장음표시 사용
91쪽
de constitutionibus, non esse veramjquia scilicet no statim consequantur, quae piaedicuntux abullo in Aphori aegritudi
nes: nam . possunt paulo post aggredi resia stentibusl prima , impressioni ambientis corporibus 'regioni assuetis.' Haec sententia Rassis, quod Vere ineunte, SI Autumno saeuiat pestis,uidetur de iumpta ex Hippocrate in . Epid Comen 32
rex. I. in fine 1ll us unauersalis conititutionis ubi ait, is
est, Fuit vero omnibus antescriptis Ver dissicillimu &complures occidit: aestas vero facillima,& paucissimi moriebantur, Autumno, de sub Pleiadem rursus moriebantur multui Quartani: quod etiam paulo ante dixerat con 6ci ubi aperito litanais uerbis V er, δί Autumnu pernitiosum est dit Hie
dissicissimum erat malum, quodq plures occidit tabes. plinrique enim multi cum coepissent aegrotare per hiemem maiori quidem ex parte decubuerunt, pars recti sustinebant, paulo ante Ver mortui su nt plurimi eorum, qui decubuerant,& ex alijs nulli quidem cessarunt tusses,sustinuerunt autem per aestatem, sub Autumnum decubuerunt omnes Nmulti perierunt: longis vero morbis plurimi aegrotabant Q m locum explicans Mercurialis in suis Scholiis ta prς clare in hanc sententiam loquitur. Id prae caeteris coditio nibus solet plerumque habere pestis, ut in hieme uix emex'ςψmpy0 gat, Vere sese magis prodat: Autumno autem pessime Om ρ z.hz tractet, cum alioqui Autumnus suapte natura exitia Medieo lis esse soleat. Ex recentioribus, qui de peste scripsere; Μ dxum V, salius Ficinus hanc tuetur sententiam,qui in Consilio de po , 4u- ste ita ait materno sermone libet enim, qua quisque lingμ' scripsit, eadem illius sententiam non mutatis uerbis recita musaeui. re. EAtat enim etiam Latine, nec male conuersum cap n. sub
92쪽
& Betnar nus Tomitanus in Consilio de peste Veneta,
1 6. cap. 9. planius,& explicatius proponit sententiam, materna etiam lingua: Sonoproportionati alia generatione deliapeste ilprincipio delia Primauer si ne deli Autunno. Alij etiam complures,quos omitto studio breuitatis. Subscribunt Medicoru decretis,& opinionibus Histori ex quibus colligi potest mazimas quasque pestes, aut Vere, aut Autumno inchoasse ne longius abeamus, haec Atheniensis coepit Vere; & cum post biennium cessasset: tertio Historiarurius anno, re puluilauit Autumno, ipso teste Thucydide, in tertio huius hi floriae,Vbi scribit, ιγ πομενουχέμωνοςR-2m eon τερον re νοσορ επε τερρο, idest, superueniente hieme secundo firmatur . morbus inuasit. Cum enim ipse diuidat annum in duas tantum partes hiemem, & restatem, principium hiemis est in is autumnii di a magna pestis Bizaniij coorta,quam narrat Agathias lib. s. Vere coepit,sic illo testante, is ε ῖου G
lius vero anni Vere ineunte pestilens rursus morbus in V bem inuasit. Dionysius Halycarnassaeus lib. testatur ortam
est, Coepit igitur morbus circa Kalendas Septembri S men'ss. Permansit vero annum illulotum:&vi a Grςcis abeam, Latinos aliquot teste flaudabo. Liuius, qui perraro, Vbi Verba facit de pestilentijs, tempus addit, lib. et s. coepisse Autu'mno illam insignem pestem dicit. Accessit oc pestilentia commune malum, quod facile virorumq ue animos auer teret a belli consilijs: nam tempore Autumni,& locis natu'ra grauibus, multo tamen magis extra urbem, quam in V de intoleranda vis aestus per utraque castra omnium ferme zrpora mouit, & primo temporis,ac loci vitio, SI aegri erat, moriebantur ι postea curatio ipsa, & contactus aegrorum Vulgabat morbos, &c. Paulus Orosius lib.7. cap.7- de pesti' ientia illa sub Nerone . Subsequente Autumno tanta Vrbipςituentia incubuit,ut triginta millia funerum in rationem indixinae Venirent. Sigonius de regno Italiae lib. 2 anno Oi s. ς' in ingentis pestilentiae,quae Autumno coepit, hiS Vese bouem anno, Augu sto mense, indictione terita, terra
