장음표시 사용
181쪽
fuerit humorii qualitas, si hic patens, siue occulta, quae eos a natura: instituto alienos, atque adeo crudos reddat. Cumque ille nullam suae sententiae rationem, vel testimonium proferat,nobis contra propium est nostra opinionem pluribus tum rationibus,tum authoritatibus confirmare. Ex gr. finge aliquem subre labora tem , putrescentibus succis,qui sint frigidiores, crassioresque,an putas fier1 posse, ut illi sine maximo labore, ac perturbatione trahenti obediant medicamento an magis pro certo habendum est, huiusmodi purgationem sequutura esse multa
pericula,de quibus saepe diximus ' Testimonia similiter, quibus Hippocrates,
Galenus, caeteris iam praetermissis, hoc ipsum comprobant, sunt adeo multa, ac frequentia,ut a nemine possit ignorari.
De latente autem, ac pestilente illa qualitate, seu malignitate, quae apud Ma- nardum, inult6sque nostrorum temporum medicos, si quid aliud, statim purgationem desiderat,nihil a nobis hoc loco agendum est,qui libello nostro de Peste hac de re satis iam sententiam nostram publicauimus, ut superuacaneum sit illa eadem repetere. Illud unum addo in praesentia, si humores ij praui vel ob manifestam vel ob latentem qualitatem sint usque aded naturae molesti, ut illuc delati
metum afferant, ne in principale aliquod nacmbrum irruant, lios iam reuera turgentes esse, cum turgentis materiae conditiones iis tribuantur, atquc facile concedam , his deberi purgationem. Quod si velit etiam sine hoc motu periculum
imminere,& omnino humores non turgere,ego contendo nullo modo conuenire purgationem, sed alia quavis ratione considendum este , quo loco fortasse precipuuna re mcdium fuerit ipsa venae lectio , quam in cacochymia polle adhiberi, propria disputatione satis monstravimus. Tertona caput demu principalem nostri corporis locum comprehendit; quod quide tametsi Manardus leuiter attingit, nonnulli amplificant, & illustranimeq; vero solii in qui sunt a Manardo, sed alteri etiam qui ab illo disseiviunt atq; Gale-nicis dogmatibus studiose dclectantur. Ex quibus est Fuchsius , qui etsi variis in locis hane ipsam Manardi, & lectatorum opinionem serio oppuSnat, aliquando tamen in huiusmodi incidens scopuluna,ab antiquo receptoque dogmate, nescio quomodo, & a se ipse dissentit. Namque Hippocratis aphori imum interpretatus; Praeterea inquit monet iis verbis Hippocrates tauquam ante perfecta coctionem tu P. c., ξ
in morbis eam admittentibus purgandu esse, nisi quando humores turgeant.Non e s. temere autem adiectum est,in morbis eam admittentibus,quia in apoplexia,cum is
acutissimus sit morbus ridiculum plane foret expectare coctione. Haec Fuchsus, is qui eandem sententia scriptam reliquit in suis Instit. Med. de quo equidem non Da. s. D. satis pollam mirari,ac nescio quo mentis proposito, hoc loco medicainentu probet, qui alias propria tractatione de illo ne verbum quidem fecerit: nisi forte id 'V
propterea factum est,quod morborum curationem instituens, no alia scripta sibi ante oculos poneret,quam Galen, Actij, Pauli,ut perpetuo facere consueuit, apud quos nulla medicamenti fit mentio,nunc aute hanc ipsam doctrinam,vel obliuil-cendo,vel negligedo sententia mutauerit. Scd Manardus, Fuchsius,& alij huiusce opinionis sectatores inquiunt, decumbente materia ad principem locum temere coctionem expectari, quando certum imminet periculum, ne aeger interea moriatur: quanquam Fuciis ius generalem rationem potius affert morbi acuti sismi, quam propriam loci principalis, quasi vero in quovis morbo actito, vel capillimo nulla unquam si expectanda cococtio: de qua re posterius sermonem
182쪽
,abebimus .Prim im autem monemus, istud decretum , quamplurimis vel ex nostris aduersariis repudiari. qui negant humores in partibus contentos, ac firmatos sine coctione posse utiliter purgari. Atqui rem consideremus,& in proposito exemplo persinamus. Socrates corripiatur apoplexia : nisi illi protinus exhibeat ut medicamentum, quod obstruentes humores auferat, aut cerre minuat,
per te nulla potest homini superesse spes salutis. Ego iteri quaero ex parte altera, an Socrates assumpto medicamento sit euasurus 2 istuc non arbitror audeas affirmare. Vtrobique igitur stianifestum est periculum. Veruntamen si totam rem studiose velimus animaduertere, non inuiti fatebimur, longe maiora, ac manifestiora imminere pericula dato , quam non dato medicamento : quando
illud humores cerebri ventriculis impactos non detrahit,& secum p rima affert incommoda, de quibus satis dictum est.Si enim superest spes vlla lalutis in morbo plane capitali, ea prosecto hoc uno nititur fundamento, nimirum coctionis. sine qua scribit Galenus fieri non posse ut quis morbus dissoluatur. Quam quidem coctionem probabiliter vix licet sperare aliter, quam iis adhibitis praesdiis. quae ratio, ac praestantissimi quique medici nos docent, Illa veto sunt , ut secta vena,secta scarificatione,positis cucurbitulis iniectis clysteribus,glandibus,concitato vomitu,frictionibus, ligaturis, embrochis,lotionibus, inunctionibus, sternutamentis, synapi sinis, & aliis huiusmodi remediis, tenuissima praesertim victus ratione, quatenus licet, studeamus totum corpus vacuare, humores fluentes reuellere , fluxos derivare,ac di luere,vnoque verbo nMuram iuuare, ut illa morbum coquere, ac superare queat. Aded ut facientes medicinam deceat ilia alta mente reponere,ut nusquam,& numquam ab iis discedant; quae summorum. virorum authoritati, & rationi sunt consentientia, & si res secundum rapionem videatur minus succedere.
