장음표시 사용
31쪽
illi robusti, id parui interest, eum non modo vitium praesentium, sed etiam futurarum perpetua, & maxima sit habenda ratio. Quam sorte tem serio Galenus Ammiautriens scriptum reliquit alias, primos, ac maxime proprios sanguinis a mittendi scopos este duos, magnitudinem morbi. & robur laborantis .. Ac sane ut ingenue dicam eiusmodi Galeni interpretatio mihi quoque videtur aliquantisperdura,& difficilis;ut nullam certam rationem potuerim inuenire hactenus. qua hunc mihi ex animo scrupulum prorsus euellere possim. Nisi forte dicamus , Calenum sectionem venae pueris interdicere propter eam praecipue cauri
faim, quod huius o si praesidium sit in hac aetate superuacaneum : quam rationem frequenter solet afferre. aDetractione sanguinis ait hoc in loco non egent, qui instam , naturalem
que habent a temperamento vacuationem. Ac rursum; Puerorum substantia 'euacuantis praesidi j minus indiget, cum habeat ex se ipsa, unde natura vacuetur, VS iterum; At si in puerum incidat , qui quartumdecimum annum hactenus non 'attigit, mitti illi sanguis non debebit, propterea quod plurimum de substan- ''tia corporis quotidie defluit, ac digeritui, tantulis calidis, & humidis existen- 'tibus. Ita quod ex vena incidenda moliendum nobis fuerat, id ultro nobis' ex corporis, quod curatur , natura praestatur , dcc. Quod enim pertinet ad Ga - leni autoritatem , qu3 seinet statutum est primos, ac maxime proprios, Graecὁ κυρι-τατυυs , scopos esse duos; responderi potest, non proinde excludendum esse V tertium , qui quidem citi est minus proprius, seu praecipuus ex vi vocabuli
Graeci, tamen est talis, ut aliis sit iure annumerandus, qui decernunt sanguinem mittendum, aut non mittendum esse. Uel forte magis ad Galeni mentem licet respondere, eum disputare aduersus Menodotum , neque comparare tres scopos inter se , verum illos duos cumplethoricasyndrome , quam ille solam secandae venae scopum constituit. Itaque asseuerat magnitudinem morbi , dc robur virium satis esse, S hanc primam esse, ac praecipuam syndronen, sub qua altera plethorica continetur. Nec profecto haec disputatio tollit, quin addenda quoque sit aetas pro tertio scopo , sicuti praeclare addita est ab Autore libri quarti de Rat. Vich. Mores Acut. Et quamuis loco superiore Galeianus utcunque videatur aetatem redigere ad ipsas vires , licet respondere , ibi sermonein haberi de ratione instituendi victiis, cuius summe principalis, vel potius unicus scopus sunt vires: nam quatenus ad morbum pertinet, nihil pror- id est exhibendum; ut propterea nulli mirum debeat videri, si aetatem voluit ad illas referre. At vero in sectione venae maxime praecipuus scopus est morbi magnitudo propter quam mittitur perpetuo sanguis, minime propter vires, aut aetatem. Quare non iniuria hoste scopos, aetatis inquam & virium, distinxit: id quod facit millies t cuius distinctionis rationem quoque aliquando affert,
ita scribens. Superius eum de scopis missionis sanguinis ageret , corporis habitum qui- dem omisit, sed hoc in loco virium non meminit: vertara habitus nomen pro ..irtutis nomine di inim esse opinantur nonnulli, una ex re duo dici perperam , existimantes: nemph habitum ad constitutionem corporis deserentes dicimus, utpote culti quis vel mollis, vel duriri suerit e robur vero virtutis ex functionum
vehementia cognoscimus. Ex quo fit . ut duo hi sint scopi, vacuandi quidem communem indicationem habentes, sed inter se differentes, veluti εe ab aetate.
32쪽
est,uariamque morbi magnitudinis rationem tradit: tantumque abest , ut id ab optima docendi methodo sit alienum, ut nulla doctrina sit utilior , & illustrior, quam quae res singulas distincte, S: acnratc explicat, ut varii loci, varia instituta, ac variae docendi occasiones postulant. Caetersim quicquid tandeira tibi libet statuere de huiuii nodi repugnantia inter hosce duos Galeni locos, illud mihi. ac praesenti meo instituto esto satis, nullam rcperiri morborum magnitudinem, quae veciae sectionem possit indicare , praeter illam triplicem , quam Galenus explicat libro quarto Methodi,& ad propositum redco. . Secundus sanguinis detrahendis creus cst,s aeger aetate floruerit,&c. Ad hoc
ut sanguis opportune mittatur,haud satis est morbum csse magnum, sed ut aeger praeterca floreat aetate nectae est. Quainuis enim morbus magnus fuerit, si tamen aut puerum, aut scuem corripiat,neuter sanguinis fert detractionum. Tertium scopum non praetermisit, dcc. Robur virium statuitur ab Hippocrate tertius princeps scopus mittendi sanguinis: etenim constat inter omnes. neque illos,qui storent aetate,cum aegrotant, perpetuo robustos esse, satisque virium habere..