93쪽
ro In Thu d. Narrat. Pestilentia
ingenti motu contremuit: Terraemotum vero foedissi inlues est consecuta, &c.& lib. 3. jalterius ingentis, quae Vere coepit sub anno 7 8. Eodem ineunte primae indictionis Ve. re, cum ingrauescere morbus in Urbe Constantinopolitana coepisset, tum per aestatem omne acerbitatis suae virus esse dit,integris domibus exhaustis,&c, Illa saeuissima,quς Ioan nis Boccacij tem poribus debacchata est, Vere etiam coepit, sic illo testante: uras nesprincipio desti Prim era delirimo predet tribombitaetate cumincio is i Ars rem, in m colosa mansera aid inrare: nostra memoria pestis,quae in hac urbe saeuij Ve re repullulavit Sic enim Natalis de Comitibus in tua histor. lib. 17. Vbi pervernum tempus pestilentia,quae per hiemem latuerat repullulasset,magna,ac miserabilis strages edita est
Venetijs. Sexcenta alia possem laudare testimonia,sed haech in re perspecta,ac plana 1atis esse arbitror futura. D , . Causae Vero cur Autumno saeuiat, hae afferri possunt: pri-
mno sae ma,Tem porum uarietas,& inconstantia,ac subitae,crebreq; niati permutationes a frigore ad calorem, a serenitate ad pluuia: aer enim subtilis redditus ob calorem, qui praecessit,aestatis facile recipit impressiones omnes,& uapores meque tamen ita facile potest eos dissipare, ob eundem iam imminutum calorem: secunda, Humores adusti in aestate praecedenti: tertia, Corporum,calore fractorum ante in aestate imbeciblitas r quarta, Eorundem constipatio, materia ad interiora
recedenter quinta, Prohibita excrementorum superuaca'neorum resolutio, 6 transpiratio: seΣta, Fructuum usus co
Cur Vω piosior,& similia. De Vere autem, cum dicatur esse salin sis. λει bertimum, κν τατω ab Hippocrate, nulla melior afferri causa potest, quam Ragis illa antedicta, ut tunc in optimo statu corripiantur peste,a suo contrario seminariis illius ex tra protrusis. Vel quia tunc mouetur sanguis,& aer ipse est calidus,& humidus ut inquit Ficinus) &ideo aptus ad pro creandam pestem. Sic Ioubertus in libello de peste,cap eum dixisset, peste apud nos hieme saeuo extingui, ut apud Orientales summo seruore, mox addit, Quae uero no potVixa gelido aere uinci, & repercuti, Vere inchoante rediuiu hquando humores liquari,SI turgere incipiunt, belliam redidtegrat: & haec generatim,& paucis de i pso uniuerso temp0
3ς- De particesari uero, mensium scilicet, & dierum, nψ'
94쪽
oli eri solet ita frequenter apud Medicos; no desunt tamen, Qua par diu de his quoque serimonem,& praecepta ex diuturna ob se fuatione collecta instituant: Ioubertus in eodem libro, S: , id