Hactenus vidimus quae Manardus attulit pro sua ipsius sententia stabilienda,
de nostra quantum potuit, oppugnanda: modd restat considerandum, qua ratione ille effugere conetnr, ac soluere argumenta quae pro nostra opinione adduci,& eius sententiam labefactare, dc cuertere videnturiquam rem paucis omnino absoluit. Hanc seriem nobis liceat ad verbum transcribere:quae ita habet. Praesertim cum nihil habeant, quod nobis obiiciant aducrsari j, nisi vulgatum illum aphorismum,concocta medicamentis purganda , &c. quem tamen in multis
exemplaribus non legi ait Galenus, licet in libro de Humoribus passim legatur.
Et ut eum inter aphorismos recipiamus, habemus tamen, cui Opponamus aphorismum secundi libri vigesimum nonum, qui procul dubio Hippocratis est, iubentem tu principio mouendum, si quid mouenduin est. Quem aphori sinum non solum scribit Hippocrates, sed etiam per alium sequentem probat, quia videlicet circa principia omnia sunt imbecilΙiora. In his enim duobus aphorismis indulget medico Hippocrates, ut quando ei videtur, euacuatione in principio viatuciquod A: in penultimo primi libri permittit: Et licet dicat hoc raro faciendum , nos rationibus superius adductis moti, crebrius id facere & possumus, Ac debemus in materia praesertim serosa , & tenui, qualis est bilis pallida, quae a recentioribus citrina vocatur, quam nostro seculo videmus abundare. Haec ille.
Vix credi potest hominem tam grauem, dc cruditum tam leuia,& puerilia effutire. Sed homines sumus, & nihil est ex omni parte beatum. Quicumque haec nostra legis,vel magis Hippocratis, atque Galeui scriptis delectaris, facile potes intelli
183쪽
intelligere,an nobis alia desint, quae Mariardo, & aduersariis obiicere possimus, praeter vulgatum aphorismum, atque illa usque aded multa, ac solida, ut nulla fortὸ ratione distatui possint. Sed esto : praeterea nihil habeamus. An non satis
unicuique olle potest, ac debet sententia tam perspicua,tam absoluta, tam rationi consentanea Ut Manardus hunc scopulum deuitaret dupli creer se tuetur: uno modo vix patitur aphorismum esse Hippocratis legitimum, quando Galeni testimonio non legitur in multis exemplaribus: altero, illi opponit duos aphoris mos, vigesimum nonum secundi,ac penultimum primi libri. Atqui illud cauiliatum ridendum est magis, quam refellendum: etenim quanquam non ille in omnibus, in aliquibus certe legitur; praeter quam quod in libro de Humoribus pas sim reperitur; illumque Galenus usque aded recipit,repetit magni facit,ut quandoque oraculum appellet. Neque altera GE responsio est maioris momentit 4 ridia M. quasi vero huiusmoci sententiae inter sedissentiant, Hippocratesque sit unus,at- ''que idem sibi repse non perpetuo consentiens. Quod quidem diutius ferendum non est,cum sit tam certum, quam quod certissimum, in hoc diuino viro no modo res, sed ipsa quoque verba sic esse disposita, sic priora posterioribus conuenire, sic superioribus sequentia respondere,ut nihil magis cocinnum, coniunctum, dc congruens possit excogitati eque certe est,ut nos hoc loco explicandis, conia ciliandisque huiusinodi aphori sinis longius laboremus , qui id superius fecimus ni fallimur) quammaxime ad veritatem accommodate. Et licet Hippocrates ὀicat hoc rarb faciendum, nos rationibus superius adductis crebrius id facere possumus , de debemus. , Haec insignis oppico est licentia, ut ne quid peius dicam. Ac fere istud crimen plerisque nostrorum temporum medicis iam est familiare:qui primum solent probatos authores oscitanter legere, deinde peruerse interpretari,ium negligere,demumque ab illis prorsus deficere. Hippocrates vir
