장음표시 사용
81쪽
Marmora illustrata. Apuleii lectio destis . Verna homo aerumnosus. Nonii duo loca exposita. Maledictus, id est, execrandus, Nonio F Chrisianis. Christianorum vocabula au paganos transie-- runt. Plautin F Lucilius expliciti. Non abs re fa turum me esse astritror, si in hoc opere, in quo servorum Nomina investigamus, diligentius vernae vocis si nes indagemus, late enim ii patent, & multiplex vocis significatio est, quae plures in errores inducit, induxitque, ut servis Nomina& ossicia tribuerint, quae liberis hominibus debebantur. Plerique
omnes vernam servum domi natum accipiunt, sed quum vernis haud raro tria Nomina, atque alia tribuuntur nonnunquam, quae nullis nisi hominibus liberis conveniunt, hinc obscuritas, haesitantia,& sollicitudo nata. Eam ut eximam ex eorum animis, accuratius
hoc loco de vocabuli illius antiquo usu disputare decrevi. Verna avere dicitur, inde vernum & verna ctribus elum generibus haec te minatio usurpatur, id quod notatum Valerio Probo in Grammat. In stitui. lib. i. sub initio apud Pulsch. pag. I 44 9 quod ad ver pertinet. Inde verna pecora &' strvitia diCebantur, quae vere quod anni tempus laeturae praecipue idoneum 9 nata erant. Foetura autem illa, id est, metus omnis, domestica erat, sive domi nata. Domini villa est accensenda, quae multis unica domus, & quanto antiquioribus tanto pluribus. Posteaquam Romani continuis triumphis aucti per proximas Latio remotioresque gentes agros possidere coeperunt, vox verna pecoribus & servis domi atque in Latio natis adhaesit, extera a nomine provinciae appellabantur aut oppido. Supersedeo exemplis aut testimoniis in re notissima. Mox prolatis
quasi finibus, rebus multis & vociabulis vox jungi coepta est, ut illud designarent, quod domi, id est, sub tectis suis, Romae aut in Latio nam vox domus hos fines laepe habebat ortum esset, opponebaturque peregrino atque inde in glossis verna, vernula, vernus o M ης, Martiat. libr. 3. epigr. I.
Plus sane placeat domina qui natus in urbe,
Debet enim Gallum vincere verna liberi
Librum vernam dicit in urbe factum, distinguitque a libro in Gablia facto. Neque aliter Vernula Tiberinus, id est, lupus pitas in T, heri amne natus, est que, qui Romam internuit, Juvenalis Sati
82쪽
. . . t . Vernula riparum pinguis torrente cloaca .
Ei filius mediae et tam penetrare Suburae. iApiciis enim hori 'sapiebat lupus nisi Tiberinus, atque inter duos pontes capi . ., Addit caussima Macrobius, Saturnal. lib. 2. cap . I p. quod is proxime ripae 1 orcus insevitur, λrdes nempe per cloacas urbis eXpulsias, maxime per eam cloacam, quae Suburam, celeberrimum urbis vicum, sustentabati Lupum illum nomi navit Titus, in oratione, qua legem Fanniam suasit, vide Macrob. Saturnal. lib. 2. cap. 3. quasi cognatum Romanis. Memorandi ad declarandum illum vocabuli Verruie uim sinu tituli duo unius marmoris, quod vidit Sirmolidus Romae, cuni ibi esset, erutum in via Prenestina, prodiditque ad Sidonium Apollinarem Pag. 16 in altero est, M Aurelius Pol Mices natione verna , in altero filius ejus itidem natione verna, id est, Romanus. Nam Romanos significari versus Graecus docet, qui alteri titulo subjicitur.
P κη κλυτος ηνίοχος Πολυνείκης ' ' . .
