장음표시 사용
221쪽
1 36 HISTORIARUM LUDOriCI XI' De sorma tamen et conditionibus nolumus contentiosi cum aliquo esse, ad tenorem litterarum consectarum desuper pro certiore notitia remittentes . Simulabat autem rex magnas tunc habere et Copulare velle amicitias cum praefato comite, honores ei
magnos, et ultra quam sibi exhiberi optabat, deserens. atque exhibens. Unde etiam, paulo post ipsius recessum , hujusmodi terris sibi traditis, quatuor praeposituras , ultro nec requisitus, adjecit ut hac amicitia-
2. Il ne pest syagir' que du transpori des prevoles de Vimeu, Beauvalsis et Fouilloy, lait par acie du 13 octobre, par consequentioraque te com te de Cliarolais etait encore a Conflans, et non pas' par une generosite spontanee de Louis XI, puisqu'on lit dans tes
s'estond deca et dela la riviore de Somme : lesquelles, Potarce que nostre dii oncte les tenoit et possedoit par avant tedit rachapi, ne soni potnt comprises audit transpori qu'avons lait desdites terres, nostro dit Dere et couSin; on nous sumitant que pour eviter les discors et debais qui pourroient estre entre les os sciers qui se-roient commis de par nous eZdites prevoSteg, et les officiers br-- donneg es lictes terres, et aussi assin que lesdictes prevostea ne solent demembrees dudit bailllage d 'Amiens, it nous plesse ad-joindre audit bail et transpori desdictes terres, lasdictes prevosteget Ieur apparienances, etc. M Lenglet D resnor, Commines, t. II, P .. 506.
222쪽
LIBER SECUNDUS.43 rum specie, plus de ejus gratia, minus Vero de eius simulatione et dolo suspicari permitteretur. Sed quo id ageret animo, quamque sub hujuscemodi, veluti escarum melle illitarum, integumento lettiiserum tegeretur lateretque venenum, rerum eVentus, qua paulo post subsecutae sunt et Per regem gestae, omni ambiguitate semota, declararunt. Recepit itaque a rege quae tunc petiit, tam pro sera lato domino Carolo, regis germano , quam Pro Se , comes illustris. Quantum autem pro aliis egerit principibus factionis, quidve pro eisdem a rege obtinuerit, non satis compertum habuimus; nisi quod generaliter omnibus, tam principibus quam Vassallis eorum , et qui eis in hujuscemodi insurrectione Servierant, Omnia pleno, quantum cartae membranaeque sustinere potuere, condonata sunt; et singulis utrinque sua omnia, quae capta esse potuerant, tumultuante hujusmodi seditione, restituta, sacramentisque Solemniter praestitis hinc inde suere firmata, omnia quae concventa atque hinc inde stipulata suissent et promissa, debere perpetuo inviolabiliterque servari. Quod quantam in essectu exsecutionem et Observantiam habuerit, e vestigio ostensum est, ut paululum post latius reseremus.
Sed et de bono publico, sub cuius specie et titulo,
tota haec factio exortum habuerat, nullus aut salis sterilis et infructuosus sermo habitus est. Tantummodo hoc intelleximus, triginta sex viros solemnes, duodecim ecclesiasticos, duodecim ex nobilitate, et duodecim ex communi et inferiori statu , communi tam
223쪽
138 HISTORIARUM LUDOVICI XI regis quam principum assetisu, suisse delectos, quibus pro bono publico et instauranda in meliorem so mam re publica line non modo dilapsa vel deformis, sed, ut jam supra dixisse meminimus, procub dubio, ponitus exstincta nullaque jam erat, sola pro omni ratione voluntate imperante) potestas dabatur in unum conveniendi, et Concipiendi ac decernendi quae, pro eadem rostituenda et, ex Velut mortua, rediviva efficienda, utilia atque salubria esse viderentur. Sed quis inde essectus vel Prosectus, post principum di cessionem, sperari poterat, cum profecto liberius post, quam ante, elatius atque ambitiosius et tumidius unius solius regnaret arbitrium Θ A quo etiam
quibusque, quantumvis boni geli sorem qui princi- .pibus ad hanc sanctam intentionem et spem laudabilem se subservire existimaverant, nihil aliud qua rentes aut SperanteS) pro maximo probro et convicio objiciebatur et exprobrabatur, quod ipsi de honopublico exstitissent. Nihil itaque ab illo terduo nocvirali judicio penitus constitutum est; nec unus, POStprincipum disgregationem, nisi cum sui eminentissimo periculo capitis, de conveniendo in unum pro hujuscemodi causa vel etiam de ea re mentionem s
cere ullatenus ausum assumere potuisset . Et certo, Commines de Lenglet Dusresnoy t. II, p. 519 . L eveque de
Usieux y figure au troisieme rang apres les eveques du Mans et de Paris. l. Quibus dans le ms. 2. Erreur. I a commission potir te hien public syassembla hParis, avec une grande solennite, Ie 16 iuillet 1466. Il est vini
qu'elle avait et e reduite 1 vingi et Un membres. Uaut eur, alom refugie en Belgique, sui necessatrement i 'un de cem fur qui portala reduction.
