장음표시 사용
201쪽
quidem ut ne id silentio praetermittatur,eisdem Plane verbis habctur apud Galenum primo de Humorib.com. 2.Franci lcus Callanus, cuius paulb supra mentionem feci inus, hunc locum existimat esse deprauatuum qu i pro verbis intcr initia , legendum putat ante initia γ ut talis sit sciasus. Ante initia morbi, quando homo adhuc non laborat, adeoque ad illius praeseruationem, tenues humores purgandos esse , minime crassos , qui non ita iacile deducuntur. Atque hanc cogitationem videntur confirmare partim Graecus contextus, qui habet in principio γ praetermissa Voce s νο λυατος,morbi , quae temere addita est ab interprete ; partim qnae statim vix quatuor interyositis linei subiiciuntur ad hunc modum. In iis autem, qui iam aegrotant, si diuturnus fit tuens is est morbus expectanda semper crit concoctio; sin breui soluendus inter initia si is modo a concitatis pendeat humoribus, purgare licet:quanquam S istud magna ocum animaduersione faciendum, S c.Etenim si utrobique Galenus de aegrotante corpore loquitur, vix ille sibi ipse videtur conuenire : qui prius docet, sumores tenues promiscue esse purgandos principio morbi: mox tradit humores generaliter hoc ipso tempore non aliter cducendos, quam si turgeant: quippe haec inter se cohaerere nequeunt. Verum enimuero cum Graece lesatur s. ὀν αρχοῦ in principio atque haec eadem lectio,vi modo notauimus, cisdem vexbis,quatuor locis habeatur,bis apud Galenum, bis apud Oribasium,addo δc apud Aetium,neque ita licenter codices debeant mutari nos undique huiusmodi sententiam non
possumus probare. Sed neque id serie satis constat, Galenum haud loqui de 3.
corpore aegrotante qui statim, simulque interserit multa,paroxysmos, Vacuationes spontaneas,dies criticos, & alia quae praesentem morbum manifeste demonstrant. Ac postremo, quamuis istud quoque concedatur, memoria est repetendum, Galenum quandoque interpretatum fu ille aphorismum , Concocta medi- εcari, de accommodasse istud decretum de purgandis humoribus duntaxat con- Ucoctis ad corpora no solum aegrota, sed citam lana: id quod ratione quoque confirmat,& ex iis,quae iam dixitnus,unicuique satis manifestum esse potest. Respondent quamplurimi, humores tenues statim purgandos esse, quotiescumque turgent,& ita Galenum sentire quoniam tales saepe turgent. Sed reuera solutio est voluntaria , & inepta; siquidem Galenus ibi nullam turgentis succi mentionem facit: praeterquam quod, cum loquatur de humoribus tenuibus,&aqueis,ucris mile est,raro admodum eos turgere,cum frigidi sint, de ad illam furiolam motionem inepti. Alij putant humores tenues principio morbi ducendos esse,non iis medicamentis, quae aluum deliciunt, scd iis, quae lolium prouocam, quorum administratio tunc non videtur importuna. Verum huiusmodi quoque interpretatio censenda est longe a Galeni mente aliena : cui toto hoc Commentariolo praecipuum fuerat propositum , quod maxime titulus ostendit, agere dc medicamentis purgantibus, de quibus δc hoc in loco loquitur sine dubio : praeter quam quod neque istud fortasse omni ex parte est congruens caeteris Galeni dogmatibus,quae principio morborum non ita videntur diuretica medicamenta indifferenter probare. Antonius demum Francanaanus Vicentinus meus praeceptor,vir praeclara eruditione, ac singulari iudicio,qui de in hac eadem Schola, & Bononiae multOS annos artem medica professus est honorificentissime,llemq; alij nonnulli viri docti. hunc nodum expediunt distinguente humores tenues bifariam quoru alteri sint.