Addo illis Muratorium in Thes sto5 I. 7. Herennacae Faventinae gr. ver. Muratorius Ueronensem intelligit, sed malo , ut in illo lapidenatione vernam accipias. Antiquissimus is vocis usus est, nam dc N ma Pompilius Romae natok vernas dixit, teste Festo in voce verna. Adscrtham verba, ut aliquid lucis iis menerer, . ct maculam ex illis eluam, contaminatus enim est, & Perperam a recentioribus editus. Adscribam autem ex codice hiblioehecae Farnesianae. Vernae, qui in villis vere nati, quod tempus duce natura foeturae est, F tune nempe verno tempore, cujus mensis , Martius scilicet, Marti erat consecratus) rem divinam instituerit Marti Numa Pompilius, pacis concordiaeve obtinendae gratia, inter Sabinos Romanosque Scredo cerviculam jaetisse Sabinos, qui Curibus manserant, inter quos Numa, Tito Tatio, vel Romulo mortuo, ausurosque aliquid in Romanos, si per Numam ut vernae viserent, ne vincerent. Romanos enim vernas appellabant ibidem natos, quos vincere pernicio m arbitratum csic legendum , non , arbitrium J Sabinis, qui comidicti erant eum populo Romano. - Satanos cum populo R. mano conjunctos dicit, qui Tito Tatio Rege Romam commigrarant. Numae ea verba fuisse, non putem, sed antiquissimi Histori
83쪽
corum more Pompilio Numae tribuit. Vetustissimam illam vocis significauonem esse, ex solemni hoc carmine perspicimus Sacrorum
Tiburtium, ac Iunonem Juo curru clipeoque tuere meoI curiae vernulas, de quo Servius ad Vir Aen. I. v. II. Atque inde Curialis ver D pro cive Terentius in Phorm. Act. 5. Sc. o. v. Io. Vapulatis. Curialis vernula es, qui mevocat, quae lectio est antiquissimorum G. dicum & editionum, quam mutarunt posteriores, quia sensium nouadsequebantur. Verba haec Curialis vernula &c. non Getae sunt. sed Phormionis, monentis Getam ut audiat & resistat, quia a Curiali vemula, id est honesto cive, vocetur. Sed pro me vocat rescribendum re vocat. Non autem ob id antiquissimos Romanos vernas dictos arbitror, quod in urbe nati fuerunt, sed quod vere nati, nempe Palilibus, qui dies urbi natalis fuit. Vere Persii Scholiastes a Theod. Marcilio editus ad. Sat. q. v. 22. inquit, incumrur, vel qui Romae nati sunt, aut femi domi nati. Neque tamen servi tantum,' sed & liberi homines domi, atque in civitate nati. Unde glossae veteres atque Adamantius Grammaticus apud Cassiodorum de orthogr. cap. S. vernam bernam ibit es, quae ejusdem vocis diversia scribendi rauo est 2 interpretatur domi genitum δικογ.is. Adde Bedam de orthogr. cap. I. Quare Sidonius Amblinius Rernam Senatum dixit. Senatores non Aiunde petitos, sed in eo loco natos nec non lib. I. ep. 8. Ouidi vernam. Lib. 9. . ISMiulinaei oppiri vernulas , i consule Savaronem. Disputatio haec eo pertinet, ut ostendam, non quovis in loco, & in marmore quocumque vernam accipiendum servum , sed modo servum, modo liberium, modo ingenuum designari, qui aut Romae, aut in loco reperti monumenti, sive in aedibus illius. qui vernam nominat, sit natus, cuiusmodi origo eX caussis dignoscenda est. Quam
