장음표시 사용
211쪽
oppidi Potiti sarpe', ab si luibus ex principibus persuasus, ad eorum desiiciens partes, oppidum ipsum
eis contraderet . Quo nuuti O rex accepto valde dolens et moestus essectus est, eo quod adveI'sariis suis transitus apertus foret, Per quem, transmissa Isara, Normanniam aggredi possent, quemadmodum et non multo post subsecutum fuit.
Erat Rothomagi uxor domini Petri de Brest , habens in manu sua custodiam arcis ejusdem civitatis, quae munitissima exSiStit, cujus maritus praedictus,
licet de comitatu regis et de ipsius partibus esset, dum praelium factum est ad Montem-Ηericii, tamen in praeludiis conflictus a militibus regiis interemptus fuit: quod non sine jussu et scientia regis patratum ipsa sua conjux pluresque alii suisse credebant. Lamentabiliter itaque tanto orbatam marito se videns atque ii remediabiliter gemens et dolens, cogitavit quomodo talem injuriam ulcisci posset. Erat et in eadem tunc urbe Ludovicus, naturalis filius comitis de Alb Mala episcopus Baiocensis, dictus patriarcha Hierosolymia tanus. Is cum praelatam dominam eiusque maritum, cum viveret, plurimum diligeret, vel modum invenit, vel auctrici seu inventrici domi me praedictae assensum praebuit, quomodo urbs ipsa Rothom agensis it ficeret et ad partem principum foederatorum transiret.
1. Cyelait uti capitaine appete Loius Sorbier. Chron. scand. 2. Le 21 septembre. 3. Ieanne du Bec-Crespin, a qui te roi, lors de son demiervoyage u Bouen, avait conste la garde dii estiueau. Les lettres do grace qui tui larent accordees Imur sa trahison ont ete imprimees par Lenglet Dusresnoy, Commines, t. II, p. 566.4. Louis de Hare uri, eveque de Bayeux et patriarche de Ierusalem, ias naturei du seu comte d'Aumale.
212쪽
MBER SECUNDUS.12 Erat autem perfacile, quoniam rex, de ipsis confisus nihilque adversi suspicatus, eis Curam sti cust diam ipsius urbis et arcis ejusdem commiserat. Quae arx, et ad campos et ad urbem, ingressus liberos atque exitus habet. Conceptam igitur inter se et suos assectatores hujusmodi desectionem et voluntatem denuntiatum miserunt praecipue domino Carolo, germano regis, et comiti Dunensi. Qui de ea re plurimum gavisi sunt, et nullo modo eam negligendam, sed tota diligentia prosequendam eSSe censuerunt; eoque gratior et acceptior principibus suit, quod, ut dominus Carolus ducatum Noriuanniae assequeretur quem a patre sibi donatum fuisse serebant , magnopere cupiebant omnes principes et socii factionis. Exis- timabant enim non imprudenter quod, ubi Normanniam assecutus foret quae, sine aliqua intermedia
terra, ex uno extremo duci Britanniae, ex altero vero,
modico excepto intervallo, terris ducis Burgundiae cotiterminat), ipsos tres principes, ita se ipsis vicia nantes, facile se contra regem et alios sibi foederatos posse tutari ac defendere cum etiam et littora maris tenuissepi, a finibus Flandriae usque Pictaviam), et
per hoc eorum Potentiae atque Viribus, sic conterminantibus et conjunctis, regem verisimiliter praevalere non posse; contra quem etiam, Si ingrueret necessitas, facile ab Anglia possent auxilia obtinere. operam dantes ut ea res, de qua Sollicitabantur,
votivum,ac celerem sortiretur esse tuin, ducem
nil, Domine ac vice ipsius domini Caroli, Roth magum per Ponti Saram destinarunt. Qui, cum his quas habebat copiis, acceptis etiam duobus vel tribus millibus equitum ex Britonibus, propero cursu Rotho-
213쪽
magum noctu advenit, civibus nihil de ipsius inten
tione et civitatis deditione scientibus. Quo cum v nisset , ad eam partem qua de Castro patet exitus ad campos, per Praefatos Patriarcliam et Dominam suo que assectatores, in arcem Seu castrum , prope mediam noctem, eXstitit cum suo intromissus comitatu . Cum autem paulo post, 'hujusmodi ingressus et totius sactionis rumor per totam Curreret ciVitatem, Coeperunt hi qui in castro erant cum aliquibus notis civibus totam eorum, in lentionem aperire atque detegere,
