장음표시 사용
131쪽
46 HISTORIARUM LUDOVICI Mricam Britanniam visitatum pergeret. Dux enim patriae', qui apud defunctum Carolum fuerat nutritus et gratiam magnam apud eum invenerat, minime cum . aliis regni proceribus in novi regis consecratione Remis, nec in quinem exceptione Parisiis, adsuerat. at tum quidam episcopus Nannetensis ', a quo cum dux Britanniae, ad causam temporalium Ecclesiae suae, fidelitatis sacramentum exposceret; ipsum eidem Praestare recusAvit, asserens non duci sed regi Francorum duntaxat illud praestare debere, seque de hoc Veteres regum cartas et valida habere documenta. Cui cum, ob hujusmodi recusationem, dux admodum i sensus esset, ipse cum cartis et privilegiis suis regem adiit. Quem cum de multis ad causam quam defensabat attinentibus informasset, ut eum adversus ducis 3tentiam tutaretur, etiam hoc regi suggessisse meebatur quod civitas Nannetensis et civitas Sancti-Maci vii, cum nonnullis aliis locis Britanniae, ad jus regium et non ad ducem pertinere deberent . Visitans itaque rex Britanniae terras, a duce in ipsa
l. FranqOis, deuxime du nom. 2. Amavry d'Aeigne, promu au siege episcopal de Nantes le 9 mars 1 l62, par sui te de la resignation de son oncte, Guillaunae de Malestroit, qui avait commence cet te querelle du serment avecte seu due Artus de Breta e. 3. Uassaire de I'eveque de Nantes n'avait pas te caractere personnet que l'auteur assecte de lui donner, puisque la question dela regale F etait contenue tout entiεre, et qu'il syagissait de savoirsi te duc de Brei agne possedait 1 divit ou hi tori les prerogatives de la fouveratnete qu'il s'attribuait presque lovies. Pour s' lairer vir cette mattere, it saut lire les memoires diplomatiques imprimes par D. Morice dans te t. III des preuves de son Histolae de Bre- ως- , et particulierement la piMe qui se uouve h la page 44 de
132쪽
civitate Nannetensi et nonnullis aliis locis provinciae cum ingenti honore et festivitate exceptus est, nihil talium suspicato qualia rex animo volvebat. Cum igitur finibus Britanniae egressus, sis in regrium rex denuo re pisset, tunc super hujusmodi fidelitatis sacramento atque Rivitatilvis et terris, per regem qu rela et disceptatio cum duce. haberi coepit. Dum uter qus pertinacius suis assectionibus atque decretis studet inhaerem, et quamvis per regem adversus eumdem ducem variae Ostenderentur querelarum Causae, a multis tamen una tunc suppressa et de qua mentio palam minime habebatur suisse, aestimata est praecipua :eo videlicet quod idem dux cum comite de Charomis, filio unico Philippi Burgundionum ducis illustris, fraternitatem atque amicitiam singularem copi Ilarat. Quam rex, ut ad sines intentos aliquando perveniret, vehementer dissolvere atque disrumpere satagebat. Duravit autem liniusmodi simultas per annos quatuor, et tandem demum in apertam manifestamque dissensionem erupit, prout in sequentibus, propitiu
Qualia auxilia Henrieus, Anglorum rex, et Μargareis regina, regno Angliae depulsi, apud Ludovieum regem, eum essent ambo eiusdem consobrini, invenerunt.
