장음표시 사용
171쪽
ex Caietano enim actus publieus fieri debes exstIentia, & auctoritate publica . Hinc si Princeps , vel
Magistratus se entia privata sciant aliquem esse reum mortis , nequeunt mandare occisionem , nisi ordiaethris servato: aliter peccant mortaliter.
6. Possuntne iuste occidi banniti , seii prosexIpti
capitales 3 Resp. Affirmative: quIa hoe fit auctoritate publI- ea ob necesstatem publici, & boni Regimin s. Peccant tamen iuxta Layman , qui non ex zelo iustῖ-tiae , sed ex odio , aut privatae vindictae causa hoc
faciunt: non tamen tenentur ad compensationenI damnorum , de qua infra dicemus , quia peccant la-lum contra charitatem , non contra iustitiam. s. Si tyrannus minetur Urbi excidIum, nisi Inn cens occidatur, potestne hic publica auctoritate occidi 3
Resp. Di recte taIIs occisio est IlIIcIta . Nee valet paritas, quae communiter solet adduci, imirum sicuti membrum potest abscindi pro salute corporis, ita & civis pro salute CivitatIs 3 quia homo est tantum pars moralis Civitatis, a qua non aecipit esse s& v7vere, sicuti membrum a corpore ι Potest tamen in aliquo casu IndIrecte licita esse occisio , scilicet poterit Respublica cogere talem cIvem, ut adeat Ἀ-rannum: & si nolit adire, ad quod tenetur ex charitate , & iustitia legali oblIgante civem vitam e ponere pro RepublIea , fit statim reus ; Inde cum desinat esse innocens, RespublIca non peccat trade do illum tyranno ; nam traditio de se est indistarens , & mors tantum sequῖtur Indi recte , de praeter Intentionem Reipublicae et lia cum Molina , Lessio , CardInalis de Lugo, qui docet hoc licere casu, quo quis exigitur, si tyranno sit subditus, non autem si
peregrinus, aut Hienigena . 6. Quaenam conditiones requiruntur ad occidendum licite privata auctoritate iniustum aggre rem
Resp. Requiruntur duo: primo, ut occidat cum . moderamine. ἔneulpatae tutelae , hoc est , non inse
ind0 majus damnum i uecuteddo majori vi, quam
172쪽
neeessarium sit ad arcendam violentiam ς hine quὲ potest alio modo, quam occidendo, se, aut sua deis fendere , si occidat , peccat contra justitiam e quia excedit moderamen ineulpatae tutelae . Secundo , ulloeelsio fiat statim ante iniuriam IIIatam ; si enim inimi eus iam sugeret , tune cum talis non sit amplius aggressor, occisio non esset defensio, sed vῖndicta . Utrum postea quis potens fugere aggress rem, & declinare eius vim, terga vertendo, teneatur hoc modo se defendere, respondeo, si aggressus sit miles , aut nobilis ex fuga contrahens magnam ignominiam, non tenetur hoc sacere a si autem siet Religiosus, aut alius , cuius iuga non cederet ipsi ἔn gravem ignominiam , tenetur hoc suaviori modo suae, & alterius saltati consulere. . Quaenam quantitas bonorum sortunae requIriatur ad hoc , ut sie IIcha oecisio furis ob illorum defensionem Res . Quantitas uiaus aurei regniarIter non reputatur adeo gravis ἱ duorum aureorum admIttitur a Diana ; cuius sententia a plur7bus censuratur tamquam nimis Iaxa ς trium, vel quatuor aureorum a BonaeIna admittitur tanquam quantitas notabilis . Adverte , tune IIcltum esse oecidere furem ob d sensionem rei notabilis, & magni momenvi, quand alia, via v. g. aureIs, mi aliter recuperari non potest ; hine eum Iura dicunt furem nocturnum DecI-
di impune, non autem diiunum , suppynunt , quo4sures nocturni aliter aretei non possinii , diurni autem possint . Caeterum si fur nocturnii, possit eapi, non debet oecidi: si diurnus capi non possit, neque reeuperari ab eo Inud notabile, quod aufere , Iieite potest oecidi. 8. Potestne qula pro defensione suae pudicissae o eidere invasorem impudIeum Reis. Affirmative r se Puella ad evitandum stuprum, nupta adulterium . εe quaelibet aIIa mulier. prostitutionem sui corporis , possunt occidere Inva sorem cum moderamine ineuIpatae tutelae et si enim
quis potest occidere furem tet temporalis notab; lis , - u multo
173쪽
inulto magis su rem pudieitiae. Silvestrina dat aliam rationem, scilicet, quod ad evitandum dedecus conis iuninum cum periculo peeeandi satis iustificatur dicta oeeisio e Immo IIcitum est avocare audituros , voeiserando, ut si aliter nequeant, occidant impudi cum oppressorem I si autem scemina eonsentIat pe eato Iuxuriae, nequit quis superveniens oceidere masculum , quia mulier tunc per consensum ressit iuri suo; neque tune sumus.In ea se vIolentIae , quae de-heat alia vIolentia repelli; Mulier ad fugiendam opis pressionem non tenetur vociferari, quia se exponeret perIculo infamIae e satis ergo est, ut non consentiat peceato, & meliori modo, quo potest , salvet honorem suum .
