장음표시 사용
461쪽
3 6 BUTORIARUM LUDOVICI XI plateam scilicet quae Sancti-Joli annis in Gravia vulgo nuncupatur . Erat autem illic velut tribunal magnum et altum tu medio exstruct IIII et erectum cum gradibus , ut ad ipsius culmen scanderetur, satis magnificedo ligno fabricatum. Pannis quidem de veluto nigro ita velatum Vestitumque erat, ut lignea machina minime cerneretur.
Cum igitur ad summum usque hujusce altae structurae, Cum iis, qui eum adduxerant, conscendisset', lecta est publice consessio et condemnatio ejus, audientibus cunctis, qui propius adstare potuissent. Nam ad spectaculum contuendum , cui simile multis retro aetatibus minime visum seu auditum serebatur, innumerabilis paene omnis ordinis, aetatis et sexus multitudo concurrerat. Ea autem sua sententia ex gestis publicis recitata, veluti exauctoratus, Omnibus officii insigni is per eum administrati, monili etiam torquis aureae, qua rex eum insigniendum duxerat, nuda
Et eousque, uti aiebant, adhuc de consequenda r os gratia non desperarat, quin sibi, latibus ignominia et probro usque ad id affecto, satisfactum, absque supplicii consummatione, consideret . Verum Cum se ita exauctoratum et omni spoliatum honore prospexit, jam ni illa sibi de consequenda venia spes remansit ulterius ; sed de temporalis vitae prorogatione prorsus
. L'auteur consond iei Ia place de Grdve, situ e devant Photelde ville, aveo I'eglise de Satntiaean en Greve, qui etait derriore eet holet. Cest fur la place de Greve que rexecution eut lieu.2. D sui amene par una senetre de Pholet de ville. 3 a Il ne euldoit piant que te ror ne in justice te deussent satis
462쪽
LIBER QUINTUS. 37 desperans, ad eam, quae perpetua est, coepit cogitare
attentius. Et ad hoc quidem per religiosos, qui si hi assistebant, jugiter admonebatur, et ut a Deo primum, deinde a rege atque omnibus veniam precaretur, se eorum piis ad Deum supplicationibus re- commendans. Quod cum secisset rogassetque regios proceres, qui adstabant, ut regi animam ejus ac salutem sacerent recommissam, supplicanS quatenus, si corpus ipsius et corporalem vitam exosam habuisset, animam propterea minime despicere Vellet, procum-hens ad genua, lictori, qui adstabat, paratus cervicem tetendit. Qui suum implens ministerium , ab eo primum indulgeri atque veniam sibi dari imprecatus, gladio seriens caput ejusdem amputavit. Fuerant autem paululum ante de tribunali, in quo de hujusmodi exsecutio agebatur, panni et Omnes Ornatus detracti, ut serientis gladii ictus et judicati exsecutio omnium adstantium conspectui patescerent. Et adhuc ut cunctis conspectior haberetur, minister, qui eum percusserat, accepto capite ambabus manibus, ipsum elevans trina vice circumtulit, ut a cunctis adstantibus dissectum a corpore videretur. Mirum enim in modum in eum totius populi regionis odium exarserat. Quorum ut desideriis atque odio utcumque sati fieret, et ut cunctis aliis exemplum et terrorem immitteret , rex ita Supplicium ejus voluit esse conspicuum. Religiosi autem conventus Fratrum Minorum , qui ob hoc illuc in magno numero advenerant, Permittente rege, tulerimi corpus, et in suam delatum ecclesiam cum reverentia sepelierunt, animam plurimis orationibus atque sumagiis devotis Domino commen
463쪽
378 HISTORIARUM LUDOVICI XIΤalis itaque Ludovico de Luxemburgo tale enim ei nomen et titulus prosapiae fuerat , comiti Sancti-Pauli et de Ligni, pluriumque nobilium terrarum temporali quondam domino, constabulario Franciae, Vitae hujus finis atque exitus suit, currente anno Domini Μ.c C. Lxxv. , seria tertia ante diem dominicae Incarnationis