Sed hoc loco est opem pretium inquirere id , quod Galenus haud plane , &expresse videtur explicare; quaenam vires ad mittendum sanguinem sint necessariae,an rcquirantur omnes,an una, vel altera susticiat. Qua tu sane inquisitionem, alioqui tam opportunam,video se ille i multis praetermittam. Primum autem ex rci natura colligunt nonnulli, requiri omnium virium robur necessarior
nam qui fabricam humani corporis memoria repetunt, ij facile intelligunt, tres facultatra corpus nostrum gubernantcs cssc usque adeo inter se connexas , &colligatas, ut earum nulla sine aliarum societate possit diutius consistere.
Has facultates seruare sinquit Galenus)nihil plane est aliud, quam vitam ser-
,, uare : Si quidem monstratum est, quomodo qualibet earum amissa necesse sit reis liquas sinuit pcrire. Deinde quo loco Galenus rationem docet mittendi sangui nis iis qui laborant plenitudine,vel in principe aliqua parte, vel in corpore Uni- si 'r' uerso, hunc ipsum scopum considerans , ut nequis error hac in re committatur, scribit robur earum, & imbecillitatem ex propriis functionibus cognosci, atque xstimari: facultatem animalem ex actionibus voluntariis, & iis, quae a neruis,
horumque principio pendet vitalem ex iis,quae pulsus,& arteriae significant; naturalem exproba, vel improba nutritione, ex bono item , vel malo colore: statimque post lLec ita inquit. Vbi igitur facultates robustae fuerint, sanguinem mittes, i c. Quae quidem vexba, & uniuersa illius loci series manifesto videntur demonstrare , sanguinixit. Mesb. missionem robur omnium virium desiderare. Alio item loco Galenus tradenseo . . methodum curandi febres putridas,& hanc rem sere ex proposito tractans,quaenam vires fini considerandae,non solum in sectione venae,sed etiam in usu aquae frigidae , & aliorum praesidiorum, robur omnium virium maxime expetit, non solum vitalium, sed animalium quoque, & naturalium. Atque haec demum opi- . ath. ram. nl potest rurium Galem testimonio confirmari, ubi scriptum reliquit in statia, . morbi sanguinis missionem superuacaneam esu. tum propter alia, tum quia vis animalis maxima ex parte est hoc tempore fatigata,licet quam maxime ali.e ς vitalis, ac naturalis firmae permaneant. Ex altera autem parte, hoc ipso in loco, quem interpretamur,quaerens Galenus cur Hippocrates alieri virium scopo rertium
33쪽
tium quoque addiderit artatis , id respondet propter unos pueros factum fuit se, qui licet vitali facultate valeant, verumtamen non sustinent sanguinis missionem , quod ita eorum substant hi facile dissipetur; iis verbis dein strans, hoc adnunis rando praesidio non aliud robur, quam facultatis vitalis esse animaduertendum. Atque haec sententia illo etiam Galeni praecepto potest roborari, ne Sang. quo Inedicos admonet , ut incita vena. ac fluente sanguine pulsiium mutationi M si animum diligenter attendant. & confestim a s Ansuinix detrachione quiescant, vbran magni rugine, vel quavi struequabilitate illi inurati fueritit. Praeterea si una ficultas vitalis non sufficit, scit aliarum quoqσe requiritur robur; in Apore Iia. gr. ex. in qua facultates antinales sunt abolitae, fietud licitum esse mittere anguinem , ut fateamur necesse est: id quod nemo non intelligit ab omni probata medicina esse longe alienum. Sed quid pluribus opus est, quando Galenus clare, dc expresse videtur hanc sententiam tueri, inquiens authorem huius libri baud praetermisisse tertium scopum, qui eonsstit in robore facultatis vitalis Ita etaim vertenda est ea particula , sicuti praeclare vertit disertissimis Rasarius, quae perperam, atquc Olcitanter fuit a Vesseo reddita qui facultatis robur existit. Nam graece legitur τnise δυνὰ-ωι η ρώ . Sic in dolore capitis iis c. . ex plaga scribit, nisi vitalis facultas debitis appareat, a sectione venae initium μή ea .rat. curationis faciendum esse. Itaque res utrimque videtur obli ura, & dissicilis ad explicandum. Ego vero ita sentio, robut unius facultatis vitalis ad opportunam sanguinis
missionem satis esse;& hanc puto fuisse mentem Galent. Quod ii praeterea times