. Maritus deprehendens uxorem in aduIterio, potestne illam occidere .R J. Negative, quia Ecclesia , ad quam pertInet explicare latitudinem praecepti homicidii, expresse in Sacris Canonibus hoc prohibu t. Deinde non est nimis extendenda licentIa oecidendI , dum adsunt alia media licita , quibus potest quis consuIere honori suo , detrudendo uxorem In Nonaster una, separando thorum, aceusando coram Judice, ut puniatur pae. na mortis. Nec valet , quod in foro fori Maritus, qui oecidit uxorem, & adulterum , non puniatur; lex enim civilis has oecisiones tolerat, considerando excessum doloris , & irae , quae in simili casu gravissimae IniurIae nequit contineri . si haee responsio tibi mimis pIaeet, die eum aliis Doctoribus , quod in hac re lex canon Ica legem civilem correxitis HI . Potestne quis oecidere alium , puta ob dese dendum honorem λResp. Universaliter IIeitum non est e licet ergoecum a IIqu Is aggressor vellet viro nobili, vel alteri, qui suum honorem tueri maxime obligatur , cuique fugere magnam afferat ignominiam, vellet, inquam, dare alapam, percutere baculo, vel suste, possit Illum occidere eum moderamine inculpatae tutelae, an
tequam dIctam Iniuriam Inserat, ob iustam defensionem ab illa ; non tamen post illatam iniuriam ad
174쪽
eparandum honorem laesum poteriti quIs IIIum oecidere, quae occisio est species vindictae. Dixi, Universaliter non licet, iuxta damnationem propositio
nIs trIgesimae factae ab Innocentio XI. quam inferius
I . Petrus repertust in adulterio a MarIto , potestinne vitam suam defendere, occidendo invasorem ΘResp. Assirmative cum Honrobono, quῖa IIeet culpa sua Inveniatur In periculo mortis , non tamen amittit ius oecidendi In vasorem cum moderamine i culpatae tutelae r Adverte tamen , quod si Invasus posset se defendere sugiendo, teneretur fugere , etiamsi esset vir nobilis , & timeretur notabilis infa-m Ia , quia haec orItur culpa sua , & debet praeposvitae mar ti innocentis aggredientis a n era. Estne lieitum praevenire aggressorem , si I noeens allud refugium non habeat ad vitam suam
quIa non tenetur quis expectare percussionem inevitabIIem Verum magna cauteIa adhibenda est , ut res ita revera se habeat , ne sorte vana & IevIs su-0Ieio det Ioeum delicto adeo atroci . Assirmatio procedit, quando nullum alIud est remedium ad vitam saIvandam . ra. AEne si Interveniant duae eonditiones, & moriatis sequuturae, & privationis omnis remedii, poteris praeven re hostem insidiantem , non solum armis , sed veneno, torquendo venenum ἰα venenantem. Sed vero docea Lessus ea sus i stos esse potius metaphysicos, & speculatIvos , & in prax earentἰam omninrefugii nunquam interveni re; qui enim est tantae potentiae , ut praevensendo possit mortem tradere , a sortiori poterit se ab illa liberare. Haee doctrina lo- eum habet 3 si quis quaerat alIum occidere per 'an datarium I idem enIm est oecidI per manus hostis oeeulte insidiantis, ac per Illas scari Ie--: In dubitatum est, eum , quἱ potest salvare: Itam vexber; bus tantum , vel minis , vel alio modo , teneri hanc mitiorem vIam eligere , quia tantuM licet nocere pro-H a ximo,
175쪽
ad vIm repellendam. iq. Ultimo adverte eum, quἱ oceidit vel praeve. nIendo, vel se defendendo eum moderamine inculpa.tae tutelae, debere mortem Inferre, non animo vindi