Invectio quaedam contra avaritiam et ambitionem temporalium
Potuit autem cunctis mortalibus ipsius tam probrosus atque ignominiosus eventus satis documento esse, ut in culmine temporalium dignitatum vel quorumcumque terrenorum honorum affluentia spem minime ponant sive constituant; quanquam et de innumerabilibus aliis illustrium virorum ac mulierum tristibus ac luctuosis eventibus et infortuniis, et Vetera, et reCenti Ora exempla toto paene orbe terrarum copiose inveniri possint. Quid enim nobilitate generis isto Lud vico poterat illustrius inveniri, qui de illustri quondam domo de Imxemburgo, de qua nonnulli aliquando etiam ad augustalem Imperii dignitatem provecti sunt,
duxerat originem . Habebat et ipse neptem ex Sorore, regi moderno' Anglorum matrimonio copulatam; reginae vero praesentis Francorum sororem et in conju-
. C est-a ire te mardi 19 decembre 1475. 2. It etait en esset de la race de ce Henri de Luxem urg, qui
464쪽
LIBER QUINTUS. 37sgem habebat . ΑSuebat generosa prole; divitiis supra omnes, qui tum in Gallia erant, abundare fama vulgatissima serebatur. Honores vero majores atque ampliores neminem assequi posse in regno Francorum, quam quos silai rex detulerat, dubitari non debet, qui totius militiae regni ducatui praepositus fuerat, quae propter varios bellorum turbines ac suspiciones tum et maxima et potentissima erat. Qumtis vero annuis a rege pensionibus, et civitatum atque oppidorum custodiis, ac variis muneribus et donariis honoratus esset, non est facile enarrare. Atqui tantis et opibus et honoribus cum abundare aestimaretur, inops tamen et jugiter ad ampliora inhians, egestate potius et penuria sese amigi, quam tot congestis opibus atque honori-hus vitae sussicientiam assecutum reputabat. Est enim avaritia et cupiditas, ut eleganter Crispus ait, semper infinita, semper insatiabilis, et quae nec copia, nec inopia minuitur. Unde rectissime, ut Hi ronymus inquit, vetere proverbio de avaro dictum est, ei tam deesse quod habet, quam quod non habet. Quid vero opus fuerat huic viro, qui tot annuos census, tot vectigalia, tot opimas terras atque dominia habebat, tot arces firmissimas atque aedes omnium honorum affluentia et, quae excogitari possunt, Variis oblectamentis resertas, his omnibus velut relictis et neglectis, ambire illud primarium totius regni Francoriam militiae magisterium, et propter hoc, relictis partibus Burgundionum, ubi semper amplissimis sun-
465쪽
3go BISTORIARUM LUDOVIO Motus fuerat honoribus, affinitatem regis et servitium formidolosissimum expetere λ Potuerat satis, si non sui ,erba ambitio atque avaritia sibi caecitatis tenebras obduxissent, multis et suae et Praeteritarum pelatum experimentis instructus esse, quantum invidiarum contentioni ac aemulationum sese injiciant periculis, qui circa reges et tyrannos Primarios honores quaerunt, et dignitatum gradus altiores conscendere. Eorum miserabilibus casibus atque itisortuniis et veteres et recentiores plenae sunt historiae. Verum ipse, qui jam Satis gratiae assecutum, et ad summum usque locum apud Burgundionum principem se provectum videbat, existimabat se inter utrosque, rPgem videlicet Francorum et Burgundiae ducem, inter quos acerbissima odia tum vigebant, velut arbitrum , tuto atque inoffenso calle posse residere et ambulare. Τemerarie profecto et nimis inconsultet Nam cum utrique placere, lucrorum cupiditate ultro citroque illectus, conaretur, essectum est ut utrique displiceret et utriusque odium atque inimicitias conquireret. Putavit se forsan utrique domino posse serVire et opes suas, cum utroque parum ex fide agendo, cumulare et augere; sed suam prudentiam ac sapientiam carnis stultam ostendit sapientia Salvatoris. Nemo enim, ut ait, potest duobus dominis servire , praesertim quibus animi adversi et a se invicem tam dissidentes, tam discordiosi et inimici essent. Tantum enim inter se odii et inimiciliae acerbitas dissidentiae inseverat, ut quidquid in alterutrius gratiam efficere aut dicere potuisset, hoc velut ad sui exitium