adiit firmitas aliarum,naturalis, animalisque, tunc longe audacius, Ac copiosius aio languinem esse mittendum: adeo ut aliae duae facultates fere inter secundarios scopos debeant numerari,quis ut posterius videbimus)vices magis,& quantit xtem i anguinis,quam ipsam detractionem solent indicare. Ac praeter ea, quae pro hac tententia iam diximus, non videtur praeterniittendus locus Galeni, in quo generaliter tractaris indicationes , quae a natura partis accipiuntur, statuit unius cordis potissimum : atque adeo facultatis vitalis , tanquam teliquarum principis ,rationem habcndam esse. Sed praestat illius verba proferre Quoniam non par est actionum dignitas ad te ruandos aegros, sed aliae magis, , . I. Methaliae inimis utiles sunt, utique ad portionem rustionum dignitatis etiam euius- , , -AM . que partis prospiciendum est robori. Maxima igitur est cordis actionis dignitas, is atque aegrotis maxime Omnium necetaria: ccreori vero ad vitam quidem par est is momentum non tamen par robur in aegrotis requirimus, cum necella omnibus is non sit neruorum,ac mus Iorum opera vli: Iraque abunde fuerit,si tantum eius , seruatum sit, quo respirationis munus sit obeundum. Ac vero iocinoris opus omnibus particulis peinecessarium est , non tamen adeo saltem perpetuam ,, habet necessitareris, sicuti ipsius cordis : ad portionem autem iocinoris etiam ventriculi opus se habet. Intelligens ergo omnium pari icularum tum turichiones,tum usus in aliis commentariis demonstratos,haud dissiculaei inuenies,qu tenus cuiusque robur custoditi Opinteat. Hactenus Galenus. ,, Itaque mea sententia robur facultatis vitalis omnino statuendus est ic pus
primaerius:robur vero aliarum iacultatum secandat iust si quid enim aut ad prohibendam , aut minuendam sanguinin detractionem famunt eae dira facultates, nat alis, dc animalis , non alia x Minne id ris stam, nisiquod iam quoque vis
34쪽
demonstra atque cxpresse ille dcclarat per haec verba. ε . .
di mih. Z0. Esto, idzm affectus morsus sentiun iaciat in ventriculo , atque ex eo ipsoata. ii. mi defectum, & sudores quosdam cum syncoptica diu blutione accersat, ita vi- , , delicet ut quatenus supra vires est,reliquis sit maior. Constat igitur primam esse. is adhibendam curam.Vtci,quod vires resoluit, occurratur. Et iterum. Vbi id me- ,, diocriter se habuerit,ac neque vices mplius labent, dec. Quod si Altimarus haec ,. falso ponit, ut falsam quoque conclusionem ex iii colligM , necessstrium est.
ri Atque idi eo potest probari manifest);quoniam si cacoethia, Sc laeso facultatis sunt unum,atque idem,umque,ue Gn mo Q efficiunt mos bum magnum sine dubio utrique eaedem competunt conditiones, atque illa in primis ut caeterae praetermittantu g) una dc eadem indicatio. Verum altera morbi magnitudo propter cacoethiam Hippocrati, & Galeno indicat sectionem venae: ut patet hoc .mcth. p. c. altera aulcm propter talionem facultatis, quae larium corpus gubernat, eiusmodi prohibet rcrucdium, cum deficiat unus ex principibus scopis. robur virium.Quod int im peto v mihi concedatur doncc posterius ut spero'
Itaque praetermissis aliorum cogitationibus, ego quidem fateor Galenum in his duobus locis aliqua salteiri ex parte, de quoquo modo de morbi magnitudine varie ientire, sed tamen nego illum inconstantem esse , atque a se ipso quicquam diis dcre.Quo sane grauissimo crimine tantus vir non ita facile damnandus est, sicuti multi hoc tempore nimis frequenter , ac petulanter facere solent. Modus autem, quo eiusmodi apparentem discrepantiam possimus conciliare , ac Galeni firmitatem tueri, ille est, mea sementia, si authoris mentem& institutum, quod ille non unum, atque idem habet, ac res longe diuersas, de quibus agit utrobique, diligenter animaduertamus. Erat Galeno propositum libro quarto nos docere principalem indicationem tum sectionis verui, tum purgationis, illamque statuit accipiendam ess c de morbi magnitudine : ut autem intelligeremus, qualis-nam si istaec morbi magnitudo , determinat illam fieri triplici ratione ; aut propter laborantis partis praestantiam ; aut propter affcctus magnitudinem ; aut propterea quod morbus sit cacoethes. Quare Hippocratis potissimum exemplo , & autoritate probat in omnibus morbis, quicunque eiusmodi ratione magni fiunt, sectionem venae, ves purgationcm competere. At vero libro septimo. in quo ventriculi cxemplo intemperies curantur, docet, si forte eueniat, ut multi affectus sint inter se implicati. siue illi omnes fiat morbi, & causae , siue qualescunque fuerint. & quomodo cunque tu habeant, ac permisceantur, quem ordinem in illis curandis teruare oporteat. Tradit in summa totum huiusmodi consilium, ae deliberationem capiendam esse triplici habita consideratione ; pruna, a quo maxime discrimen bomini impentire videatur i, secunda, quid ex iis cause rationem obtineat; tergia,quae ianAri ante alia possint, .& quae non possint. Sed posterioribus duobus praetermisis ςypitibu=i, de qui agere non est praesumis instituti, quatefnus ad primum perthnet., quod i inpindiaris , malivsque aegroti periculum contaderat, in eo Calenus Uula magnitudinem quam maxime fore aestimandam:aitque hanc ego triplicem .inimai quae ex laesae actionis praestantia definditur , Micram, quae ex vropria a flectus cssentia, tertiam, quae ex facultate laesum