Etae; sed ex defenfione sui; si enim ex odio hoes
ceret, Iieri niors tradita non sit peccatum ἱ modus tamen, seu motivum mortis non est sine culpa, quae gravis , vel minus gravis erIt iuxta quantitatem odii, & Iivoris 3 ordinarἔa ergo erit mortalis. ivs. Habens ius occidendi ob defensionem suI adigressorem , potestne hoc praestare licite per alium Reis. Cum Filliueto, Tannem , & MoIIna assim
malive e aggressus enIm censetur Innocens , quilibet autem potest ex charItate ξnnocentem adiuvare Iaeonservatione sui iuris Illi naturaliter competentis. as. Si quἰs saeiat opus, unde contra eius Volu tatem sequatur mors in tertio, peccatne
Ress. Si det operam rei Iiestae etiam perieuIosae, puta medicinae , & adhibeat debitani diligentiam , ne sequatur homicidium , si sequitur , non peceat , dummodo post factum, illud ratuni non habeat; si adhibeat negligentiam parvam , veniale erit, si magnam , mortale . Si det operam rei illicitae propter
perieulum mortis, ut est exerellatio taurorum , Iudi eum ensibus per homInes imperitos s tune si stis quatur mors, peecat , quia libere se exponens per culo proxime peecandi , & aliis graviter nocendI , peccat . Si autem res sit Illicita non ex perIculo mortis, sed ex alio eapite , veluti venatio per Clerieos , si ex eadem , Facta debita diligentia, per a
cIdens sequatur mors, non peccat. ,1 . Quot modis homicidium dicitur volunt Hum Res . sex praeeῖpue modis . PrImo , fit voluntarie , dum quis per se ipsum homIcIdium committit , vel ferro , vel lapide , vel veneno , vel per subtrae ionem omnis cibi s vel quovis alio modo , quo suis manibus, ct viribus insert. alteri mortem is Secundo , praecepto et ut si mandet alteri , ut occidat s
176쪽
e lium assassinium. Tertio, eonsilio ἰ ut . si quis eouissulat alteri, puta marito, ut uxorem adulteram n cet e vel si consulat alteri rem, ex qua verisimiliter sequatur mors . Quarto, negatione auxilii iuste debiti , dum quis potest commode impedire homIciadium , & non impedit e ut Iudices , qui ex ossicio
tenentur impedire duellum , rixas , ex quibus veria millier alleuius sequutura est mors. Quinto, patr esiao ; ut si quis defendat , vel tueatur homicidas δdum homicidium eommittitur. Sexto, cooperatione: ut si quis voluntarIe subministret auxillum , vel ninserumenta, ut mors eausetur, puta dando gladium ν& arma , ut quis occidat . Isti omnes , cum eausa
sint voIuntarit homicid i , tenentur in solIdum ad resarcienda damna haeredibus occisi , sicut mox di-
r 8. Ad quid tenetur is, qui voluntarῖe occidit svel vulneravit Iniuste allum Reis. Haee actIo Ini usta est radix restItutionis et
proinde voluntarius occisor tenetur compensare damna omnia provenientia ex occisione r HIne tenetur
ad omnes expensas, & sumptus durante aegritudine factos , tenetur ad omnia damna ex lucro cessante provenientia , puta , quia quis artifex , si tantum Vulneratus, & mutilatus est, si redd tus inhabilis ad opera lucrosa suae artis: at si defunctus est, tenetur resarcire damna, quae proveniunt inhaeredibus defuncti, puta respectu filiorum , uxorIs , & allorum ,