tantus, quem Galenus magnum,doctorem Optimum, Omnium bonorum inuentorem,medicorum principem,diuinum, cuius dictionem DEI vocem appellare.& aliis illustrissimis titulis honestare consueuit: quem Soranus ducem hominis, omniumque causarum , dc quaestionum iudicem compellat: quem Suidas sidus.& lumen utilissimae medicinae extitisse ait: quem Plato, Aristotcles , ac praestantissimi quique tum philosophi, tum medici venerari, colere, δc imitari non erubescunt:quem certum est Goctrina , & acri iudicio omnes ex omni memoria homines longe superasse: hic sinquam ) Hippocrates docet rard in morbis acutis medicamenta esse administranda. Contra non desunt hodie Manardus, & alij, tanti s si Diis placet heroes,qui audent asseuerare illa iam crebrius, immδ etiam semper administranda esse. Tuum est proprium hac in re iudicium interponere. ac decernere,ilisne,an istis sit maior adhibenda fides. De Manardo hactenus. Nunc ad alios accedamus: & ad eos primum, qui tr dita distinctione purgationis minoratiuae,& eradicatiuae,censent principio modis borum minoratiuam fore adhibendam,eradicatiuam nequaquani .Etsi cnim scio de istac diuisione multa a multis disputari, non grauabor ego quoque meam sententiam in medium proferre,Hippocrates quidem,& Galenus alterius vacuationis frequenter meminere,quae humores minuere,ac pro parte ducere potest; siue i, is is iid phlebotomia, siue pursatione siue aliter fiat:ad quem modum scriptum est,sa- Iuderrimum esse in febribus languinem mittere, ut subleuata natura partem humorum , quae superest, possit facilius coquere, & expellere: pariter minime ag-
184쪽
. gredi elidas ob sttuctiones, nisi prius vitiosi succi maiori ex parte detrahantur:
atque uniuerse principio morborum mouendum elle, ut minori reddita materia, natura mclius suo muneri satisfaciat. Quod vero ad alteram pertinet vacuandi rationcm, si isti intelligunt, quando toti ducuntur humores noxij, nota multum laboro, an cradicatiuam,an alio appellent nomine:qui non ignoro talia medicamenta dari a medicis. saepenumeris, illique aesros bene tolerare: imm Scriam quae relinquuntur, recidiuas facere consueuisse. Et hanc puto fui iste de huiusmodi nominibus mentem Hippocratis, Galeni, & Avicennae. At vero siquis vacvxtioncm cradicatiuam interpretatur illum summuna, atque extremum vacuandi modum , quo aegri ducuntur ad animi desectionem ; in qua sententiacile audio celeberrimum quendam virum, hunc equidem censeo male,& perniciose sentire. Et quamuis hic locus sere ad meum institutum non pertineat, veruntamcn cum ille sit maximi momerui, ac mea sententia per quam dissicilis, nec
sorte adhuc satis ab aliquo explicatus, hi liceat quali facta digressione, paulisper in eo versari.
Ergo praecipuum huiusce otinionis fundamentum vidctur niti aphorisnoas: primi libri,& Galenica ei uidem interprctatione. Atque ubi inquit Hippocrates ) ad animi defectionem usque ducendum est , hoc quidem faciendum , si
is aeger durare possit. Galenus ite in ; In maximis doloribus nullum maius noui D remedium,quam usque ad animi defectionem vacuare; adhibita distinctione, aci ν mittere sanguinei , an purgare oporteat usque ad animi defectionem. Sed prae-M terea addunt experientiam,multaque exempla, quae confirmant quam plurimos