cserpus gubernaute derasis aestuaraui. Ac sane equidem puto hisce verbis eandem affectu
35쪽
affectus magnitudinem describi, quae deseripta est aliis quoquc in locis, in qui bus docemur, quomodo unus affectuI alio citcatureisu maior, & quomodo pugnantes inter se indicationes .lcbeant ordinari. in Eo i Non est inquit Galenus) in omnibus rebus unius rationis, ipsius maioris naritura. sed alibi pro viribus, δc quali dignitate rei . alibi pro ipsius propria ellentia is spectanda. Et itcrum. Porro nihil la contrariis indicationibus tam conuenit Acxpcndi,quam in agnitudinem corinn, quae ad indicationem eo runt: quam ut 1- isque iii libro de Sanitate tuenda dupIiccm esse ostendimus: alteram, quae , radi- ., cantis dignitate censetur ; alteram quae ex ipsoruiu ut sic dicam ) propriis sub- 1lanti is spectariir. Itaque generaliter ille aiiectu ut de atactibus nos tantum nloquamur: cum iGalenus scoporum omnium magnitudinem comprehendat, a is quibus in corpore nostros uini itidieationes possunt) magis urget,maiorque est, qui aut dignitate, & potcstate caeterox superat, aut in propria citeritia maior existit. Nam tametsi huiusmodi magnitudinum distinctio est bjputita ; ad eam tamen superior tripartita facile potcst accommodari: siquidem magnitudo exi sat actionis praestantia, & magnitudo ex laesione facultatis, vi, de diguitate anteccllerc dicuntur. Id quod praestantia actionis ex te iaci loe demonstralmain quo actio praestantior est, eo est dignitatu superior. Facultatis vero dignitatem satis explicat Galenus, qui scribit ad hunc modum. Maxima dignitas ipsarum est virium , quando vivere ipsum nobis ex harum is custodia constat; utpote cum vitam aut ipsas elle vires , aut earum actiones sit is necesse. Cum liaec ita se habeant, iam nulli mirum debet videri, si Galenus de- Ascribendis hisce magnitudinibus quoquo modo varius est, ita serente illius instituto,variaque rerum natura, de quibus agit. Namque alia est morbi magnitudo, quae indicax sectionem venae, aut purgationem ; alia quae ordinem curationis praescribit, & quae attendenda est penes id, quod magis urget, dc maius periculam siccum affert. Quippe fieri potest, ut morbus aliquis priore modo magnus,
dc qui venae sectionem indicat, vel purgationem , qualis ex. gr. fuerit cacoethes, nihFl pertineat ad illas indicationes, quae priorem, aut posteriorem locum requirunt : sicuti contra potest euenire, ut morbus quil piam posteriore modo magnus, & qui propter imminens periculum ante alios debet curari, neque venae fcctionem, nequc purgationcm desideret. Atque id facile admodumpotcst demonstrari. Etenim Galenus inquirens in complicatis affcctibus, qua-Ls- nam sit maior, magisque urgeat, de aὸ se trahat coimilium medici, statuit illum affectum esse maiorem, ac magis urgere , qui vires labefactat: atqui talis morbi magestudo venae sectionem abhorret. Quod si quis quaereret a Galeno, an morbus prosternens vires sit magnus , Utique responderct, non modo magnum , sed unum omnium esse maximum; verum non esse hanc ex illis magnitudinibus , quae venae indicant lectioncm. Exemplo res erit manifestior. Finge aliquem vulnus accepisse in articulo; quem praetcrea syncope figrediatur pr pici malu astectu ventriculum. Vtraque huiuimodi affectio est magna : illa propter cacoethuun, quare indicat sectionem venae, aut purgationem haec aurem magna cst propter laesionem facultatis;quamobrem primo quoque tempore sui curationem postulat: vcruntamen iacc sectionem venae, nec purgationem requirit lauioreque auxilio, puta bilis volvi ludanari potest.Cu igitur Galanus vario res ζractaret, rure nemo debet nugari,si illa quoque latcicdo varius vicarique
36쪽
trahes, si vehemens morbus videatur. I Hic primus est principalis scopus mittendi sanguinis, morbus vehemens, Graecἡ eit-: quam vocem sorte aptius vertas validum I alii magnum interpretantur , quamuis minus proprie, antiqua medicorum consuetudine, quod ad qualitatem Pertinet, quantitaris vocabulo nominantes. Sed nihil resert inquit Galenus) leu vehementem, seu magnum morbum dicere velis.