suadentes quatenus ipsum dominum Carolum, in persona praelati ducis Borbonii, in ducem atque dominum pacifice Suscipere vellent; qui eis nihil violentiae aut injuriae, ubi libentes parerent, vellet inferre, Sed omnia humanitatis et benevolentiae officia exhibere; ubi autem tam bonum, tam pium atque juStum. Principem, eis cum omni benignitate legitime 4mperaro
venientem, nolleiat Spontanei recipere, scirent se armis invitos ad id, non absque eorum damno et jactura, Protinus fore CogendOS. . Quae verba Cum omnium paene statim civium deve Dissent ad aures, Sese ad domum consulatus , qui caeteris ali luo honoris gradu honestiores duceban-
tur, Statim coegerunt pro consilio capiendo. Qui cum in viceni collecti praesens intuerentur exitii et
Praedae periculum, si oblata respuissent, simul etiam quod ipse Bomonii dux, tam suo quam aliorum Principum, nomine, multis sacramentis pollicebatur '
eis, usque ad extremum necis Sude Periculum, E .
214쪽
LIBER SECUNDUS.. 129 tutari atque defendere , tam contra regem quam alium quemcumque qui eos impetere vel ullatenus molestare seu inquietare vellet, deliberarunt ipsum cum toto comitatu suo intra urbem recipere, et domino Proto in eius persona , tanquam ipsius vices gerentis, fidelitatis p stare iuramenta : quemadmodum et secerunt. Magna eis quippe ingerebatur Spes de magno bono et rei publicae totius regni perutili, quod principum regni solemnem illum conventum allaturum jaclitabant. Quae res ad tam facile sese dedendum eos adduxit; simul etiam quod, ex his quae
experimentis multis probaVerant, de rebus per regem gestis, talem de eo serme omnes acceperant aestimationem, quod Suh alterius manu devenire pro magna felicitate ducebant, modo talis foret qui contra regis impetus protegere eos et incolumes servare potuisset. Ε diverso vero dominum Carolum, propter egregiam ipsius indolem atque virtutes, quae a cunctis regnicolis
magnis extollebantur laudibus, plurimum diligebant,
et talem se assecutos rectorem ac dominum vehementer .exsultahant.
De exuptione Leodiensium ad arma, per regem concitatorum in terr ducis Burgundiae; et eonviciis ac probris quae in eum et suos iactitabant 3.
Rothomagi vero deditionem quae totius est metropolis et velut mater provinciae) etiam aliorum plurium oppidorum atque civitatum patriae deditio secutas. Gapitre publie dans P Amplissima collectio, t. IV, col. 742.
215쪽
130 HISTORIARUM LUDOVICI XI est, ut Diopse, Haresititi, Calidobecci, Ilonnessuli, Lexovii , Cadomi', et omnium sermo oppidorum atque civitatum inferioris Normanniete desectio. Nam cum ad singula loca dux Borbonii, prosequens a Se Satis liciter Rothomagi coepta, aliquas cohortes armato rum transmitteret qui promittendi uberes plurimum et copiosi erant, quemadmodum ipse etiam erat , paucis exceptis locis, raram aut nullam repulsam imVenerunt, Sed omnes parendi atque obediendi domino Carolo promptos aC devotos. His autem rex acceptis novis de desectione Rotho- magensium et aliorum oppidorum, valde animo consternatus suit; Principes vero coniurationis, et illi potissime qui conjunctiores domino Carolo erant, valde exhilarati et spei melioris essecti. Unde rex videns et existimans non minus sacile posse, quw adhuc teneret, perdere, quam Normanniam perdidisset, ut cum principibus tractauim honestum inveniret, treugas cum eisdem fecit. Quibus firmatis, cum eisdem per plures dies collocutus est, studens Semper et enitens; nonnullis magna promittendo, aliis adversus alios zeli et livoris saces accendere ut eos a Se invicem, et animis
et corporibus, quibuslibet artibus disjungeret atque
Practicarat autem ipSe rex et in arma Concitaverat,
per plures legatos et epistolas, Leodiensium populos
adversus Burgundionum ducem : qui satis ad id proclives, propter inveteratum Odium quod a multis temporibus semper ad Burgundiones eorumque principes habuerant et habebant, atque faciles exstiterant.