purgantibus medicamentis ad animi deliquium deduci saepenumero. Dum olim cum docto quodam viro consertem huiusinod1 locum, ille existimabat nullam subesse in eo difficultatem; propterea quia Hippocrates , dc Galenus videntur statu ille vacuationcm generaliter, minimc purgationem facie dam esse usque ad animi deliquium ac distinctionem adhibendam, utrum pcr venae sectionem, an per purgationem tali vacuatione uti conueniat. Cumque distinctio tradita fuerit in libro de Sech Uen quae totum istud pegocium conficit, utique haec res illi videbatur nullam continere dissicultatem, Dcc longiorem explicationem exposcere. Ego vero, ct si nihil dubito, quin haec vere ilicha sint, de ad mentem Hip-locratis, S Galeni, tamen si attendamus verba paulo ante polita , adhuc censeooeum esse dissicillimum, & maxima dignum consideratione. Promiscue docet Hippocrates aegrotos cile ducendos ad animi dcfectionum, si ita res ferat,ilIsque tantam vacuationem ferre possint. Inquit Galenus,in maximis doloribus se non inuenisse praestantius remedium vacuatione usque ad animi deliquium: distinguendum tamen este an id praestandum sit pursatione, an phlebotomia. Vtroque igitur modo licet aegros deducere ad eam lumnam vacuationem : alioqui si una sectio vetiae locum haberet, numquam purgatio, iam nulla opus fuisset distinctione. Quid enim distinguendum est Quomodo vacuatio ad animi deliruium facienda sit. Quare opus est, ut membra distinguentia sub communi
istincto contineantur. Vanum foret distinguere animal in sentiens ,& sensus expers, quoniam alterum membrum sub animali non comprehenditur. Itaque si luperiorem verborum seriem,ut apparcnt,ac sonant, audiamus, ut liccat aegros
nonnumquam deducere ad animi deliquium usque, & phlebotomia, & purgatione fateamur, necesse est quod quam absonum sit, postea videbimus. In ma-
185쪽
xima turba eorum,qui aphorismos sunt interpretati, mihi neminem contigit videre hactenus, qui hunc scopulum superarit. Quamplurimi conniventibus oculis eum oraetereunt:nonnulli vero non solum diu cilem nodum non expediunt. sed forte etiam nouis dissicultatibus implicantur. Franciscus Castanus, qui in hac scola Patauina olim summa cum laude pro- stilus est , magnus artis mcdicae illustrator, instaurator, maximus futurus , si longiorem vitam,qua erat dignissinus,vixisset, ad euellendum hunc scrupulum putat postrema illa verba usque ad animi desectioncm separatim esse te genda , ac referenda ad unam Languinis missionem, minime ad purgationem hac serie. In maximis doloribus nullum prauentius inueni remedium ea va cuatione quae fit usquc ad animi deliquium: distinctione tamen adhibita, an san guinem mittere oporteat usque ad animi dcliquium, an magis purgare. t Nonnulli ea censent temere ab aliquo fui ite interiecta , neque illa recipiunt tanquam Galent. In quam sentcntiam maxime veniunt, propterea quod illa non sint in translatione vetcri, neque in Oribasio,qui hunc ipsum locum ponit, ac transcribit, Quamobrem in codice Latino impresso apud Iunias , haec est in margine huius loci notatio, docti II imorum hominum, puto, Iul. Mart. Rotae , dc Augustini Gadaldini. Haec verba s vlque ad animi desectionem ξ non sunt in transla- ' tione veteri, nec in Oribasio, qui libro septimo Collech.Med. hunc locum ponit. 'Nec etiam in libris de Phlebotomia hoc dixit Galenus,quod scilicci purgandum Valiquando fit usque ad animi desectionem. Nec forte quisquam est antiquus auia 'thor, qui hoc scripserit. Delenda ergo videntur haec verba. Quorum iudi cium Rasatius quoque deinceps est sequutus in codice impresso apud Valgiis. ali. M. D L X V l. Si quis antiquae vcrsionis fidem desiderat, illa est talis. In ma ximo ergo dolore nulla medicina persectior hac desectione: oportet autem di Leernere ubi phlebotomare,& ubi dare pharmacum oporteat, quod diximus in libro de Phlebotomia. I Sed reuera utcumque illa verba usque ad animi deli
quium I. vltimo loco posita vel transponantur,vel deleantur, non propterea minor mihi videtur fieri dissicultas ; cum eadem remaneat in verbis praecedentibus, quae sunt ab omnibus recepta,ut iam satis monstrauinius.