Porto si quis ad absolutam huius scopi intelligentiam se ire cupiat, quale nam sint morbi vehementes, vel magni apud Hippocratem, qui desiderant san- . M.th. .Q. guinis missionem, huic satisfacit Galenus, qui docet morbum eiusmodi mx- c. gnum fieri tribus modis .vel propter assiste partis praestantiam, vel propici affectus magnitudinem, vel propterea quod ille iit cacoeuies. Quae docti ina est manifestior.quὶm ut exemplis debeat demonstr ri.
Scio equidem nonnullos esse magni nominis medicos nouitatis cum primis clipidos, unique Galeno potissimum infensos, qui securi aliis tu rebus frequenter , ita in hac explicanda voce illum arguunt, tanquam varium , & incertum,
quod variis in locis de morbi magnitudine no vno modo loquatur: maxime Vero aiunt sibi illum notu onsentire, cum doceat alias morbi magnitudiuem triplici ratione elle aestimandam; aut ex laeta actionis praestantia; aut ex propria affectus essentia;aut ex facultate, quae laesuin corpus gubernat: quae superiori res-ν. M.A. o. plici sationi haud Videntur conuenire. Etsi autem nobis in praesentia non esti L. proposituin ab huius biodi calumniis Galenum defendere , veruintairurn cum repugnantia sit apparens, ac plerosque vel nobiles medicos torqueat iamdiu , addo cum pertineat quam maxime ad rem piae sentem , non grauabimur sententiam nostram in medium proferre. Quamobrem Θraetermirus aliis locis, in quibus Galenus communi quadam significatione definit morbum magnum , aut ex recessu a statu naturali,aut respectit virium, aut forte aliter, qui nullum fere negotium faceti unt,ac facile possunt conciliari, statim venio ad principalem repugnantiam duorum locorum iam propositam , in qua nostri nouatores mirum in
modum sibi placent. Ais,.-Ρ- . Iulms Alexandrinus vir doctissimus, cui medicae artis studiosi plurimum deianis. d. Dies berit,eum propter honestissimos illius labores, tum maxilne quod strenue , co ADH.rstanterque Galani dochri nam, ac dignitatem tueri iampridem, Ac sustinere non
desistit, scribit hoste locos minime inter se pugnare. Etenim quam Galenus libro quarto assim: partis praestantiam nominat , libro septimo facultatem appellat . quae laesum corpus gubernat: quam ibi affectus magnitudinem dixerat, hic laesae actionis praestantiam interpretatur : quam demum cacythiam ibi vocat,hic assectus essentiam usurpat: adeo ut Galenus, quanquam variis Verbis, utrobique eandem rem doceat. neque a se ipse qu1cquam dissentiat. Ego vero censeo istiusmodi conciliationem perquam distortam esse.& a Galeni me te abhorrentem. Nam quomodo inter se cohaerent afflime partis praestantia, ac facultas, quae laesum corpus gubernat nonne potest male esse affecta pars praestantissima, puta oculus, cuius tamen facultas non gubernat corpus laetum Praeterea morbus magnus propter praestantiam partis indicat sectionem venae r alter vero propter iasionem facultatis id remedium horret, ut posterius videbimus. Nec profecto magis videtur conuenire magnitudo affectus cum laesae actionis. praestan
37쪽
praestantia:quippe res ipsa monstrat, constatque inter omnes , hanc magnitudinem affectus non aliteir definiri, quam ex propria illius essentia: ad quem modum dicimus intemperiem magnam, quae plurimum aucta est; ulcus magnum. quod futura indiget. vel ligatura : nemo autem non intelligit eiusmodi affectiis magnitudinem longe elle diueriam a praestantia actionis : quod vel ex cosatis constat, quoniam actio praestans laedi potest a morbo suapte natura paruo, ut, puta visio a paruo ulcere in pupilla : qui quidem morbus ratione propria minimus esse potest, cum tamen magnus censeatur ratione praestantiae actionis lae