Audiens autem Margareta', uxor Henrici, Anglorum regina, quae cum Viro suo, regno et patria Per
133쪽
48 HISTORIARUM LUDOVICI MEdoardum' pulso, in Scoliam confugerat, sublimationem et provectionem l .udovici in regem Francorum , et quod reguse Palerno Pacifice Potiretur, . Sperans iure naturalis propinquitatis et necessitudinis, ab eodem subventionis sol alia adinvenire, ex Scolia
in Franciam trajecit. Erant enim tam ejuS vir quam ipsa peraeque consobrini Liidovici, rancorum regis; nam uti Ludovicus et Henricus erant filii fratris ot sororis,. ita idem Ludovicus et Margareta, regina An - gliae, erant filii sororis et fratris. Nam rex Siciliae, Renatus, pater erat ipsius reginae; Maria vero, eiusdem Renati soror, Ludovici erat maior; et siciit Ludovico Carolus, Francorum rex, genitor fuerat, ita et Henrico, Anglorum regi, Calliarina nater, Sorer ejusdem Caroli. Ob lias propinquitatis necessitudines, Carolus, adhuc agens in immanis, miseratus talilae et tam propinquae suae consanguinitatis casum adversum, opem eis ferre, ut in regnum restituerentur, magnopere asi tabat , totius regni et amicorum viribus id brevi pro- ponens perficere. Cujus exsecutionem cum infaustae Suae mortis Praeoccia passet eventus, sperabant ipsi regno exsules ac Profugi benevolentiam, quam apud
patrem in Venissent, etiam apud filium sui par erat
servari et continuari debuisse. Cum autem ad eum ipsa regina accessisset , verbis quidem et sponsionibus satis benigne excepta vide-
134쪽
LIBER PRIMUS. 49hatur, statimque a laudovico regalia laer totum regnum mandata . processerunt, intimantia clualiter rex IIo rico et reginae praelatis auxilia totius regni viribus praestare et hellum Edoardo inferre docernebat; praecipiendo omnibus regni principibus et v sallis ac subditis quibuscumque et cujuscuinque Status aut emi uentiae forent, quatenus eisdem regi Henrico et reginae suarumque fautoribus et sectatoribus partium omnem favorem o inneque immanitatis ac benevolentiae officium exhiberent; in Edoardum autem, eorum hostem et regni invasorem atque occul au,rem inju tum , studiososque et desonSores Suarum partium, omnia velut in hostem gererent atquρο exercerent. Et hoc illi idem modo verbis atque mandatis, praelatis regi Henrico et rius conjugi, dupliciter suis consobrinis, rex Francorum Ludovicus auxilia et solatia serebat; re autem ipsa, quid animo gestiret, quamve C Stans in dictis proluissaeque fidei tenax es t , secutus rerum manifestavit eventus. Erat tum e fuga et latebrig quibus, furore regis Saeviente, sese occulere Iaecesse habuerat) quomod- Cumque reconciliatus strenuus miles, dominus Petrus de Breat, de quo supra meminimus'. Hunc perditum iri cupiens rex, quasi suis consobrinis valida auxilia transmissurus, trajicere in Scotiam jussit; sed nec classem ei, nec militiam aliquam, seu colligendam, ad stipendia militibus sacienda , pecuniam aliquam mi Di stravit'. Cum vero tali munere Sic tu. paratum neces-
l . Ci-dessus, P. b. 2. Il est demontrε, par im acte dia Gesor des Chartes I. 648n. 2), qu'il preta 20 000 livres, doni Calais devait et re te Paue Michelet, Histoire cle Friamo, t. VI, P. 3l.
135쪽
HISTORἈRUM LUDOVIta XIsariisque rebus omnibus improvisum ne ita illud obire
cogendus esset) se 'excusatum apud regem saceret, offerens se praesto et ultroneum ad id munus obeumdum, si classem instructam et militiam. caeterasque res ad laniae rei molem Persiciendas, concedere et ministrare vellet, non est exauditus; sed mature cum regina transfretare est jussus .
Aggregans itaque collectitium militum numerum, circiter usque ad octingentos Viros, tam suis, quam rogi se sumptibus', cum exigua et exili classe in Motiam cum regina trajecit. Ubi cum Scolos ad serendum Hem rico auxilia concitasset, et nonnulla eaque Parva Pro Henrico secisset, Scolis terga vertentibus' et eis, quos Secum ex Normannia duxerat, ab Anglicis caesis su sisque vel captivis. in Normanniam iterum cum eadem regina denuo redire coactus est Quae etiam de Scotorum fide non satis secura, Edoardum impuberem, suum Henricique regis filium unicum, secum advexit, et a Renato, rege Siciliae, patre suo, accepto in ducatu Barrensi loco ad manendum, ubi fortunam meliorem
si divinae pietati placitum adesset operiretur, illo
Perrexit, et per annos pili res illic delituit, viro suo
. Au milieu d'aosit 1462 , te roi etant , Rouen. CL Lenglet Dusresnoy, Commines, t. II, p. 373.2. Cliastelain, qui raconte les preparatia de Pexpedition d'apios te rocit que tui en avait lait BreZe lui-me me, attribue au mila solimiture de ce contingent de huit cenis homines, mais sans argent i mur les payer. I Partie, C. LXIV. 3. A un lieu que Georges Chastelain appelle Bel. 4 Cest en Flandre, ait pori de l' luse, et non Pas en Nor mandie, que Pierre de Brezo ranaena la rei ne d'Angleterre, a lanii du mois d'aout 1463. Cliastelain. H' partie, c. -I, et Lenglet Dusresnoy, Commines, t. II, p. 178.