202쪽
tenues simpliciter , qualis praecipue est flauabilis: alteri tenues smul. ac serosi, quales reperiuntur in hydrope ascite. Ergo aiunt principio morborum purgandos cile humores,minime tenucs limplicitcr, qui crudi sunt, coctionemque desiderant; sed tonues una, & serosos, quis ut Galenus est author) caeteris omnibus sunt tenuiores, & qui eam fere coctionem iam videntur esse consequuti, quam consequi, vel arte, vel natura poliunt: ut nullam praeterea nobis liceat illorum coctionem expectare ; sicuti sero euenit, quod separatum ab aliis partibus lactis, non potest amplius concrescere; vel potius aquae, cui tales humores propemodum assimilantur,quam constat coctione aliam formam suscipere non polia. Aa sane ego in hanc sententiam venio libenter: qui soleo mirari, fuiste viros doctos, qui censuerint cum locum tam insignem difficultatem continere, ut tot commentis opus fuerit. Scribit Galenus, in principio tenues, ac serosos humores evacuandos esse .Quaero nunc utrum de uno humorum genere loquatur,an de
pluribus. Caeteri omnes putant eum sermonem habere de pluribus , ac potissimum de duobus,nempe biliosis , dc serosis. De serosis non est dubium, cum nOminatim proferantur: biliosos itaque,ut per tenues intelliga necesse est.Verum uita seres habet, ic biliosi humores a serosis diuersi sunt utique & seros a tenuibus erunt diuersi, quod absurdissimum est. Praeterea si tam serosi,quam biliosi tenues sunt , quamobrem serosos nominat expresie , biliosos significat per accidens commune vixisque An fortasse tales dicuntur per excellentiam, quod reliquos tenuitate si perentῖAtqui hoc salsum est testunonio Se sensuum, de Galeni qui affirmat, ut modo notauimus, exerementum serosum esse omnium tenuissimum;inelancholicum erastissimum; costitulique biliosum medium inter utrum que. Demum s Galcnus per tenues humores biliosos intelligit, iam ille sibi ipse repugnat necessario, qui passim testatur, quod puto satis comprobasse, biliosos humores nunquam sine coctione purgandos esse. Sed illud addo, haud semel Galenum biliosos humores a tenuibus,3c serosis distinguere,& separare:quod locus .lle demonstrat apertissime, in quo scribit,sciendum esse, rvimquid aquosa,& t nuta vacuare melius sit, an succum pituitosum, an biliosum, an melancholicum, dic Quamobrem habendum est pro comperto,mea quidem sententia,Galenum hoc loco de uno tant viri genere humorum sermonem habere, hoc est de serosis, ac docere tenues humores principio vacuandos ect, dummodo fuerint serosusici ver3 tales non fuerint,nequaquam. Quod si quis rursum quaerat,an sine coctione liceat serosos humores statim purgare , quae certe aequior dubitatio potest videri puto ad hunc pariter sine multo negotio responderi posse. Nam cum opportuna purgatio duo potassimum requirat thoribus Hi epocrate, de Galeno, meatus apertos,& humores incisos atque extenuatos, si qui sunt crassi, & slutinosi, cum sero si humores nec crassi, nec glutinosi sint, sed tenues,ac fluidi, satis parere potest, eos nullius praeparationis indigere, ac per consequentiam posse, immo debere protinus euacuari. Sed ille statim obiiciat, hosce humorcs unam tantum habere conditionem,nempe tenuitatem,altera deesse aecutionem viarum: itaque illos esse adhuc ineptos ad purgationem. Licet autem facile respondere, si istud euenint, sine dubio ita esse statuendu, obstructosq; meatus antea reserados,quam serosi humorra vacuentur.Verum tunc non soli aderunt humores serosi, led forte etia crass. qui obstruunt. At vero ponendum est unos serosos humores redudare,
nullumq; tae exae; ea impeiam tu,quo minus purgari possint:squide Galenus
203쪽
boc loco uniuersales tantum quasdam regulas describit ad humorum vacuatio Dem accommodatas; quibus aliae deinceps multae coniungendae sunt distinctio nes, quae totum istud negotium beue conficiunt i quas quidem unusquisque ex variis Galeni locis, ac praesertim ex libro de Const. Art. Med. sibi facile potest
camparare. Colligo igitur, sprosos humores,quatenus ad eos pertinet, nulla egere praeparatione, ac sine mora principio vacuandos esse: contra crassorum, & tenaci uin,quales suapte natura sunt pituita,& nigra bilis, coctionem perpetuo expectandam esse. Atque hinc fit, ut credam eiusmodi locum non esse adeo dissicilem,ut multi opinantur. Si qua lisperiunt pro hac opinione, ex iis , quae diximus hactenus non difficile est ad omnia respondere,ut superuacaneum sit nos inca refellenda longius commorari. Tertio loco succedit eorum opinio , qui recipiunt usum medicamentorum principio morbi, quotiescumque illi propositum habent reuellere , non vacuare duntaxat. Namque ij statuum, duplicem esse purgandorum corvoru praecipuam rationem: alteram ut ducatur humor noxius,quique laborantem locum occupat: alteram, ut reuellatur humor fluens , qu sque morbum facturus est. Huius inodi sententiae sunt authorcs, ac fautores viri quidam celeberrimi inter quos Trinca-uellius obtinet principatum , qui tum aliis in locis suorum commentariorum,