466쪽
MBER QUINTUS. 38 factum statim alter existimaret. Unde cum utriusque gratiam, captandorum gratia lucrorum, studuit retentare, apud utrumlibet odium atque inimicitias comparavit. Verumtamen esto minus provide, minus consulte
in his sese egerit; esto duci Burgundionum vel inimicus, vel perfidus exstiterit, promissamque ante et juratam fidem non fideliter ac sincere sibi servaverit cum tamen ad ipsum ex ditione regis, quem acerbi si me insensum sciebat, sub amplissimis etiam, ut famasuit, sibi datis et priestitis securitatibus confugisset, profecto quod eum manibus regiis ac potestati, ruptis hujuscemodi securitatibus, cautionibus ac fide sua, contradidit, apud Omnes seruae, quo ni ad notitiam ea res pervenit, turpissimam ac ignominiosissimam perfidiae atque proditionis maculam et notam eidem duci Burgundionum adjecit. Nec post ex omnibus conatibus et magnis expeditionibus, quas, totis contractis viribus, in terras Suitensium eduxit, aliud quam ignominiam et irreparabilia damna, usque ad extremum suum exitium et consummationem, reportavit.
Et hoc ex his quae posthac narranda se osserunt, i culentius apparebit.
Qitaliter dux Burgundiae adversus Suilausea expeditionem duxit; et deprima clade, quam ab eis suscepit; quodque rex Francorum abstinerea Suitensibus ei consilium dabat.
Postquam igitur dux Burgundiae, profligato duce Lotharingite, qui a rege tunc nulla defensionis praesidia invenit, Lotharingia et comitatu Validorum-
467쪽
Montium potitus suit, rebus utcumque illic compositis, et hominii et fidelitatis sacramentis ab invitis et
moerentibus vassallis exactis et receptis, totum animum ad Suit enses debellandos et opprimendos comvertit. Manebat enim sibi a alta mente repostum vinjuria quam sibi tum secerant, cum in castris suis infelicibus ante Nussiam militaret: nam et cum magno exercitu, bina vice, comitatum suum Burgundiae, prope suos limites, igne et serro Popularant, Plurimasque hominum caedes atque rapinas illic effecerant; et subinde, cum Lotharingiam sibi armis subigere laboraret, etiam ipsius odio et in ejus contemptum, damna non parva et injurias irrogarant. Hiijusce igitur injurias ultum iri properans, e LO-tharingia omnes copias, tam equitum quam peditum suorum, Cum magno belli apparatu in Burgundiam
primum, deinde paulo post in Sabaudiam, prope Sui-
tenSium terminos, contraxit. Uhi et dicta ducissa S haudiae ei apud Lausannam obviam venit . Erat et in ejus comitatu domitius comes de Ronwnt, frater ducisSahaudiae, non diu ante defuncti ; cujus comitis terras et agros, qui eorumdem Suitensium finibus conterminant, ipsi perante graviter Vastaverant. Sed pret ter eam querelam, qua eum, ob causam ducis Durgundiae, exosum habebant, etiam odii et inimicitiarum Suitensium adversum se incentivum et imitem ipse
. Erreur. Le duc de Murgo e n'alla a Lausanne et ne vit laduehesse de Savole qu'apres la halaille de Granson. Molinet, t. I. c. xxxi, et l'Itineratre de Charies le Umerat res dans Lenglet Du-sresnoy, Commines, t. II, p. 219.2. Amedee de Savole, isere de Iacques, comte de Romoni, etait mort en 147 2.