216쪽
MBER SECU US. 31 Unde existimantes se opportunam occasionem nactos suas veteres acceptas injurias ulciscendi eo quod crederent comitem de Charolsis, cum omnibus copiis quas eduxerat, nunquam ad terras suas fore redit rum , magnaque et mira se iacturiam rex eisdem promitteret , erumpentes cum magno surore atque saevitia, terras Brahantiae et de Lim rch atque agros Namu
censium igne et serro populare aggressi sunt; plures villas seu villagia, et supra ducentarum numerum, plurimaque utilia agrorum aedificia cremantes, in villas et cineres easdem redegerunt : stulti quidem et temerarii valde. Ipsi enim, qui olim Eburones appellati sunt , ripas fluminis uota et vicinos ultro te citroque agros incolebant , urbemque habebant valde insignem , Leoclium nomine, ecclesiarum solemnium, monasteriorum, opum et populorum Inagna copia ac numerositate resertam, cum pluribus oppidis munitis atque villig ac vicis. Tanta vero temporali pace, libertate atque tranquillitate gaudebant, quod nulli populi, non modo in tota Gallia, sed nec in tota Europa, in tranquillitate et libertatis jucunditate similes sciebantur. Nam 2um nullo temporalis imperii fastigio promerentur, sed solum suum pontificem pro domino stpatriae parente haberent, nulla tributa aut vectigalia, quae solent exigere . et imponere aliae etiam liberae civitates, agnoscebant; sed plenariae libertate et tranquillitate potiebantur. Cujus siquidem felicitatis temporalis si id eorum petulantia atque superbia ani-
217쪽
132 HISTORIARUM LUDOVIO XIniadvertere permisisset) custos et protector, absque aliquo eorum sumptu Vel gravamine, dux Burgundionum erat. Cum quo si in pace permanere scivissent , nullus , nisi fractis eius primum prostratisque viribus, qui tum princeps potentissimus erat, eosdem in dicta sua tranquillitate et pace perturbare potuisset. Erant enim ex omni sermo parte terris et dominiis suis circumsepti, ad eosque vix ulli liosti, nisi primum irrupisset ipsas Burgundionum terras, penetrandi sacultas esse poterat. Habebant autem cum Burgundionum duce foedera jam antiqua , sacramentis et magnis poenarum adjectionibus roborata; quae Diamium temere et perside, de junctis quibusdam parum- quo fidis promissionibus confisi, temerare Praesumpserunt. In terras igitur ac subditos praelati potentissimi ducis qui nullatenus eos impotens seu inquietans, protector et clypeus, ut diximus, suae tranquillitatis et tantae libertatis gratis et sine sumptu erat) irruentes, ipsas igne ferroque astabant.
Erat tum Brucellae, Brabantiae nobili oppido, ipse illustris Philippus Burgundionum dux. Qui videns
populari hoc modo terras suas Suosque subditos graviter affligi, stalim quam potuit, ex nobilitate quae residua prope se inveniri poterat nam filius suus, o
mes de Charolois, omnem paene nobilitatem et militiam terrarum patris sui secum in Franciam trux
rat), manum aliquam adscivit atque aggregavit, ut dictis stolidis atque fideisagis Iaeodiensibus obsi teret , eorumque Sisteret incendia. Quae manus, licet
numero satis exigua, armis tamen animisque instructa, conatus ipsorum Leodiensium ex parte repressit , in suisque agris et villis incendia mis-
218쪽
LIBER SECUNDUS. 33cens, vicem eis non modo parem ad sortis aequalitatem, sed cum magnis scenore et usuriS, rependit. Semel etiam, cum in patentes campos exiissent apud villam 3 cui Monmache nomen est, et multa millia ex vulgo ternu aggregati illic essent, nobilis et clari
simus comes de re sau, senescallus Brabantiae s et idominus de Breda', cum parva manu Cum eiS COD-
gressus , ipsos fudit atque fugavit, caesis ex eis prope duobus millibus et quingentis. Sed nec tali clade suscepta, nec metu potentiae tanti principis coerciti aut deterriti, a sua stoliditate resipie. bant. Quin potius, velut quadam rabie aut insania acti, priora prioribus sacere jactitabant, et nedum talibus impiis actibus, sed et vipereis linguis, omnibus telis saevioribus et intolerabilioribus, in sui exitium praesatorum illustrium ducis et comitis, unigeniti sui, benignitatem et clementiam provocantes atque exaSPerantes. Facile enim non dici possent probra et convicia quae illi miseri stolidi et satui in praelatos principes et nobilissimam dominam, matrem praelati illustris comitis, patris sui conjugem' probissimam atque casti simam, suis venenatis jaculabant linguis; et praesertim illi de Dinanto oppido, opibus et divitiis unde eisdem magna superbia et luxus proveniebant, quae ex rebus secundis oriri solent) tunc procul dubio locupletissimo.