Sclauus quidam medicus Neapolitanus , qui nuperrime post omnes prolixa edidit commentaria in primum labrum Aphori sinorum, breui hanc rem conatur extricare. Quemadmodum sille ait in affectibus maximis, qui fiunt ex ple 'nitudine, est necessaria missio sanguinis usque ad animi defectum, ita etiam in Vaffectibus maximis, qui fiunt ex cacochymia multoties esset necessaria purgatio Vusque ad animi defeetiim: sed veluti in missione sanguinis, etiam quod assectus 'requirat hanc vacuationem, non facimus, nisi iuxta Hippocratis sententiam vir 'tus possit toturare: eodem etiam pacto non est facienda ad extremum purgatio, 'nisi virtus consentiat. DEt quoniam medicus non potest a purgatione eessare, quando vult, & cum '' remediorum quantitas sit coniecturalis, de sic medicamenta posscnt, plus quam 'oportet euacuare, ideo cum non simus certi, quod virtus poterit talem, S tan- Vram vacuationem susserre , numqlaam usque ad antini defectum debemus 'purgare.Hoc enim licet facere in sanguinis missione quia incipiete in pullus de sectu quando libuerit, possumus ab euacuatione abstinere. Atqui fortalle eiusmodi explicatione verius implicationem licet appellare; nam praeter quam quod multa
186쪽
multa in ca continentur absurda.& a bonis dogmatibus abhorrentia; si Galenus. statuit purgationem quandoque efficiendam cile usque ad animi defectionem, dummodo vires aegroti tantam vacuationem ferre possint; nullo autem modo potest medicus id latis intelligere, ac tale iudicium facere, necestario fatendum. erit, Galeni praeceptionem , ac distinctionem fuisse procius importunam , atquesnurilem; utpote quae nullii usum habere unquam potest:quodc eo lentire est ne-ias,qui omnia dogmata,& praecepta ad artis opera perpetuo reterre consueuit. Montanus Veronensis vir celeberrimi nominis diffuso hunc locum tractat Primum autem homo, si quis alius, methodi medendi,ac docendi, multorum E ma, obicruator, propemodumque instaurator singularis , nominis notione ordiens,iria inquit este nomina apud medicos usitatae, λειποθυμιαν ,εκλυον, μγ πώr,
quae eadem plane significatione animi defectionem declarant: atque hanc definit esse desectuin spiritus, Si caloris in nati. Deinde longius inquirens , quomodo spiritus,& calor deficiant, concludensque id non alitur fieri, quam sustocatione,& resolutione, statuit Hippocratem sine dubio illum desectum intellexisse , qui
si per resolutionem. Tum perquirens, quallinam east vacuandi ratio , qua de Hippocratis sententia aegri nonnumquam ducuntur ad animi desectionem, de-ccrnit ilhun triplicem esse: unam, quae fit per pharmacum elective trahens: alte- am, quae tu per medicamentum leniens, siue quod evacuet per viam urinae , vel sudorisIertiam per sanguinis missionem:atque ex his colligit, Hippocratis men em fuisse, aegrotos non aliter ad lipothymiam ducendos este , quam missione sanguinis. Post haec tres casus examinans a Galeno propositos, febres ardentiss-mas, i nflammationes maximas,dolores vehementissimos,in quibus tantopere expedis venam secare; quibus addit praeterea quartum, febrem synochum ; deque Isti usinodi remedio acriter disputans contra A troem , qui illud conatus est omnino demoliri,tandem peruenit ad Galeni locum, ubi ait distinguendum essit, an mittere sanguinem, an purgare oporteat usq; ad animi dcfectionem:pro cuius
cnodatione inquit Hippocratem dc Galenti duobus uti nomimbus, i φαρμυυ ιν,&-ξ quorum illud significat purgante medicamento vacuare , hoc autem simpliciter purgare: assirmatque Galenum hic usum fuisse voce s καθαιρ ν γ ac simplicem purgationem intellexisse. Statim vero explicat, qualisnam sit istaec simplex purgatio. quando nimirum purgatur humor quilpiam a sanguine distinctus non per medicamentum clective trahens. Itaque concludit, in vehementissimis doloribus fas esse purgationem aggredi usque ad syncopen per quaedam
purgantia:at no per medicamenta vere purgantia remq; adhuc planius declaras, duo proponit exempla, in quibus licet tantam vacuationem moliriam terum est vehementissimi doloris colici, in quo expedit qgru ducere ad syncopen dato medicamento haut sane purgante sed vomitu prouocante,quale est raphanus, Oxymel, ac similia.Alterii est doloris,quem ischiadicum vocant,m quo Item Vrile est Vsque ad eum terminum purgare clystere acriore, exempli causa, ranun Orecentaurio. Demum generaliter concludit, in vehementis limis doloribus, qui nimirum pendent ex materia frigida, de crassa, commode aegros purgari pollevsque ad lyncopen iis medicamentis, quae cient vomitum, lotium, clysteribus, ac similibus t Id enim ait significare apud Hippocratem , dc Galenum καθαίρεο, eosque unam eiusmodi purgationem intellexisse. Hactenus Montani sententiam, quam ille fuse explicauit. nos stricte collegimus, sed tamen veru
187쪽
ae fideliter.quod facile intelliget quicumque eam totam partem legere apud ipsum non grauabitur.