eap obseruauit, dc testatus est pestem longE plures turgen- ti, magi, te uel silente Luna,quam alijs temporibus, dc corripere, de saeviat peto tere,infantes, puerOS, dc senes magis silente Luna, obuimexcrementoru humidorum: turgente uero periclitari in a gis iuuenes,maxime carnosos,& succulantos: quiarunc maxime commouetur sanguiS, dc putrescit. Marsilius Ficinus paulo scrupulosius docet etiam diei horas,& particularia magis tempora animaduertere, Solis scilicet ortum, &o casum, mediam noctem, atque meridiem. Cui subscribit Prosper Borgarutius in Tract. de peste, ubi dicit, oriente, Moccidente Sole, magis s*uire peste, quam alijs horis: nec desunt alii complures ex recentioribus,qui haec persequantur; sed haec arbitror sufficere pro re nata dixisse. Ex quibus habetis non solu quando soleat pestis incipere; sed etia quam do cessare, nempe eisdem temporibus interdum, interdum summa hieme,interdum restatis ipso feruore,dc maximis caloribus, licet in his quoque maxime debacchetur. Verum non omnino certa sunt, & determinata haec tempora, sed ut plurimum ita accidit, iam ad tertium problema propositum aggrediamur, quod etiam sempiternam non habet ueritatem, sed ut plurimum, quod non solum his de peste theorematis euenit,sed omnibus ferE medicis Aphorismis,& praeceptis, cum enim ars nitatur coniecturis, & incerta sit,non possunt in ea esse perpetuo uera dogmata, sed interdum fallunt omnia. Hoc vero erat quanto soleat tempore perdurare. Hanc Atheniensem biennium saeuisse scimus, alias complures qualis illa Romae fuit anno 3 8 . de qua Uroilus,generali cunctos per biennium iugiter tabe cons
egit in mortem,turpi macie exinani-xOS, alflictosq; dimiserit. Cuius etia facit mentione Liulustio 7.Vbi alijs verbis biennij meminit dicens: Et hoc,& jnsequenti anno,&o Pestis illa, quae Romae saeuijt sub Adriano nno salutis is a a. biennium permansit, & mox cessauit,4 emetrio quodam Graeculo Taurum immolante: de quaciQuius,& alij Historici recentiores. Peltis, quae postrem νςnςtam hanc urbem acerbissime vexavit, per biennium G a di-
95쪽
diuagata, postea sedata est, Vt meminisse etiam vos pote pestis trie sitis,uel saltem ab alijs audiuisse Sed statum tempus esse per 'inv Ix plη manendi quidam uolunt trienniu : cuius opinionis auctor auiti est Cardanus lib. 2. de Subtilitate, ubi ita determinat: illud.
r. ' sane certum est,tot ferme esse modos pestis,quot tempora;i nulla tamen pestis ultra triennium saeuit: cuius rei mox causas redd it has,dices: Causa multiplex est prima, quia si tamdiu saeuiati non habet ferme,in quos sieuiat: deinde aer ipse, cum leu nimie ut dictum est) ut substantiae,ulteriorem putredinem pati non potest: ostensum est enim superius, quae computruerint,non amplius esse putrida. Accedit,quod uix fieri potest,ne in tanto tempore aer moueatur, & in uentos transferat, quod corrumpitur. Videtur etiam omnibus pe9stinis rebus Dei beneficio modus quidam impositus. Nam nec serpentes multiplicari uidentur ultra metam quanda, nec acuti morbi uestra quartamdecimum, Haec ille. Qiis etiaex historijs multarum pestium exemplis possunt comprobari , quae hunc terminu attigere triennij, nec ulterius progressae sunt. Liuius lib. i6. ipse exercitus aegre explebatur proptςr pestilentiam, quae iam tertium annum V rbem Romanam,ac Italiam uastabat,&c. M lib. . ait,imbelle triennium ferme pestilentia, inopiaque frugum circa A. Corneliu Comsulem fuit, quae mox cesnauit eodem anno . Valerius Max,
mus lib. I cap. .de miraculis: Tiiennio continuo uexata pestilentia, Ciuitas nostra, cum finem tanti, & tam diuturni mali, neque diuina misenicordia, neque humano auxilio imponi uideret, &c. quae cessauit eodem anno, Angue Aesca lapis in Urbem deportato. pestis illa celeberrima, quae deqscribitur a Boccacio, loane,& Matthaeo, cognomento Vil lanis ,& alijs multis. Scriptoribus: cuius memjnit etiam in Siphilide Fracastorius, per trientum debacchata est,postea cessauit. Sub Clemente v O pestis illa. acerbissima, ex qua uix decimus quisque ex millessimo homine traditur super' fuisse per triennium desaeuiit. Multas alias possem uobis ζ
