장음표시 사용
151쪽
cessat ex natura rei , quae non obligat in dIcta eἱ cumstantia . SIc vovens ieiunare in diebus Veneris , Per interpretationem non intellIgitur in die NatIvistatis ab EecIesia dispensari etiam quoad carnes , ratIone maxImae solemnitatis : Neque intelligitur quando est infirmus , vel labore incompossibil I eum voto gravatus, & hoe ex iusta causa. Per alios modos votum cessat ex vo Iuntate Superlorum , vel Imritantium, vel dec Iarantium, vel commutantium. 17. Adverte solum, In dIspensationibus , vel cominmutationibus votorum debere esse iustam causam , vel ex parte materiae voti , quia tu hac facile quis Peccare posset, ut esset in muliere votum nunquam petendi debitum e vel en parte voventis , ut si vo tum enset illis nimis molestum, ut IndIstreta recita-27o plurIum orationum I ver ex parte boni publicI, ut si quis Princeps vovisset castitatem, quae non expedit propco statui ratione Imminentium bellorum ex desectu suae prolis. Cum causa , commutare votum In aliquod maius, vel aequivalens , potest qu IIbet ConsessarIus: In aliquod minus, non. 18. Si quis voveat sine intentione adimplendI,
Resp. Negative ; sed peceat mortaliter ; sicuti si
voveat aliquid Impossibile , quod cognoscat esse tale ; sicuti etiam si voveat rem bonam propter malum finem , puta visitare Ecclesiam alicuius Sancti ad impetrandam mortem inimicI, peccat mortaliter; di si voveat propter finem solum venialiter malum,
I9. Si quis dubItet se vovisse, teneturne ad votum Reis. Possessio stat pro libertate , & votum non tenet ι E contra si sciat se vovisse , de dubitet num adimpleverit , possessio stat pro voto , & tenetur adimplere . Item si stlat se vovisse , & dubitet de
materia voti, scilicet, an voverit recItare Rosarium , vel Coronam I tutior pars est Uigenda , tenetur recitare Rosarium.
ao. Quomodo quis se gerere debet in inmutatione' votorum
152쪽
Resp. Debet considerare trIa , qualItatem voti ἐqualitatem personae , & qualitatem finis , propter quem factum est votum . Si enim votum sit circa materiam asperam, & dissici Iem , debet In alio genere seligere ellam materIam gravem, puta quis V Vἰt longam pere Inationem , quam adimplere illi valde molestum est ; commutet ergo in frequentem visitationem Eeelesiae eum eIeemosyna pro rata sum-Ptuum, quos in peregrinatione fecitat e Debet quis attendere qualitatem voventis ; sie pauperibus ReiIecommutanda sunt vota eleemosynae , debilibus vota 3 eiuniorum, & peregrinationum , In alIa opera faciali ora proporsonata statui, & complexioni . Insuper
attendatur finIs, qui semper quantum fieri potest
debet retineri, vel commutari In aliquod magis con dueens ad perfectionem , ut voventi non Iudere pro
pter eritanda periuria , debet, si dissiciIe n m Is illi
sit, abstinere a ludo e commutari votum In aliquod reframans a periurio , puta ut aecessurus ad Iudum nvoeet aorde nomen Iesu , breviter orans , petens
gratiam non blaspheniandi , & subeat poenam eleemosynae, vel ieiunii, si periuret , vel blasphemet . Si finis sit devotio allevius Sanini, debet commutari In visitationem, vel ornatum AItaris eiusdem sunώcti, servata consideratione qualitatis voti, & personae , seeundum redirem prudentiae ordinem , quem
commutans debet attendere. aris Debetne commutari votum non committendi
aliquod peccatum, puta non fornieandi Resp. Si votum est fraenum removens a peccatost non debet commutari , ne liberius saeuitas peeeandἔpoenitenti detur . S autem ob fragilitatem voventis emet oeeasio gratῖfieandi offensam, & transferendi II lam a simplici peeeato ad sacrilegium, tunc voIunt