Caeterum quam vanae,sutiles,& a Galeni mente alienae sint uniuersae illius cc lationes , puto omnibus constare, qui voluerint vel parum animum adhibere. Neque est mihi propositum persequi singula, qui nimis a principali instituto di-gt ederer ; sed nonnulla tantum libet annotare,quae maioris sunt momenti, & ad hunc locum pertinent. Atque, ut a nomine ipse quoque incipiam, quatuor sunt
eandemque rem significant, nempe animi defectionem, vel deliquium, vel exanimationem, vel utcumque aliter appellare velis. Scio non nullos inter ea quoque discrimen id posuisse ex ipsa nominum etymologia, quod λιποθυυια proprie defectionem significet animoiae facultatis, atque adeo cordis affectionem, cum illa in corde sedem habeat: λι- α vero defectum facultatis animalis,adeoque laborem cerebri, cum haec resideat in cerebro e εκλ-e autem generalem quandam, ac fortὸ leuiorem animi, viriumque defectionem, quae potissimum fiat adissipatione spiritus vitalis propter immoderatam excretionem.Sed Galenus superstitiosam hanc distinmonem fere negligit, qui hasce tres voces, tanquam unam rem significantes, solet indifferenter usurpare. εω τε 1- inquit . '
ουν ἀ πραγμα εν ἐςὶν. Sunt enim pro una,eademque re ambo haec nomina , medicis v sitatae. Quippe ipsa res una est. Sic Hippocrates ἐπὶ φύμα ras ait)ει-- HGυ- , ψ λ ποιαιου --. Sic ambo ubicumque de animi defectu verba faciunt. modo λιποθυμαν, modo λ ροοφω- , modδ εαλ- vocant: quos locos non est ut longius repetamus. Sed praetermita hac animaduersione minoris momenti, in eo certe periculose errat Montanus, cum affirmat svncopem non differre I Ii-pothymia. Quorum nominum. ac symptomatum discrimen alioqui debet esse notius, quam ut debeat demonstrari. Namque syncope est praeceps vitium ori - 'F nium lapsus, ut Galenus prodidit ante se a veteribat medicis fuisse definitum: quarum essentia cum partim in spirituum, partim in solidorum corporum naturali qualitate, & quantitate conustat, palam est nihil horum per syncopen manere integrum, sed cuncta collabi, ac aissipari, tandemque aegrum in summum vitae periculum venire. Sed ille praeterea hoc ipsum discrimen notauit pluri- bus in locis,quorum ille est apertiuimus, ubi scribit humores crudos, si dc copia sua vires premant, & propter tum multitudinem. tum crassitudinem exiguos animalis meatus obstruant,iam multis nominibus exitialem affectum inducere, ac syncopae opportunos reddere: Qubd si nec obstruant, nec onerent, syncopen eos quidem non afferre,sed quas vocant i opsychias. Atque id ex eo quoque no- Peblis licet intelligere, quod idem Galenus serio nos admonet, ut in omni sectione M venae , potissimu vero in ea,quae fit ad defectum usque animi, pulsuum imminutioni diligenter attendamus,ne aliquando nobis nihil tale opinantibus, pro animi deliquio syncope, mors succedati,quod suo tempore testatur nonnullis medicis euenisse. Quanquam igitur negandum non est, utrumque malum ab eisdem causis oriri posse, utique pro comperto habendum est, habere lipothymiam de mitiores causas,& minorasymptomata, quam syncope; illamque omnino leuiorem esse affectionem, ac facile reparabilem; hanc prorsus lethalem,propeque modum sine ullo remedio; adeo ut non sine nefario scelere, ac certo periculo liceat Diuiti sorale
188쪽
liceat unquam aegrum pro animi deliquio ad syncopem deduxisse. Quamobreni mirum certe est, quomodo Montanus audeat asseuerare vel ex Galeni sentetitiari syncopen a typothymia nihil differre. Ita enim scribit. Quod autem syncope, , idem ut, quod lipothymia apparet duodecimo Methodi, ubi Galenus definiensia syncopen dixit eam est e animi subitam interceptionem: dicitur autem lipothyntia, quia deficit animus: eclysis vero . id cst diliolutio virtutis. Sed ad reliqua pergamus. Triplicem rationem statuit Montanus vacuandi hominis usque ad animi desectionem: praetermissa autem prima, ac tertia , de quibus mox dicam, prosecto nescio cogitatione satis assequi; quomodo illi in mentem venerit,pos se quemquam vacuari usque ad animi deliquium medicamentis lenientibus:neque aliud occurrit mihi animo quod dicam, nisi huiusmodi excogitatam inueniationem fuisse in omni memoria prorsus inauditam , & quae stare ullo modo nequit. Quaeso enim qui potest ncri, ut hisce medicamentis leuissimis , dc quae benedicta appellant, deduci quispiam possit ad illam defectionem animi, quae accidit propter summam vacuationem, S quam intellexere Hippocrates, dc Ga-Ienus 3 De febre synocho, quam docet fieri ex ichoribus sanguinis , dc quam propterea tribus capitibus a Galeno propositis addendam censuit, plurima essent diccndar sed cum haec longe absint a nostro instituto & cum publice de his dGcturi sinus proprio loco de Febre a sanguine, statim venio ad summam, atque