tum in peculiari Quaestione haec habet; Id in primis animaduertendum est, du- plice in esse scopum,quem sibi medicus in purgando proponit: aliquando enim ut is
humorem, qui iam molastus , S morbum facit, evacuet: aliquando vero Ut eum, is qui ad niorbosum locum, aut ad aliquod principale membrii defluens, morbum is
ipsum auget,vel etiam cum,quem timet ne dc fluat, euacuando renellat. Quare- , , nus ad primum scopum attinet, medicus nunquam potest initiis morborum am iste coctionem humoris,qui purgandus est,aliquam moliri insignem vacuationem. is Hoc apertissime docet Galenus Hippocratem saquutus tum alibi, tum maxime is in cominent. secundi libri Aphorismorum ubi haec protulit: Humores autem,qui is sunt in aliqua corporis parte smati, neque alio auxilio mouendi sunt,nec medi- camentis ante concoctionem. IEt huc spectare videtur locus a nobis citatus ex A. , ,
de V ict.Morb. Acut.ubi si crassiores fuerint urinae, de nebulose, purgandum esse iacensuit: sed si tenues,omnino pursationem interdicit: alioquin enim ait ipse uri- iana nequaquam maturabitur,& febris sine crisi protralietur in longum,& corpus is frangitur,addit Galenus:& hac eadem ratione paulo superius dixerat,omnem in is morbis definitionem accipiendam esse ab vring cruditate,vel concoctione.Quod is si sit medico propositum,ut cvacuet quidem, sed eo potissimum fine, ut euacuan- is do retiellat, magisque reuulsionem , quam vacuationem iequatur, tunc semper is purgandum est in principio nulla expectata alioqui concoctione. Ille hactenus: is qui mox postis nonnullis Galeni locis, qui docent initium morborum csse con- is gruens reuullioni qua in rc mihi cum illo conuenit, ut propterea non deceat is eos hic transcribere in postremo haec adiungit. Hac ratione Hippocrates pleuri- isti eos dolores ad praecordia descendente acrioribus ab initio morbi medicamen- iatis expurgat, nimirum ut insignis, Sc valida fiat reuulsio , magis quam ut fluxum is
humorem exceptum in inflammatione evacuet: quemadmodum ctiam cum ridolor ad clauiculam pertingit,eadem de causa,vt Galenus testatur, venam in cu- Abito secat: ita quoque angina laborantes in initiis ante cococtam materiam pur- , ,
gat: &in libro de Articul. & Fracti morbo incipiente euacuat et Iam Veratro, is
204쪽
L nempe ut fluentes humores reuellat, ac alio,quam ad affectum locum eorum im- , , petum conuertat,qui prae dolore, ac loci imbecillitate posset ingentem excitateri inflammationem: quod Galenus loco paulo ante citato ex ε. Methodi vestigiari Hippocratis sequutus docuit ; a quo exempla etiam ex libro de Vulneribus petita mutuatus est Haec Trincauellius. Sic Nicolaus Blesius Louani j medicinae pro- , , fessor in sua Methodo, in quam,dum haec scribo,sorte incidi,melancholiam tra-- ctans inquit; An purgantia medicamenta statim conueniant. quaeri potest, cumis in aliis multis capitis morbis, praesertim frigidis, in apoplexi is , in comitialibus.
A in lethargis iis quamprimum utamur. Hoc autem facimus revulsionis, aut de- ,, riuationis gratia, quo vergentem in aliquam partem humorem dimoueamus itari aliam, tu qua minus est futurus perniciosus. Tunc igitur causis antecedentiti bus, quatenus ad partem affectam properant, a motu potius, quam a quantita-- te sumpta indicatione Medicamenta purgantia destinamus,quamuis interim a A cidat ut partem aliquam causae continentis etiam amoveamus. Haec ille, qui li-- bro etiam sexto suae Theoreticae Medicinae hoc ipsum diffuse tractat, & eiusmo- ,, di purgationem reuestentem appellat. Sic Augerius quidam Ferrerius ε, ne Ga-ώ lenus salt) scrupulum moueat, qui toties in inflammationibus , & omnium is morborum collectionibus purgationes interdixit, & tamen ipse in pleurit ide., purgauit primo,& secundo,N quarto die: notantum firmatis in parte diqua hu- ., moribus purgationem non deberi: sed si partim firmati sint, partim etiam adhue., aliunde ad partem fluant quod per initia in pleuritide, de omni inflamma-- - tione accidit) stuentibus adhuc humoribus purgationem utiliter ad bibemus, quae firmatis,& in parte collectis inutilis dici potest.Neqae ergo firmatorum , dein parte h.erentium humorum gratia, sed aliunde ad partem fluentium causa purgatio in intam mationibus, caeterisque morborum collectionibus exhibetur: nam ubi nihil amplius influit, neque influxurum speratur, temere adhibetur. Sic
alij quam plurimi i ut ne Ionsiorem i storum hominum catalogum faciam) idem
sentiunt hoc tempore. Ac fortasse istaec opinio eadem est cum opinione Ma- nardi,quem vidimus propter loci dignitatem,ac periculum,principio morborum purgationem probare.