ob rem caute ad evitandam vocis plura significantis ambiguitatem, nonnulli adjecerunt genus vernae, sive notam, ex qua cognost
tur, cujusmodi verna intelligitur, id quod fasim in hoc lapide
FEC. OLYMPUS. ΡΛT INFLUCISSIMUS. Ne
84쪽
Φω quis vel , ,ecipiat libertum aut inVnuum, additur vox ser. .vus, ne quis in aedibus alius Domitiani in villa aut in familia ejus natum interpretotur , additur , eum Romae fuisse natum. Memorandus prae caeteris est hic lapis Fabretti in scri cap. 4. n. 25δ. in quo trium generum liberti. hoc modo - . . ,
Nempe Thilarus verna si rius, qui aut Romae aut in lamilia viblave aut in aedibus . domini natus ,. Euperillus emptus liberius, & Euty n. libertus. nec verita nec enuus, sed peregre in familia domini natus; Hoc modo distinguendos libertos puto, qui XXIV. ninmero memorantur in illo titulo. . Liberti liberiaeque vernae praei rea sunt in his Gruteri Dcccxxxxx. 7.. Furio Epaphrodito, qui initim sepulchrum est conditus , verna eorum, se litterae sunt connectendae. DccccxXXXVI. S. Calpurniae Anthidi vernae. mccccI NANII. 8. Munatiae Rodinensi vernae. DccccLL 6. L. Poblio Apollinari, vernae. ΜcLIII. 3. M. Vibi Heterni vernae. Gudius Inscria cxxxxvtire L. Nonio Vestali vernae suo. cccia 3. Voli mnio Onesimo vernae. ratorius Instr. MDxv. I. Abucciae Horae Abuccia Melitem Demnae. ΜDxH. 3. Aemiliae Felici Aemilis Fortunata vernae. ΜmvIl. s. Allias Thaidi Allia Fortunata vernae. ΜDXXII. 3. Aurelio Felici is retia Onesime vernae suo. MDXXXIII. I. Liberii heredes ex testa. mento Cornelius verna F Restitutus. Non animadvertit vemamiliberium Scaliger in hoc Gruteri Thes Instri DCLXXX. o. in quo VERNALI AUG. in Indice namque vn exponit Vernali, cum sit, . verna tibertus Augusti. Massidus in Antiquit. Gall. pag. . - D. M.
posuit L. Iulio Caro vernae suo benemeremi. plures omittα Nec
85쪽
dubito, etiam filios amicos & cujusque generis homines remas esse dictos ab iis, qui significare volebant, eos Romae, aut apud se fuisse natos, nam dc ita vernam avem ducit Rutilius in Iuno.
u id loquar ine usas inter laquearia fit smernula quia vano carmine ludit acin
ubi consule stigmannum. Vernae etiam Uemaculi appellabantur. unde Varro de Ling. Lat. lib. 9. pag. i . Vemaculum & domi natum conjungit, opponitque adventitio, unum vernaculum ac dominatum, alterum adventitium, atque ita vernacula poma, id est, poema Romana, domestica, aut Villatica. Imap. carm. Io. Petronius cap. 38. Mel Atticum uti domi nasceretur, apes ab Athenis iussis adferri, ob id, ut vernaculae quae sunt, meliusculae a Graeculis fiant. vernacula multitudo, id est Romana, Tacitus Annalium lib. I. cap a. quod non addiderim, nisi Lipsius, atque alii, alio traherent. Glossae vetustae Ἐπι- rectius inscr. cap. 9. n. IG9. 'CASCIA CA PRIOLA SILVANO SUO NUTRITIM ET VER ' O. NACLO SVo
Muratorius in Thesauri Inscr. MDXXXX. 6.