468쪽
LIBER QUIMUS. 383 satis irrationabiliter praestiterat. Nam perante amicta
quadam, parum aut nihil ratione et justitia sulta, qu
lis mercatoribus Alamanniae pertinebant, infra eorumdem Silitensium terras ac limites nequiter invaserat atque rapuerat . Pro qua rapina et injuria, ut debitam satisfactionem saceret, ab ipsis Suitensibus fuerat requisitus et summatus; Sed arroganter et superbe hoc sacere recusarat. Propter quod ipsi Suitenses perante, ut diximus, terram ipsius invaserant et popularant. Sedem igitur movendi in Suitenses belli, dux Lausannam' elegit, et non procul ab ipsa civitate castra locavit, sub initium veris. In quibus Cum multum collectilium militem aggregasset, multaque super disponendis aciebus et ordine observando decrevisset atque statuisset, tandem circa finem mensis martii movit eo loco, et hostiles terras intrare et invadere constituit. Cum autem non nescirent ipsi Suitenses ad se
eorumque terras animum, squem J Spectatum satis tum et cognitum habebant, sibi in limitibus suis, ea
parte, qua eum penetrare Velle agnoVerant, audacter et constanter obviam Venerunt; et Cum onuStos currus ad numerum, quem nonnulli Octingentorum et amplius esse serebant quibus machinae et apparatus t
469쪽
384 HISTORIARUM LUDOVICI XItius belli, cum plurima ejusdem ducis pecunia et supellectile pretiosa serebantur, et e quibus caStra vallare et communire consueverat), parum Consulte et provide praemitteret, cum satis pusillo praesidio, Sui-tenses qui ex suis montibus et latibulis cuncta auspicabantur, facta irruptione repentina, omnes hujusc modi currus et universum belli apparatum, et quaecumque pretiosa aut alia illic erant, tam ipsi principi, quam suis, aut etiam mercatoribus castra ejus sequentibus, spectantia, conquisierunt et suae potestatis atque juris eis erunt, caesis etiam his, qui ad eos conducendos pro praesidio illic aderant, et aurigis atque mercatoribus universis. Quae clades cum ad exercitus, qui sequebatur, auditum pervenisset, illico fugam hac atque illae singuli arripuerunt, in ea sola spem effugiendi pericula repositam eSSe Pu
Haec suit prima labes, et suturorum malorum, quae postea ducem Burgundiae secuta sunt, triste atque infaustum auspicium. In qua re, praeter ignominiam et consuSionem Permaximas, quas provide' sustinuit et quaesivit Burgundionum dux, damna etiam permaxima, et quae non sacile aestimari possunt, idem dux passus suit. Nam, uti sauia serebatur, totam nobilem illam supellectilem auri et argenti at lue variorum ornamentorum, cluam copiosissimam a suis progenitoribus acceperat, ibi perdidit. Quae ad manus illorum pauperum Alpinatum pervenit, quos Iulius Caesar, in
. La versicin des leuioins oculaires dissere essentiellement de it ei. Voir te Commines de Mile Dumni, t. II, P. s. 2. Propter dans te mS. 3. Plutot proinde ou i motae.
470쪽
primo Commentariorum suorum libro, quos de bellis gallicis scripsit, Helvetios nuncupat. ;
Ipsi enim cum steriles montes saxaque et scopulos . 'paene inaccessos habitent, pauperes ut sint natura ne- icesse est, cum ibi nec frumenta nec vina, nisi rarissime, ut plurimum vero nec utiles herbae neque arti reS, Praeter abiet , creScere videantur. Ad parvum Vero et tenuem victum Sueti, caseis et lacte, quos ex
animalibus, quae illic nutriri possunt, trahunt, et potu aquae frigidae magna ex parte nutriuntur. Quod salis
prudenter advertens Francorum rex, qui Versus Lugdunum copias magnas Suorum equitum et peditum
contraxerat contemplaturus exinde de propinquo belli eventum, et qualem fortuna proventum uni vel alteri partium allatura esset), ipsi Burgundionum duci per legatos sententiam suam et consilium insinuatum misit. Consulebat siquidem et magnopere suadebat ipsi Burgundionum duci ab hocce bello abstinendum, et consultius et utilius sibi cum honestate domum inc lumem pedem referre et illic quiescere, quam bello illos pauperes, sed strenuos procul dubio atque animosos, Alpinates lacessere' : nam ubi eos opprimeret et eorum acquireret terras, nihil utile sibi acquisitu- 'rum; ubi vero econtra infausto omine illi prout semper varii atque incerti sunt bellorum eventus) sup riores praelio evaderent, posse hoc Verisimiliter et vitae, et fortunarum omnium, uno momento, sibi ire parabile exitium importare.