장음표시 사용
51쪽
lerit, quorum ex altero Castorem, & Pollucem immori es , ex altero Helenam, & Clytemnestram natos esse poetae fabulantur. De Meleagri autem interitu Ouidius lib.
Nec gemino besttam Troianum orditur ab ovo: Unico uerbo, orditur, duas res comprehendit, reditum Diomedis , di bellum Troianum: nec tamen de utraque re Homerus, sed de posteriore tantum, scripsit . Semper adeuentu estinat: omissis caussis, ad euenta rerum sustinat: caussae autem di proximae sunt, ut Helenae raptus ; & remotae, ut geminum ouum . nam, nisi oua iulo Ledae partu edita essent, Helena nata non esset. ita bellum Troianis ob Helenam non intulissent. Semper: non solum in principio, sed in toto poemate . Non secus , ac notas: res cognoscuntur ex caussis: Homerus autem, suasi res per se notae sint, caussas relinquit. Incipit enim Iliadem ab Achillis ira r quasi de Graecorum proiectione ad Troiam ob Helenae raptum, & de annis nouem in eo bello iam transactis, ignoret nemo. Deserat tractata nitescere posse, - dixit iam,
Nec circa uilem , patulumq. moraberis orbem. Atque ita mentitur ,sic uerbis falsa remiscet: mentitur poeta, sed mendacio tamen uctitatem imitatur: scribit enimuerisimilia. nisi si uelit, nimio uariandae rei studio, delphinum siluis appingere, fluctibus aprum: de quo uitio supra
dictum est. - ueris par miscere ueris falsa, non modo poetae iticet , uerum etiam, si poeta csse uelit, necesse est. nam, si uera tantum scriberet,historicus esset,non poeta. ideo sunt, qui Lucanum, qui Romanam historiam uersibus exposuit, poetarum numero excludant. Aristoteles etiam, qui non imitetur, ac fingat, poetam esse negat: ideo non esse locum Empedocli inter poetas, quia res naturales carmine Persecutus est . qua ratione Lucretius in ordinem poetarum
52쪽
recipiendus non uidetur. 7 . - remiscet: non uno, sed pluribus locis... Primo ne medium, medio ne discrepet imum t notat H
meri summum, ac singulare ingenium ; qui, cum ueris ad misceat falsa, dissimilis tamen nusquam sit: uel quod asso quatur ingenio, ut salsa non discrepenta ueris; uel quod in omnibus argumenti partibus decorum conseruet, ut cum sapientem Nestorem, Vlyssem astutum, audacem Diom dem , iracundum, inexorabilem, acrem Achillem, sortem Aiacem fingit. neque solum hominibus, sed rebus etiam, quod cuique debetur, id attribuit.
T v , quid ego, ω populus mecum desideret, audi. Si plauseris eges aulaea manentis, ω usique Sessuri , donec cantor, Vos plaudise , dicat:
Aetatis curvique notandisint tibi mores s ' . IMobilibusq. decor naturis dandus, ω annis. Reddere qui uoces iam sicit puer, ω pede certo Signat humum ι gessit paribus cia dere 3 iram . 4Cosilit , ac ponit temere s ω mutatur in horas. Imberbis iuuenis , tandem custode remoto , Gaudet equis, canibusque,'aprici gramine campi, cereus in uitium flecti , monitoribus a =er, Utthum tardus prouiser, prodigus aeris, Sublimis , cupidusque, ω amata relinquere pernix. ConuersisItadiis aetas, animus q. uirilis
Vuaerit opes , 6 amicitias, inseruit honori sbommisisse cauet, quod mox mutare laboret. . multa
53쪽
ulta senem circumueniunt incommoda s, uel quod uaerit , in inuentis miser abstinet , ac timet uti Vel quod res omnes timide , genisq. ministrat, Dilator ,s e longus, iners , auidusq. futuri, Di ficilis , querulus , laudator temporis acti
Se puero , censer, rastigatorq. minorum. multa ferunt anni uenientes commoda secum, Multa recedentes adsimunt. ne forteseniles Mundentur iuueni partes , pueroq. uiriles t 'Semper in adiunctis , ae q. morabimur aptis.