SUAE . Quae loca adjeci, ut retraherem micaei manum ah hoc Apuleii Metam. lib. 2. pag. I9. uuid uxor P quid liberi P quid vernaeulip ubi vocem vernulae reponenda censet. Sunt praeterea aliae vocis veris nae significationes, quae quidem ad antiqua marmora non perinent, quia tamen parum perspecta aliis, proseram id, quod mihi de iis in mentem veniti Uerna autem praeter ea, quae diximuS,ΠΟ-tat hominem sacrum, id est, aerumnosium & miterum, nempe vere sacro natum, atque ob id patria expellendum. Docet hoc Nonius duobus in locis, quae conjungenda, quod alter alteri lucem si nera-
86쪽
tur. A, vernas, inquit, veteres a labant, qui vere cacro erant nati,s habebatur nomen hoc pro vitabili ει Maodicto. Vitabilem accipe, quem vitant fugiuntque homines, ut iliti devotum caput, Καθαρμα Graeci appellant vitare homines. vid. Suid. in maledictum expone eXPcrandum. Parebunt haec quae dixi, si alteriam Nonii locum evolvas sacrum , inquit ,-dictum putant ut plerumque clam piaculare itemque J vitabile F exsecrandum. Quod ibi
Nonius maledictum dicit, hoc exsecrandum nominati Sed vox Maledictus , pro homine exsecrando non paganica est, sed Christhina vox. Non nego, eam a Christianis profectam, sed ad paganos transiisse puto, ut nonnullia alia Judaeorum & Christianorum vocabula. Certe eo significatu ostendes illam vocem apud Spartianum in Geta cap. 3. ubi maledicte parricida. Nescio utris aCcensendus Nonius, Christianis, an paganis, sed hoc scio, virise illum ea aetate, qua percrebuerantiam Christianorum sacra, sententiae & vocabula. Addit Nonius in illo loco, di m hoc Plauti, Hic qui verna natus est geritur, ut doceat pro vitabili & maledicto poni vernam. Venus Plauti hi sunt in Amphita . Λα I. R. I. V. 22. ubi Mercurius, sumta strvi persona:
Satius est me queri ido modo seroitutem. Hodie, si fuerim liber, eum nunc potivis pater
Sertatutis. Hic, qui verna natus es, queritur:
Sosiam dicit Mercurius vemam natum; id est, hominem aeruna no- sum, ut omnes, qui in servitute nati, Dan etiam Vere sacro, levo.taque Diis capita. Infelices natos dicit Phaedrus lib a. fab. co. Severo Mercurius dicit veriram verbere, id est, hominem aerumnosium& exsecrabilem factum, ervum nempe verbero, id est, loro sive verberibus, quae propria servis, atque ob id servilia instrumenta nominat Iustin. lib. u. cap. S. factus erat Mercurius eo die servus, luditque scurriliter, ut solent servi Plautini, jocum risumque Caintantes, ex sono verborum ille verNA NAtus, ego UERna 'EMbere. Lucilii locum, quem tetigit itidem Nonius Herna acem empit haec, ita emendat Dousi pater: Verna Dere cupit haec
Optime si quid video. Τu consule Dousae Filii notas ad Lucilii
reliquias ex incertis satyrarum libris n. 82.
87쪽
De Nominibus Servorum & Libertorum Dei.
. Servorum Dei θ' Fanorum non unumsenus. Diversa di nitas pro dive sitate Deorum θ' populorum nωκος rus alicubi honorificae. Actor. I V. 84. Servae Veneris ingenuae F libertae. Ιενδύλω. Apostoli femi' Christi. Iulianus servus Dei Solis. Hermianus , Mercurialis ficta Nomina sunt cultorum Dei. Θis antiquus expositus. Ancillae Dei. Muratorius notatus. Christiani omnes servi Dei: praecipue qui vitam Deo consecrarant. Dioecesitum incolae F vasassi ab Episcopo patrono dii, inde Trajectenses Martiniani. Muratorius notatus. Eamula Ilithiae. Famula Bacchi. Devori Numini majestatique Augustorum. Libertus Aesculapii tribus Nominibus imsignis. Libertus Dei Serapidis Eprimoribus Aeraptiorum. Damnata Suetonii lectio defensia. Medicorum imperina quari uui Deos Dominos suos salutarint, Deasque Dominas. unc Mater Idaea Domina αβα uinerva Curii , Ladae Domina in lapide vis. magensi. Diximus de servis Liberisque hominum, reliquum nunc est, ut de servis libertisque Deorum, eorumque Nominibus db Camus. Ad morum servos pertinent etiam lanorum strvi, qui & 'Rmuli, & ministi' appellantur. Remus tamen ita distinguas, ut