Caeterum ego quidem, tut syncere dicam in puto hanc opinionem e Te non solum ab Hippocratis, & Galeni mente alienam , sed forte etiam prioribus longe deteriorem,ac perniciosiorem. Et quanquam hoc ipsum potest satis ect manifestum ex iis, quae iam superius sunt a nobis disputata, nihilominus quod res sit
maximi momenti,atque a viris amplissimet authoritatis acriter propugnetur,non grauabor fere eadem repetere,& actum agere. Primum itaque certum est Hi pocratem , & Galenum istiusmodi reuellentis Purgationis nusquam memini Terquam mihi quidem non fit verisimile eos fuisse pr.. termillaros, si modo illam censuissent rationi consentientem;ac salutarem. Quaeso enim viri omnium Perspicacissimi, qui millies de generali praecepto purgandi humoris concocti solos
excipiunt humores turgentes, quamobrem semes fluentium quoque pariter non meminere Deinde si haec suscipiatur doctrina, ut nimirum purgandum si nulla expectata concoctione quae sunt ipsa mei verba Trinouelli j ) quoties medico propositum est evacuando reuellere,ut in multis δε propemodum omnibus mor- his crudae purgationes conueniant, fateamur necesse est. Illud puto)non inuitus fatebitus unusquisque de morbia acutis, quos constat maiori ex parte originem
205쪽
nem trahere ex humoribus violenter fluentibus ad partes corporis nobiliores. Sed neque desunt morbi quamplurimi diuturni, qui generantur, ac fouentura variis humorum fluxionibus,adeoque reuulsionem postulant, apoplexia, epilepsia,paralysis,arthritis,& alii id genus,qui a nemine possunt ignorari. Quod si vere ita haec se res habet,quomodo i adiu sancitum est,principio morborum acut rum raro admodum ministranda esse purgantia medicamenta: itemque in diuturnis perpetuis coctionem expectandam esse Τ Ia Vero ipsam rem paulisper con-sderemus,ac de multis morbis,ex. gr. accipiamus internam inflamationem. Hi eduplex aduersario se offert purgandi scopus; alter, ut ducantur humores verEmorbum efficientes, iamque firmati: alter,ut illi duntaxat purgentur, qui fluxurisunt,uel etiamnum fluentes morbum possunt augere, & amplificare. Illos non expedit, neq; licet de quare inter nos conuenit) ante concoctionem purgare: hieontra possunt, ac debent principio morbi sine concoctione protinus educi. Quod attinet ad priores, non id ago in praesentia, ut demonstrem vix fieri posse, quin data hoc tepore medicamenta aut certe detrahant, aut salte perturbent firmatos quoque humores,& in inflammatione contentos; quod satis probauimus aduersus Valleriola. uatenus vero spectat ad posteriores,quos isti putant commode purgari posse,cu illi crudi sint,nec sane turgeant, quae duplex talummodo est legitima ratio purgandi hominis, non ego video,quam probe purgari possint:
qui nequeo excogitare,quaobrem tales humores talem habeant praerogatiuam.
Nam si Galenus squod notauimus principio Disputationis ) turgentibus quoqν
humoribus, quos costat satis aptos esse ad purgatione, & in quibus tardare in tu est,medicos hortatur,ut si fieri potest,arripiat occasionem propinandi alicuius
medicamenti,quod quoquo modo extenuare eos,ac pra Parare possit:quanto magis censenda est necessaria cococtio,& praeparatio istiusmodi humo tu,quos probabile est multis nominibus esse qua minimum naturae obedientes, prorsusq; ad purgatione ineptos'Praetermitto,internis inflamationibus, εc aliis plerIsq; morbis,qui principio reuulsione opus habent, necessario adiungi febrem, qua per se purgantiu medicamentorum administratione reddit admodum suspectam,&periculosam. Ad haec si memoria repetamus, quod Galenus millies inculcat,id nimirum esse 1 nobis diligenter animaduerteduin, Vt quaelibet praecepta cum artis operibus perpetud cosentiant,libeter de aduersario scire velim,an Socrati phrenitide laboranti fluentibus impetuose humoribus in caput, serib purgans medicamentum continuo sit propinaturus Vix enim possiim adduci,ut credam,reperiri aliquem, qui utcumq; verbis hanc doctrinam tueatur,tantu audeat facinus, quod profecto propter multas causas certa homini perniciem fuisset allaturum, S id quid laboro vehemelius'Nonne Hippocrates,& Gal.quos in perpetuu volumus esse nobis instar omniv,perspicue,& expresse docent, principio inflamati num,etsi humores ad certa partem concurrunt,ac revulsione opus est, dari purgantia medicamenta non solum sine utilitate,sed etia perniciose'Ex multis locis uno mihi liceat hac extremam partem concludere,etsi illius superius quoq; forse non lemel mentione fecimus. Quicumque scribit Hippocrates inflamatas partes in principio morbo tu statim conatur soluere purgatione, ij no solum ab intenta inflammataq; parte nihil adimunt, cum non cedat quae adhuc est cruda affectio, sed etia quae repugnant morbo, ac sanitatem faciunt, colliquant: corpore autem ficto debili, morbus vincit. Cum autem morbus corpus vicerit, remedium