enodationem totius principalis controuersiae. Fundamentum autem, quod 1 Montano praecipue iactum est, usque adeo est infirmum, ut totam corruere fabricam sit necesse. Nemo etenim est, Graecam linguam vel mediocriter intelligens, & in scriptis Hippocratis, atque Galeni vel parum versatus, qui nesciat duas voces ευακέ-ν, dc unam, eandemque rem prorsus significare, id nimirum quod est medicamento purgante uti. Atque ut ne frustra quamplurimos colligam locos, quibus possem hoc ipsum nullo negotio confirmare, lat fuerit ,, unicum proferre ex Galeno, qui expresse Montani commentum prodit. Quae er- , go ille inquit in hac dictione dicuntur, catalogum habent eorum, qui ut me- dicationem recipiant,idonei non sunt: autem dc .am Ibis is idem significant, ut φαρυακέυιν, &-Quae cum ita sint, quis hunc virum non videt inconsiderateac sua tantum authoritate eam nominum differentiam sibi finxime, & ad suam cogitationem accommodasse 'praeter quam quod ille hac in re sibi aperte contradicit: nam qui paulo ante quamlibet euacuationem usique ad animi desectionem multis nominibus improbauit, praeter sanguinis missionem, iam suimet oblitus docet eam fieri posset, ac debere cum medicamentis lenientibus, clysteribus, iis quae prouocant vomitum, s udorem, Iotium. Alia multa er- , rata ex hoc uno loco facile possent in medium proferri, quale est illud capitale de purgatione usque ad syncopen in vehementissimis doloribus, colico,ischiadico, dc aliis id genus, qui pendent a materia frigida, & crata. Sed de his satis. Quae quidem annotasse volui nullo morbo animi, sed unius veritatis studio im- . pussus, ac propter eam praecipue causam, ut quamplurimi, qui istum hominem methodi inuentorem, medicorum principem, alterum Galenum esse praedicarir, sique illius placita,tanquam Delphica oracula, suscipiunt, de admirantur, si fieri potest,aliquado resipiscant distantque veteribus bonis authoribus, in primis au te Hippocrati,& Galeno totos se dedere, neq; alios ereterea medicae artis docti m sibi quaerant, nisi quatenus horum dogmata declarant, illustrant, εc amplectuntus
189쪽
ctuntur. Equidem non ignoro,quid Montani fautores,ac pationi pro tuenda. dc amplificanda illius existimatione profiteanturm empe ab illo nihil fuisse consulto editum,sed omnia fuisse ab auditoribus excepta, de publicata. Quocirca aiunt vix fieri potuisse,quin multa in eius opera irrepserint inchoata, impolita adulterina , & a propriis suis dogmatibus aliena. Etsi autem negare nolo. Montani commentarios multo magis elaboratos, ac persectos legi potuisse, si studio fui iasent ab eo castigati, & editi,nemo tamen iure mihi potest negare, quin doctrina. de dogmata sint ipsius propria, ac legitima: quod plane testatur series orationis dc ipsa res itestari quoque multi possunt,qui adhuc D E I beneficio superstites ibi ius vocem audierunt. Sed quomodocumque ille huiusmodi culpam iustineat,d qua re nihil laboro id mihi esto satis, Montani opera esse referta non modo naee uis quibusdam , qui pertinent ad ornamentum, dispositionemque verborum. quod ad salutem hominis minimum interest, sed etiam multis praeceptis,ac dogmatibus, quae sine magno Reipu.periculo in artem medicam nequeunt introd ci. Atqui redeo ad rem.Ego quidem in ea sum opinione, ut nullo pacto expediati. aut liceat tanto uti medicamento,quod hominem possit ad exanimationem deducere: censeoque talem vacuationis modum longe absurdum esse, & ab omni sana doctrina dissentire. Quaeso enim qua artificiosa coniectura.quo acri iudicio qua tandem conscientia audeat vel scientissimis, & exercitatissimus medicus propinare alaeui medicamentum,quod animi defectionem afferat,quodque hosce limites non excedat, atque unὶ etiam anima ipsam non eiiciat Quamobrem
neque apud ullum probatum medicum puto aliquod extare praeceptu, vel exemplum,quod tantam purgationem possit confimiare.Quod verδ pertinet ad Hi pocratem Galenum, sentio, de loco superius posito,& ubicumque fit mentio δe vacuatione usque ad animi deliquium , illam duntaxat eos intelligere, quae perficitur sectione venae. Verum quid ad aduersarios dicendum est y Generalitet Hippocrates docet aegros quandoque esse ducendos ad animi defectionem. Respondeo aphorismum duas partes continere, quarum prior vere generalis est, &Omnia comprehendit, quaecumque cx corpore procedunt, quavis via, Se quouis euacuationis genere procedant . altera autem est propria,& unam complectit
sanguinis missionem. Ac sane huiusinodi sensum videtur confirmare Galeni internretatio,quae ita habet. Quod postea subiungitur; atque ubi usque ad animi is defectionem expedit ducere,recte quidem ab ipso dictam est: sed achici oportuit ,,
usus signa: quia vero ipse praetermisit, quandoquidem nos experientia, de ra- rario ne videmur inuenille dispositiones, in quibus conuenit usque ad animi de- δε sectionem vacuare , dicemus. Ille ad summam tres affectus in medium proseri,
ut supra vidimus, in quibus utile est tantam moliri sanguinis detractionem, Quippe si Galenus existimasset de mente Hippocratis non sola phlebotomia, feci etiam purgatione huiusmodi summam vacuationem fieri posse, ut ille praetermittens alteram partem, hunc aphorismum ieiune, atque exiliter, vel potius perperam sit interpretatus, fateamur necesse est. Philotheus quoque eiusmodi expositionem confirmat iis verbis. Deinde infert: atque ubi usque ad Vanimi defectum expedit ducere : Nunc transit a purgatione ad euacuationem , id est sanguinis missionem. His addo , Hippocratem nominatim docuisse aegrum docendum esse ad animi deliquium sectione venae nusquam vie.