Τ v , quid ego, ct populuη mecum de deret, audi Si mia hi uis , ac populo tua poemata probari s quid uelimus, cognosce. Si plausoris eges aulaea manentis, se usique
Sessuri, donec cantor, Vos plaudite, iucat: Aetatis cui que notandisuns tibi mores ;Nobilibus. decor naturo ian F, annis e Qui suis comoedjs, aut tragoedijs plausiam quaerit usque ad fabulae finem , suos cuique aetati mores,& naturis decorum tribuat. Si plausoris eges: qui eget, is cupit, & quaerit. si plausum, inquit, dari a populo cupis . nam plausus approbantis est, sibilum respuentis.. - aulaea manentis: qui libenter spectet ad exitum fabulae r quod sequentibus uerbis eXplanatur. Aulaea tollebantur consecta fabula : de quo sic Cicero in oratione pro Coelio : Mimi ergo es iam exitus, non fabulae: in quo
cum clausula non inuenitur, fugit aliquis a manibus, deinde scabella concrepant, aulaeum tollatur. De aulaeis Donatus
54쪽
natus hoc modor Aulaea in scena, in terrasternuntur . Hpictus ornatus erat ex Attalica regia Romam usique feriatus: pro quibus siparia posterior aetas accepit. Sessuri: sed bant, ut dixi iam, spectantes in orchestra , plebs quidem in superioribus, equites in inserioribus quattuordecim gradibus post legem Rosciam. nam antea cumplcbe permixti sedebant senatores in orchestra. - cantor: is, qui ultimus loquitur in fabula: qui uocatur Cantor,quod recitabantur omnia cum tibicine, cantu , motu corporis. In quo illud sciendum, quod lib. vis Liauius docet. si quis in scena solus ageret,non ipsum cecinisse, sed canticum egisse: ubi uero duo, uel plures loquetentur, quae ille diuerbia uocat,eosdem & egissse,& recitasse. altero enim sermonem excipiunte, quiescendi spatium dabatur,ne uocem assiduus labor obtunderet . quod Livio Andronico cum euenisset,puerum ad canendum ante tibicinem statuite mox ipse canticum egit aliquanto magis uigente motu . Plaudite: modo dicebant Plaudite, ut in Andria, &Adelphis Trerentij: modo , Vos valete, ct plaudite, ut in reliquis eiusdem comoedijs. interdum, Plausum date, aut alio modo, ut apud Plautum: Quinctilianus lib. vi. I ances commouendum theatrum, eum uentum es ad ipsum illud,
quo ueteres tragoediae, comoediaeq. clauduntur, Plaudire .
Fortalse de ueteribus Latinis tragoedijs Quinctilianus locutus est: nam Graecae, quae exstant, Aeschyli, Euripidis , Sophoclis, quos tragicorum antiquissimos suisse exstat, hoc
uerbo, Plaudite, non clauduntur,ac ne Latinae quidem, a Seneca scriptae. Mobilitas: ut enim fluit aetas, ita naturae mouentur,
- decore id quod decet, decorum. Deinde quattuor aetatum & mores, & naturas subiunxiti ut in ijs poeta ne
55쪽
pus,quo paedagogus dimittebatur: qui erat annus xvis. tunc enim togam uirilem sumebant. Cereus in uitium flicti: ita flexibilis ad uitium , ut, quo eumque uelis, flectitur, & fingitur cera . ublimis: adolescentulorum hic mos est, ut sublimes efferantur, quia conspici, & magnifieri uelint. - eupidus: & facile cupiunt, &, quod cupiuerunt asse
cuti, statim contemnunt. - ministrat: exsequitur.
-ρe longus: longa spe ducitur: & ideo differt, quia sperat agendi tempus sibi non defuturum: cum tamen ei diuturnam spem aetas morti propinqua non concedat. Semper in adiunctis, aevoq. morabimur aptis: puero, iuueni, uiro, seni dabimus eas partcs, quae cuiusque aetati adiunctae, atque aptae vidcbuntur.
Avet agitur res inscenis, aut acta refertur. Segnius irritant animos demissaper aurem , Euam quae Funt oculis subiec/-Frilibus, e quaons sibi tradit flectator. non tamen intus Digna geri, promes in simam s multa' todes Ex oculis , quae mox narret facundiapraesens . Nec pueros coram populo medea trucidet sAut humana palam coquat exta nefarius Atreus i ut in avem Progne uertatur a Cadmus in anguem uodcumque onendis mihi sic, incredulus odi. Ne ue minor, neu sit quincto productior actu
Fabula, quae post uult, o flectata reponi .