206쪽
non habet. Galenus interpres haec habet. Hi anc exposuimus aphorismum ; cum illum exponeremus ε, Concocta medicari, dc mouera: atque in eisdem, quibus &nunc, symptomatis recte ad languinis missionem proprius deueniendum praedicipit,vbi vitiosi aliqui humores in partem aliquam confluunt,atque in ea aceruantur quod, ut dixi, ἐφεσθα dicitur. An ignorabant viri scientis Iimi in principiis inflammationum humores partim fluxos, partim fluentes esse : neque solum communi vacuatione, scd etiam revulsione opus fore attamen uterque purgantia medicamenta grauiter reprobat,ac talis decreti rationes ponit usque adeo validas, &euidentes,ut a nemine possint conuelli. An forte Galenus,qui profitetur hanc sententiam se exposuisse exponendo aphorismum 22. primi libri, eo loco dedit eiusmodi exceptionem , ut concocta medicari oporteat, nisi humores turgeant; itemque nisi fluant, vel fluxuri sint 3 Ad summam nos huiusmodi opini nem probare non postumus, cum propter eas rationes,quae Sr hoc, dc aliis locis sunt a nobis propositae. tum maxime propterea quia dato medicamelo illa eadem incommoda,&pericula urgent, quotiescumque humores sunt crudi , siue illi sui aiunt sunt reuellendi, siue absolute vacuandi. Neque apparentem aliquam rationem Isti unquam poterunt excogitare,quae eiusmodi eorum diuersitatem possit demonstrare.
Sed illud restat adhuc ut ad ea respondeamus, quae ab aduersariis obiiciuntur Trincauellius primo aliari pleuritidem, in qua dolor descendat ad hypocho dria ; deinde anginam,de quibus iam diximus plus quam satis; neque est, ut eadem repetantur. Tertib ponit duos locos, alterum ex libro de Fracturis, alterum ex libro de Articulis,in quibus Hippocrates, de Galenuς incipiente morbo utuntur purgatione cum elleboro, co nimirum consilio,vt fluentes humores revellantur , S locus affectus praeseruetur ab inflammatione. Et si autem ut spero) p test facile unusquisque ad haec respondere qui memoria repetat,quae generaliter diximus principio disputationis tamen nobis liceat hos locos nonnihil examinare. Atque id eo libentius facio quod scio doctissimos quosdam viros, qui hoc argumentum tractant, hisce locis niti magnopere, tanquam maximi momenti ad confirmandam aduersariorum opinionem. Prior locus habetur 1. de Fracturis 27 .in quo Hippocrates sermonem habens de iis, quibus os calcis sideratum , &vitiatum fuerit, ita scribit. Melius autem est, ut veratri potionem , aut eodem die, aut postero exhibeamus: ac tertio post die soluamus, de rursum deligemus. Itaque Hippocrates gratia reuulsionis ante humorum coctionem administiat purgantia medicamenta. Hinc possem me extricare uno verbo, respondens Hippocratem loqui de veratro albo, adeoque de purgatione per vomitum,minime per aluum, qΗod co firmat Galeni interpretatio Quoniam vero neque alia desunt
exempla tum ex aliis libri tum praesertim ex libro de Vlceribus petita, quorum Trincaucllius quoque meminit, quae demonstrant Hippocratem in plerisque huiusmodi morbis principio non abhorruisse a purgantibus medicamentis , Ii Sconsentiens, quae olim dicta a me sunt, respondeo in morbis potissimum sine febre, in quibus non sint multi, crassi, viscidi, crudi humores, nullae obstructiones nulli impediti meatus, non iniuria statim dari purgantia medicamenta: quippe humores hoc tempore sunt satis ad purgationem praeparati. Atq1ie hanc mitte
Hippocratis,& Galeni mentem, praeter ea, quae alias diximus de hac re, mirum in
207쪽
libet ad verbum transcribere. In iis,qui ita sunt affecti, scuti & vacuare super- C-. 17. uacua , de in contrarias a laborantibus locis humores auertere quam maxime is prodest, ita an id veratro albo faciendum sit, non constat:quippe cum strangula- ire interdum soleat, cum in corpore multi,&crassi,& lenti humores continentur. DΙdeirco prius dissoluendi hi sunt attenuante victu, de quo integrum nostrum ha- bes commentarium. Exhibere enim veratrum prius quam victu corpus praepara- ς' ' γ' tis,pcriculosum est,& iterum ;Iussit nunc eodem die,aut postero dari veratrum, V prius quam aut partes affectae inflammari,aut homo febricitate incepisset:quin- Vetiam si febris anteuertillet, modo leuiter afficeret, eodem modo exhibendum Vesse censuit: Nos vero ne febre quidem vacuo dare vcratrum audemus. Si febris