G. Cacoethiam demum , seu malitiam, δἴ estentiam affectus differre inter se et co fit manifestum, quod Galenus distinguit morborum malignitatem , magnitudine corum dem, quae sine dubio intelligitur in propria essentia. Ac sane puto haec notiora csse,quam ut debeant pluribus demonstrui. Altimarus fetio fatetur inter huiusmodi locos esse disti cilem repugnantiam, 'a f. t. ἀες quc multum, ac diu laborasse,ut illam componeret; potii simum quatenus per tinet ad duo posteriora membra utrobique posita .nimirum cacoethiam , de lae- Τ'sionem facultatis , cum alia superiora non ita distici tu videantur posse conuenire .Qui ad summam id primum accipit 8, ulcera mcdicis dici cacoethe, quae Omnibus pro Se fustis non sanantur, nec fiunt mitiora: deinde Sc illud addit tanquam manifestum morbos ficri malignos ob vitium , siue corruptionem humorum illosque corrumpi vcl in toto corpore,vel in una duntaxat,vel pluribus partibus propterca quod virtus eos haud quaquam eu Incere, domare, de concoquere v.1let,& assimilareaertio interpretatur huiusmodi virtutem illam esse, quam Galenus vocat facultatem, quae laesum corpus gubernat, nimirum facultatem alteram cem,siue immutatricem, quae quidem Sc omnibus partibus est communis,unicuique est propria.Ex iis tandem colligit idem fere esse, morbos fieri magnos propter cacoethiam, & propicr vitium facultatis, quae laesum corpus gubernat t quod ille sibi persuadet facile demonstrare. Caeterum neque istaec conciliatio mihi potest probari, praeterquam quod nonnulla continet, quae a Galeni doctrina videntur aliena. Quod enim pertinet ad secundam positionem,
non ille satis videtur intelligere veram caulam , quamobrem ulcera fiant cacoethe r quam tamen poterat didicisse ex Galeno, qui statuenS differentiam r. De cim inter ulcera dysepulota , de cacoethe , affirmat illa esse , quotiescunque propter 'fluxum humorum , vel multorum , vel acrium difficulter contrahunt cicatri cem: haec autem, quando pars ulcerata malam quandam acquirit dispositionem, , . unde sucntes humores, etiamsi laudabiles sint corrumpantur: quam disposi- A ..tionem vocat malum quendam habitum, de alibi interpretatur non aliud esse, quam Vitiatum partis temperamentum. Itaque non illud satis est ad constituendam essentiam maligni viceris, ut humores corrumξantur, neque a virtute
possint gubernari hoc enim di sepulotis quoque ac dissiculter sanabilibus omnibus vleeribus commune est) sed id praeterea necessario requiritur, ut pars affecta iam talem dispositionem habeat, ut fluentes humores, tametsi bonos eorrumpat. Nec plane video, qua ratione possit Altimariis maligna ulcera 1 dysepolutis distinguere. Nec minus a Galcni mente mihi ille recedere videtur, dum facultatem gubernantem haesum corpus interpretatur Unam facultatem alteratricem:quippe arbitror Galenum praecipue intelligere facultatori vitalem. quae in primis ac vere laeta corpora gubernat: id quod res, de qua a itur , clare
38쪽
illi robusti, id parui interest, cum non modo virium piae sentium, sed etiam futurarum perpetua, & maxima sit habenda ratio. Quam sorte tem serio Galenus animaduertens scriptum reliquiet alias, primos, ac maxime proprios sanguinis mittendi scopos est e duos, magnitudinem morbi, εἴ robur laborantis .. Ac sane ut ingenue dicam eiusmodi Galeni interpretatio mihi quoque videtur aliquantisper dura,& dissicilis;ut nullam certam rationem potuerim inuenire hactenus. qua hunc mihi cx animo seria pulum prorsus euellere possim. Nisi forte dicamus , Galenum sectionem venae pueris interdicere propter eam praecipue caurisam, quod huiusmoai praesidium sit in hac aetate superilacaneum : quam rationem Requenter solet afferre. - . .