Auctores , quod lassicere commutare votum non se nicandi, puta, In recitationem Coronae singulis me sibus per triennIum. Mihi vIdetur mel us commutare
votum absolutum in poenale , puta ieiunandi bis , vel semel in pane, di aqua, casu quo quis foraleationem committat: ho et enim esset maius fraenum poenitentiis
153쪽
aa. Estne servanda aliquae forma ita commutatio-ae, vel dispensatione votorum . Res . Si huiusmodi commutationes fiant a Summo Pontifice , vel Praelatis habentIbus auctoritatem Ordinariam commutandi vota, possunt pro libito fieri intra , vel extra Confessitonem quibuscunque Ver- his exprimentibus commutationem , veI dispensati nem : Si autem tantum a Consessario privilegiato ,
debet sempex esse In Consessione. a 3 Divid Itur votum in reale , quod pertinet ad rem alian, a persona, ut dare eleemosynam , cedi sicare Ecclesiam; & personale, quod a meit personanχvoventis, & debet adimpleri per Ipsam , ut recitare officium, ieiunare, & similia. Dividitur In absolutum, conditionale, & poenale et Absolutum est , quod fit amore virtutis 2 ut si quis voveat castitatein , quam . scit Deo placere. Conditionale est , quod sit sub aliqua conditione ,. qua solum posita, votum Iigat voventem; ut Voveo castῖtatem , si Deus lib. rabit me ab hoc periculo. Poenale est, quod fit impcenam alicuius acitionIs , v. g. si iuravero, si lute TO, Voveo me daturum eleemosynam . Probabile est, uota conditionalla, & Poenaliae non esse Summo Pontifici rcservata, etiamsi sint Castitatis, & Religionis ..
Λεθ. Est verbum prolatum cum Intent Ione fallendi, Sc decipiendi proximum ,. qui existimae verum, id , quod dicItur . Hinc malitia peccati consistit in illa iniustitia , qua quis intendit , 'uIuproximum deciperoe. Quare si quis dicat rem falsam , existimando esse veram, non mentitur; e contra , si quis dicat veritatem , credendo rem esse fal-tan , cum intentione dec; plenes , mentῖtur ... Dicere
aliquid falsum sine intentione decIpiendi In circumst Lia tali, in qua prudens, auditot possid concipem
154쪽
tem alIter se habere, non peccat. Neque apud La 'man ei tantem D. Rugustinum peccant numeres, quaedIeunt infantibus lugeutibus Iupum esse foris , vel quid simile , quia intendunt primario iuvare, non vero decipere. z. Quot sunt specles mendaeti se Rera. Tres , scit Icet mendacium iocosum , & Iudicrum I quod habet pro motivo deIectationem , &hoe non excedIt malitiam peccati venialis . Omcἰ sum , quod habet pro mot vo aliquam utilitatem ;& ad hane specie ni spectant mendacia aulicorum , servorum , de filiorum simu Iantium magnum affectum , & aestimationem erga dominos, ct parentes . Tertium est perniciosum , quod habet pro sine da Innum proximi, vel spirituale, vel temporale. Hoamendacium iuxta malum, quod proximo inferre intendit , recipit etiam gravitatem ; siz ex gravi damno mortale, ex levi veniale. 3. Teneturne quis dicere verItatem λt Reis. Assirmative e termini tamen ad IIIam dItenis dam possunt escte varii , Zc alli elare exprῖmenses sensum verum , aIii autem aequivoce , qui habenuduplicem sensum, unum occultum , & Verum , al- erum m nisestum, & falsum. 4. Estne Iieitum uti huiusmodi aequivo eis Reis. In debitis eircumstantiis pollumus illis quandoque , sobrie tamen , & prudenter uti , scilieeu quando Interrogatur de re aliqua , quam qu7s nos est OblIgatus manifestare , neque potest ap rire sine suo, vel alterIus damno , tunc IIcitum est aequiv eare; & huiusmodi aequivocis usi sunt Sancti veterIs,& novi testamenti . Extra neccistatem non debsa quis uti huiusmodi aequivocis , secus duplicitate sua perturbaret modum vivendi humanum.