224쪽
talis provisio cuilibet, vel tenuiter sapienti, inefficax atque inutilis prorsus facillime videri poterat, imperio
ac potestate in illius manu permanente, qui Omnia ex suo pendere volebat arbitrio, nihilque amplius exsecrabatur vel exosum liabebat quam quod illa sua summa potestas aliquibus legum vel justitiae moderaretur frenis : similis profecto illis spiritibus refugis, qui, neglecta justitia, solius servent flagrantque ambitione potestatis. Propter quod, ut Supra tetigimus, quamplures h jusmodi principum conjurationem, et ab initio et ex post sacto, detestali semper et abominati fuerunt, ex
eventu solum et exitu rerum humanorum actuum
bonitatem vel malitiam metientes. De quo satis supra, quantum locus ipse poscere videbatur, a nobis dissertum est, qui, qualem quisque intentionem initio h beret, ad certum judicare non possumus. Et dissicile plurimum esset quin, in tanta multitudine, plures Potius sua privata commoda, quam fructum reformationis reipublicae et honi publici utilitatem consectati suissent; sed etiam non adeo malam de multis, qui inter eos erant, aestimationem juSte habere Possemus, ut omnes duntaxat, quae Sua sunt, quaesivisse, nihilque de hono publico curasse, damnemus. Cum itaque do hujusmodi tractatu et pacificatione facta tinno Domini millesimo quadringentesimo sex gesimo quinto, mense novembri, apud villam seu castrum ubi sunt in unum confluentes Sequana et Isara , dux Borhonii, qui tunc adhuc Rotho magi
l. Corrigeκ Matrona. Singuliere erreur, qui prouue combienpeu I'auteur connaisinit les enuimns de Paris. La periphrase doniit se fert est mur designer te chateau de Conflans: mais au lieu de
225쪽
140 HISTORIARUM LUDOVIta Merat, ni inlitim certum accepisset, illico, dimissa Normannia, versus Parisios ubi erat rex, studuit reverit, dimissis Britonum copiis ituas secum duxerat,
cum nonnullis de stipendiaria regis militia, qui partes suas secuti fuerant; primusque principum omnium male de aliis contentus, eo quod , Se velut contempto vel posthabito, nihil si hi a rege obtinuissent , aut
non quantum optaSSet, rupto foedere ad regem a ce
sit. Qui libenter eum ad se retrahens qui potens et magnus Princeps erat), plurimos sibi et germanis
suis honores et munera contulit .
Abiit autem et recessit cum sestinatione ad terras Suas', sui parens optimi genitoris imperio, illustris comes de Charolois, ut stolidos et insolentes
Conflans pres Charenton , it entendati Constans. Sainte-Honorine, au confluent de l)Oise. l. Il n'y a essectivement de stipule pour tui, dans te traito deSaint-Maur, que la reddition des places qui tui avalent cle prises,l 'assignation d'une rente polir la dot de in sem me seceur du roi qui ne Iut avait pas encore e te payee, et enfin la Promesse Vagued'un commandement fur une partie des gens d'armes de la grande
226쪽
LIBER SECUNDUS. 4 diensium conatus retunderet. Qui profecto, si non tam mature discessisset, potuissetque dominum Carmium in Normanniam, sibi assignatam et traditam, sociasse, verisimiliter eum de eadem pellere ausum rex minime accepisset, quemadmodum Stati in posta quam terga, ad sua rediens, idem comes verterat, ipse essecit, ut statim paulo latius reseremus.