56쪽
EXPLA NATIOAvr agitur res in scenis, aut acta refertur : Quid cuiaque conueniat aetati, iam ostendit: nunc, in scena quae tint agenda, quae ue dicenda tantum, non etiam agenda, aggreditur docere. - acta refertur: non enim filios Medea trucidat in sc na , sed aliquis id ab ea factum exponit: quaeque sunt hi, ius generis, ab oculis poeta remouet. Segnius irritant animos demissa per aurem: minus ani-mOS cominouent, quae audiuntur, quam quae spectantur et quaedam tamen subijci oculis non oportet. - et quae
Ipse ibi tradiissectator: quae spectator per se cognoscit, a seipso tradita, id est ab oculis su is, non ab aliquo, cognita , qui actam rem reserat, ut pueros a Medea trucidatos,&eiusmodi.
Digna geri, promes inscenam: quae intus, idest procul ab oculis eorum, qui spectant, agenda sunt, ea ne aga tur in scena.-facundiapraesens r adsit facundia, non res: idest narretur, non agatur . nam, Praesens, dixit, ut rei opponatur non praesenti, sed intus actae. - palam: in scena . - exta: quae patri Thyesti comedenda apponat. - AIneus: iratus, & furens ob uxorem, a statre suo Thyeste uiolatam. - Progne: Terei, Thracum regis, uxor, Pandionis Atheniensium filia: quam in hirundinem conuersam esse, Ouidius finxit lib. vi.Metam. - Cadmus: Acron ait Cadmum, quia draconem occidisset Marti consecratum, in anguem esse conuersum. duodcumque ottendis mihisis, incredulus odi: quodcumque
57쪽
que ostendis tale, & sic actum; non credo, quia non uid tur natura pati, ut tale quidquam fiat ; & Odi, id est, rcij-cio, & aspernor. nam, Odi, ad Medeae quidem, Atrei l. immanitatem reserri potest, ad Prognem autem, & Cadmum non potest, quorum conuersio misericordiam potius, quam odium, parit. - quaeposci vult: ut iterum agatur . nam nisi, cum acta primum est, actus quinque habuisset, non posceretur a cupido populo. - reponi: in scena: iam spectata iterum oculis subijci.
N ac deus intersit, nisi dignus uindice nodus Inciderit , nec quarta loqui persona laboret. Mucioris partes chorus , officiumq. uirile Defendat s neu quid medios intercinat actus, uod non proposito conducat , sist haereat apte. Ille bonis faueatque ,'consilietur amice , Et regat iratos , f, amet peccare timentes: sti dapes laudet mensae breuis , ii salubrem Justitiam, legesque , 67 apertis otia portis: Isse tegat commissa, deosq. precetur ,storei, Ut redeat miseris, abeat fortuna seuperbis γTibia non , ut nunc , orichalco uincta, tubaeq. Memula , sed tenuis , simplexque Joramine pauco, Adspirare , ω adesse choris eras utilis , atque,
Nondum θissa nimis , complere sedilia satur
uosne populus numerabilis , utpote paruus, Elfrugi, castusque , uerecundusse coibat.
58쪽
a IN. HOR. ART. POET. Postquam coepit agros extendere uisior, , urbem
Latior amplecti murus , uinoq. diurno
Placari Genius fisis impune diebus:
Accessit numerisq. modis q. licentia maior. Indoctus quid enim saperet , liberq. laborum, Rusticus urbano confusus , turpis bone Lio 'Sicyrsicae motumque , m luxuriam addidit arti Tibicen, traxit q. uagus per pulpita uectem. Sic etiam fidibus uoces creuere seueris s
Et tulit eloquium insolitum secundia praeceps sniliumq. sagax rerum, , diuina futuri
Sortilegis non discrepuit sententiate bis . . .