155쪽
De tertio Praecepto : Sabbata sanω ces .
xc Uid est sanctificare Sabbata
praebere Deo certis dIebus ab Letaeta destinatIs exteriorem cuItum , abstInendo se ab operἰbus servilibus , & exercendo se In operibus sanct s . Hinc praeeeptum duplicem assert obligationem , unam positivam ponendi certa opera servIlia. Hoc praeceptum est mixtum Iure Divino positivo , quo Deus praecipit in Decalogo , & pIurihus locis Serapturae, sancti fieationem solemiatatum , quas sibi reservavit z & Ecclesiastico , quo postea declara, ita: ec Iesia singulas DomInleas, & solemnitates B. VINginis , & Apostolorum , & nonnullorum Mysteriorum nostiam praeeipue fidem commemorantes , sanctifieandas esse. Hinc pro toto orbe solus Pontifex, vel Concillum Oecumenicum: pro Dioecesibus particularibus Episcopi habentes auctoritatein spiritualem possunt sesti statuerer Principes vero saeculares pota sunt solum Inhibere laicis opera servilia, & iudic Iaifori iub potius corporalibus , non vero obIigantibus
a. Quid est opus servile R D. III ud , quod ordinarie sit per servos, Scopifices , licet etiam aliquando fiat per dominos . Huius praecipue duo sunt signa; primum, quod fiae
ver eorpus tanquam per Iastrumentuna ei consentaneum: secundum, quod tendat ad utilitatem corporis ; non ponitur tamen sub opere servili serῖb re , etiam si hoe fiat Intentione lucri: alia chiam opera, quae fiunt m se dἰvertendum , ut piscari , venari , digladiari , uam istae actiones non sunt potius per servos, quam fer dominos, neque sunt ad commoditatem corporis per se.
3. Quandonam incip)t obligatio diei sesti , &quando desinit
156쪽
noctem alterius diei; sic enim moraliter constituitur ana dies spatio viginti quatuor horarum . . Si quis die festo laboret per horam In operihus servilibus, & mechanicis , peccatne mortaliter Reis. Per Bonacinam integra hora est materIagravis constituens peccatum mortale e per SuareΣ vero requixuntur saltem duae horae. s. Laborare per notabῖle tempus parvis , & dI- versis vicibus InterpolatIs in die festo , estne peccatum mortale Resp. Sancher assirmat , quia sestum consideratuxeotum per modum unius e unde discontinuatio Illa brevis non facit , quin gravis iniurIa irrogetur totidiel . Ininio Toletus tenet , quod in diversis diebus festis laborans parvo tempore , in quolibet commi etat peccatum mortale, eo quia irreverentia commissa per tale opus mechanicum In die festo , contInuanda est moraliter eum irreverentiis dierum soIemnium subsequentium ; probabilius tamen negatur in allIs Auctoribus; quia obligatio aruit singulas sol
mnitates secundum se, non ut coniunctas cum caeteris.
Reis. Negative , dummodo earum professores MILsam audἔant. HIne scribere, 3e transcribere , ut sa- QIunt Notarn , Informare Iudices , & Lectiones pu-hi eas facere, etiam cum stipendio , non est pecca eum mortale δ non enim opus prohibetur ratio- me mercedis, sed ratione sese secus, quis possiet sine mercede sodere, & arare; quod est falsum.
- . Potes ne pictor Ie festo pingere ξReis. Certum est , pictorem posse tangere secturam iam qncceptam , si essiet periculum, quod pictura sie relIcta per plures dies festos reciperet notabia Ie damnum. In casu tamen , quo nullum damnum ei imminerex , Lopeae cum nonnullis tenet pictorem posse sine scrupulo pIngere, quIa pIctura est ars n- hera lἰs , cuius opus non est magis serrile , quam fer bere, eum consistat etiam Ipsa in lIneamentis, refigaris, quae manu deducuntur, & dirisuntur mento.