autem vehementer infestet,ipse etiam non dat,sed vehementissime in inedia de- οῦ itinet, &c. Ac rursum ; Non suppurat autem sanguis, cum inflammatio magna
superuenit,aut ex prauitate deligationis, aut ex humorum malignitate, & multi- 'tudine:quam ipse quidem exinanitione per medicamenta, nos sanguinis inissio ne emendamus: quam quidem vel sola miror cur contentus non sit, cum & eam agnoscere,& in talibus affectionibus adhibere videatur. Inquit enim in libro de VArtic. cum contusiones costis accidentes curat, praeter alia quae facienda censet, etiam hoc Tum vena ad cubitum secanda est. Haec Galenus. Biesus, ac Ferrerius nihil afferunt noui, aut quod habeat quicquam ponderis. Ille accipit pro certo,quod est maxime dubium,aut verius quod est plane falsum, nimirum quod in plerisque morbis capitis , praesertim stigidis liceat protinus uti pursantibus
medicametis. Praeterea assirmat istud fieri gratia n. 6 soldm revulsionis,sed etiam derivationis. Hic petulanter in Galenum insultat,& nihil docet.Vterque ignoratis veris dogmatibus, propriis cogitationibus delectatur, neque aliud agit, quam ut lectori tenebras offundat.Vt hinc studios documentum capere possint, quod me non taedet saepius inculcare, nempe artem medicam, quae hominem diuinum animal tractat, a probatis authoribus,potissimum Hippocrate, & Galenolerdiicendam esse. caeterosque omnes vel scriptores,vel doctores, quicumque iuorum dogmata,vel non recipiunt,vel oppugnant,esse prorsus reiiciendos. Sed rursum ad Trincauellium redeo, qui cum multas hac in re animaduersi nes,& distinctiones afferat, quas fere omnes accepit a Manardo ; de quibus non est ut iterum agamus, propriam demum quandam cogitationem proponit,quam non memini apud alium me legisse, ut illa merito non fuerit silentio praetereunda. Ille ergo cum ex vetere decreto probe intelligerct, humores turgentes ante
coctionem purgandos esse, illud insuter addendum existimauit, ut cos quoque nobis liceat purgare,non modo quando actu, & vere turgent, sed etiam quando futurum est ut turgeant: quemadmodum Hippocrates pariter, dc Galerius do- ei tacent, venam secandam esse, non solum quando morbus est praesens, sed etiam ιἱ oz
quotiescumque futurus est. Cuius tamen subtilis cogitationis non est recorda- De. 68.
tus in peculiari quaestione, quam ante nescio quot annos ediderat. Atque ille quidem huias opinionis principale fundamentum constituit quandam senten- tiam Avicennae, quae eam maxime videtur confirmare. Et similiter sille inquit) irando times quod sit aegritudo furiosa, dc facis illud , erit illud, quod acciit de errore, si accidit, minus quam aliud. H xc Avicenna. Quanquam Ve- omana. ro istaec opinio alicui sorte videri potest acuta, & ingeniosa, veruntamen ego
illam puto falsam esse;nec non ab Hippocrate alenoque, addo & ab ipso Aui-
208쪽
cenna longe dii sentire. Primesn autem quaeri potest, quanam coniectura, quibus indiciis,quo tandum modo huiusmodi humores suturi turgentes deprehendi possint. Illud enim equidem censeo, aut difficile admodum, aut nullo pacto post e animaduerti. Apud Hippocratem ccrte, Galenum , vel alium probatum medicum, quem sciam, quod ad hanc subtilem inuestigationem pertinet, nihil tecordor me hactenus obseruasse. Sed hoc illi concedatur. Ego vero per magni puto intereste, humorcsne in praesentia, ac reuera turgean , an posterius, acti che sint futuri turgentes: quod unicuiq, potest constare, qui voluerit humorum
turgentium naturam aestimare,memoriaque repetere,quamobrem deceat primo quoq; tempore illos purgare: nam constat eos esse mobiles , errabundos, neque
ulla in parte firmatos: ut propter hanc ipsam mobilitatem duabus potissimum de