N se derus intersit, nis dignus uindice nodus Inciderit: - nec deus in scenam inducatur, nisi dissicultas inciderit eiusmodi, ut ope diuina indigeat. Vindex enim est, qui liberat, & a dissicili re, quasi nodo soluto, uindicat. Aristoteles locum machinae, id est deo, qui machina in scenam caelo demitti uidebatur,concedit in ijs tantum rebus, quae sunt extra sabulam, uel praeteritae, uel suturae, quas ut homo sciat, serri non potest. Cicero lib. I. de natade. Vt tragici poetae, cum explicare argumenIi exitum non potesis, confugitis ad Deum. Et Polybius etiam lib. ii I. - nec quarta loqui persona laboret. eodem congressu. p
test, inquit, interuenire quarta persona : sed parum loquatur . id enim significat, Loqui non laboret. quod a Sophocle obseruatum . nam in comoedia saepe non quarta δε- tum , sed & quineta persona, licet paucis uerbis, loquitur . Pertinere autem uidentur haec Horatij praecepta ad tragoediam, non ad comoediam: cum sequatur illud, Auctoris partes
59쪽
par ra chorus, of sciamq. uirile Defendat: quod ad comoediam , quae choris caret referri non potest. Auctoris partes chorus, of iciumq. uirile Defendat: Auctor is est, a quo fabulae argumentum nascitur, ut apud Sophoclem Aiax , Electra, Oedipus, apud Euripidem Hecuba, Orestes. fabulae enim caussa, & quasi fons est. chorus autem uel ex populo, uel ex eius familia, qui fabulae auctor est, constat. debet igitur sui principis uel populus, uel familia partes defendere, eiq. fauere, in calamitate misereri, opem a Deo poscere; & simul iustitiam, ac leges tueri; quod uirile officium, quasi uiro dignum, Horatius uocat. Chorus apud Graecos non in sccna, sed in orchestra canebat. quod Vitruvius lib. v. cap. 6. & 8. clarissime, nec obscure Aristoteles &monstrat in Arte poetica, eum actionem chori diuidit in tres partes, primam πα-οδον,
alteram μιαον, tertiam κ)Hom. nam, cum de tertia subiungit, δρῆνος κοινος χοροῦ, κώ-σκariis , non esse chorum in scena
significat. Apud Romanos autem, ut ex ijsdem Vitruvij locis colligitur, chorus, & omnes artifices agebant in scena. orchestra uero dicebatur locus prope scenam, in quo erant sedilia senatorum . mansit enim Graecum nomen de IOCO scenae proximo, licet saltatio in scenam translata esset.
- neu quid medios intercinat actus,
Iod non proposito conducat, se haereat apte: Intercinere, non canere, chorus dicitur: quia distinguit actus fabulae cum necessariam fabulae personam non sustineat, sed ad relaxandos spectatorum animos inducatur. quod cum ita sit, nihil tamen ab argumento seiunctum debet intercinere, sed uirile officium tueri: quod quale sit, sequentes uersus osten
Ille bonis faueatque, ct consilietur amice: Potest quaeri, utrum e buxo, an e canna factae tibiae sint. Ouidius lib. v I. Fast. & Seneca in Agmemnone de buxo consentiunt: Plinius autem, primum ex arundine omnes , deinde sacria
60쪽
ficas e buxo, ludicras e toto, & ossibus asininis, argentoq. saetas, lib. xv I. cap. 36. perspicue demonstrat . itaque diuingui sortasse ita licet. ut sacrificiorum caussa e buxo semper fuerint, ad ludicras autem res primum ex arundine, deinde e toto, & ossibus asininis ,& argento. sic ego mihi uideor ex Plinij uerbis posse conij cere . nam , quod Seneca dixerit, Tιbi multi ora tibia buxo sollimne canite sacrificam potius, quam ludicram, tibiam significauit; cum in eo loco Iun8nem chorus alloquatur. haec omnia fieri a choro, qui Euripidis, & Sophoclis tragoedias accurate leaerit, ania
- apertis otia portis r pacem : quia clauduntur in bello
urbium portae. Tibia non , ut nunc, orichalco uincta, tubaeq.
Aemula: i Vetus tibia rebus quattuor ab ea, quae postea inducta est, differebat, quod orichalco uineta non erat, quod tenuis , quod simplex, quod paucis foraminibus . - orichalco: notum aes, aurei coloris. quod in tibia perpetuum non fuit. sed pro eo successit argentum . sic enim de more siuorum temporum Plinius testatur. - uinciae alij duo signa coniueta suisse existimant, ut maior esset tibia, eaq. orichalco deuinina. alij, Vincta, accipiunt , pro, tecta: quod placet. - tubaeq. Aemula: uel quod tuba ornaretur orichalcho; uel quod maiorem ederet sonum; uel ob utramque caussam: ut posterior tibia & in orichalcho, & in sono clariore tubam
imitaretur. - tenuise ut tenuem sonum ederet, tenui spiritu in t
Anplex: non orichalco uinctar oraminepaucor quattuor ad summum foraminibus. postea, ut sonus uarietate maiore delectaret, plura foramina su ni excogitata. De Tibijs autem satis abunde diximus inco Commentario, quem ad te, BARTHOLOMAE E . CAPRA ,