157쪽
Verum hanc sententiam putat tantum probabilem Noliasius, si sermo sit de designatione , quae magi vconsistit in opere mentis, quam manus; secus , nonimia tribuatur licentia huiusmodi viris vIolandi ad IIbitum Elas sestos ex desiderio lucri, & a flectu ava- utiae , tenet Reginaldus probabilius esse pictura ni non esse opus licitum k quia haec ars communiter reputatur mechanῖca , dc sifilaiz-iudicrum commune ad interpretandam obliga tionendi praecepti.
8. Estne dIebus festis prohibieum judicium pubi cum, seu strepitus sori A sp. Omne iudicium, sive cisile, seu er m7nale,
prohibitum est, nec lῖcet Iis diebus iudicem sedere,& definIreia Excusatur tamen In iudicio civili, si sederet causa p ctat s ad providenda alimenta pupillis, de viduis, Vel causa trecessitatis, si esset tutior fugae alicuius debitoris, 'in erim Inali etiam potest iudicium ferri ratione temporis, ut tempore belli In Civitate ob1elsa - Ratione magnae urgentiae licet iudicum criminale ferri, & exequi et vel in casu necessitatis , si timeatur de fuga delinquentis 2 vel quia , si iustitia disseratur, sit perieulum a Icuius impedimenti - Εst etiam prohibitum iuramentum , non s
Ium iudiciale , sed etiam extra iudiciale s de ideo
tisus ohtinuit, ut diebus festis non fiant contractus , qui solent iuramento firmari Potest tamendari iuramentum cauta pacis tuendae , vel occasi ne pietatis , vel necessitatis , ut supra . Hinc ob subitam lucii occasionem , quae cessaret si diste retur ad tempus feriale , IIcet facere contra et Meivilem sine violatione festi - Ita Hilarius citans
Potestne quis iter aggredi in die festo
Re p. Iter facere de se mon opus servile , sive equestre sit, sive pedestre: aenetur tamen iter agens, dum discedit u 3oco, ubi servatur solemnitas , Missam audire Nainae etiam , & anuliones ciuit The-dis, vel aequis onerat: ς , Post auditam MIstam possum iter habere . item si reperiantur in it nere, nonae 'cutur haerere loco , uia si utiqua particularis iesie
158쪽
γ A R s II. Issst QItas, ut ibi Missam audiant e & quoad nautas, si sine gravi detrimento possunt die Dominica aggredi littus, in quo audiant Vissam , tenentur illuc appetere 2 secus autem , si ioc soret illis valde Incommodum. , quta Ecclesia non obligat cum magno
in . Possuntne diebus festἰς alli artIlices mechanIcῖ opus servile facere Rip. Illi , qui necessarii furit ad sit stentation. lnvitae , vel corporis , pollunt opera proprIarum artium exercere: sic Coqui, Maeellarii, Pistores, Mo-Iend narii, Tabernarii, venditores herbarum, & seu ictuum e duo ad Molendῖnarios , subintelligi debet , quando tantam farinam prieparant, quae est necessa-rἴa ad commodam sustentationem Ioci . Idem dIcendum de operibus necessarIis pro salute ; & Ideo e cusantur Medici, Chirurgi, Pharmacopolae, & Aroma tar; r. MIlῖtes etiam in bello defensi vo possunt eo rum opera exercere. Quo ad offensivum , res est vaI- de dubia, ' funt hine inde sentent; u . I. Potcstne quis consulto egredi a sua Paroch7a, vel loco, ubi celebratur dies festus , & transire ad allum , ubi non celebratur , ex Inteatione fugiendi solenmitatem Resp. Affirmative 3 quἔa nullum extat praeceptum In eontrarium a & egrediens potius fugit obIigatio nem , quam frangat. Adverte tamen, quod si egrediatur mane solemnotatos, tenebitur prius V Issam au
dire , quia audire Mistam est praeceptum assi alia vum , obligans pro prim' tempore , cum praevidos se postea audire non posse. I a. misnam potest dies sestos dῖ ensare Reip. in tota Ecclesia Summus Pontἰ sex seuti