historiarum,tum ueterum, tum recentium penu deprom
re, sed nolo uestra abuti audiendi patientia. Hanc sententi Cardani exagitat Iulius Caesar Scaligeri in exercitatione bis uerbis: recte, consultoq: signatu uerbum inseruisti huj
λὶtentiae,nulla pestis saeuit ultra tuennium. Verbum
96쪽
hoe lauit,necessarium fuit ad tuendam orationis tuae dignistatem: nam mollius si sit, falsum efficiat. Sunt enim pestila. pestiletis, res quedam regiones,1 quibus'aut nunquam,aut raro auelli- tur, soles te aliquando,oc in Prouincia tan diu perseuerauit, νὴ est ut septenniu superaret. Sed plures adhuc annoS continenter iunt,
permansisse peste habe mi ex historijs: illa grauis pestiletia apud Euagrium annos duos,& quinquaginta taui jt: de qua
idest,de morbo,qui per alteru,δί quinquagesimu annum regnauit: M sub Iane narrationis, τοινυν μοι Hλεψαμ
est, Depastus est igitur, ut a me disium: vique nunc duos, δίquinquaginta annos, hic affectus, Philo iurati temporibus regnauit annos quindecim pestis: quare mirari immerito dicit illum Euagrius,sii respiciat ad sua illa. Illae ingens pestis,quae sub Gallo, & Volusiano orbem vexavit ; de qua OrosiuS lib. 7.cap. et I .decennium integrum perdurauit,quoad
stilicet ad profligandas Ecclesias edictaDecij cucurrerui. d qua ita Caesar Raronius in tertio volumine,ab Aethiopia eae originem duxisse, in uniuersumque orbem progressam Vix intra decennium quieuisse tradunt . Quam etiam nonnuli, sunt auctores, qui autument ad decimumquintum annum peruenisset.Sed adhuc pestes reperiuntur, quae per dies tanta 8erdurarunt,ut illa Dauidis in Sacris literis,quaeda per men, ses tres,quattuor,& plures, quas persequi,quia sunt frequeretjssimae,esset nimis putidum, de alienum. Sutius arbitratuUstatu tempus pesti esse taviendi quinque messes,si hoc excesserit esse recidiuam morbi. Hoc tantum theoremate nostra claudetur , ac desines disputatio, quod scilicet Aphorismi Omnes,mtheoremata de pestis moribus, natura quem admodum in tota fere accidit medicina,in qua nullum sempiterne Veritatis,ac perpetuum theorema potest, Vel solet reperiri in ut plurimum vera sunt,non perpetuo,quia scilicev ille, Vipl.
peltis quati nouus Proteus varias formas induit, VarioSq; rima ve pyQinde mores presefert, ac consuetudines in hoc uno sem- τ 1 nt,dωyςxiiinbi Constans, quod ubique,& semper pernitiosa. -φῖς ' Quod dicebatur. 4 Notat hoc loco Scholiastes UxRLuSatti cithaum Thucydidis, qui cum prius dixisset u νο' ροῖ minino genere, moxadiunxit participium neut i gem
97쪽
1 In Thucyd. Narrat. Pestilentia
necis,quasi,ut ipse puta respiceret ad aliud vocabulum reci ipsam significans, quod est neutrum, nempe quod frequenter ab Homero etiam factu asserit. Sed melius Sui Atticiis' das, qui dicit hoc fuisse praecipuum in Thucydide, ut huius
j sis.' i figuris Vteretur. Inquit enim: Ουτος ο συλyραφευρρετα ai,. in aetiν ν ωοθεν απο των ἔκλυκων εις cr. οἷον τραπονῖαι-Mακεδονίαν , ἐφ' i ρα Θουκυδιὸ θρ γ sa: pn, idest, ' Hic scriptor consueuit a foem minis ad neutra vocabula migrare, ut iter Vertunt in Macedonia, in quod & ante. Et haec
est Thucydidis propria, pecvitarisq; scribendi ratio. Hoc etiam adnotauit inter Thucydidis idiotismos, Dionysius