Deorum servos dicas, qui mente praecipue, ac religione Diis sediviebant, sanorum autem servos, qui corpore atque opera. In ninmero utrorumque sunt lacerdotes, aeditui & quos Praeterea recem sti Graece Pollux in Onomast Lib. I. cap. I. st . I 4. quibus addantur ex Seneca. Hic nomina Deo subjicit quod nomenclatoris est) alius boras Iovi nunciat, θ' alius lector est, alius unctor. vid. Rugustin de Civit. Dei S cap. Ita κοσι 1τορες, ornatrices, Psecades, atque alia Deorum templorumque ministeria. Servis etiam accem sendi cultores Deorum, Graeci rupe πευτὰς nominant. De lanorum servis nihil dicas facile, quod omnibus conveniat. Dignitate
omnes diversi erant, pro Numinis, & seni majestate, cui servie hant, ut ipsbrum Deorum majestas & honor per populos & gentes major nainorque. Romae silmmus erat Iuppiter, Ephesi maxima Diana, Epidauri Aesculapius, Paphi, imo vero tota Cypro sic
88쪽
Sicilia, Corinthi etiam, Venus. Quare nullus, opinor, mirabinar, ut Numinibus illis in suo cuique populo major fuit veneratio,
Sacerdotum, & ministrorum servorumque majorem fuisse dignitatem. Aedituos cogita; illi in nonnullis lanis ex servorum, aut li- hertinorum ordine erant, at vero in Asia- nonnullorum templorum magno ambitu expetebantur praecipue a civitatibus Asiae primariis. vid. Αα I9. v. 34. adde Marmor Arundelianum Reinesii syntum. Inscr. Cl. II. 68. Diana Aricina, sive Nemorensis, sacerdωtem non probabat, nisi servum hominem. Servius ad Virgil. Aen. lib. 6. v. I 36. Sueton. in Calig. cap. 35. Attamen illa Ephesi a templo suo servos prohibebat, arcebat etiam servos Hercules. Serv. ad Virgil. Aen. lib. 8. V. III. Quae dixerim, eo spectant, ut demonstrem, illorum, qui servi lani, & servi Dei dicuntur, non eandem ubique fuisse conditionem. In nonnullis sanis, quae tamen pauca suisse puto, extremae sortis homines, id est, servi lamulabantur, in aliis liberti: Horum numerum maximum fuisse eristimo, nec tamen defuerunt ingenui. Quanquam autem servi dicebantur Omnes, libertorum tamen & inge. nuorum hominum jura & Nomina retinebant, parum dissimiles se
vis publicis & Caesisum, quos, quanquam servi frequenter fuerint vocati, liberalia Nomina conservasse diximus. Servum publicum Vestae reor, ad quem in templum illius Deae pervasit Piso, quo de Tacitus Historiar. I. cap. 43. Fanorum servos libertos fuisse ex testimoniis Varronis & Τaciti discisus, cap. 9. Ea cum maxime
antiquorum titulorum auctoritate confirmabimus. Muratorius IV. sauri Inscr. CLXXIV. 3.
Servae Veneris posuerunt aram, dedicavit Magister vel Magistra Veneris. Inter has servis ingenua fuit Claudia Titi filia secunda, nec non Quinctia Sexti filia secunda. At vero Casinasa Quinti Ru-st Quinti liberta fuit, Castinia Sperata Caiae liberta. De Venereis I et his
89쪽
his videatur Strabo lib. 6. pag. 272. nominat. Alii fuerunt Corinthi, alii Veneris Erycinae in Sicilia. Libertam ejus Ueneris Ery. cinae meminit Cicero in Divinati cap. II. Agonis est quaedam Libbae-taua , quae mulier ante hunc Gaestorem copiosia plane , E locuples Dii. Eusiebius in Histor. EcCles lib. I. cap. 6. ex Africano refert, Herodem magnum, Iudaeorum regem, suisse filium Antipatri, nepotem Herodis Ascalonitae, qui stat inter et i ταν - του ἀπό--ος. Rusinus interpretatur Aedituos templi Apollinis, verum anguste nimis, nam inter Aedituos alii fuerunt & servi Apollinis. Deorum illi servi libertique inter homines liberi erant&nonnulli ingenui, at vero in sacris atque in templis servi & liberti. Liberi certe fuerunt Apostoli, caeterique Christiani, quos αλους Θω appel