Detractione sanguinis ait hoc in loco non egent, qui instam, naturalemque habent a temperamento vacuationem. Ac rursum; Puerorum substantia euacuantis praesidii minus indiget,cum habeat ex se ipsa, unde natura vacuetur,
de iterum; At si in puerum incidat , qui quartumdecimum annum hactenus non attigit, mitti illi languis non debebit, propterea quod plurimum de substantia corporis quotidie dc fluit, ac digeritur, tantulis calidis , 8c humidis existentibus. Ita quod ex vena incidericla moliendum nobis fuerat, id ultro nobis ex corporis, quod curatur , natura praestatur, occ. Quod enim pertinet ad Ga leni autoritatem , qua semel statutum est primos, ac maxime proprios, Graecὁ κυριωτατυυs, scopos cisse duos; responderi potest, non proinde excludendum esserertium , qui quidem cisi est minus proprius , seu praecipuus ex vi vocabuli
Graeci tamen est talis, ut aliis sit iure annumerandus, qui decernunt sanguinem mittendum, aut non mittendum esse. Uel forte magis ad Galenimentem licet respondere, eum disputate aduersus Menodotum , neque comparare tres scopos inter se , verum illos duos cum plethorica syndrome , quam ille
solam secandae venae scopum constituit. Itaque asseuerat magnitudinem morbi , & robur virium satis este, S hanc primam esse, ac praecipuam θndronen, sub qua altera plethorica continetur. Nec profectb haec disputatio tollit, quin addenda quoque sit alas pro tertio scopo , sicuti praeclare addita est ab Autore libri quarti de Rat. Vich. Morb: Acut. Et quamuis loco superiore Galenus utcunque videatur aetatem redigere ad ipsas vires , licet respondere , ibi sermonero haberi de ratione instituendi victus, cuius summe principalis, vel potius unicus scopus sunt vires: nam quatenus ad morbum pertinet, nihil prorsus est exhibendum; ut propterea nulli mirum debeat videri, si aetatem voluit ad illas referre. At vero iri sectione venae maxime praecipuus scopus est morbi magnitudo propter quam mittitur perpetuo sanguis, minime propter vires, aut aetatem. Qtiare non iniuria hoste scopos, aetatis inquam ) & ψirium, distinxit: id quod iacit millies : cuius distinctionis rationem quoque aliquando affert, ita scribens. Supelius cum de scopis missionis sanguinis agerct, corporis habitum quidem omisit, sed hoc in loco virium non meminit: verum habitus nomen pro Wirtutis nomine dictum esse opinantur nonnulli, una ex re duo dici perperam existimantes: nemph habitum ad constitutionem corporis deferentes dicimus, utpote cum quis vel mollis, vel duras sueriti robur vero virtutis ex functionum vehementia cognoscimus. Ex quo fit, ut duo hi sine scopi, vacuandi quidem communem indicationem habeotes, sed inter se differentes, veluti Ze ab aetate.
39쪽
est,uariamque morbi in nitudinis rationem tradit: tantumque abest , ut id ab optima docendi methodo sit alienum, ut nulla doctrina sit utilior . de illustrior, quam quae res singulas distincte,& a ratc explicat, ut varii loci, varia instituta, ac variae docendi occasiones postulant. Caeterum quicquid tandem tibi libet statuere de huiusinodi repugnantia inter hoicu duos Galeni locos. illud mihi. ac praesenti meo instituto csto satis, nullam rc periri morborum magnitudinem, quae vca. e sectionem possit indicare , praeter illam tripliccni , quam Galenus explicat libro quarto Methodi,& ad propositum rodeo. . Secundus sanguinis detrahendi scopus cst,s aeger aetate floruerit,&c. Ad hocvt sanguis opportune mittatur,haud satis est mor Sum csse magnum, sed ut aeger praetcrca floreat aetate neccile est. Quamuis enim morbus magnus fuerit, si tamen aut puerum, aut seuem corripiat,neuter sanguinis fert detractionem. Tertium scopum non praetermisit, &c.) Robur virium statuitur ab Hippo-erate tertius princeps scopus mittendi sanguinis: etenim constat inter omnes. neque illos,qui norunt aetate,cum aegrotant, perpctuo robustos cile, satisque virium habere
Sed hoc loco est opem pretium inquirere id , quod Galenus haud plane , &exprcsse videtur explicare; quaenam vires ad mittendum sanguinem lint neccssariae,an rcquirantur omnes,an una, vel altera sufficiat. Quam sane inquisitionem, alioqui tam opportunam,video fuisse a multis praetermissam. Primum autem ex rci natura colligunt nonnulli, requiri omnium virium robur nece stario:
nam qui fabricam humani corporis memoria repetunt, ij facile intelligunt, tres facultatus corpus nostrum gubernantes csse vique adeo inter se connexas , decolligatas, ut earum nulla sine aliarum societate possit diutius consistere. Has facultates seruare inquit Galenus nihil plane est aliud, quam vitam seruare: Siquidem monstratum est, quomodo qualibet earum amissa neresse sit reliquas simul perire. Deinde quo loco Galenus rationem docet mittendi saretiinis iis,qui laborant Plenitudine vel in principe aliqua parte, vel in corpore uniuerso, hunc ipsum scopum considerans, ut ne quis error hac in re committatur. scribit robur earum, & imbecillitatem ex propriis functionibus cognosei, atque aestimari: sicultatem animalem ex actionibus voluntariis, & iis, quae a neruis, horuinque principio pendet vitalem ex iis,quae pulsus,& arteriae significant; naturalem exproba, vel improba nutritione , ex iamo item , vel malo colore a stat linque post haec ita inquit. V bi igitur saeuitates robusta fuerint, sanguinem mittes, &c. Quae quidem verba, & uniuersa illius loci series manifestb videntur demonstrare , sanguini missionem robur omnium virium desiderare. Alio item loco Galenus tradens methodum curandi febres putridas,& hanc rem sere ex proposito tractans,quaenam vires fini considerandae,non solum in sectione viae, scd etiam in usu aquae frigidae , Ac aliorum praesidiorum, robur omnium virium maxime expetit, non solum vitalium, sed animalium quoque, de naturalium. Atque haec demum opinio potest rursum Galeni testimonio confirmari, ubi scriptum reliquit in stat morbi sanguinis missionem superuacaneam eta, tum propter alia, tum quia vis animalis maxima ex parie est hoc tempore fatigat Hicet quam maxime aliae duς vitalis, ac naturalis firmae permaneant. Ex altera autem parte, hoc ipso in loco, quem interpretamur, Ruaerens Galenus cur Hippocrates alieri virium scopo ter .