Quomodo dux Carolus, accepta a rege Normannia, ab ingressu Rotho- magi fuit diu Britonum detentus factione; et qualiter in monasterio Beatae citharinae a Statibus provinciae visitatus et consolatus suit.
Igitur acceptis praelatus dominus Carolus et debite expeditis litteris suis de assignatione Normanniae, regiis quoque mandatis et commissariis, qui possessionem Oppidorum et caStrorum, quae nondum reCeperat, contraderent , comitante ipsum duce Britanniae, Cum magnis suorum Britonum Copiis, et comite Dunensi, et domino de B il , et domino de Chiatimoni , cum quampluribus nobilibus ducatus Biturice iisis et aliis variorum statuum, qui, Solius praedae et spoliorum Normanniae gratia, ipsum assectari videbantur, Rolliomagum vel sus iter direxit. Ad quam urbem confluentes ex diversis totius provinciae partibus praelati et nobiles, ejus illic operiebantur adventum. Et, ne tempus otioSe et inutiliter tererent, in domo consulatus ejusdem urbis, frequentes inter
227쪽
HISTORIARUM LUDOVICI XI 42 se habebant conventus, tam super honore et receptionis modo quo suum ducem noVum, deVotius quo sacere possent, honorarent, quam etiam super variis capitulis, statum patriae et ab immani tributorum onere aliquod levamen multipliciter concernentibus. Cum autem ingressum suum in eamdem urbem ipse novus dux et dominus, juxta Votum Et praestolationem omnium patriae incolarum, libenter maturasset, callide tamen et astu malo a duce Britonum et suis ejus retardabatur et procrastinabatur accessus:
ipsis, priusquam in eamdem ingrederetur urbem, in
qua universae provinciae nobilium et praelatorum conventum maximum Collectum esse Sciebant contendentibus ut de custodiis civitatum, OPpidorum et caStellorum, caeterisque omnibus serme ossiciis et honoribus patriae, ea ipsis donando, securos eos redderet, Priusquam ad eum incolae terrae audientiam vel accessum aliquem habere potuissent. Et profecto, si eorum ambitioni et cupiditatibus suisset satisfaciendum, decies tantumdem honorum et Officiorum, ipsorum Britonum et aliorum ad ipsum novum Principem ex diversis regni provinciis confluentium, eorum aSsequendorum causa, Cupiditatihus minime su secissent. Τantus enim ad curiam ejus pro hisce rebus fiebat undique concursus, ut vix, ad satisfaciendum parvae postulationum Portioni, et importune rogantium , totius regni ossicia suffecissent. Sed cum etiam haec patriae primiores et honestiores, qui convenerant Rothomagum, non laterent molimina, miserunt ad ipsum principem suum epistolas et nuntios, roganteS ut certum diem, quo urbem suam ingressur esset, Praefigere vellet, idque, quan-
228쪽
MBER SECUNDUS. 43tocius maturare vellet, maximo omnibus civibus et
patriae accolis suturum solatio et priPsidio; nihilque super regimine et ossiciis provinciae disponere vel decernere vellet, donec, habita per semetipsum urbis possessione, Suos fideles et devotos, qui in eadem per multos jam dies suum jucundum operiebantur adventum, audiendos duxisset; qui super multis sibi ac toti patriae saluberrima consilia daturi essent. Volens igitur ipse juvenis princeps Optimus cupiensque suis civibus complacere, ad ingressum suum praefinivit diem. Quem, cum observasse desiderasset, importunitatibus malorum hominum minime hoc enficere potuit. Τandem cum per dies multos, primum Vernone, deinde apud Pontem-Archae, suisset rem ratus, ad monasterium Beatae Camarinae, situm in Vertice montis qui prominet civitati , cum duce Britanniae acceSSit. Quo loco cum per plures dies, importunitatibus eorum qui, ut diximus, totius patriae honores et ossicia ambiebant, etiam substitisset, ab his qui ex omni provincia Rothomagum convenerant, Solemniter visitatus stat, taedio magno procul dubio assectis, quod suum, tam diu desideratum, retardaret in urbem ingressum. Fuitque consalutatus ex patriae totius' nomine , et orationibus solemnibus duabus, coram se habitis, suo adventui congratulatum. Quibus cum interesset et praesens ad ret dux Britanniae, Cum suorum multitudine qui tanta ambitione flagrabant, ad custodias civitatum oppidorum et cratrorum pa-