vetb ni fallor id anum asse de purgatione. Verum dissicilior scrupulus restat in σε. adhuc,
190쪽
adhue,qui me male habet: verba nimirum Galeni,quae liquido videntur demonstrare,nonnumquam aegrotos non sollim phlebotomia, sed etiam purgatione ad animi defectionem ducendos esse. Cum ego diu multumque hanc rem cogitassem,ccepi suspicari totum hunc locum fuisse deprauarum: ad quem modum frequenter legimus Galenum quoque verba Hippocratis interpretari, si quando illa absurditatem, & mendacium videntur continere: qui scribit multa reperiri it multis,& Hippocratis, & aliorum libris partim errata, partim addita, partimque . vi. m omissa praeter aut horis opinionem. Id Pod facile fieri potest , ac solet propter
multas occasiones,quae ab eo reseruntur cum aliis in locis,tum praecipue 2. com-
,.ε ε . siri ment.de iis,quae in medic. Nec Me sine euidentibus coniecturis, & rationibus, ..imi, is mihi videor duci ad id suspicandum. Primum istuc decretum de purgationevsque ad animi deliquium abhorret a decretis Hippocratis, & Galent: qui tantum abest, ut tam periculam vacuationem probent, Vt illam maxime videantur
detestari quod mox videbimus Deinde Galenus supplens, in quo defecerat Hippocrates scribit se inuenisi e& ratione, A experientia affectus,in quibus expeciit vacuare usque ad animi desectionem, & tres enumerat, febres, inflammationes, dolores: arque id fortasse poterat satis esse:attamen quasi noua adhuc explicatione opus foret,de febribus, & doloribus rursum agit, praetermittit inflammationes;quod vix fit verisimile hominem diligentissimum fuisse facturum. Tum docet in doloribus distinguendum esse,an mittere sanguinem,an purgare oporteat. Sed cur non item decet in aliis duobus affectibus hunc ipsum delectum habere, ac potissimum in inflammationibus, quae videntur cumprimis talem distinctionem exposcere 3 Ad hac lectio varia est apud vetexes, &nouos interpretes, i capud eos, qui multa ex Galeno ad verbum solant transcribere,ut iam notaulinus Demum vero Galenus profitetur se demonstrasse in libro de Sectione venae r tionem distinguendi, quando sanguinem mittere ,& quando purgare Oporteatusque ad animi deliquium. Vertim si toti illi commentari j accurate considerentur, ille de huiusmodi re ne verbum quidem facit. Quod ut planius fiat, operae- pretium fuerit,eos locos parumper considerare, in quibus plerique aiunt huius. modi terminationem contineri. Sunt autem duo praecipunester in libro de Rat Cur.per Sang. Mill .alter in libro de Se LVen.Adu Erasistratum. Itaque in pri re erat Galeno propositum, tractare mensuram missiouis sanguinis, ac docere quando ea fieri debeat tartite, & parce, quando semel , di copiose, vel usque ad animi deliquium. Primum autem statuit illud uniuerse, pxopter cuiusque rem dij quantitatem opera medica reddi coniecturalia, potissimum vero id affirmaeis usu uenire in medicamentis. Nam quod laboranti inquit in dandum sit medic
is mentum aut bilem, tum flavam, tam atram, aut pituitam, aut serosum excre- is mentum euacuans, exacte cognoscimus aliquando: caeterum quantum dari d
is bear,nescimus. Atqui talis exhibitio corrigi nullo modo potestmam quod semesis in ventrem deuoratum est medicamentum, quominus omne deuoratum st,fieri ,, non potestateque possibile est,ubi plus quam conuenit, purgetur homo, partem oblati auferre. Haec Galenus. Tum scribit in missione sanguinis id summum
esse commodum,quod eam possimus firmare et sinere vi fluat, nostro arbitratu. Meinceps quaerens, si forte eueniat,ut multa vacuatione sit opus, vires autem sint imbecilliores,qu Idnam facere expediataespondet,vacuationem partiendam esse:
quod ipset opia crudorum huminum speciatim sacere consueuit:monstratque