lium utar contritis Grammaticorum vocabulis, ut planius intelligar ac singularium naturam commutans,&dici liscvicissim de se faciens, foemineaq; masculis, & mascula fociniineis, ac neutra horum aliquibus coniungens, ex quibus naturalis cosecutio orationis diuagatur, S errat. Quare qui emendant λελοιάνη, Videntur no agnouisse atticismu,& minitem Thucydidium; qui tamen omnibus fere magnis scriptoribus en solet familiaris,& nos huiusmodi plurae exem'pla collegimus in nostris varijs lectionibus,& figuram esse ostendimus comunem omnibus linguis: ipsi etiam Hetruscae,cum dixerit Boccacius, Era Unico seripieno. Corynthus, siue Corythus, in Dialectis citat hunc locu Thucydidis, duAtticorum consuetudinem, de idiotismum indicat his vela
mineo genere aliquid enunciare consueuerunt , deinde in ducere neutrum, non ad vocem respicientes, sed ad signin catu : citatque hunc locu pro exemplo, Sc illud Homericum;
HenricuSStephanus in sua Appendice, multa de hoc disso alit caep. . Franciscus Portus insulsiuiuet oti tue Comen '
98쪽
Pralect. Marc. Fab. Paul Lib. I s s
non arenoscit hoc loco atticismu, sed deducit ad latinismu, S: putat dictum absolute pro , Ut dixit Liuius nun
ciatum, pro, cum nunciatum fuisset. Liberas religione mentes turbauit rursus nunciatum, infantem natum esse qua driennio parem. Notate autem in hae structura: Anacoli1-thia subesse mirum Historici artificium: nouitate enim figurae excitat quodammodo Lectorem, Sc reddit attentiore, ad eam,quam facit pestis huius cum alijs clamparationem.
Et antea. J Hic locus duplici ratione potest
explicari,S intelligi,nempe vel de tempore proximo, & de hac ipsa peste, quae scilicet, antequam Athenas inuaderet, prius finitima loca esset depopulata, atque ita coparet I hucydides pestem suam cum eadem mei peste in alijs locis grassante. Cuius sententiae videtur fuisse Sabellicus Tom. i. Comen. 3. lib. s. ubi hanc ipsam ex Thucydide totide pene verbis Latine describens pestilentiam, ita loquitur. Coorta interim grauis pestilentia eam ex A ethiopia egressam, Aegyptum, quae illi proxima est, mox& Lybiam corripuisse memorant, Lemnum inde, & loca finitima, demum Athenas transgressam . A qua opinione non videntur abhorrere ca teri Interpretes. Valla enim ita vertit: Morbus primu apud Athenienses coepit,prius quidem, ut aiunt, alibi quoque Mcirca Lemnu,& alijs multis in locis grassatus: Acacius magis etiam videtur in hac fuisse sententia, cum ita vertat, Pe stilens primo morbus inuasit Athenienses, qui& circa L mnu pilus, aliasque regiones ingruisse fertur,sic alij sere omnes . yel potest intelligi de tempore longinquo, & de pest, leniijs alijs,quae scilicet superioribus tem poribus fuerint albbi grassatae,& hanc arbitror esse meliorem interpretatione: ita enim comparabit hanc pestem cum alijs pestilentijS e ternis r de qua re mox plura dicentur infra. Gam nostram Wntentiam Alexander Massaria Medicus eruditissimus, Uraecarum literarum non leui cognitione imbutus in siro lidro de peste videtur comprobare qui hanc narratione transierens in suo primo libro, ita vertit hunc locum. Fiquam
qu m fama est, antea quoque morbum late vagatum esse, um in Lemno,tum in alijs regionibus, nondum tam eme 'Oriae traditum est, tantum pestilentiae, atque interneci
mortalibus contigisse. Quibus ex verbis plane ostendis lur
99쪽
11 In Thucyd. Narrat. Pestiuntia
tur cum antiquis pestilenti js comparari, non cum eadem alibi grassata a Phucydide Atheniensem pestem.