potest veteres abrogare , Ita novos dies festos Instituere, hoc enim praeceptum quoad temporum determinationem dependet totaliter ab eius auctoritate rquoad solemnitates autem partIculares pro pr arum
Ecesesiarum , singilli Episcopi habent eandem aucto-ιltatem dispensandi. i 3. Potestue cx necessitate Prassatus in sua Dior-
159쪽
cesi d spensare solemnitatem communem totius E clesiae . Resp. SI nee essitas sit presentanea, ut eventie solet tempore seminationis , collecisonis frugum , de vindemiae ratione detrimenti imminentῖs ex dIlatione, dispensare potest . Hoc idem facere possunt Parochi forenses , quando non in facit Is accessus ad Praelatum . Pro necessitate autem Litura hoc facere non valet , sed ab late recurrendum est ad Summum Pontificem. Si autem nulla, vel levis , vel ficta sit necessitas, une casu quo diseenset , dispensat ἰo non valet , quia insector non habet auctoritatem disperis
fandi iii lege iuperioris, nisi ex gravIssima causa, inq ia impossibilis est r. cursus ad Ipsum .iq. E scopus dispensans abstinentIam ab omni opere servili in die festo ex aliqua causa , debet commutare in aliud opus bonum P sp. Assirmative, quia quoties dIspensatur ab alia qua lege secum onus ferente is dcbet imponi proportionallter aliud onus 3 sic In dispensatione se storum solet imponi pro onere la Ilio alicujus ele mo*nae locis piis . II. Circa secundam obngationem audἴendi ut G fiam diebus festis , tenetur quilibet habens usum ramtionis ita assistere Sacrificio, ut censeatur illi mora- Iiter praerens, etiamsi non audiat vocem Sacerdoti Isrieque illum videat . Debet etiam esse praesens toti Sacrificῖ' . I'otest tamen sine mortali aliquam pamre ' omittere , vel usque ad Epist clam excIusive,
vel post consumptum Sacramentum , non tamen po rest rei Inquere utramque partem . C6ninch. tenet posse partem unius SacrI coniungi eum parte alterius SacrI, atque sie coIntegrari una a ditio Missae. I S. Si quis: devotionis causa audiret unum δε- crunt cum animo adimplendi praecepto per aliud , Poteis possea mutare voluntatem, & latis facere prae Cepto per prius auditum , si tamen ipse putet serion satisfecisse , tuac peccabit ex eonscienvia erronea . Hinc requIrἰtur Intentio , & attentio talis, qu quia voluntarie non distrahatur ad cogitandu
160쪽
F A R S I L. Is alla . quae pἰa non sunt. ConfabulatIones per maiorem partem Missae impediunt satisfactionem praecepti . D scedens ab uno loco die festo putans pro babit ter se 'posse audire Missam in loco vicino , si amplius ibi non adsit Vita , non peccat . Habens subditos , puta filios , vel servos , tenetur dare illis commoditatem audiendi Sacrum . Ex cusatur ab auditione Sacri impotens physice ad- Ire Ecclesiam 3 puta si est aegrotus; si clausus domi , vel impotens moraliter ἱ quando scilicet ne, cessitas , vel charitas , vel iustitia eum detInet domi , vel si est excommunicatus , aut interdi
Ab INNOCENTIO XI. s a. Praee tum servandi festum non obligat sub mortali seposito standalo si
xj. Satisfacit praecepto Ecclesrae de audiendo Sacro, qui duas eius partes , Immo quatuor simul a divertis celebrantibus audit.
Sectio I. De obligatione F uir s ad mIos, fratruin
Sectio II. De obligatione serviorum ad dominos, O in ferioram ad iuste, iores osPRaeceptum honoranat Parentes merito ponit tanquam primum secundae TDbulae mandatum, quia post Deum , nullus cst nobis magis coniun-Aus illo , qui dat nobIs este ; eique maiorem prae omnibus obligatiovem habemus . HO. praeceptu