iuxta iudicium prudentIs Casistae: Pro vita defuncti, vel eleatrice facta, ad nihII tenetur, quia huiusmodi rex non sunt pretio. aestimabiles, nee possunt preiustitiani commutativam compensari . Ita Lessius , Layman; vasqueet , apud Homobonum . Excipe casum puellae notabillier deformatae per aliquod vulnus ; sic enim redditur vilior quoad nuptias ς hinc compensanda est, augendo tantum ipsius dotem , ut possit cum aequali nubere . Respectu funeralium ad nihil
tenetur, quia quovis tempore eius mors evenisset, parentes de haeredes tenebantur ad senera, quae proinde H 3 ceu-
177쪽
eensendae sunt tanquam expensae ortae ex nos eo militione , non vero casualter ab Occisione Oh Apetenetur occisor procurare , ut Oretur pro Occiso , vel solum ex eharitate, non ex iustilla. I9. Quaenam circumstantiae exprimi debent Iu Conissessione ab Ocelsere Ruρ. Plinio, qualitas personae occisae, si IlIcet si fuerit Leeularis, vel Clericus; in hoe enim secundo easu est sacrilegἰum: si fuerit propinquus, puta pa
ter , vel mater, vel soror, vel frater, vel coniux; quia utique consanguinitas adeo stricta novam spe-eIem deserm Italis & horroris superaddit simpliei h DIcla Io. Secundo, qualitas loci in quo patrata est occisio ,' puta , si fuit sacer, est saerileg um . Te
tio , compliees , quot in numero adhibiti sunt propatrando homicidio I tot enim sunt peccata numero distincta, quot cooperatores iuncti fuerunt ἔ vel ex amicitia , vel ex stIpendio , vel ex auctoritate ad homicidium complendum I si tamen quis non VOe tus venit ex suo genio , & sponte , tunc respectu huius quis non censetur causa peccati. a . Potestne alIquis occidere se ipsum Resp. Directe nemo potest se Ipsum interImere , nisi Deus hoc revelet , & evidenter constet de tali Tevelatione 1 quae ut plurimum censenda est Daem nis illusio. Ratio est, quia nemo est dominus suae ulta , & membrorum: & tenetur praestare a sortio-Ti erga se , quae ex charitate praestat aliis ; sicuti Igitur nequit aliis vitam auferre , ita neque sibi: &si quis ex desperatione se Ipsum ciecIderet, nisi con
staret pro eo tunc caruisse usu rationis , privandus esset Ecclesiastica sepultura , & nullum faciendum esset pro eo sacri tactum , tanquam inutile et , qui certo damnatus est ἱ cooperantes etiam dicto homicidio peccant peccato mortali.
ar. Dixi, nisi constet de revelat one Dei , sieuti habuerunt plures Virgines, &.Martyres , quae pro iecerunt se In flammas, ne virgInitatem , vel fidem amitterent: sicuti etiam fecerunt Sampson , & Ele Zarus, qui duo , ut doeent Sancti Patres, etiam ut . mili-
178쪽
m II tes poterant se exponere morti s ut occiderent plures hostes . Nemo tamen fac Ie hule revelationi credere debet i & nisi fit evIdens utilitas Ecelesiae , rejicienda est tanquam illusio Diaboli , sic neque In poenitentiam alicuius peceati eommissi potest quis fiabi mortem Iniungere, ua volebant Donati stae ; poeni tentia enim fieri debet iuxta Ecclesiae praescriptum , ct poenitentia Iudae. Neque enim ad evitandum per culum proximum precati mortalis , potest quis seipsum intersicere et quia debet expectare auxIlium a Deo i qui fidelis non permittet nos tentari supra vires. Immo Divus Thomas docet , quod virgo proxime opprimenda , & violanda ab infideli , nequit
se Interficere, ut conservet virginitatem, quia In tali easu voluntate dissentiens non peecat, & remane intrinsece virgo, IIcet non extrἰntice in corpore.