Πολλαχοσε, Multis in locis. J Si sequamur aliorum Interpretum explicationem, ac sententiam,notabitis ex hoc loco nunc morem esse pestilentiς,ut quasi fera aliqua magno timsidiata ovili,cum urbem aliquam populis refertissimam πω Nos pesti est aggressura, prius vicina quaedam oberret I ih ii, loca, quasi Vires colligens, quo maiori mox impetu illam loea deρa inuadat,quam ab initio cogitarat. Sic Agathias lib. 1. de Bbstendi. gantina illa factum narra quae finitima qusdam loca, quansaltim vexauit moxiande irrumpens in ipsam urbem, qua etiam paulo ante aggressa reliquerat, ita magna edidit stragem,ut pene deleret. Ita enim inquit Mεταρασα δὲ π ακιρ
ta autem si pius interea modo hunc, modo illum locum, δίvicissim unu locum post altem depascens, & hoc modo reli is, requietis aliqua partem faciens , tunc iam Bizantiu rurius accessit,quasi,ut arbitror,antea decepta,& celerius inde,
quam oportuerat, maturato discessu. Sic lib.9. de Romana pestilentia narrat Halycarnassaeus: ἱ το-ιπιτων τ' i --β--, αποδε τουτων ἐις τα
mentorum,&boum armenta inuasit, ab his in greges, &ο- uilia ingruit,& interemit quasi omnes quadrupedes,deis do pastores,& agricolas attigit, & excurrens per uniuersam re gionem in urbem demum incidit. Sic possumus dicere superiore anno Foroiuliensem hanc peste cogitasse de Di NO Prouincis Metropoli Patria mea,inuadendo,cum finiti'ma quaedam loca , Occuparit,& oppida; sed illius consilia, quasi alter Hercules in Hydrae viribus compescendis, fregit Nimi i Illustrissimi Nico LA1 DONAT 1 prouidentia, a Senatu ad ij reprimen' uertendam,& emouendam cum summa potestate,&da pesse imperio illuc missi: qui illius comodum illapsae vestigia it prouiden subito oppressit, ut pene prius extincta, quam ingres λ, νη- deatur
100쪽
fleatur: cuius denuo audaciam, post illius discessum, reno uitam & quaedam ruritis non procul posita loca depascen tem hoc anno ita repressit alter egregius Senator, illius in loeu cum eadem potestate suffectus Illustrissimus Nico LAV, Corum AR a Nus, ut deterrita Viri pzestantissimi prudentia adieredi mox urbem ipsam non sit ausa, sed uniueris prouinceiae finibus elusa discesserit. Cuius beneficio ita se deuin ctos putant Ciues mei V tinenses, Ut qua ratione tantis promeritis gratias referant, nescientes, grati animi significatio 'nem,atque testimonium saltem Volentes dare,varijs carmi tum generibus,&encomijs, illius discessum prosequantur. λd quem obseruantiae ergo.nos quoque nuper scripssimusaepigramma in hoc genere,quod libet Vobis recitare.
Non tibi tuus,sed honos debetur proximus almis CONTARE NE Deis, facta imitate Dei Non est stilis mortalis palere pesteN, . Uerum diuini magnum opus ingenis. carminantiari non uni satis, en us is Compo sitis hymnsim dicere NICOLLO.
ἐγκατασκαψ αι, Ingruisse. J ridetur voluisse,& vocabulo, M metro impressionem,& vim irruentis pestis declarare, cu verbo composito usus,heroici finem fecerit, nempe da lin& spondaro iuncto,ut velocitatem ostenderet in irruendo,&serseuerantia in affligendo, quam de industria auxitet siuinconcursu aspero coni nantiu . Vis vero verbiUM, irruptionem videtur praeseserre: est enim proprium fulminis, cui pestis a multis comparatur, ferς,cui potissimu Omparat pestem Galenus , torrentis flumin is , dc igni , quibus assimilat Halycarnassaeus . Qui ita lib. 9.de pest pq
i tam morbus inuasit Ciuitates. Eusebius Pamphil H lib.