causis protinus sint educendi: altera, quia facile admodum a natura pelluntur, trahunturque a medicamento altera, quia periculum imminet, ne illi in principem aliquam partem decumbant. Verum si humores non turgent, reque ipsa non mouentur, quod sine dubio statuetidum est de hisce humoribus turgentibus in potentia, ac nostra duntaxat cogitatione; satis perspicuum esse potest, de iis nullius decubitus ad principale aliquod membrum periculum imminere; neque hos sicuti illos sine ullo labore purgari posse, quemadmodum Hippocrates& Galenus affirmant,vel Trincauelli j testimonio , de cunctis humoribus quies. centibus , & aliqua in parte firmatis. Nec sane posita comparatio est fatis congruens : namque tam pra cute , quam impendente magno morbo, iure optimo expedit venam secare propter eas rationes, quas altera Disputatione clii se monstrauimus.Contra autem isti humores imUinarie nullam commodam purgationem ferre possunt ob eas causas , quas modo diximus. Atque istud ex eo confirmari etiam potest, quod Hippocrati numquam , aut Galeno huiusmodi turgendi modus ne per innium quidem in mentem venerit; qui sine dubiorem tanti momenti, vitaeque hominis tam necessariam minime fuissent praetermissuri, sicuti non praetermiserunt morbum futurum, S impendentem. Quare non iniuria mihi videor superius dixisse , hanc Trincauellii opinionem esse falsam , atque ab Hippocratis, Galeni, & Avicennae mente alienam. Quod enim ' speciatim pertinet ad Avicennae authoritatem, equidem satis nequeo mirari, quomodo vir alioqui grauis,& consideratus tam absurdam,& ineptam illius loci
interpretationem commentus fuerit. Etenim certo certius est, ibi Avicennam
sermonem habere de missione sanguinis, nequaquam de purgatione: Id quod non inuitus puto) fatebitur , quicumque eam totam seriem non grauabiturri legerc, S animaduertere, quae ita habet. Et quando est possibile,ut phlebotomes,ri utique ad tres periodos lac: Et similiter quando times, quδd sit aegritudo furiosa, H Sc secis illud erit illud ,quod accidit de errore, si accidit, minus Quam aliud. Haec
Avicenna. Non id ago , neque in eo nunc laboro, an in febre intermittente humores turgere possint,de qua re audio Trinc auellium cum Romanis quibusdam medicis egisse. Illud mihi esto satis in praesentia, hunc Avicennae locum ad purgationem,quae fit medicamentis,adeoque ad Trincauellij commentum nulla ratione posse accommodari: quanquam, ut hoc illi etiam concedamus, nisi huiusmodi verba extorquere,ac voluntarie velimus interpretari,unicuique palam esse. potest, Avicennam loqui de materia turgente praesenti tempore, non futuro
adeo ut istaec cogitatio omni ex parte absurda censeri debeat. Quod si demum quis Disiti COOste
209쪽
quis scire cupiat, quid nam hoc in loco , atque iis verbis sibi voluerit Avicenna; quam prosechb sententiam ipse quoque Trinc auellius putat esse valde obscuram, ac dissicilem ; ego quidem existimo, eam loqui de ratione mittendi languinis , quanquam humores turgent , de qua superiore loco nos etiam nonnihil diximus. Et serte quae verba habet Avicenna i & erit illud, quod accidit
de errore , si accidat, minus quam aliud P ille mutuatus est a Galeno, ubi scriptum reliquit ; etsi minus quidem auxilium per sectionem venae, quam per purgationem sequatur, illud tamen esse multd securius. Quam rem obiter a nobis annotatam alij viderint, qui magis, quam ego faciam , liuius viri lectione dele
Franciscus Vallesus, de quo alias honorificam mentionem iacimus,peculiari Lib. 7.Contri . instituta controuersia; sit ne concoctio ad expurgationem necessaria, si succus non turget; postis utriusque sententiae fundamentis, ac rationibus tandem in eorum sententiam veniens, qui opinantur expurgationem posse aliquando hominem iuuare, tametsi humores non sunt concocti, neque turgentes, certas quasdam exceptiones proponit, quas noluimus praetermittere, licet in iis fere contineantur , quae supra sunt a nobis disputata. Quandoquidem ab illo propria: nonnullae rationes suscitantur, quae propter hominis celebritatem, ac praestantiam facile pollent infirmos iuuenes in errorem inducere. Primum igitur sinquit illud satis constat, licere uti in principiis morborum , antequam materi RCO quatur, purgatione, cum ea, ut reuellens auxilium suscipitur, praecautionis gratia. Sic in Comincnt. Epidem. triplicem constituit occasionem purgatio- Comm. λαnis: primam coctis humoribus post summum vigorem : secundam turgentibus βες παυε succis, quouis temporc : tertiam, quam reuulsoriam appellat, cum fluxio non- ' i dum cessauit principio morborum. De hac reuellente purgatione iam diximus paulo ante, quod est satis. Sed tamen istius viri rationem rursum audiamus.