40쪽
tium quoque addiderit aetatis, id rei pondet propter unos pueros factum fuisse,
qui licui vitali facultato valeant, verumtamen non sustinent sanguinis missionem , quod ita eorum substantia facile dissipetur; iis verbis dentonstrans, hoc administrando praesidio non aliud robur, quam facultatis vitalis este animaduertendum. Atque haec sententia illo etiam Galeni praecepto potest roborari, De Sang. quo medicos admonet , ut incisa vena . ac fluente sanguine pulsuum mutationi Misi animum diligenter attendant. & confestima singuinis detra tione quiescant. ubi in magnitudine, vel quavis inaequabilitate illi mutati fuerint. Praetereati una facultas vitalis non sufficit , sed aliarum quoque requititur robur; in Apo-plexia. gr. ex. in qua facultates animales sunt abolitae, haud licitum esse mittere sanguinem , ut fateamur necelle est: id quod nemo non intelligit ab omni probata medicina esse longe Alienum.Sed quid pluribus opus est, quando Galenus clare, &expresse videtur hanc sententiam tueri,iliquiens authorem huius libri
haud praetermisisse tertium scopum, qui consistit in robore facultatis vitalis Ita enim vertenda est ea particula , sicuti praeclare vertit disertissimus Rasarius, quae perperam, atque Olcitanter fuit a Uasseo reddita qui facultatis robur existit. Nam graece legitur c τις ἄ-ὰυσως η Sic in dolore capiti L c.ων ex plaga scribit, nisi vitalis facultas debilis appareat, a sectione venae initium M.Lev. i . curationis faciendum esse. Itaque res utrimque videtur Alcura, & dissicilis ad explicandum. Ego vero ita sentio, robut unius facultatis vitalis ad opportunam sanguinis missionem satis esse;& hanc puto fuisse mentem Galeni. iuod ii praeterea timul
adsit firmitas aliarum, naturalis, animalisque, tune longe audacius, 3c copiosius aio sanguinem esse mittendum: adeo ut aliae duae facultates fere inter secundarios scopos debeant numerari,qui ut posterius videbimus vices magis,& quantitatem sanguinis quam ipsam detractione in solent indicare. Ac praeter ea, quae pro hac sententia iam diximus, non videtur praetermittendus locus Galcni, in quo generaliter tractaris indicationes, quae a natura partis accipiuntur, statuit unius cordis potissimum : atque adeo facultatis vitalis , tanquam reliquarum principis rationem habundam esse. Sed praestat illius verba proferre. Quoniam non par est actionum dignitas ad icruandos aegros, sed aliae magis, is 7. Meth. aliae ininus utiles sunt, utique ad portionem actionum dignitatis etiam cuius- , ,
que partis prospiciendum est robori. Maxima igitur est cordis achionis dignitas, is
atque aegrotis maxime omnium necessaria: cerebri vero ad vitam quidem par est is momentum non tamen par robur In aegrotis rcquirimus , cum necesse omnibus , , non sit neruorum,ac musculorum opera vli: Itaque aburule fuerit,si tantum eius
seruatum sit, quo respirationis munus sit obeundum. Ac vero iocinoris opus omnibus particulis pem e cessarium est , non tamen adeo saltem perpetuam habet necessitatem, sicuti ipsius cordis: ad portionem autem iocinoris etiam , ventriculi opus se habet. Intelligens ergo omnium pacticularum tum functiones,tum usus in aliis commentariis de tuonmatos, haud difficultet inuentes,qua tenus cuiusque robur custodivi oportear. Hactenus Galenus. ,, Itaque mea tintentia robur facultatis vitalis omnino statuendus est scopus primarius: robur vero aliarum faculiatum secundarius: si quid enim aut ad pi hibendam , aut minuendam sanguinis detractionem faciunt eae duae fa uates,
naturalis, Ac animalis , non alia ratione id praestant, nisi quod ipsam quoque vis