136쪽
LIBER PRIMUS.11 non absque ingentibus moerore et lamentia in Scotia relicto.
Hare: suere auxilia, haec humanitatis solatia quae, ad regem Franchrum, tanto propiti luitatis nexu sibi Viroque suo conjunctum, confugiens, ipsa illustris Anglorum regina invenit : longe proseclo ac nimium his imparia, quae pius genitor suus Carolus eisdem suis nepoti Iaeptique , nisi in sata concessisset, Praestare adparabat.
Qualiter Franeorum rex cum Moardo, Anglomm Ityrannol, hinas tremgas iniit exitiales Henrico, Anglorum regi, consobrino Mao; qui delia tescens in monasterio prope sines regni sui, proditus Moardo, ab ipso in Turri Londoniarum carceri est mancipatus.
Sed et non longe postquam eadem regina in Fran- Ciam adventarat, et eidem verbis magna se exhibiturum solatia rex spoponderat , modis omnibus per medium comitis de IVaroita', quem magnopere tunc colebat, amicitias atque foedera Edoardi regis expetere se ostendit. Agnoscebat eumdem comitem versuto callentem ingenio, ad tradimenta ac proditiones instrumentum idoneum , sperans ejus astu , quidquid desiderasset, posse consequi de Anglorum regno. Unde eumdem comitem pluries sollicitavit Imineribusque pellexit ut, ad colloquium cum eo familiarius liabeiadum, vel ad Abbatisvillam , vel ad aliud
1. Richard Nevit, comte de Wamich et de Salisbury, grandehaml,rier d'Anglei erro, te me me doni ii a et e parte dans l'instoire de Charies VII, t. V, c. XVI. 2. Abi villo.
137쪽
32 HISTORIARUM LUDOVICI XI oppidum Picardiae se conferret. Quod licet facturum se pluries respondisset , et ad sines illos rex hiii a vice in Picardiam prosectus esset, variis tamen detentus impedimentis id minime tunc effecit, sed excusationes, quas tunc habere poterat, regi innotesceresecit. Rus tamen medio atque interventu, hina vice rex Francorum cum Edoardo rege, spe conciliandae et firmandae pacis, treugas iniit atque secit : primas annales, secundas ad viginti duos' menses . Quae profecto etiam exitium totale consobrino suo Henrico suisque maximae calamitatis causam i, estiterunt. Securus enim tunc de Francis Ednardus, Vers ins SCO-tiam et ad regni Angliae sines, in quibus nonnulli
proceres ag nobiles regni, qui fideliter et constanter Henrico, regi suo, adhaeserant, nonnulla' adhuc oppida et castella tenebant , expeditionem direxit. Obsessis autem Donnullis castris, quae a suis adhuc hostibus tenebantur, eosdem ad dimicandum coegit; in quo certamine omnis paene nobilitas, Henrici partes secuta, infeliciter Occubuit . Et ita ireligae quas habebat Edoardus cum Francorum rege, sibi quidem faustae, Henricianis vero exitii atque exterminii Causam praeStiterunt, Sic per Ludovicum adjuto Henrico, Consobrino suo, cui paulo ante tanta se auxilia Prael. Recepissct dans le ms. 2. La prerniure trove, eonesue 1 partir du 20 octobre 1463. Imur durer jus tu'au octobre 1464, ne concernati que les aggre Sions par terre; elle sui etendue a la mer depuis te 20 niat 1464. Rymer, Findemia, etc., t. XI, p. 508, et Lenglet Dusresnoy, GOm-mines, t. II, p. 414. 3. Nonnullaque daris te mS.