219쪽
HISTORIARUM LUDOVICI M 34 Qui etiam Dinanienses in tantum procacitatis et vesaniae proruferunt, ut ausi Sint simulacrum pra,
fati illustris comitis de Chalamis in publica platea sui oppidi ', erecto patibulo, suspendere, et publice
proclamare et decantare irriSorie per totum suum oppidum; et orationes et suffragia pro eius anima fierent, qui in patibulo Parisiensi, dicto non sala nis , suspensus foret. Quod quam Verum eSSet, quamque id ab ipsis stultissime atque insanissime actum exstiterit, ipsi, nondum emenso exinde anni integri Curriculo , Suo atque sui superbissimi oppidi exitio et incendio comprobarunt, ut postea suo loco etiam rin
De resistentia iacta Leodiensibus per ducem Burgundiae; et pacificatione inter regem et principes; et reditu comitis de Charotiis ad terras j tris suiJ; et desectione ducis Boctonii a caeteris principibus '.
Igitur cum dicti stolidissimi Eburones sive Le dienses, rupto inconsultissime suae pacis et tranquillitatis foedere, per regem adhuc incitati et sollicitati ',
'. Non pas dans Pinterieur de la Ville, selon Iacques Duclerin, maisau dehors, de maniore 1 cire vus de ceux de Bouvines, qui est une petite ville si luce de Pautre cote de la Meuso, et alore dudomesne du duc de Bourgogne.
4. Chapitre publio dans PAmplissima collectio, t. IV, col. 746. S. Adhuc est de trop dans la phrase; il laudrait plutot vi die- tum est. It ne syagit pas de nouvelles demarches saltes par te mi. Les Uegeois agissalent en vertu du traite quyiis avalent fati. avectui pendant la guerre du Bien public, et doni ii a ete parte d'une
220쪽
MBER SECUNDUS.135 talibus insaniis et exsecrandis suis actibus in patriae suae suumque exterminium praelatorum illustrium et potentissimorum principum vires potentiamque a
marent et excitarent, misit dux Philippus, pater, qui senex et jam grandaevus Bruxellam incolebat, ad comitem de Grammis, finium suum, nuntios et epistolas, praecipiens et sula poena paternae indignationis interminans, cum Suo exercitu mature ad se Suasque terras rediret, ut eas contra inSanos ac nefandos ausus Leodiensium tutaretur, SuSceptasque ala ei S ulcisceretur
injurias. In dies namque prioribus deteriora cumulare satagebant, et, velut a furiis infernalibus, juxta poet rum sabulas, exciti, nil aliud quaerere, quam sui et
proximorum atque vicinorum Bxterminium , vide
Susceptis itaque paternis mandatis, coactus suilipse comes, qualem potuit, Pro emergentis sibi necessitatis conditione, a rege, tam pro se quam aliis principibus, pacis conditiones accipere. Quas qui dein rex, qui toto annisu, ut diximus, eorum discessum aE separationem a se invicem perquirebat, libens concessit; secitque tractatum per quem domino Carolo, germano suo, Pro Sua haereditaria successione paterna Normanniam assignabat; domino Vero comiti de Charolois Ambianis, Abbatis-Villam et alias
terras supra et ultra flumen Summonae, quas paulo ante summa quadringentorum mille scutorum suti supra retulimus redemerat, iterato tradidit, ab eo suisque lueredibus perpetuo tenendas et possidendas.