aa. Dixi , d Irecte ; nam indirecte quis potest seipsum interficere , ut quando quis intendit finem optimum, & i ustum, quem assequi non potest, ni
si eum perIeulo mortis o tune enim directe intenditur fials , & per accidens mors : sic milites, qui defendunt Civitatem usque ad extremum , sie etiam qui serviunt infirmis tempore pestis , evideliti periculo mortis se exponunt sine peecato . HInc voIuna aliqui Auctores, quod tempore famis , si supere:sea unicus panis, posset quῖs eum tradere obesoritatem anileo digniori . Item In naufragio un ca existente tabula posset eidem illam committere ; & in fissa exercItus ab inimico devastati , posset quis equunt tradere PrincIpi, vel amico dignioris & multo magis posse aliquem ieiunare , inducere habitum poenitentiae, aut quid simile facere, ex quo indirecte sequatur mors , quia non est prohibitum homini vi tam suam perieulis exponere , sed tantum non hoc facere temere sine causa , tanquam habens Illam
23. Potestne infirmus recusere medicinam obIa- tam a Medico
Reis. Si medietna est ad vitam solum proIon-gandam, probabiliter non tenetur e si autem iudiei o
179쪽
Nediei ex medieIna rationabiliter speratur salus, &alioquin mors sequutura; timc tenetur eam sumere, eo modo, quo sanus cIbum, est etIam conservativa vitae ex necessitate . Si salus acquirenda foret cum mutilatione alicuius membri valde dolorifera , tune volunt Doctores posse infirmum recusare adeo doI
rq . Potestne stemἔna praegnans ad tuendum proprium honorem, & forte vitam, & complicis deIrecti, procurare abortum Reis. Cum Homobono , & ali Is communiter hodesse illicItum , sive foetus sit anImatus , sive inania maius 2 quia proeuratio abortus est intrinsece main Ia , pugnans cum fine naturali et cum ergo non sint facienda mala, ut veniant bona, non est lieita procuratIo abortus. , Jas. Quot modis dIeitur procurari abortus Reis. Tribus e primo impediendo ne scelus occasione copulae concipiatum, secundo , ut iam conc Plus ante animae rationalis Infusionem ejiciatur; te eio , ut post an mae rationalis infusionem Ita immature pariatur, ut pereat. Hinc cum malitia abortus
consistat In hoe, quod tendat ad pueri occisionam, Peccatum erit gravius, vel levius , prout magis ad persectum homicidium accedit; quapropter est gravis , & Iethalis culpa , si conceptio impediatur ἱgravior, si postquam est conceptus; & gravissi ina , fi postquam est animatus scelus , causetur abortus rin hoc tertio statu , de quo proprIe dIcitur abom
us , Omnes qui abortum vel eausant , vel cons Iuni, vel eidem scienter cooperantur , Incurrunt in excommunicationem latam a Sixto V. & Episcopo reservatam e ut videri potest in Constitutione, quae incipit Es, Oetaeam, quae tamen moderata fuit a Gregorio XlU. in Bulla , quae incipit Sedes o blica, in qua quoad abortum foetus inanimati tollitur in totum Constitutio Sἰxti V. quoad abortum foetus animati poenae latae contra complices delicti temperantur in hoc , scilIcet , ut peccatum cum excom
municatione Episcopo reservata tolli possit per quem
180쪽
ennque Consessarium habentem ab Episeopo speeI Iem delegationem absolvendi ab huiusmodi ex omismunicatione . Remanent ergo Integrae aliae poenae pro clericis cooperantibus , vel considentIbus abo tum , quae sunt irregularItatis, privationis , Inhabilitatis, degradationis, traditionis Curiae taeulari , &praeventionis. Ita Homob. pari. I. traei. 1 3. cap. 11. resoI. q. Quandonani scelus anIniari dIcItur Rris. In mare post quadraginta dies a conceptI 'me, & in. Demina post dies octoginta. Quando du-hItatur , an scelus sit mas, vel scemina, post quadraginta dierum spatium a conceptione, & mas, & an maius praesumitur . Hinc cooperans tali abortui debet se gerere tanquam excommmunicatus, & Irr gularis; in dubio enim faeti, cui annexa est excomis municatῖο , de irregularitas, quis irreguIaris, & exinconimunicatus censendus est. Non est tamen eodem modo censendum quantum ad poenam privationis Beneficiorum , quae a Iudice pro irregularitate , &censura poni solet, ut eni in habet hic Homobonus, poena ordInaria pro certo delicto statuta , non est infligenda In delicto dubIo, sed tantum extraordina ria, temperata tamen iuxta qualitatem dubii. a . incurrit ne istas poenas, qui rem habens cum praegnante, causa est, ut partus intempestivus , licet vivus, pariatur ...
Re P. Docet Homob. pari. a. tradi. I a. cap. 3 negatque , non enim est proprie abortus , de homicidium , cum non Intenderit hoc crImen, neque aliquid per se eum Illo connexum ; si quIdem voIuntate, & proposito maleficia δὶ stinguuntur . Adulter ergo de abortu nee cogitans , non incurrit poenas
Procurantium abortum 428. Potestne Medicus dare infirmae praegnanti m dicamenta curativa matricis, ex quibus per accidens sequatur abortus
Reis. Intelligenda bene est quaestio , quae procia i , cum salus matris allo modo haberi nequit , alii per medicamenta directe quidem tendentia lis