138쪽
stiturum illustri reginae, compari suae, suerat pollicitum Percepta autem hac clade, pius ille Heliricus, sidem
hominum exsecratus et varietati S rerum humanarum pertaesus, cum de Scotis etiam parum confideret, relicta Scotia, ad quoddam monasterium monachorum circa fines regni sui clam se contulit. Ubi sub monachi habitu regem occultans, et Dei duntaxat vacans obsequio, per aliquot annos' ignotus delituit; donec per quemdam perii dum monachum atque impium paloardo, ob commodum aliquod temporale ab eo cor Sequendum, proditus et indicatus suit. Cum autem ita Edoardo esset proditus, qui tum pacifice toto potiebatur regno, missis satellitibus, eum
ad se Londonias accersiri jussit; quo loco in arce illa
vetere, quie Turris ΙMndoniarum appellatur, eum recludens, praehitis qui in cunctis si hi necessariis ministrarent exactissimeque ObserVarent, longo carcere eum damnavit, clausumque illic custodiri fecit. Qualis autem postmodum eum fortuna tenuserit, suo loco, Deo adjuvante , in serius prosequemur, ad alias res per Ludovicum, ante hanc Henrici incarcerationem gestas, nostram reflectentes narrationem. Quam quidem huci usque casus Henrici fortunasque narrando Perstrinximus, occasione adventus illustris Margaretae, xnglorum reginae, ad consobrinum suum maritique sui Henrici eumdem Ludovicum, Francorum regem, gratia auxilii solatiique ab eo consequendoriim : quae talia qualia relatum exstitit , adinvenit. Fuit autem prior adventus ipsius reginae in Franciam ad Lud
139쪽
34 HISTORIARUM LUDOVICI XI vicum praelatum, cum nondum menses sex a sua iri regnum sublimatione transiissent. .
De Redere quod Franeorum rex iniit eum Ioanne, rege Aragonum, et liberatione reginae obsessae apud Gerundam per adventum exercitias
Eodem autem tempore, Ioannes, rex Aragonum
frater Alsonsi qui scilicet Aisonsus in Sicilia, pulso
indo et Hecto Renato, simul et in Aragonia regnaverat), auxilia a Ludovico, Francorum rege, requisivit adversus Catalanos qui contra se rebellaverant . Indignati enim Calaiani, et praesertim Barcino Pnses , quod idem Joannes, rex Suus, Carolum', ex priore conjuge sua, optimae indolis silium, fraudulenter, novercalibus suggestionibus delusus, contra promissam a se fidem exstinxisset cui Carolo iidein Barcinonenses fidem pro sua de patre securitate a que impunitate obstrinxerant, simul cum tota Catalonia), regis perfidiam atque crudele et immane parricidium detestati, contra eum unanimiter reheularunt. Qui cum aerarium valde opulentum haberent, multorum successione annorum de tota provincia collectum et aggregatum, quod in Barci Dona servabatur, lain Potentes erant, quod ad eos odomandos atque distringendos vires tunc et polentia sui regis longe inferiores exsistebant. Quamobrem Cum, in Do-
. Iuan II, roi d'Aragon. 2. Rebellarunt dans le ms. 3. Don Carios, prince de Viane.
140쪽
vitate sui adventus, Ludovici, Francorum regis, fama satis celebris apud plurimos pereurreret, qui fidem
moresque suos nondum satis compertos habebat idem rex Joannes, ut sibi rebellantes Catalanos Francorum armis atque Viribus POSSet coercere et, repu
gnantes licet , ad sibi parendum et obediendum
revocare, amicitias et laedera Cum Francorum rege Ludovico hoc modo contraxit: Quod videlicet idem Francorum rex promittebat Barcinonenses alios lue rebelles propriis sumptibus ei militibus suis ad ipsius obedientiam reducere, et ei parentes atque obedientes emcere. Pro qua re perficienda et necessariis impensis perserendis, pollicitus est rex Aragonum se daturum ei ducenta millia nor Dorum de Aragonia; et ut de summa hujuscemodi idoneo Francorum regi cautum fieret, promisit etiam sibi tradere omnes redditus et proventus duorum comitatuum, Rossitionis scilicet et Ceritaniae , per m nus Suorum receptorum quotannis, usque ad dictae integrae summae solutionem, levandos et percipiendos; consignando etiam et contradendo in suis manibus, vice pignoris, possessionem et salsinam trium arcium
Louis XI, non-seulement repousser ses OuVertures, mais encoreo lair sa protection aux villes de catalogne. Cest parce que les Villes ne voliturent pas laisser l'ctranger se metire enim elles et leur inuverain, que don Iuan, par un marche oli it croyait qu'ilduperati te mi de France, sit inurner cel ni-ci de son cole. Curita, Anales de la eorona de Aragon, t. XVI, c. I, et t. XVII,