229쪽
144BIS RIARUM LUDOVICI Mtriae, caeteraque proVinciae ossicia, assequendas), suerunt etiam eidem duci gratiae solemniter habitae, quod ipsum principem Suum, eum associando, et ad ipsum usque locum deducendo, honorare curavisset: contestando etiam quod, pro hujuscemodi humanitate plurimisque obsequiis, a se suisque duci suo novo praestitis et impensis, gratum Provinciae acceptumque
foret, quod de honoribus et Ossiciis patriae honorabilem sui perciperet portionem, cum, ab antiquis
temporibus, ambae proVinciae, Scilicet Normannia et Britannia quae conterminae sunt et maritimae) commerciis atque negotiationibus, conjugiis etiam et assinitatibus , magnisque amicitiis et germanitatibus, invicem permixtae fuerunt et Conjunctae. Rogabant tamen ut, inter caeteros , etiam nobilibus et honestis civibus patriae sua aliqua portio, in huiusce honorum distri butione, uti par erat, RSSerVaretur.
Qualiter dominus Carolus, dux Normanniae, Post longas moras, Britannorum dolis protractas, urbem suam notho magum ingressus est. Et de turpissima discessione ducis Britanniae ab eo, ipsiusque et suorum infamissima proditione.
Et quanquam ea rogatio et petitio honestissima atque justissima foret, creditum est tamen ipsum Britanniae ducem, non tam Sua quidem quam suorum instigatione qui, de universis patriae honoribus, suae cupiditati et praetensis ex se meritis parum sibi fieri reputabant, totius patriae administrationem et mod
1 Dans te ins . quam suorum et de instigatione.
230쪽
. LIBER SECUNDUS. MIrationem in suis habere manibus anhelantes, exinde indignationem adversus ipsum dominum Carolimi t tamque patriam Normanniae contraxisse et concepi e.
Unde, cum in vigilia seu festo die Beatae Catharinae pr itissint .civibus hisis dominus Carolusis ipsam urbem l thomagum introire idque ita futurum cives caeterique totius provincJae primiores absque ullo
ambiguitatis sei upulo exspectarent, exiStimantes et
ni bit de contrario ullatenus suspicali, quod cum omni benevolentia ipse Britonum dux, cujuS magna pars copiarim jam per plures: dies in civitate steterat, cum suis jucunde et festive ipsum dominum Carolum, ire dicto, suo 'lucundo ingressu, consociarent . atque honoriirent, inimicus homo ' superseminans dissidentiarum ac simultatum Zigania, limne amicitiae ac benevolentipeaquod iactenus suisse inter eosdem exiStimari poterat, foedus abrupit ac dissolvit. ' . Quae res' procul dubio, valde infausta Normanniae, ipsam magilis es diris calamitatibiis inVolvit . . Nam praestituto die, quo novi ducis in uri em praestolabalii ringressus, sama civium aures implevit et pro certo ita fuisse est creditum) quod dux ipse Britonum, cum suis, eumdem ducem Movum ad rehem ducere volebat; facturusque hoc fuisset piroxima nocte, si prout mar gnoyre conatus est per totum illum dkm ingressum suum disserre potuisset. Nec vam quippe' aut levis et temeraria ea volavit fama : nam id si hi non
inconsulte metuens ipso novus dux, Et quoS Secum sidos liabebat, quosdam ex civitate viros bonos accer-