α Θρω ποι Paullum, & qui cum eo erant, designat)αλοι του Sεου του υ ί-- επιν. Isti homines servi Dei excelsi sunt. Ipsie Paullus se Christi
esse dicit, atque ei servire, Actor. 27. v. 23. δ καὶ - λατρευω. Sic J anus in oratione ad Solem sub initio: Eιμί του λωιλ ισοπαδος inia. Patilus ad Romanos epist. I. U. I. et w ς δ ος Ιησου at ros
A ποτολος. Quae & honorifica praelatio fuit epistolae ad Philippenses tk ad Titum, nec non epistolarum Jacobi & Judae. Atque ut Venerei appellabantur, qui Veneri, Bellonarii, qui Bellonae, Isiaci, qui Isidi, A cultores quique a smo Deo, ita Christiani, qui Christo serviebant, sunt dicti, certe ea ita visa Gentilibus. Nec dubito, quin pars magna Nominum, a Diis derivatorum, appellativa sint, quae ab omnibus propria censentur. Nomina haec sunt Herculanus, Medi curialis, Apollinaris, Martialis. De Martialibus Sarinadum victCiceri pro Cluendo cap. IS. Venereas multas in Reminarum monumentis reperias. Ancilla Dei est in cippo Muratoriani Thesa
HIC QUIESCIT GAUDIOSA N ANCILLA DEI QUAE UXIT. ANNIS. XL. ET MEN. V. DE P. X. L. OCTOBCALLEPIO V C CON
CF docet clarissimam eam foeminam suisse. Famula Dei Dulcitia. Idem lay. 4. Adde Murator. ΜDcccxxxiv. Io. Muratorius Sanctio monialem interpretatur, sed male. Nuptas dei famulas vide in ejusdem Muratorii Thesauro ΜDcc XXX S.
90쪽
GANNIOLA FAMULA DEI QUAE VIXlT CUM MARITO ANNOS XX ET REQUIEVIT IN PACE
nus, teste Eusebio in vita ejus lib. I. cap. 6. se nominavit πλωκαι ,1 κα πονσα --, serυum Ffamulum Dei omnipotentis. Martianus Episcopus servus Dei appellatur Sulpicio Severis in Dial lib. 3. cap. 4. Tertullianus de Spectaculis cap. 8. Christianos omnes nominat servos Dei, & in libro ad uxorem, ancillam Dei Christi nam, Mque ob id uxorem suam construam, adde Hieronymum adversius Jovinianum Muratorio ccccxxviI. a. Servus Christi est Maximianus Episcopus, & cc Lx N. 4. Famula Christi Idono, ria. Mansit mos semper in Ecclesia Romana, ut servi & ancillae dicerentur, qui vitam Deo Consecrarant, aut Divo sive Sancto. ' De
Oblatis. Donatis & Servis Ecclesiae vid. De vernil. Distorie a.decl. pag. 26 I. &pag. 955. & I. Adde Matth. de Nobilit. lib. cap. 24. Dumbar uersit. m NereuiI. Debenter pag. Im. Dioecesium incolae & vas alii a Divo tutelari Nomina acceperunt, unde Martini ni Sint marteias II miten Trajei,nses ad Rhenum, Dumbar Pa .aets. Sed redeo ad antiquiores Dei Servos. Tm uJ - - παιναν Dianae ilithiae dedicatam publiCe dabit Murator XXX. 4. γυναικά E λαν ίς ιτων κ - ἐλευθερι- Apollini Titio dedicatam. cxxxiv. ubi admodum imperite Muratorius, mulierem Sosilanis vertit. α ετω quid
fit omnibus notum est. PROPITIAE PUPΛ Pribe PROPIT1AE id est propitia simula Bacchi Cymbalis, id est, Cymbalistria,
Gruter. cccxviII, I 2. Apuleius se magni Dei famulum dicit, intam Lib. n. Pertinent huc ministri Deorum Bonae Deae. Murator. XXm. 4. Λ Iagnae Matris. c XXIV. I. pertinet etiam Euaristus servitor Deorum, quo de Murator. LXXVI. 4. Denique pertinent huc devoti numini majestatique Augusorum, quorum magna multitudo in marmoribus vetustis. Libertum numinis Aestulapii re, hus Nominibus insignem habet Gruterus NH. L.