac fuit ut vivat Abor quoque compede vindias, Libera a serro cinra fitura putet. Et quae sequuntur pi rima. Menander praeciare in hanc sententiam: ανθρ6ωπορ ατυχῶν υπο τὴρ ἐλπιι 'υρ. idest, es misero in aduersissalus unas viro .

Est porio ita interpretatu, Poeticum epithetum ab effectΠ dicunt enim mortem pallidam ab effectu quod pallado ς' ficiat. Neque nouum desbet in Thucydide videri, cum δη stet de industria Poeticam in verborum delectu licenti/φνα grauitatem adamasse.

540쪽

Afflixit vero ipsos magis praeter praesentem laborem,etiam comportatio ex agris in oppidum, & non minus ipsos adueni entes: Cum enim non suppeterent aedes sed in tugurijs aestuosis tempore anni testiuo habitantibus, strages fiebat nullo Ornatu aut ordine , sed mortui illi super alios morientes iacebant,& in vijs volutabantur,&circa fontes omnes semimortui aquae desiderio, & templa ipsa, in quibus tabernacula construxerant,mortuis erant corporibus referta,qui ibide moriebatur. Rrr FABII

라틴어 텍스트