Nam ab Hippocrate addit in . de Rat. Victi Acut. 6 . ita scriptum est; Hos si
ab initio purgare volueris, id ante diem quintum facito, ubi venter murmurauerit : sin non ,a medicamentis abstineto: Veruin si murmuraverint, fuerintque excrementa biliosa , scammoqia mediocriter purgato. Quantum vero ad aliam risertinet curationem,quam maxime vel verius quam minime, cum Graece lega- is ὼ - exhibere tum potus, tum sorbitiones, Ut aeger melius habeat; nisi is remissione facta decimam quatiam fuerit egressus. Galenus in comment. in- ,, luit; Hac oratione morbum ante decimumquartum diem coqui non posse si-Inificat. Purgat igitur Hippocrates in morbo coquendo non ante decimum iae ruini diem, ante quintum. Quinetiam paulo infra Galenus commentario is
6. inquit. Prima interdum die, & secunda, de quarta, & interdum quintarie dicamenta dedimus, & non in quarta sol un, quomodo is di xit: tamen in his ,-l cis fit expurgatio , ut diximus, reuellcns, quam proinde expedit in princi-po fieri. Haec Vallesiis. Ego vero tantum puto abesse, ut isti loci eiusmodiolinionem confirment , ut illam magis prorsus infirment , atque euertant. Nim cum huiusce libri aut Eor has sententias confuse ac perperam pronunctisset, Galenus eas non suscipit, sed ita moderatur, ut illas velit ad antiqua Hirpocratis dogmata, sicuti perpetuo solet, esse referenda, quae neminem fallere Pssunt. Neque enim sinquit) inter initia aliquod huiusinodi remediorum γνTSP, iniungere oportet, desumeto a numero dicrum scopo: sed quod Hippo-
210쪽
crates recensuit, est exequendum: nam vel statim ab initio prius quam humores firmati sint medicandum, vel postea cum ad maturitatem perdum fuerint. Haec' Galenus qui usque eb perspicue,&expresse loquitur,ut hic unicus locus superius quoque a nobis notatus, sit admodum singularis,& illustris ad omnia refellenda aduersariorum commenta. Etenim si de Hippocratis,& Galeni sententia duplex tantum, praeterea nulla , est opportunae purgationis ratio, vel statim principio
morbi, si humores turgent ; vel postea cum fuerint concocti, an non iure fatendum est, caeteras omnes hac de te cogitationes esse voluntarias,& inanes'
Vallesius secundo non solum gratia reuulsionis, sed etiam generalis vacuationis nonnumquam probat usum medicamenti. Nobis autem,qui contra plurima obiicimus incommoda, & pericula, nempe crudos humores tunc non obedire trahenti medicamento,plures duci utiles,quam inutiles succos, impediri como, , nem, dc alia id genus respondet ad hunc modum. Istud est curare legitime; sed is quod magis viget,subuertit nonnumquam legitimam curationem. Impedit po-- tus frigidae concoctionem; tamen tam ardens potest esse febris, ut ad illam proinis pinandam cogamur.Sane ista ratione omnem etiam alimentorum exhibitionem iustuletis. Omnia enim impediunt concoctionem. Commune Propemodum.
ac Principale hoc est perfugium aduersariorum , de quo pariter lupra diximus. Sed posita exempla perpendamus. De potione frigidae agunt medici omnes, interque eos fere conuenit, eiusmodi remedium non conuenire, antequam humo-
νωπώρ- .s res febrem efficientes sint concocti: atque id Galenus cum aliis multis , tum eo potissimum loco docet,ubi pro curanda febre continente comparans missionem languinis aquae frigidae,ait, illam conuenire quouis tempore; hanc duntaxat cum in pulsu,& vrinis euidentes appareant concoctionis notae. Quae si vera est sententia,puto nullam febrem reperiri usque adeo aestuosam, ut ante id tempus medicum iure cogat ad illam propinandam, ut censet Vallesius. Immo verδ mihi videor hinc rationem polle esticere non omnino levem: nam si ante humorum coetionem, quantumuis urgente maximo febris aestu, non licet frigidam propinare,quae alioqui est illius maximum,ac proprium remedium, propter multa, &periculosa damna, quae ab ea solent oriri, longe minus hoc ipso tempore licebit exhibere medicamcntum, quod multo plura, ac maiora pericula secum potest afferre. Porre, quod attinet ad alimenta, illa quidem non eo inficias morbi co p 7' ctionem impedire. Quo enim tempore sinquit Galenus P natura occupatur in
cibis conficiendis, ut ea distrahatur a coctione humorum noxiorum,nccesse est. r. Whο. y. Quare numquam dantur alimenta morbi gratia, qui alioquin assiduam inediam qua morbus est, requirit. Tota autem nutrimenti ratio eo spectat, ut vires con
scruentur;atque id propterea expedit, ac necesse est adhibere, quanquam potest morbi coctionem quoquo modo impedire, ac retardare. Id quod ex eo maximὸ confirmatur,quoniam in morbis exquisite peracutis,in quibus speram us vires ia .vb 7 cin statum usque esse duraturas, integram indicimus inediam. Sed, obiecro te,quam habent similitudiuem inter se medicamenta,& alimenta' An sorte illa, scuti hae:,vircvrueri possimi, S: conseruare ρ An utrorumque idem est modus impedien coctionisὶ Alimenta quidem eatenus obsunt coctioni humorum, quoaa ipse quuntur: verum dummodo illa accurate adhibeantur , negandum non est, qiin naturae facultas,& tempus supersit adhuc utrique perficiendae coctioni. At vir altera ex parte medicamenta longe aliter omnem perturbant coctionem, virique